InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر حاننىڭ بالاسى بولماي جۇرگەندە، كىشى ايەلى جۇكتى بولىپ كوپ ۇزاماي توعىز اي، توعىز كۇن دەگەندە، ءبىر ۇل، ءبىر قىز تۋىپتى. وسى كەزدەردە حان دالادا قىدىرىستاپ ءجۇرىپتى. بالالارىنىڭ اتىن ومار مەن عازيزا قويىپتى. ەكى-ۇش اي بولعاسىن شەشەسى ءولىپتى. بالاسى جوق بايبىشە ەكى بالانى قالاي جوعالتۋدىڭ جولىن ويلاپتى. ول ءۇشىن ءبىر مىستان كەمپىردى جالداپتى. حان كەلگەندە، «ايەلىڭ ەكى مىسىق تۋدى» دەپ الدىنان مىستان شىعىپ: «مىسىق تۋعانىنا وكپەلەگەن ايەلىڭ، «بۇل قۇداي مەنى ابدەن ويىنشىق قىلايىن دەگەنى مە، بۇيتكەنشە ولگەنىم ارتىق» دەپ، ۋ ءىشىپ ءولدى»، – دەپتى.

         سونى ايتقان مىستاننىڭ سوزىنە سەنگەن حان اشۋىن توقتاتا الماي: «مىسىقتى دا جوعالتىڭدار!» – دەپ اقىرىپتى. بۇل سوزگە وتە قۋانعان بايبىشە: «ەكى بالانى ساندىققا سالىپ، سۋعا تاستاڭدار!» – دەپ بۇيىرادى.       مىستان بايبىشەنىڭ ايتقانىن جاساعان. قارا تولقىننىڭ اراسىندا ويناقشىعان ساندىق كەتە بارادى. تاسقىن ايداعان ساندىقتى اۋ سالىپ وتىرعان اۋشى كورىپ، اۋمەن ۇستاپ الادى. اشىپ قاراپ، ەكى بالانى كورىپ قۋانادى. بالاسى جوق اۋشى ەكى بالانى اسىرايدى. بالالارى سەگىز جاسقا كەلگەندە، اۋشى ولەدى. ول ولەرىندە ومار مەن عازيزاعا:

         — بالالارىم، مەن كوپ كەشىكپەي ولەرمىن، سەندەر مەنى كومىڭدەر جانە ارتىمدا قالعان مىنا جالعىز اۋىمدى كوزىمدەي كورىپ ۇستاڭدار، – دەيدى.

         كەشىكپەي اۋشى ولەدى. ومار مەن عازيزا اۋشى ولگەسىن ەكەۋى بىرىگىپ كۇن كورۋ ءتاسىلىن ويلايدى. قولدان جاساعان ساداعىمەن اڭ اۋلاپ، اۋلاعان اڭمەن قارىنداسى ەكەۋى كۇن كورىپتى. عازيزا ۇزىن بويلى ادەمى قىز بولىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە ومار عازيزاعا:

         — سەن باسىڭدى وزەنگە، نە بولماسا اعىن سۋعا جۋما، – دەيدى. ءبىراق عازيزا اعاسىنىڭ ايتقان اقىلىن الماعان، اعىن سۋعا باسىن جۋسا، شاشىنا تاققان التىن تۇلىمى ءتۇسىپ كەتىپتى. بۇنىڭ شاشى قالماق پاتشالىعىنداعى ءبىر اۋشىنىڭ اۋىنا ىلىنەدى. بۇل تۇلىمدى ول حاسان دەگەن پاتشاعا سىيلىق ەتەدى. بۇل تۇلىمدى كورگەن حاسان ەلىنە جار سالادى. «وسى شاشتىڭ يەسىن تاپقان ادامعا قوي باسىنداي كۇمىس بەرەم»، – دەپ لەپىرەدى. سوندا ءبىر كەمپىر كەلىپ، «بۇل شاش وسى وزەننىڭ ارعى باسىندا ومار دەگەن باتىر بار، سونىڭ قارىنداسىنىڭ شاشى» دەپ ايتادى. حاسان سول كۇننەن باستاپ سوعىسقا دايارلىق جاساپ، جاز ورتاسىندا اتتانادى. كوپ كەشىكپەي ومارعا جەتەدى. سول كۇندەرى ومار اڭدا ءجۇر ەكەن، عازيزا كەلگەن جاۋدى كورگەسىن قاراپ وتىرىپ ولگەنشە، سوعىسىپ ولەيىن دەگەن پىكىرگە كەلەدى. ۇيىنە كەلە جاتقان ومار قارىنداسىن قۇتقارىپ الايىن دەپ، ءبىر شەتىنەن كەلىپ كىرىسكەندە، حاسان اسكەرىن سيرەتىپ-اق تاستايدى. ەڭ سوڭىندا حاساندى كوزدەگەندە، عازيزا كەلىپ:

         — اعا، اتپاي-اق قوي، مەن وسى كىسىنى ءسۇيدىم، – دەيدى. قارىنداسىنىڭ ءوز جاۋىنا تيگەنىنە وكپەلەپ قۇلا دۇزگە شابا جونەلەدى، سودان ەسىنەن اۋىپ، ءبىر جەرگە بارىپ قۇلايدى. ومار ەسىن جيناپ، اتىنا ءمىنىپ كەلە جاتسا، ءبىر ەلگە كەزىگەدى. بۇل ەلدىڭ حانى ءولىپ، حان تاعايىنداۋعا، حان ورنىندا وتىرۋعا بالاسى، تۋعاندارى بولماعان. سودان باعاناعا تيىن بايلاپ، «سونى اتىپ تۇسىرگەن كىسى حان بولادى» دەپتى. اتا-اتا كەزەك ومارعا كەلىپتى. ومار اتىپ ءتۇسىرىپتى، سودان سول ەلگە حان بولىپتى. حاسان الىپ كەتكەن قارىنداسى بارعاسىن ەكى پەرزەنتى بولادى دا ۇلكەيگەن سايىن اعاما بارايىن دەگەن قيالعا كەلىپ، ءبىر كۇنى بىرنەشە ۋازىرمەن وزەن جاعاسىنا بارادى. سۋعا سۇڭگىپ ۇيرەنگەن عازيزا سۋدان ءارى قاراي ءوتىپ كەتەدى. سودان ۋازىرلەر عازيزاعا جالىنادى:

         — حاسان ولتىرەدى عوي، بەرى كەلسەيشى، – دەپ.

         عازيزا تۇرىپ:

         — مەنىڭ ەكى بالامدى الىپ كەل، سوسىن بارام، – دەيدى. ۋازىرلەر ايتقانىن جاسايدى. عازيزا بالاسىن الىپ، اعاسىن ىزدەۋگە تارتىپ وتىرادى. كەلە جاتسا، ءبىر قويشى بالاعا كەزدەسە كەتەدى. عازيزا تۇرىپ:

         — بۇل قوي كىمنىڭ قويى؟ – دەيدى.

         — بۇل ومار دەگەن حاننىڭ اۋىلىنىڭ قويى، – دەيدى قويشى.

         — ءقازىر وماردىڭ ءحالى قانداي؟ – دەپ سۇرايدى قارىنداسى. سوندا قويشى بالا:

         — ءقازىر ول ەكى كوزىنەن ايىرىلىپ وتىر، – دەيدى.

         سوندا عازيزا:

         — مىنا ەكى المانىڭ بىرەۋىمەن كوزىن ءسۇرتىپ، بىرەۋىن جەسىن. سوسىن سەن ءسۇيىنشى سۇرا، مەن سونىڭ قارىنداسىمىن، – دەيدى. —مەن سەنىڭ قويىڭنىڭ قاسىندا تۇرايىن، – دەيدى.

         قويشى بالا ومارعا كەلىپ، كورگەن-بىلگەنىن تۇگەلدەي ايتادى دا ماناعى عازيزا بەرگەن الماسىن بەرەدى. المانى جەگەندە، كوزى اشىلىپ كەتەدى. سودان عازيزانى ءوزىنىڭ سۇيگەنىنە بەرەدى. باياعى قويشى بالانى باس ءۋازىر قىلىپ الادى.

         اعاسى قارىنداسىن، قارىنداسى اعاسىن كورىپ دەگەنىنە جەتىپتى.

---