نەلىكتەن نەسيە بەرىلمەدى جانە ماقۇلداۋ مۇمكىندىكتەرىن قالاي ارتتىرۋعا بولادى
ومىردە اقشانى قاجەت ەتەتىن جاعدايلار دۇركىن-دۇركىن تۋىنداپ وتىرادى. ءبىراق ولار ۇنەمى ءامياندا بولا بەرمەيدى، ەگەر بار بولسا دا، جەتكىلىكسىز بولاتىن جايلار كەزدەسەدى. سوندىقتان كوپتەگەن ادامدار قارجىلىق ماسەلەلەردى نەسيە ارقىلى شەشەدى.
ءاربىر ادام بانككە ءوزىنىڭ ناقتى سۇرانىسىمەن جۇگىنەدى، ءبىراق قارجى مەكەمەسى بارلىعىن ءوزىنىڭ ستاندارتتى قاعيدالارى بويىنشا باعالايدى. كوبىنەسە، تاڭقالارلىق كورىنىس پايدا بولادى — ءبىر قاراعاندا سەنىمدى كليەنتتەن باس تارتادى، ال كۇماندى قارىز الۋشى قالاعان سوماسىن الادى. ءبىراق ونىڭ وزىنشە قاراپايىم تۇسىنىگى بار — ءجۇز پايىزدىق كەپىلدىگى بار بانك وعان جانە ونىڭ قاۋىپسىزدىگىنە زيان كەلتىرەتىن شەشىم قابىلدامايدى. وسى جاريالانىمدا ءسىز تۇپكىلىكتى ناتيجەگە نە اسەر ەتەتىنىن بىلگىڭىز كەلە مە؟ ەگەر ءسىز جۇمىس ىستەسەڭىز، ونى ۋاقىتىندا تولەۋگە دايىن بولساڭىز، نەگە نەسيە بەرىلمەدى؟
سكورينگ دەگەنىمىز نە
ءسىز مەيلى سەنەرسىز، سەنبەسسىز، ءبىراق نەسيە بەرۋ تۋرالى تۇپكىلىكتى شەشىمدى ءتىرى ادامدار ەمەس، ارنايى باعدارلامالار قابىلدايدى. ولار "سكورينگ" دەپ اتالادى. سكورينگ دەگەنىمىز — الەۋەتتى قارىز الۋشىلاردىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىن باعالايتىن جۇيە. باعالاۋ باللدارمەن ەسەپتەلەدى. بالل نەعۇرلىم تومەن بولسا، باس تارتۋ ىقتيمالدىعى سوعۇرلىم جوعارى بولادى. باسقاشا ايتقاندا، كومپيۋتەرلىك باعدارلاما قارىز الۋشىلاردى ءارتۇرلى ساناتتار بويىنشا جىكتەيدى جانە ولاردى بانكتى قىزىقتىراتىن سيپاتتامالارعا سايكەس ءارتۇرلى توپتارعا بولەدى. كرەديت بەرۋشىگە جۇگىنگەن رف ءاربىر ازاماتى وسىنداي باعالاۋدان وتەدى.
بانكتەر كرەديت بەرۋ تۋرالى شەشىمدى قالاي قابىلدايدى؟
ءسىز، بالكىم، بارلىق الەۋەتتى كليەنتتەر ساۋالنامالاردى ستاندارتتى سۇراقتار تىزىمىمەن تولتىراتىنىن بىلەتىن شىعارسىز. وسىدان كەيىن بانك قىزمەتكەرى بارلىق كورسەتىلگەن اقپاراتتى دەرەكتەر بازاسىنا ەنگىزەدى جانە باعدارلاما سكورينگ جۇرگىزەدى. جۇيە جينالعان باللدار سانى بويىنشا كرەديت قاراجاتىن بەرۋ نەمەسە ودان باس تارتۋ تۋرالى قورىتىندى جاسايدى. كەلەسى پارامەترلەر باعالانادى:
● كليەنتتىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى؛
● الەۋمەتتىك مارتەبەسى، لاۋازىمى، ەڭبەك ءوتىلى؛
● وتباسىلىق جاعدايى، بالالارىنىڭ بولۋى؛
● جاسى؛
● ءبىلىم دەڭگەيى؛
● جىنىسى؛
● قۇندى مۇلىكتىڭ بولۋى؛
● ادامنىڭ بەدەلىن باعالاۋ؛
● تىركەلگەن جانە ناقتى تۇراتىن ايماعى؛
● نەسيەلىك ۇسىنىستىڭ مەرزىمى مەن مولشەرى.
ءاربىر كرەديت بەرۋشى بالل سانىن ەسەپتەۋ ءۇشىن ولشەمشارتتار تىزبەسىن جانە ولاردىڭ ساندىق كورىنىسىن دەربەس ايقىندايدى.
سكورينگ ستاتيستيكا نەگىزىندە جۇمىس ىستەيدى. باعدارلاما جۇزدەگەن مىڭ كليەنتتەردىڭ نەسيەلەرىن جابۋ تۋرالى اقپاراتتى كورسەتەدى. ونى تالداۋدا ادام فاكتورى تولىعىمەن الىنىپ تاستالادى. وسى سەبەپتى جەتكىلىكتى، تولەم قابىلەتتىلىگى جوعارى ازاماتتارعا قارىز بەرۋدەن ءجيى باس تارتىلادى جانە كليەنت بانكتىڭ نەگە باس تارتقانىن تۇسىنبەيدى
كرەديتتى ماقۇلداۋ ىقتيمالدىعىن قالاي ارتتىرۋعا بولادى؟
سكورينگتى تالداۋ كەزىندە ۇپاي سانىن ازايتۋعا نەمەسە كوبەيتۋگە ىقپال ەتەتىن فاكتورلار بار. وتە جاس نەمەسە ەرەسەك قارىز الۋشى دەرەكتەردى تەكسەرۋ كەزىندە از ۇپاي الادى. رەسمي تۇردە جۇمىس ىستەيتىن ادام رەسمي ەمەس ادامعا قاراعاندا جوعارى باعالانادى. كليەنتتىڭ نەسيە تاريحى دا ەسەپكە الىنادى. ەگەر ول بۇلىنگەن بولسا، وندا ءسىز قارجىلىق كومەككە سەنبەگەنىڭىز ءجون. تومەندە سكورينگ-باعالاۋدى قالاي ارتتىرۋعا بولاتىنىن جانە نەسيە بەرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن تالدايمىز.
1. ءوز نەسيە تاريحىڭىزدىڭ ەسەپتىلىگىنە تاپسىرىس بەرىڭىز. بۇل قولدا بار اقپاراتتىڭ ناقتى فاكتىلەرمەن سايكەسسىزدىگىن تەكسەرۋ ءۇشىن قاجەت. كەيدە نەسيە ۇيىمدارى قارىزدى جابۋ تۋرالى اقپاراتتى كتب (كرەديت تاريحى بيۋروسىنا) ءىس جۇزىندە بولعاننان كەيىن كەش جىبەرەدى. قارىز جابىلعان، ءبىراق بۇل جۇيەدە كورسەتىلمەيدى
2. قارىزدىق مىندەتتەمەلەردى: مقۇ نەسيەلەرىن، كرەديتتىك كارتالاردى، تەحنيكاعا جانە باسقا تاۋارلاردى ءبولىپ تولەۋ قارىزدارىن جابىڭىز. ءتىپتى شاعىن بەرەشەكتەردىڭ ءوزى نەسيە تاريحىن بۇزادى. سوندىقتان قارىز مىندەتتەمەلەرى بويىنشا تولەمدەردى ۋاقىتىندا جاساۋ قاجەت.
3. ءوزىڭىزدىڭ كرەديتتىك تاريحىڭىزدى جاساڭىز. ەگەر ءسىز بۇرىن كرەديت ونىمدەرىن پايدالانباعان بولساڭىز عانا. كرەديتتىك بەدەلدى قۇرۋ ءۇشىن كرەديت كارتاسىن رەسىمدەۋگە، پلاستيكتى پايدالانۋعا بولادى جانە بەرەشەكتەرگە جول بەرمەۋ قاجەت. سىزدە كرەديتتىك قىزمەت كورسەتۋدىڭ وڭ تاجىريبەسى پايدا بولادى جانە سكورينگ مەيلىنشە جوعارى بالل بەرەدى.
4. جۇمىس تابىڭىز. ەگەر سىزدە تۇراقتى تابىس كوزى بولماسا، ونى تابۋ كەرەك. جۇمىسقا ورنالاسقان كليەنتتەرگە كرەديت الۋ وڭايىراق. جۇمىستىڭ بولۋىن بانك ءوز قاراجاتىن قايتارۋدىڭ كەپىلى رەتىندە قابىلدايدى.
كەز كەلگەن جاعدايدا ءوز قارىزدارىڭىزدى ۋاقىتىندا جابۋعا تىرىسۋ كەرەك. سەبەبى بۇل بولاشاقتا كرەديت الۋعا ۇلكەن ىقپالىن تيگىزەدى. ال ەگەر بانك باس تارتسا، ال اقشا شۇعىل قاجەت بولسا نە ىستەۋ كەرەك؟
بۇل جاعدايدا ءسىز مقۇ جۇگىنە الاسىز. ولاردىڭ كليەنتتەرگە جاس ولشەمدەرى، كرەديتتىك تاريحى جانە باسقا دا كورسەتكىشتەر بويىنشا نەعۇرلىم ادال كوزقاراسى بار. ناقتى ۇيدەن شىقپاي-اق، باس تارتۋسىز ونلاين قارىزدار رەسىمدەڭىز. مۇنى Smartzaim.kz. سايتىنىڭ قارجىلىق پورتالىندا جاساۋعا بولادى.
You Might Also Like
-
مەملەكەتىمىزدىڭ ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ اتامىز ايتقانداي: «ۇلى ماقساتتاردى ءوزىنىڭ الدىنا ۇلى حالىق قانا قويا الادى!» دەمەكشى الماتى قالاسى الاتاۋ اۋدانى دا جاس ۇرپاقتى تاربيەل...
