وتىن - ەنەرگەتيكالىق كەشەن
تاقىرىبى: وتىن - ەنەرگەتيكالىق كەشەن (9 - سىنىپ گەوگرافيا ءپانى)
§6 كەشەننىڭ ەرەكشەلىگى مەن ماڭىزى. مۇناي جانە گاز ونەركاسىبى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ەلىمىزدەگى جەتەكشى سالا ارالىق كەشەندى، ونىڭ ەلدىڭ شارۋاشىلىعىنداعى نەگىزگى مىندەتى جايلى جالپى ماعلۇمات.
دامىتۋشىلىق: پروبلەمالىق تاپسىرمالاردى شەشۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: قازاقستانداعى تابيعات بايلىقتارىن ءتيىمدى ءارى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
كورنەكىلىگى: كارتا، ترەك سحەمالار، كەستەلەر، اتلاس، كەسكىن كارتا ت. ب.
ساباقتى ۇيىمداستىرۋ فورماسى: وقۋشىلارمەن امانداسۋ.
ساباقتى جۇرگىزۋ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ.
قۇرال - جابدىقتار: قازاقستاننىڭ اكىمشىلىك - ساياسي كارتاسى
نەگىزگى ۇعىمدار: وتىن ونەركاسىبى، ەلەكتر قۋاتى، ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار، مۇناي - گاز الابى، مۇناي - گاز قۇبىرلارى، ىلەسپە گاز، گاز قۇبىرى جۇيەسى
نومەنكلاتۋرا: ماڭعىستاۋ الابى – وزەن جانە جەتىباي، قاراجامباس، قالامقاس، سولتۇستىك بوزاشى، كەڭقياق، جاڭاجول، وڭتۇستىك تورعاي الابى – قۇمكول؛ اقتوبە، ورال، تاراز، قاراعاندى، اتىراۋ
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. تۇگەندەۋ. ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپقا كوشۋ كەزەڭى
جاڭا تاقىرىپقا كوشۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراق قويادى:
1. سالاارالىق وندىرىستىك كەشەن دەگەنىمىز نە؟
2. قازاقستان ونەركاسىبىندەگى ەڭ ءىرى سالاارالىق وندىرىستىك كەشەنى قاي كەشەن؟
4. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋ كەزەڭى.
ەڭ الدىمەن تاقىرىپقا جالپى شولۋ جاسايدى.
وتىن - ەنەرگەتيكالىق كەشەن (وەك) – وتىن ونەركاسىبى مەن ەلەكتر قۋاتىن بىرىكتىرەدى.
وەك
وتىن ەلەكتر مۇناي قۇبىرى
ونەركاسىبىنىڭ قۋاتى گاز قۇبىرى
سالالارى (جەس، سەس، (ەجت)
(مۇناي جانە اەس)
مۇناي وڭدەۋ، گاز، كومىر)
كەشەننىڭ نەگىزىن ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار قۇرايدى. قازاقستاننىڭ وەك – ءى نەگىزگى 4 ەرەكشەلىكتەرىمەن سيپاتتالادى: 1) كەشەن وتىننىڭ ءىرى رەسۋرستارى مەن ەنەرگيا قۋاتىنا سۇيەنەدى؛ 2) وتىندى ءوندىرۋ ىشكى تۇتىنۋدان بىرنەشە ەسە اسىپ تۇسەدى؛ 3) وتە ءتيىمدى وتىن ءتۇرى تابيعي گاز بەن مۇناي بولعانمەن، نەگىزگى ەنەرگيا كوزى كومىر؛ 4) ەكولوگيالىق پروبلەمالار تۋىندايدى. مۇناي ونەركاسىبى وتىن ونەركاسىبىندەگى جەتەكشى ءرولدى اتقارادى. ودان 300 ءتۇرلى ءونىم الۋعا بولادى. قازاقستانداعى مۇناي ونەركاسىبى ءحىح ع. اياعىنان باستاپ دامىدى.
1911 ج. ورال - ەمبى مۇناي - گاز الابىنداعى دوسسور كەنىشى يگەرىلە باستادى. كەيىن ماڭعىستاۋ، وڭتۇستىك تورعاي الاپتارى اشىلدى. مۇناي مەن گازدى ءىرى كومپانيالار وندىرۋدە: «شيەۆرون - تەكساكو» (تەڭىز)، ءقوب كونسورسيۋمى (قاراشىعاناق). جۇڭگو ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى (جاڭاجول، قۇمكول)، «قازمۇنايگاز». قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ۇلتتىق كومپانياسى. مۇناي ءوندىرىس اۋدانىنان تەمىر جول ارقىلى سيستەرنالاردا، كاسپيي تەڭىزى ارقىلى تانكەرلەرمەن، نەگىزگى بولىگى قۇبىر ارقىلى تاسىمالدانادى. گاز ءوندىرۋ جەكە سالا رەتىندە 1920 ج. يگەرىلدى. ءقازىر رەسپۋبليكامىزدا ىلەسپە گازبەن بىرگە تابيعي گاز دا وندىرىلەدى.
گاز قۇبىر ارقىلى تاسىمالدانادى. رەسپۋبليكامىزداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ءبىرىڭعاي گاز قۇبىرى جۇيەسىن قۇرۋ.
5. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ كەزەڭى:
1. ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار قالاي بولىنەدى؟ 2. مۇنايدىڭ قانداي كەن ورىندارى بار؟ 3. قازاقستانداعى ەڭ ءىرى ماگيسترالدى مۇناي قۇبىرلارىن اتا. 4. قازىرگى كەزدە گاز ونەركاسىبى قالاي دامۋدا؟ 5. تابيعي گاز نەشە وبلىسقا تاسىمالدانادى؟ 6. ءترانزيتتى گاز قۇبىرلارىن اتا، كارتادان كورسەت.
بەكىتۋ ساباعى
“باقىتتى ءسات ” ويىنى
1. شارلار سالىنعان قاپشىق نەمەسە كىشكەنە بوشكە.
2. سەكۋندومەر (ساعات)
3. ورتاق باعالاۋ پاراعى
4. فيشكالار
5. ءۇي تاپسىرماسى (ءار كومانداعا 2 سۇراقتان).
6. كونكۋرس تاپسىرمالارى.
7. جاۋاپ ۇلگىلەرى.
ويىننىڭ ءجۇرۋ بارىسى
سىنىپ 2 كومانداعا بولىنەدى، ءار كوماندانىڭ ءوز كاپيتانى جانە اتاۋى بولادى.
ءى گەيم. “بوي سەرگىتۋ”. كوماندالارعا 8 سۇراق بەرىلىپ، ولاردى تالداۋعا 5 مينۋت بولىنەدى. كوماندانىڭ ءبىر وكىلى جاۋاپ بەرەدى، ال باسەكەلەس كوماندا جاۋاپتىڭ دۇرىستىعىن ۇلگى بويىنشا قاداعالاپ وتىرادى. سۇراقتارعا ەڭ كوپ دۇرىس جاۋاپ بەرگەن كوماندا ۇتادى.
ءىى. گەيم. “بوشكەدەن شىققان باس قاتىرعىلار”. كوماندا مۇشەلەرى بوشكەدەن نومىرلەرى بار شارلار الىپ شىعادى. جۇرگىزۋشى ءار نومىرگە جۇمباق نەمەسە سۇراق وقيدى. ءوز ىشىندە تالقىلاعان سوڭ، كوماندا كاپيتاندارى جاۋاپ بەرەدى.
ءىىى. “جۇمباقتاس”. مۇندا جۇرگىزۋشىنىڭ سۇراعىنا جىلدامىراق جاۋاپ بەرگەن كوماندا ۇتادى. ەگەر جاۋاپ دايىن بولسا، كوماندا كوك جالاۋشانى نەمەسە قولىن كوتەرەدى.
سۇراقتار: 1. قازاقستاندا قانداي ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى جۇمىس جاسايدى؟
2. قانداي مۇناي قۇبىرلارىن بىلەسىزدەر
3. اتلاستىڭ وتىن - ەنەرگەتيكا كەشەنى كارتاسىنان مۇناي - گاز الاپتارىن جانە كەن ورىندارىن تابىڭىزدار
4. اتلاستاعى كارتادان گاز الاپتارىن جانە گاز كەن ورىندارىن تابىڭىزدار
5. تەڭىز مۇناي كەن ورنى قاي جىلى اشىلدى؟
6. دۇنيە ءجۇزى ەڭ ءىرى گاز كوندەنسات كەنىشىنىڭ ءبىرىن اتى.
ءىۇ گەيم. “سەن – ماعان، مەن - ساعان”. كوماندالار ءبىر - بىرىنە 2 سۇراقتان قويادى (ءۇي تاپسىرماسى).
ءۇ گەيم. “كوسەمدىككە ۇمتىلۋ”. سۇراقتارعا بارلىق ويىنشىلار جاۋاپ بەرەدى. ەڭ كوپ دۇرىس جاۋاپ بەرگەن كوماندا ۇتادى. ال ەڭ كوپ دۇرىس جاۋاپ بەرەگەن (4 - 7) بالالار ءوز كومانداسىنا قوسىمشا ۇپاي (وزدەرىنە باعا: 4 - 5 جاۋاپ - 4 بالل –”4” باعاسىن، 6 - 7 جاۋاپ - 5 بالل –”5” باعاسىن) الادى. (تەست تۇرىندە 12)
2، 3، 4، 5 گەيمدەردى تالقىلاۋعا 1 مينۋتتان بەرىلەدى. ەگەر بىردەن جاۋاپ بەرىلسە، وندا وسى ۇنەمدەلگەن ۋاقىتىن كوماندا باسقا سۇراقتى تالداعاندا پايدالانادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا كوماندا 1 بالل نەمەسە فيشكا الادى.
جاۋاپ ۇلگىسى.
1. قازاقستاندا قانداي ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى جۇمىس جاسايدى؟
جاۋابى: مۇناي مەن گازدى ءىرى كومپانيالار وندىرۋدە: “شيەۆرون تەكساكو” (قاراشىعاناق)،
جۇڭگو ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى (جاڭاجول)، كانادانىڭ “پەترو - قازاقستان” كومپانياسى (قۇمكول) مۇنايىن يگەرۋدە.
قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى “قازمۇنايگاز”.
2. مۇناي قۇبىرلارىن كارتادان تابىڭىزدار.
جاۋابى: ەڭ ىرىلەرى اتىراۋ - نوۆوروسسييسك، اتىراۋ - سامارا، اتىراۋ – ورسك، ومسك - پوۆلودار – شىمكەنت – چاردجوۋ، قاراشىعاناق – اتىراۋ. سالىنىپ جاتقان ءىرى مۇناي قۇبىرىنىڭ ءبىرى اتاسۋ - الاشاڭقاي (جۇڭگو).
3. اتلاستىڭ “وتىن - ەنەرگەتيكا كەشەنى “كارتاسىنان مۇناي - گاز الاپتارىن جانە ماتىندەگى كەن ورىنداردى تابىڭدار.
جاۋابى: كەن ورىندارى 1960جىل ورال - ەمبى مۇناي - گاز الابىنداعى دوسسور
1970 ج. قاراجانباس، قالامقاس، سولتۇستىك بوزاششى جانە ت. ب. كەن ورىندارى.
مۇنايدى تەرەڭىرەك قاباتتاردان تۇز تۇنباسىنىڭ استىنان كەڭقياق جانە جاڭاجول، الىپ قاراشىعاناق، تەڭىز مۇناي كەن ورىندارى.
كەڭقياق، جاڭاجول، قاراشىعاناق كەن ورىن - عى ىلەسپە گازدان سۇيىق كومىر سۋتەگىن ءبولىپ الىپ – ودان كوندەنسات الدى.
1980 ج. ءۇشىنشى مۇناي گاز الابى - وڭتۇستىك تورعاي اشىلدى. ءىرى كەن ورىنى قۇمكول.
1990 ج. باسىندا ەڭ ۇلكەن مۇناي - گاز الابى اشىلدى. “قازاقستان كاسپيي شەلف” كومپانياسى كاسپيي تەڭىزىنىڭ سولتۇستىك قايراڭنان ەڭ ۇلكەن مۇناي كەن ورنى قاشاندا اشتى.
4. اتلاستاعى كارتادان گاز الاپتارىن جانە گاز كەن ورىندارىن تابىڭىزدار.
1960ج ماڭعىستاۋ مۇناي – گاز الابىنان باستالدى. قازىرگى كەزدە رەسپۋبليكادا كوپتەگەن گاز قورلارى بارلاندى. ءبىراق 2/5 بولىگى قاراشىعاناق كەن ورىنىنىڭ ۇلەسىندە. كەلەسى ءىرى كەن ورىندارىنا قاشاعان، يماشيەۆ، جاڭاجول جاتادى. وڭتۇستىك شۋ – سارىسۋ گاز الابى بىرتىندەپ قولعا الىنىپ يگەرىلە باستادى.
5. تەڭىز مۇناي كەن ورنى قاي جىلى اشىلدى؟
تەڭىز مۇناي كەن ورىنى 1979 ج. اشىلدى. ورتاشا تەرەڭدىگى 5500 - 6000 مەتر.
دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى گازكوندەنسات كەشەنىنىڭ ءبىرىن اتا.
د. ج. ەڭ ءىرى گازكوندەنسات كەنىشىنىڭ ءبىرى قاراشىعاناق.
ءىى گەيم قازاقستان اۋماعىندا الەمدىك كومىر قورىنىڭ 3، 3% - ى شوعىرلانعان كومىر وندىرۋدەن سەگىزىنشى ورىندا ال رەسەيمەن ۋكراينادان كەيىنگى ءۇشىنشى ورىندا
ۆ توبى جالپى قورى - 176، 6ملرد توننا ءوندىرۋ مۇمكىندىگى 21، 5ملرد توننا
6. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
1. قازاقستاننىڭ وتىن - ەنەرگەتيكا كەشەنىنىڭ قۇرامى قانداي؟
2. قازاقستان وەك - ءنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟
3. قازاقستاننىڭ وەك بويىنشا د. ج.- گى كورىنىسى نەمەسە سيپاتى قانداي؟
7. باعالاۋ كەزەڭى:
8. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:
قازاقستاننىڭ وتىن رەسۋرستارى (مۇناي، گاز، كومىر) كەن ورىندارى مەن الاپتارىن كەسكىن كارتاعا ءتۇسىرۋ.
§6 كەشەننىڭ ەرەكشەلىگى مەن ماڭىزى. مۇناي جانە گاز ونەركاسىبى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ەلىمىزدەگى جەتەكشى سالا ارالىق كەشەندى، ونىڭ ەلدىڭ شارۋاشىلىعىنداعى نەگىزگى مىندەتى جايلى جالپى ماعلۇمات.
دامىتۋشىلىق: پروبلەمالىق تاپسىرمالاردى شەشۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: قازاقستانداعى تابيعات بايلىقتارىن ءتيىمدى ءارى قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
كورنەكىلىگى: كارتا، ترەك سحەمالار، كەستەلەر، اتلاس، كەسكىن كارتا ت. ب.
ساباقتى ۇيىمداستىرۋ فورماسى: وقۋشىلارمەن امانداسۋ.
ساباقتى جۇرگىزۋ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ.
قۇرال - جابدىقتار: قازاقستاننىڭ اكىمشىلىك - ساياسي كارتاسى
نەگىزگى ۇعىمدار: وتىن ونەركاسىبى، ەلەكتر قۋاتى، ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار، مۇناي - گاز الابى، مۇناي - گاز قۇبىرلارى، ىلەسپە گاز، گاز قۇبىرى جۇيەسى
نومەنكلاتۋرا: ماڭعىستاۋ الابى – وزەن جانە جەتىباي، قاراجامباس، قالامقاس، سولتۇستىك بوزاشى، كەڭقياق، جاڭاجول، وڭتۇستىك تورعاي الابى – قۇمكول؛ اقتوبە، ورال، تاراز، قاراعاندى، اتىراۋ
ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. تۇگەندەۋ. ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
پسيحولوگيالىق دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپقا كوشۋ كەزەڭى
جاڭا تاقىرىپقا كوشۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراق قويادى:
1. سالاارالىق وندىرىستىك كەشەن دەگەنىمىز نە؟
2. قازاقستان ونەركاسىبىندەگى ەڭ ءىرى سالاارالىق وندىرىستىك كەشەنى قاي كەشەن؟
4. جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋ كەزەڭى.
ەڭ الدىمەن تاقىرىپقا جالپى شولۋ جاسايدى.
وتىن - ەنەرگەتيكالىق كەشەن (وەك) – وتىن ونەركاسىبى مەن ەلەكتر قۋاتىن بىرىكتىرەدى.
وەك
وتىن ەلەكتر مۇناي قۇبىرى
ونەركاسىبىنىڭ قۋاتى گاز قۇبىرى
سالالارى (جەس، سەس، (ەجت)
(مۇناي جانە اەس)
مۇناي وڭدەۋ، گاز، كومىر)
كەشەننىڭ نەگىزىن ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار قۇرايدى. قازاقستاننىڭ وەك – ءى نەگىزگى 4 ەرەكشەلىكتەرىمەن سيپاتتالادى: 1) كەشەن وتىننىڭ ءىرى رەسۋرستارى مەن ەنەرگيا قۋاتىنا سۇيەنەدى؛ 2) وتىندى ءوندىرۋ ىشكى تۇتىنۋدان بىرنەشە ەسە اسىپ تۇسەدى؛ 3) وتە ءتيىمدى وتىن ءتۇرى تابيعي گاز بەن مۇناي بولعانمەن، نەگىزگى ەنەرگيا كوزى كومىر؛ 4) ەكولوگيالىق پروبلەمالار تۋىندايدى. مۇناي ونەركاسىبى وتىن ونەركاسىبىندەگى جەتەكشى ءرولدى اتقارادى. ودان 300 ءتۇرلى ءونىم الۋعا بولادى. قازاقستانداعى مۇناي ونەركاسىبى ءحىح ع. اياعىنان باستاپ دامىدى.
1911 ج. ورال - ەمبى مۇناي - گاز الابىنداعى دوسسور كەنىشى يگەرىلە باستادى. كەيىن ماڭعىستاۋ، وڭتۇستىك تورعاي الاپتارى اشىلدى. مۇناي مەن گازدى ءىرى كومپانيالار وندىرۋدە: «شيەۆرون - تەكساكو» (تەڭىز)، ءقوب كونسورسيۋمى (قاراشىعاناق). جۇڭگو ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى (جاڭاجول، قۇمكول)، «قازمۇنايگاز». قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ۇلتتىق كومپانياسى. مۇناي ءوندىرىس اۋدانىنان تەمىر جول ارقىلى سيستەرنالاردا، كاسپيي تەڭىزى ارقىلى تانكەرلەرمەن، نەگىزگى بولىگى قۇبىر ارقىلى تاسىمالدانادى. گاز ءوندىرۋ جەكە سالا رەتىندە 1920 ج. يگەرىلدى. ءقازىر رەسپۋبليكامىزدا ىلەسپە گازبەن بىرگە تابيعي گاز دا وندىرىلەدى.
گاز قۇبىر ارقىلى تاسىمالدانادى. رەسپۋبليكامىزداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – ءبىرىڭعاي گاز قۇبىرى جۇيەسىن قۇرۋ.
5. جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ كەزەڭى:
1. ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستار قالاي بولىنەدى؟ 2. مۇنايدىڭ قانداي كەن ورىندارى بار؟ 3. قازاقستانداعى ەڭ ءىرى ماگيسترالدى مۇناي قۇبىرلارىن اتا. 4. قازىرگى كەزدە گاز ونەركاسىبى قالاي دامۋدا؟ 5. تابيعي گاز نەشە وبلىسقا تاسىمالدانادى؟ 6. ءترانزيتتى گاز قۇبىرلارىن اتا، كارتادان كورسەت.
بەكىتۋ ساباعى
“باقىتتى ءسات ” ويىنى
1. شارلار سالىنعان قاپشىق نەمەسە كىشكەنە بوشكە.
2. سەكۋندومەر (ساعات)
3. ورتاق باعالاۋ پاراعى
4. فيشكالار
5. ءۇي تاپسىرماسى (ءار كومانداعا 2 سۇراقتان).
6. كونكۋرس تاپسىرمالارى.
7. جاۋاپ ۇلگىلەرى.
ويىننىڭ ءجۇرۋ بارىسى
سىنىپ 2 كومانداعا بولىنەدى، ءار كوماندانىڭ ءوز كاپيتانى جانە اتاۋى بولادى.
ءى گەيم. “بوي سەرگىتۋ”. كوماندالارعا 8 سۇراق بەرىلىپ، ولاردى تالداۋعا 5 مينۋت بولىنەدى. كوماندانىڭ ءبىر وكىلى جاۋاپ بەرەدى، ال باسەكەلەس كوماندا جاۋاپتىڭ دۇرىستىعىن ۇلگى بويىنشا قاداعالاپ وتىرادى. سۇراقتارعا ەڭ كوپ دۇرىس جاۋاپ بەرگەن كوماندا ۇتادى.
ءىى. گەيم. “بوشكەدەن شىققان باس قاتىرعىلار”. كوماندا مۇشەلەرى بوشكەدەن نومىرلەرى بار شارلار الىپ شىعادى. جۇرگىزۋشى ءار نومىرگە جۇمباق نەمەسە سۇراق وقيدى. ءوز ىشىندە تالقىلاعان سوڭ، كوماندا كاپيتاندارى جاۋاپ بەرەدى.
ءىىى. “جۇمباقتاس”. مۇندا جۇرگىزۋشىنىڭ سۇراعىنا جىلدامىراق جاۋاپ بەرگەن كوماندا ۇتادى. ەگەر جاۋاپ دايىن بولسا، كوماندا كوك جالاۋشانى نەمەسە قولىن كوتەرەدى.
سۇراقتار: 1. قازاقستاندا قانداي ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى جۇمىس جاسايدى؟
2. قانداي مۇناي قۇبىرلارىن بىلەسىزدەر
3. اتلاستىڭ وتىن - ەنەرگەتيكا كەشەنى كارتاسىنان مۇناي - گاز الاپتارىن جانە كەن ورىندارىن تابىڭىزدار
4. اتلاستاعى كارتادان گاز الاپتارىن جانە گاز كەن ورىندارىن تابىڭىزدار
5. تەڭىز مۇناي كەن ورنى قاي جىلى اشىلدى؟
6. دۇنيە ءجۇزى ەڭ ءىرى گاز كوندەنسات كەنىشىنىڭ ءبىرىن اتى.
ءىۇ گەيم. “سەن – ماعان، مەن - ساعان”. كوماندالار ءبىر - بىرىنە 2 سۇراقتان قويادى (ءۇي تاپسىرماسى).
ءۇ گەيم. “كوسەمدىككە ۇمتىلۋ”. سۇراقتارعا بارلىق ويىنشىلار جاۋاپ بەرەدى. ەڭ كوپ دۇرىس جاۋاپ بەرگەن كوماندا ۇتادى. ال ەڭ كوپ دۇرىس جاۋاپ بەرەگەن (4 - 7) بالالار ءوز كومانداسىنا قوسىمشا ۇپاي (وزدەرىنە باعا: 4 - 5 جاۋاپ - 4 بالل –”4” باعاسىن، 6 - 7 جاۋاپ - 5 بالل –”5” باعاسىن) الادى. (تەست تۇرىندە 12)
2، 3، 4، 5 گەيمدەردى تالقىلاۋعا 1 مينۋتتان بەرىلەدى. ەگەر بىردەن جاۋاپ بەرىلسە، وندا وسى ۇنەمدەلگەن ۋاقىتىن كوماندا باسقا سۇراقتى تالداعاندا پايدالانادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا كوماندا 1 بالل نەمەسە فيشكا الادى.
جاۋاپ ۇلگىسى.
1. قازاقستاندا قانداي ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى جۇمىس جاسايدى؟
جاۋابى: مۇناي مەن گازدى ءىرى كومپانيالار وندىرۋدە: “شيەۆرون تەكساكو” (قاراشىعاناق)،
جۇڭگو ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى (جاڭاجول)، كانادانىڭ “پەترو - قازاقستان” كومپانياسى (قۇمكول) مۇنايىن يگەرۋدە.
قازاقستاننىڭ ەڭ ءىرى ۇلتتىق مۇناي كومپانياسى “قازمۇنايگاز”.
2. مۇناي قۇبىرلارىن كارتادان تابىڭىزدار.
جاۋابى: ەڭ ىرىلەرى اتىراۋ - نوۆوروسسييسك، اتىراۋ - سامارا، اتىراۋ – ورسك، ومسك - پوۆلودار – شىمكەنت – چاردجوۋ، قاراشىعاناق – اتىراۋ. سالىنىپ جاتقان ءىرى مۇناي قۇبىرىنىڭ ءبىرى اتاسۋ - الاشاڭقاي (جۇڭگو).
3. اتلاستىڭ “وتىن - ەنەرگەتيكا كەشەنى “كارتاسىنان مۇناي - گاز الاپتارىن جانە ماتىندەگى كەن ورىنداردى تابىڭدار.
جاۋابى: كەن ورىندارى 1960جىل ورال - ەمبى مۇناي - گاز الابىنداعى دوسسور
1970 ج. قاراجانباس، قالامقاس، سولتۇستىك بوزاششى جانە ت. ب. كەن ورىندارى.
مۇنايدى تەرەڭىرەك قاباتتاردان تۇز تۇنباسىنىڭ استىنان كەڭقياق جانە جاڭاجول، الىپ قاراشىعاناق، تەڭىز مۇناي كەن ورىندارى.
كەڭقياق، جاڭاجول، قاراشىعاناق كەن ورىن - عى ىلەسپە گازدان سۇيىق كومىر سۋتەگىن ءبولىپ الىپ – ودان كوندەنسات الدى.
1980 ج. ءۇشىنشى مۇناي گاز الابى - وڭتۇستىك تورعاي اشىلدى. ءىرى كەن ورىنى قۇمكول.
1990 ج. باسىندا ەڭ ۇلكەن مۇناي - گاز الابى اشىلدى. “قازاقستان كاسپيي شەلف” كومپانياسى كاسپيي تەڭىزىنىڭ سولتۇستىك قايراڭنان ەڭ ۇلكەن مۇناي كەن ورنى قاشاندا اشتى.
4. اتلاستاعى كارتادان گاز الاپتارىن جانە گاز كەن ورىندارىن تابىڭىزدار.
1960ج ماڭعىستاۋ مۇناي – گاز الابىنان باستالدى. قازىرگى كەزدە رەسپۋبليكادا كوپتەگەن گاز قورلارى بارلاندى. ءبىراق 2/5 بولىگى قاراشىعاناق كەن ورىنىنىڭ ۇلەسىندە. كەلەسى ءىرى كەن ورىندارىنا قاشاعان، يماشيەۆ، جاڭاجول جاتادى. وڭتۇستىك شۋ – سارىسۋ گاز الابى بىرتىندەپ قولعا الىنىپ يگەرىلە باستادى.
5. تەڭىز مۇناي كەن ورنى قاي جىلى اشىلدى؟
تەڭىز مۇناي كەن ورىنى 1979 ج. اشىلدى. ورتاشا تەرەڭدىگى 5500 - 6000 مەتر.
دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى گازكوندەنسات كەشەنىنىڭ ءبىرىن اتا.
د. ج. ەڭ ءىرى گازكوندەنسات كەنىشىنىڭ ءبىرى قاراشىعاناق.
ءىى گەيم قازاقستان اۋماعىندا الەمدىك كومىر قورىنىڭ 3، 3% - ى شوعىرلانعان كومىر وندىرۋدەن سەگىزىنشى ورىندا ال رەسەيمەن ۋكراينادان كەيىنگى ءۇشىنشى ورىندا
ۆ توبى جالپى قورى - 176، 6ملرد توننا ءوندىرۋ مۇمكىندىگى 21، 5ملرد توننا
6. ساباقتى قورىتىندىلاۋ:
1. قازاقستاننىڭ وتىن - ەنەرگەتيكا كەشەنىنىڭ قۇرامى قانداي؟
2. قازاقستان وەك - ءنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟
3. قازاقستاننىڭ وەك بويىنشا د. ج.- گى كورىنىسى نەمەسە سيپاتى قانداي؟
7. باعالاۋ كەزەڭى:
8. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:
قازاقستاننىڭ وتىن رەسۋرستارى (مۇناي، گاز، كومىر) كەن ورىندارى مەن الاپتارىن كەسكىن كارتاعا ءتۇسىرۋ.
You Might Also Like
