ءو دىبىسى مەن ءارپى
ساۋات اشۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءو دىبىسى مەن ءارپى.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءو دىبىسىن ءسوز ىشىندە دۇرىس وقۋعا جاتتىقتىرۋ، ماقال-ماتەل ايتۋعا، ونىڭ مازمۇنىن اشىپ تۇسىنۋگە، سونىمەن قاتار قانداي؟ سۇراعىنا دۇرىس جاۋاپ بەرۋىنە ۇيرەتۋ، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكتىلىگى: ارىپتەر، سۋرەتتەر، ديسك.
وقىتۋ ءادىسى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق-جاۋاپ.
ءپان - ارالىق بايلانىس: مۋزىكا جانە بەينەلەۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
1. امانداسۋ.
2. پسيحولوگيالىق دايىندىق كەزەڭى.
II. وتكەن ساباقتان العان ءبىلىمىن تەكسەرۋ.
1.
- ءبىز كەشە قانداي دىبىسپەن جانە ارىپپەن تانىستىق؟ (ءو دىبىسى مەن ءارپى)
- ءو قانداي دىبىس؟
- ءو دىبىسى بار قانداي سوزدەردى بىلەسىڭدەر؟
- ءو دىبىسى ءسوزدىڭ قاي بۋىنىندا كەزدەسەدى؟
2. كەسپە ارىپپەن ءسوز جازۋ، دىبىستىق تالداۋ. (وزەن)
3. سويلەمنىڭ تىرەك - سىزباسىن قۇراستىرۋ.
4. «وركەش» ءماتىنىن وقىتۋ.
5. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
تۇيە وركەشىنە ۇقساس سۋرەت بەرىلگەن. بالالار سۋرەتتى جالعاستىرىپ باسقا زاتتىڭ سۋرەتىن سالۋ. (الما، جۇرەك، قۇس، كوزىلدىرىك، تاۋ).
6. ەرتەگى تىڭداۋ.
بالالار، تۇيە سۋ ىشكەندە جالتاقتاپ ارتىنا قاراي بەرەدى ەكەن. نە سەبەپتى ارتىنا موينىن بۇرىپ قارايتىنىن بىلەسىڭدەر مە؟
وندا مەن سەندەرگە قىزىق ەرتەگى ايتىپ بەرەيىن.
ەرتەدە تۇيە وتە ادەمى بولعان ەكەن. اعاشتىڭ بۇتاقتارى سياقتى ءمۇيىزى جانە سۋسىلداعان جەرگە دەيىن جەتەتىن قۇيرىعى بولىپتى. تۇيە سۋ ىشكەن سايىن ءوزىنىڭ سۇلۋلىعىن سۋدان كورىپ وزىنە ريزا بولادى. ءبىر كۇنى وعان بۇعى كەلىپ: «تۇيە سەن سونداي اقىلدى، ءارى سۇلۋسىڭ عوي، مەن بۇگىن قوناققا بارۋشى ەدىم، ءبىر كۇنگە ءمۇيىزىڭدى بەرە تۇرشى»،- دەيدى. تۇيە ءماز بولىپ، وعان ءمۇيىزىن بەرەدى. ءسويتىپ تۇرعاندا وعان جىلقى شاۋىپ كەلىپ: «تۇيەجان، سەنىڭ ادەمىلىگىڭدە شەك جوق، مەندە ءبىر كۇنگە ادەمى بولعىم كەلەدى، قۇيرىعىڭدى بەرە تۇرشى»،- دەيدى.
بىرنەشە كۇن وتەدى، بۇعى مەن جىلقى العان زاتتارىن قايتارمايدى. تۇيە قارىزىمدى قاشان قايتارادى دەپ توسا-توسا شارشاپ، بۇعىعا كەلەدى.
- سەن مەنىڭ ءمۇيىزىمدى قاشان قايتاراسىڭ؟
- سەنىڭ قۇيرىعىڭ قاشان وسەدى، سول كەزدە مەن سەنىڭ ءمۇيىزىڭدى قايتارامىن،- دەدى بۇعى.
تۇيە ماڭ-ماڭ باسىپ جىلقىعا كەلەدى.
- جىلقى، سەن مەنىڭ قۇيرىعىمدى قاشان قايتاراسىڭ؟
- سەنىڭ ءمۇيىزىڭ وسكەن كەزدە، مەن سەنىڭ قۇيرىعىڭدى قايتارامىن،- دەدى جىلقى.
ارادا بىرنەشە ايلار وتەدى، ءبىراق تۇيەنىڭ نە ءمۇيىزى، نە قۇيرىعى وسپەيدى. تۇيە سۋ ءىشىپ، ءوزىن سۋدان كورگەن سايىن قارىزىمدى اكەپ قالادى ما دەپ، جالتاقتاپ ارتىنا قاراي بەرەتىنى سودان ەكەن.
7. سەرگىتۋ ءساتى.
III. جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
تولدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
كانە، كىمنىڭ اناسى بالالارىن قالاي ەركەلەتەدى ەكەن؟ (قۇلىنىم، بوتام، ت.ب.). نەگە «بوتاقانىم» دەيدى، سەبەبى بوتا قانداي ادەمى بولسا، بالاسى دا اناعا سونداي سۇيكىمدى.
قازاق حالقى ەجەلدەن مال شارۋاشىلىعىمەنەن اينالىسقان. ءتورت تۇلىك مالعا تۇيە، جىلقى، سيىر، قوي مەن ەشكى جاتادى. مالدى مىنسە – كولىگى، ىشسە – سۋسىنى، كيسە – كيىمى، تۇتىنسا – بۇيىمى بولعان. مالدى قادىرلەپ، ءارقايسىسىن يەسى بار دەپ، تۇيەنى - ويسىلقارا، سيىردى - زەڭگىبابا، جىلقىنى – قامباراتا، قويدى – شوپاناتا، ەشكىنى – سەكسەكاتا دەپ اتاعان. ءتورت تۇلىك مالدىڭ تولدەرى بوتا، بۇزاۋ، قۇلىن، قوزى، لاق دەپ اتالادى. ەندى ءار مال ءوز ءتولىن قالاي سۇيەدى ەكەن، تىڭدايىق.
مالداردىڭ تولدەرىن ءسۇيۋى تۋرالى تاقپاقتار وقۋ.
قوي سۇيەدى بالاسىن «قوڭىرىم» دەپ،
ەشتەڭەنى بىلمەيتىن «مومىنىم» دەپ.
ەشكى سۇيەدى بالاسىن «لاعىم» دەپ،
تاستان تاسقا سەكىرگەن «شۇناعىم» دەپ.
سيىر سۇيەدى بالاسىن «تورپاعىم» دەپ،
قاراڭعىعا باسپاعان «قورقاعىم» دەپ.
جىلقى سۇيەدى بالاسىن «قۇلىنىم» دەپ،
تۇلپار بولىپ جۇگىرەر «جۇرىنىم» دەپ.
تۇيە سۇيەدى بالاسىن «بوتاشىم» دەپ،
جاۋدىراعان كوزىڭنەن «توتاشىم» دەپ.
ويىن «تەز ويلا، ءسوز ويلا».
قانداي الما؟ – قىزىل الما.
قانداي بولمە؟ – جارىق بولمە.
قانداي تاۋ؟ – بيىك تاۋ.
قانداي قايشى؟ - وتكىر قايشى.
قانداي؟ دەگەن سۇراقپەن تانىستىرۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس. جاڭا سوزدەرمەن تانىستىرۋ.
كوجە، كورىك، كوكەك، كول، ءسوز؛
شوجە، كولىك، كومەك، ءتول، كوز.
وقۋشىلىرعا جارتىلاي داۋىسپەن وقىتۋ.
تۇسىنىكسىز سوزدەردى ءتۇرتىپ الۋ (insert ستراتەگياسى).
داپتەرمەن جۇمىس.
سەرگىتۋ ءساتى.
تولدەردى قالاي شاقىرادى؟ (ديسكىدەن تىڭداۋ).
ويىن «جۇرەكتەن جۇرەككە».
مەن قاندايمىن؟
ماتەل ايتۋ.
جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس.
ويىن «ۇندەمەس».
«ءالدي، بوپەم» ءانىن ورىنداۋ.
IV.ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ءمۇعالىم: ءبىز نەنى ۇيرەندىك؟
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءو دىبىسى مەن ءارپى.
ساباقتىڭ ماقساتى: ءو دىبىسىن ءسوز ىشىندە دۇرىس وقۋعا جاتتىقتىرۋ، ماقال-ماتەل ايتۋعا، ونىڭ مازمۇنىن اشىپ تۇسىنۋگە، سونىمەن قاتار قانداي؟ سۇراعىنا دۇرىس جاۋاپ بەرۋىنە ۇيرەتۋ، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكتىلىگى: ارىپتەر، سۋرەتتەر، ديسك.
وقىتۋ ءادىسى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق-جاۋاپ.
ءپان - ارالىق بايلانىس: مۋزىكا جانە بەينەلەۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى:
I. ۇيىمداستىرۋ.
1. امانداسۋ.
2. پسيحولوگيالىق دايىندىق كەزەڭى.
II. وتكەن ساباقتان العان ءبىلىمىن تەكسەرۋ.
1.
- ءبىز كەشە قانداي دىبىسپەن جانە ارىپپەن تانىستىق؟ (ءو دىبىسى مەن ءارپى)
- ءو قانداي دىبىس؟
- ءو دىبىسى بار قانداي سوزدەردى بىلەسىڭدەر؟
- ءو دىبىسى ءسوزدىڭ قاي بۋىنىندا كەزدەسەدى؟
2. كەسپە ارىپپەن ءسوز جازۋ، دىبىستىق تالداۋ. (وزەن)
3. سويلەمنىڭ تىرەك - سىزباسىن قۇراستىرۋ.
4. «وركەش» ءماتىنىن وقىتۋ.
5. شىعارماشىلىق تاپسىرما.
تۇيە وركەشىنە ۇقساس سۋرەت بەرىلگەن. بالالار سۋرەتتى جالعاستىرىپ باسقا زاتتىڭ سۋرەتىن سالۋ. (الما، جۇرەك، قۇس، كوزىلدىرىك، تاۋ).
6. ەرتەگى تىڭداۋ.
بالالار، تۇيە سۋ ىشكەندە جالتاقتاپ ارتىنا قاراي بەرەدى ەكەن. نە سەبەپتى ارتىنا موينىن بۇرىپ قارايتىنىن بىلەسىڭدەر مە؟
وندا مەن سەندەرگە قىزىق ەرتەگى ايتىپ بەرەيىن.
ەرتەدە تۇيە وتە ادەمى بولعان ەكەن. اعاشتىڭ بۇتاقتارى سياقتى ءمۇيىزى جانە سۋسىلداعان جەرگە دەيىن جەتەتىن قۇيرىعى بولىپتى. تۇيە سۋ ىشكەن سايىن ءوزىنىڭ سۇلۋلىعىن سۋدان كورىپ وزىنە ريزا بولادى. ءبىر كۇنى وعان بۇعى كەلىپ: «تۇيە سەن سونداي اقىلدى، ءارى سۇلۋسىڭ عوي، مەن بۇگىن قوناققا بارۋشى ەدىم، ءبىر كۇنگە ءمۇيىزىڭدى بەرە تۇرشى»،- دەيدى. تۇيە ءماز بولىپ، وعان ءمۇيىزىن بەرەدى. ءسويتىپ تۇرعاندا وعان جىلقى شاۋىپ كەلىپ: «تۇيەجان، سەنىڭ ادەمىلىگىڭدە شەك جوق، مەندە ءبىر كۇنگە ادەمى بولعىم كەلەدى، قۇيرىعىڭدى بەرە تۇرشى»،- دەيدى.
بىرنەشە كۇن وتەدى، بۇعى مەن جىلقى العان زاتتارىن قايتارمايدى. تۇيە قارىزىمدى قاشان قايتارادى دەپ توسا-توسا شارشاپ، بۇعىعا كەلەدى.
- سەن مەنىڭ ءمۇيىزىمدى قاشان قايتاراسىڭ؟
- سەنىڭ قۇيرىعىڭ قاشان وسەدى، سول كەزدە مەن سەنىڭ ءمۇيىزىڭدى قايتارامىن،- دەدى بۇعى.
تۇيە ماڭ-ماڭ باسىپ جىلقىعا كەلەدى.
- جىلقى، سەن مەنىڭ قۇيرىعىمدى قاشان قايتاراسىڭ؟
- سەنىڭ ءمۇيىزىڭ وسكەن كەزدە، مەن سەنىڭ قۇيرىعىڭدى قايتارامىن،- دەدى جىلقى.
ارادا بىرنەشە ايلار وتەدى، ءبىراق تۇيەنىڭ نە ءمۇيىزى، نە قۇيرىعى وسپەيدى. تۇيە سۋ ءىشىپ، ءوزىن سۋدان كورگەن سايىن قارىزىمدى اكەپ قالادى ما دەپ، جالتاقتاپ ارتىنا قاراي بەرەتىنى سودان ەكەن.
7. سەرگىتۋ ءساتى.
III. جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
تولدەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
كانە، كىمنىڭ اناسى بالالارىن قالاي ەركەلەتەدى ەكەن؟ (قۇلىنىم، بوتام، ت.ب.). نەگە «بوتاقانىم» دەيدى، سەبەبى بوتا قانداي ادەمى بولسا، بالاسى دا اناعا سونداي سۇيكىمدى.
قازاق حالقى ەجەلدەن مال شارۋاشىلىعىمەنەن اينالىسقان. ءتورت تۇلىك مالعا تۇيە، جىلقى، سيىر، قوي مەن ەشكى جاتادى. مالدى مىنسە – كولىگى، ىشسە – سۋسىنى، كيسە – كيىمى، تۇتىنسا – بۇيىمى بولعان. مالدى قادىرلەپ، ءارقايسىسىن يەسى بار دەپ، تۇيەنى - ويسىلقارا، سيىردى - زەڭگىبابا، جىلقىنى – قامباراتا، قويدى – شوپاناتا، ەشكىنى – سەكسەكاتا دەپ اتاعان. ءتورت تۇلىك مالدىڭ تولدەرى بوتا، بۇزاۋ، قۇلىن، قوزى، لاق دەپ اتالادى. ەندى ءار مال ءوز ءتولىن قالاي سۇيەدى ەكەن، تىڭدايىق.
مالداردىڭ تولدەرىن ءسۇيۋى تۋرالى تاقپاقتار وقۋ.
قوي سۇيەدى بالاسىن «قوڭىرىم» دەپ،
ەشتەڭەنى بىلمەيتىن «مومىنىم» دەپ.
ەشكى سۇيەدى بالاسىن «لاعىم» دەپ،
تاستان تاسقا سەكىرگەن «شۇناعىم» دەپ.
سيىر سۇيەدى بالاسىن «تورپاعىم» دەپ،
قاراڭعىعا باسپاعان «قورقاعىم» دەپ.
جىلقى سۇيەدى بالاسىن «قۇلىنىم» دەپ،
تۇلپار بولىپ جۇگىرەر «جۇرىنىم» دەپ.
تۇيە سۇيەدى بالاسىن «بوتاشىم» دەپ،
جاۋدىراعان كوزىڭنەن «توتاشىم» دەپ.
ويىن «تەز ويلا، ءسوز ويلا».
قانداي الما؟ – قىزىل الما.
قانداي بولمە؟ – جارىق بولمە.
قانداي تاۋ؟ – بيىك تاۋ.
قانداي قايشى؟ - وتكىر قايشى.
قانداي؟ دەگەن سۇراقپەن تانىستىرۋ.
وقۋلىقپەن جۇمىس. جاڭا سوزدەرمەن تانىستىرۋ.
كوجە، كورىك، كوكەك، كول، ءسوز؛
شوجە، كولىك، كومەك، ءتول، كوز.
وقۋشىلىرعا جارتىلاي داۋىسپەن وقىتۋ.
تۇسىنىكسىز سوزدەردى ءتۇرتىپ الۋ (insert ستراتەگياسى).
داپتەرمەن جۇمىس.
سەرگىتۋ ءساتى.
تولدەردى قالاي شاقىرادى؟ (ديسكىدەن تىڭداۋ).
ويىن «جۇرەكتەن جۇرەككە».
مەن قاندايمىن؟
ماتەل ايتۋ.
جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس.
ويىن «ۇندەمەس».
«ءالدي، بوپەم» ءانىن ورىنداۋ.
IV.ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ءمۇعالىم: ءبىز نەنى ۇيرەندىك؟
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «گيمناستيكالىق جاتتىعۋلار» ، “اكروباتيكالىق جاتتىعۋلار”
