ءۇشبۇرىش جانە ونىڭ تۇرلەرى
ءپانى: گەومەتريا
كلاسى: 7
ساباقتىق تاقىرىبى: ءۇشبۇرىش جانە ونىڭ تۇرلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
• وقۋشىلاردا ءۇشبۇرىش، ونىڭ ەلەمەنتتەرى، بيىكتىگى، مەدياناسى، بيسسەكتريساسى تۋرالى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ، قابىرعالارى بويىنشا جانە بۇرىشتارى ارقىلى تۇرلەرىن اجىراتۋ، قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارى بويىنشا پەريمەترىن ەسەپتەۋگە ۇيرەتۋ.
• وقىلعان ماتەريالدى، قورىتىندىلاي، سالىستىرا ءبىلۋ داعدىسىن دامىتۋ، ءوز ويىن جەتكىزە ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
• جىلدامدىققا، ساۋاتتىلىققا، ۇيىمشىلدىققا، ۇقىپتىلىققا، ىزدەنىمپازدىققا، ءوزىن باعالاي الۋعا، سەنىمدىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، جارىس، ترەنينگ
كورنەكىلىگى: سلايد، پرەزەنتاسيا، باعالاۋ پاراقتار، ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ، ساباققا دايىندىعىن ەسكەرتۋ، نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ (پسيحولوگيالىق ءسات)
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
وزىندىك جۇمىس تاپسىرماسىن باعالاۋ پاراعى ارقىلى ءۇشبۇرىشتى ۇپايلار جيناۋ.
10 تاپسىرما بويىنشا باعالاۋ:
8 - 10 ۇپاي – «5»
5 - 7 ۇپاي – «4»
3 - 5 ۇپاي – «3»
3. جاڭا ماتەريالدى يگەرتۋگە دايىندىق (سلايد 4)
ومىردەگى كورىنىستەردەن مىسالدار كەلتىرۋ:
- وقۋشىلار سونىمەن ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ ارقىلى قانداي فيگۋرالار جينادىق؟
- ءۇشبۇرىشتار
- ەندەشە ومىرىمىزدەگى ءۇشبۇرىشتى زاتتاردى ەلەستەتەيىك
- تاۋلار، پيراميدالار، جول ءجۇرۋ ەرەجەسىندەگى ەسكەرتۋ بەلگىلەرى جانە ت. ب.
- نەگىزىنەن ءۇشبۇرىشتار ۇشكىر بولادى، سوندىقتان ونىڭ اۋانى تەسىپ وتەتىن قاسيەتى بار دەۋىمىزگە بولادى. مىسالى: ۇشاقتاردىڭ باسى، قۇستاردىڭ تۇمسىعى، مايشامنىڭ جانىپ تۇرۋى، ت. ب.
- ەندى ءۇشبۇرىشتى گەومەتريادا قالاي سالاتىنىمىزعا توقتالايىق
- الدىمەن جازىقتىقتان 3 نۇكتە بەلگىلەپ الامىز جانە ولاردى بەلگىلەيمىز. ولاردىڭ اراسىن كەسىندىلەرمەن قوسامىز. سوندا ءۇش توبەسى، ءۇش قابىرعاسى، ءۇش بۇرىشى بار ەلەمەنتتەردەن قۇرالعان گەومەتريالىق فيگۋرا پايدا بولادى.
4. جاڭا ساباقتى يگەرتۋ
انىقتاما. ءبىر تۇزۋدە جاتپايتىن ءۇش نۇكتەمەن وسى نۇكتەلەردى قوساتىن ءۇش كەسىندىدەن جانە سول كەسىندىلەرمەن شەكتەلگەن جازىقتىقتىڭ بولىگىنەن تۇراتىن فيگۋرانى ءۇشبۇرىش دەپ اتايدى.
ءۇشبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنا بايلانىستى تۇرلەرى:
1) قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارى ءارتۇرلى بولاتىن ءۇشبۇرىش ءار قابىرعالى ءۇشبۇرىش
2) ەكى قابىرعاسى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىش
3) ءۇش قابىرعاسى ءوزارا تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىش
ءۇشبۇرىشتىڭ بۇرىشتارىنا بايلانىستى تۇرلەرى:
1) ءۇش بۇرىشى دا ءسۇيىر بولاتىن ءسۇيىر بۇرىشتى ءۇشبۇرىش
2) ءبىر بۇرىشى تىك بولاتىن تىك بۇرىشتى ءۇشبۇرىش
3) ءبىر بۇرىشى دوعال بولاتىن ءۇشبۇرىش دوعال بۇرىشتى ءۇشبۇرىش دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارىنىڭ قوسىندىسى پەريمەترى دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىشتىڭ توبەسىن وعان قاراما - قارسى جاتقان قابىرعاسىنىڭ ورتاسىمەن قوساتىن كەسىندىنى ونىڭ مەدياناسى دەپ اتايدى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىش بۇرىشىنىڭ بيسسەكتريساسى قارسى قابىرعاعا دەيىنگى كەسىندىسى، ونىڭ وسى بۇرىشتىڭ بيسسەكتريساسى دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىشتىڭ توبەسىمەن قارسى جاتقان قابىرعانى قامتيتىن تۇزۋگە تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار كەسىندىسى ءۇشبۇرىشتىڭ بيىكتىگى دەپ اتايدى.
5. جاڭا ماتەريالدى قانشالىقتى يگەرگەندىكتەرىن العاشقى تەكسەرۋ:
«پيراميدا ويىنى» (سلايد 9)
شارتى: وقۋشىلارعا ا دەڭگەيىندەگى تاپسىرمالار بەرىلەدى. سول تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى پيراميدا قۇراستىرىلادى.
وقۋلىق بويىنشا №129، 130، 133(1) ەسەپتەرى.
6. دەمالۋ مينۋتى
نەشە ءۇشبۇرىش بار ەكەنىن ەسەپتەۋ
ساباقتى بەكىتۋ:
ءۇشبۇرىش جانە ونىڭ تۇرلەرى:
ءارتۇرلى ءۇشبۇرىشتاردىڭ استىنا سۇراقتار جاسىرىلعان، سولارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى وقۋشىلار وزدەرى قورىتىندى جاساۋ.
ترەنينگ «ادام ەسىمىنىڭ تۇستەرى»
ماقساتى: وقۋشىلارعا پسيحولوگيالىق تۇرعىدان شابۋىل جاساۋ ارقىلى، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، وزدەرىنە دەگەن سەنىمدەرىن قالىپتاستىرۋ، ءوزىن باعالاي الۋعا، ءوزىن تانۋعا ىقپال جاساۋ. ءۇشبۇرىشتاردىڭ تۇرلەرىن اجىراتۋعا ۇيرەتۋ.
شارتى: وقۋشىلاردىڭ الدىنا قىزىل، جاسىل، سارى، كوك ءتۇستى پاراقشالار تاراتىلادى. سودان تاڭداۋ جاساپ، پاراقشاعا ءوزى قالاعان كەز - كەلگەن ءۇشبۇرىشتىڭ ءتۇرىن سالىپ، قيادى.
ناتيجە: وقۋشىلار دايىن بولعاننان كەيىن ولاردىڭ تۇستەرى بويىنشا جانە ءۇشبۇرىش تۇرلەرى بويىنشا مىنەزدەمەلىك سيپاتتامالارمەن تانىسادى.
قىزىل - وزىنە سەنىمدى، الدىنا ماقسات قويا بىلەتىن جاندار
جاسىل – اق كوڭىل، تابيعاتتى سۇيەتىن جاندار
سارى – نيەتى تازا، پەيىلى كەڭ جومارت جاندار
كوك – مەيىرىمدى، سەنىمدى، بيىك ارمانداردى كوزدەيتىن جاندار
تىكبۇرىشتى ءۇشبۇرىش – مىنەزى قاتتى، العان بەتىنەن قايتپايتىن جاندار
ءار قابىرعالى ءۇشبۇرىش – قۇبىلمالى مىنەزدى، تەز ويلانىپ تەز جاۋاپ بەرەتىن جاندار
تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىش - ءارقاشان ادىلدىكتى قولدايتىن جاندار
تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىش – سىپايى بولۋعا ۇمتىلاتىن جاندار
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: № 134 (2)، 135
باعالاۋ: وقۋشىلارعا باعالاۋ تۇرلەرى تاراتىلادى. وقۋشىلاردىڭ ءوز مۇمكىنشىلىكتەرىن باعالاۋىن قاداعالاۋ.
ساباق وتە جاقسى ۇنادى جانە بار مۇمكىندىگىمدى پايدالاندىم
ساباق ۇنادى جانە ءوز مۇمكىندىگىمشە قاتىستىم
ماعان ءالى وسى تاقىرىپتار بويىنشا جۇمىس جاساۋ كەرەك
كلاسى: 7
ساباقتىق تاقىرىبى: ءۇشبۇرىش جانە ونىڭ تۇرلەرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
• وقۋشىلاردا ءۇشبۇرىش، ونىڭ ەلەمەنتتەرى، بيىكتىگى، مەدياناسى، بيسسەكتريساسى تۋرالى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ، قابىرعالارى بويىنشا جانە بۇرىشتارى ارقىلى تۇرلەرىن اجىراتۋ، قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارى بويىنشا پەريمەترىن ەسەپتەۋگە ۇيرەتۋ.
• وقىلعان ماتەريالدى، قورىتىندىلاي، سالىستىرا ءبىلۋ داعدىسىن دامىتۋ، ءوز ويىن جەتكىزە ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
• جىلدامدىققا، ساۋاتتىلىققا، ۇيىمشىلدىققا، ۇقىپتىلىققا، ىزدەنىمپازدىققا، ءوزىن باعالاي الۋعا، سەنىمدىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، جارىس، ترەنينگ
كورنەكىلىگى: سلايد، پرەزەنتاسيا، باعالاۋ پاراقتار، ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدار
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ، ساباققا دايىندىعىن ەسكەرتۋ، نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ (پسيحولوگيالىق ءسات)
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
وزىندىك جۇمىس تاپسىرماسىن باعالاۋ پاراعى ارقىلى ءۇشبۇرىشتى ۇپايلار جيناۋ.
10 تاپسىرما بويىنشا باعالاۋ:
8 - 10 ۇپاي – «5»
5 - 7 ۇپاي – «4»
3 - 5 ۇپاي – «3»
3. جاڭا ماتەريالدى يگەرتۋگە دايىندىق (سلايد 4)
ومىردەگى كورىنىستەردەن مىسالدار كەلتىرۋ:
- وقۋشىلار سونىمەن ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ ارقىلى قانداي فيگۋرالار جينادىق؟
- ءۇشبۇرىشتار
- ەندەشە ومىرىمىزدەگى ءۇشبۇرىشتى زاتتاردى ەلەستەتەيىك
- تاۋلار، پيراميدالار، جول ءجۇرۋ ەرەجەسىندەگى ەسكەرتۋ بەلگىلەرى جانە ت. ب.
- نەگىزىنەن ءۇشبۇرىشتار ۇشكىر بولادى، سوندىقتان ونىڭ اۋانى تەسىپ وتەتىن قاسيەتى بار دەۋىمىزگە بولادى. مىسالى: ۇشاقتاردىڭ باسى، قۇستاردىڭ تۇمسىعى، مايشامنىڭ جانىپ تۇرۋى، ت. ب.
- ەندى ءۇشبۇرىشتى گەومەتريادا قالاي سالاتىنىمىزعا توقتالايىق
- الدىمەن جازىقتىقتان 3 نۇكتە بەلگىلەپ الامىز جانە ولاردى بەلگىلەيمىز. ولاردىڭ اراسىن كەسىندىلەرمەن قوسامىز. سوندا ءۇش توبەسى، ءۇش قابىرعاسى، ءۇش بۇرىشى بار ەلەمەنتتەردەن قۇرالعان گەومەتريالىق فيگۋرا پايدا بولادى.
4. جاڭا ساباقتى يگەرتۋ
انىقتاما. ءبىر تۇزۋدە جاتپايتىن ءۇش نۇكتەمەن وسى نۇكتەلەردى قوساتىن ءۇش كەسىندىدەن جانە سول كەسىندىلەرمەن شەكتەلگەن جازىقتىقتىڭ بولىگىنەن تۇراتىن فيگۋرانى ءۇشبۇرىش دەپ اتايدى.
ءۇشبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنا بايلانىستى تۇرلەرى:
1) قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارى ءارتۇرلى بولاتىن ءۇشبۇرىش ءار قابىرعالى ءۇشبۇرىش
2) ەكى قابىرعاسى تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىش
3) ءۇش قابىرعاسى ءوزارا تەڭ بولاتىن ءۇشبۇرىش تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىش
ءۇشبۇرىشتىڭ بۇرىشتارىنا بايلانىستى تۇرلەرى:
1) ءۇش بۇرىشى دا ءسۇيىر بولاتىن ءسۇيىر بۇرىشتى ءۇشبۇرىش
2) ءبىر بۇرىشى تىك بولاتىن تىك بۇرىشتى ءۇشبۇرىش
3) ءبىر بۇرىشى دوعال بولاتىن ءۇشبۇرىش دوعال بۇرىشتى ءۇشبۇرىش دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىشتىڭ قابىرعالارىنىڭ ۇزىندىقتارىنىڭ قوسىندىسى پەريمەترى دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىشتىڭ توبەسىن وعان قاراما - قارسى جاتقان قابىرعاسىنىڭ ورتاسىمەن قوساتىن كەسىندىنى ونىڭ مەدياناسى دەپ اتايدى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىش بۇرىشىنىڭ بيسسەكتريساسى قارسى قابىرعاعا دەيىنگى كەسىندىسى، ونىڭ وسى بۇرىشتىڭ بيسسەكتريساسى دەپ اتالادى.
انىقتاما: ءۇشبۇرىشتىڭ توبەسىمەن قارسى جاتقان قابىرعانى قامتيتىن تۇزۋگە تۇسىرىلگەن پەرپەنديكۋليار كەسىندىسى ءۇشبۇرىشتىڭ بيىكتىگى دەپ اتايدى.
5. جاڭا ماتەريالدى قانشالىقتى يگەرگەندىكتەرىن العاشقى تەكسەرۋ:
«پيراميدا ويىنى» (سلايد 9)
شارتى: وقۋشىلارعا ا دەڭگەيىندەگى تاپسىرمالار بەرىلەدى. سول تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى پيراميدا قۇراستىرىلادى.
وقۋلىق بويىنشا №129، 130، 133(1) ەسەپتەرى.
6. دەمالۋ مينۋتى
نەشە ءۇشبۇرىش بار ەكەنىن ەسەپتەۋ
ساباقتى بەكىتۋ:
ءۇشبۇرىش جانە ونىڭ تۇرلەرى:
ءارتۇرلى ءۇشبۇرىشتاردىڭ استىنا سۇراقتار جاسىرىلعان، سولارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى وقۋشىلار وزدەرى قورىتىندى جاساۋ.
ترەنينگ «ادام ەسىمىنىڭ تۇستەرى»
ماقساتى: وقۋشىلارعا پسيحولوگيالىق تۇرعىدان شابۋىل جاساۋ ارقىلى، ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، وزدەرىنە دەگەن سەنىمدەرىن قالىپتاستىرۋ، ءوزىن باعالاي الۋعا، ءوزىن تانۋعا ىقپال جاساۋ. ءۇشبۇرىشتاردىڭ تۇرلەرىن اجىراتۋعا ۇيرەتۋ.
شارتى: وقۋشىلاردىڭ الدىنا قىزىل، جاسىل، سارى، كوك ءتۇستى پاراقشالار تاراتىلادى. سودان تاڭداۋ جاساپ، پاراقشاعا ءوزى قالاعان كەز - كەلگەن ءۇشبۇرىشتىڭ ءتۇرىن سالىپ، قيادى.
ناتيجە: وقۋشىلار دايىن بولعاننان كەيىن ولاردىڭ تۇستەرى بويىنشا جانە ءۇشبۇرىش تۇرلەرى بويىنشا مىنەزدەمەلىك سيپاتتامالارمەن تانىسادى.
قىزىل - وزىنە سەنىمدى، الدىنا ماقسات قويا بىلەتىن جاندار
جاسىل – اق كوڭىل، تابيعاتتى سۇيەتىن جاندار
سارى – نيەتى تازا، پەيىلى كەڭ جومارت جاندار
كوك – مەيىرىمدى، سەنىمدى، بيىك ارمانداردى كوزدەيتىن جاندار
تىكبۇرىشتى ءۇشبۇرىش – مىنەزى قاتتى، العان بەتىنەن قايتپايتىن جاندار
ءار قابىرعالى ءۇشبۇرىش – قۇبىلمالى مىنەزدى، تەز ويلانىپ تەز جاۋاپ بەرەتىن جاندار
تەڭ ءبۇيىرلى ءۇشبۇرىش - ءارقاشان ادىلدىكتى قولدايتىن جاندار
تەڭ قابىرعالى ءۇشبۇرىش – سىپايى بولۋعا ۇمتىلاتىن جاندار
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: № 134 (2)، 135
باعالاۋ: وقۋشىلارعا باعالاۋ تۇرلەرى تاراتىلادى. وقۋشىلاردىڭ ءوز مۇمكىنشىلىكتەرىن باعالاۋىن قاداعالاۋ.
ساباق وتە جاقسى ۇنادى جانە بار مۇمكىندىگىمدى پايدالاندىم
ساباق ۇنادى جانە ءوز مۇمكىندىگىمشە قاتىستىم
ماعان ءالى وسى تاقىرىپتار بويىنشا جۇمىس جاساۋ كەرەك
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
