پاتەر
بىرەۋ ىڭىرسىعانداي ما؟
شىرت ۇيقىدا جاتقان امانتاي سەلك ەتىپ ويانىپ كەتتى. كوزىن اشسا، ءۇيدىڭ ءىشى تاس قاراڭعى. اۋەلى تۇك تۇسىنگەن جوق. ماناۋراپ، ۇيقىلى-وياۋ جاتتى دا قويدى. ادەتتە، وڭ قول جاقتا الاقانداي تەرەزە بولۋشى ەدى. تۇندە سول تەرەزەدەن بوزارىپ بولماشى جارىق ءبىلىنىپ تۇراتىن. ەندى بوزامىقتانعان جارىق تا جوق، تەرەزە دە جوق. جىم-جىلاس. بىرەۋ تەرەزەنى تاس قىپ بىتەپ كەتكەن سياقتى، سىنىق سۇيەم سىزات بىلىنبەيدى.
ويىنا الگى ءبىر ىڭىرسىق ءۇن ورالدى. قۇلاق توسەپ، ءبىراۋىق تىڭ تىڭداپ ەدى، قايتىپ ەستىلمەدى. بۇنىڭ ويانعانىن سەزىپ قالعانداي، ىڭىرسۋىن ساپ تيىپتى. الدە ءتۇسى مە؟ ءاي، ءبىراق، تۇسكە ۇقسامايدى، وسى جاڭا عانا قۇلاق تۇپتەن اپ-انىق ەستىلمەپ پە ەدى. ءيا، بىرەۋ ىڭىرسىدى عوي.
دىبىس شىققان جاققا قاراي باتىلسىز قول سوزىپ ەدى، الاقانى جۇپ-جۇمىر جالاڭاش كەۋدەگە ءتيدى. قاسىندا، ءبىر كورپە استىندا تۇلا بويى قورعاسىنداي بالقىپ مادەمى جاتىر. تۇكتى دە سەزەر ەمەس، دەم الىسى بىلىنبەي الاڭسىز ۇيقىعا كەتكەن. امانتاي قىزدىڭ ىپ-ىستىق كەۋدەسىنەن قولىن العىسى كەلمەدى. كەۋدەسىنىڭ تىپ-تىعىز ەكەنىن كوزى كورمەسە دە، الاقانى سەزىپ جاتىر. ۇيقى شايداي اشىلدى. ءتاتتى ءبىر قۇمارلىق الپىس ەكى تامىرعا جايىلىپ، الدى-ارتىنا قاراتپاي دۋىلداتىپ الا جونەلسىن. تومپيىپ ۇيقى قۇشاعىندا جاتقان مادەمىگە قاراي اۋدارىلىپ ءتۇسىپ، جۇپ-جۇمىر قوس انارعا تۇمسىق تاقاپ ەدى، ءسۇت ءيىسى بۇرقىراپ قويا بەردى.
ءوزىن بىرەۋ قوياردا-قويماي باۋىرىنا قاراي يكەمدەپ اكەتىپ بارا جاتقاسىن قىز دا شوشىپ ويانىپ، قاپەلىمدە قايدا جاتقانىن، كىممەن جاتقانىن ۇقپاي، كوڭىلى ۇركىپ، جاستىقتان باسىن جۇلىپ الدى. سونىسىنا ءبىراق ءوزى ۇيالىپ، جىگىت قۇشاعىنا قۇلاپ ءتۇستى. ءبىرىن ءبىرى جاڭا كورگەندەي كەنەشە قادالىپ ۇزاق ءسۇيىستى. اقىرى اڭسارىنا جەتىپ تىنعان ولار، باسى كەتكەن جاققا اياعى كەتىپ، ۇيىقتاپ بارا جاتىر ەكەن.
...تاعى دا سول ىڭىرسىعان داۋىس.
انە، ەندى ءتىپتى اپ-انىق ەستىلدى. قاتتى ءجابىر كورگەن، سوعان جانى كۇيگەن ادامنىڭ كۇرسىنىسى. باسەڭسىر ەمەس، قايتا بۇنىڭ جۇيكەسىن قاساقانا جۇقارتا تۇسكىسى كەلگەندەي ۇدەپ بارادى. تاپ ىرگە تۇستا، الدە اياق جاقتا ما ەكەن...
امانتاي باسىن شالت كوتەرىپ، تىڭ تىڭداي قالىپ ەدى، الگى ءبىر ىڭىرسىق داۋىس پىشاق كەسكەندەي ساپ تيىلا قالدى. ەندى ول موينى تالعانشا، جاستىقتان كوتەرىپ العان باسىن تومەن تۇسىرگەن جوق. ءبىراق، ىڭىرسىق داۋىس قايتىپ ەستىلمەدى. «قوي بۇل ءتۇس بولدى، — دەپ ويلادى ول كورپەنى كەۋدەسىنە قاراي تارتىپ جاتىپ. — ءبىراق، ءبىر نارسە تۇسكە قايتا-قايتا ەنە بەرگەنى نەسى ەكەن؟» مادەمىگە قاراي قولىن سوزىپ ەدى، الاقانىن قىزدىڭ جۇپ-جۇمىر انارى قارىپ ءتۇستى. ول بۇل جولى شوشىپ ويانعان جوق، ۇيقىلى-وياۋ بىلدىرلاپ، جالاڭاش بىلەگىن سوزىپ، جىگىت باۋىرىنا ءوزى كىرىپ بارا جاتىر.
...كىرپىگى كىرپىگىنە ايقاسقانى سول ەكەن، الگى ءبىر ىڭىرسىعان ءۇننىڭ تاعى دا ەستىلگەنى. قۇداي-اۋ! كوزى ۇيقىدا، كوڭىلى وياۋ امانتاي بىرەسە تىم الىس، قىر استىنان تالىپ جەتكەن، بىرەسە جاقىننان، ءدال ىرگەدەن اپ-انىق ەستىلگەن مازاسىز ۇنگە ەرىكسىز قۇلاق ءتۇرىپ، قيمىلسىز قالدى. ىڭىرسىق ءۇن وسىمەن ءۇشىنشى رەت ەستىلگەنىن ساناسى سەزىپ جاتىر. استاپىراللا، الگى ءبىر كەزدە بايقاماپتى، ىڭىرسىپ جاتقان باسقا ەمەس، ايەل ادام. قىزدىڭ داۋىسى. انە، تاعى دا ەستىلدى. قاتىنسىراعان اڭگۇدىك بىرەۋ و بەيشارانى ەركىنەن تىس ۇيپالاپ، اپىرىپ-جاپىرىپ بارا جاتقان سياقتى. بايعۇس قىز بۇلقىنىپ، قارسىلاسۋعا دا دارمەنى جوقتاي. قولىنان بار كەلگەنى، كەۋدەسىن ەزىپ-جانشىعان نەمەنىڭ قورلىعىنا شىداماي، ىڭىرسي بەرۋ عانا. سونى ءوز قۇلاعىمەن اپ-انىق ەستىپ جاتقان امانتايدىڭ دا، قۇدانىڭ قۇدىرەتى، ءتىلى بايلانىپ قالىپتى. تىرپ ەتەرگە قاۋقارى جوق. تۇلا بويىن سۋىق تەر جۋدى. ال، الگى ءبىر بەيشارا قىز... جاڭاعى ىڭىرسۋ ىڭىرسۋ ما، ول ەندى بۋلىعىپ جىلاي باستادى. وزىنە دە، ومىرىنە دە رازى ەمەس بىرەۋ. كوكىرەگى تولعان وكىنىش. قىجىل مەن كۇيىنىشتەن جۇرەگى قارايعان ءبىر مۇڭلىق.
ادامدى ءارى-سارى ەتىپ قويعان نەمەنە بۇل، ءتۇس پە، ءوڭ بە؟ نەگە جىلايدى؟ نە كورىندى وعان؟ ول ول-اۋ، بۇنىكى نە؟ جۇرەگى قىسىلىپ، باسى اينالدى. بۋىن-بۋىننان ءال كەتكەن، كەۋدەسىن كوتەرۋگە زار بوپ، سۇلەلەپ جاتىر. شىبىن جانى كەۋدەسىندە ەمەس سياقتى، ءيا، ءوزى دە ءبىرتۇرلى ولىككە ۇقساپ بارا ما قالاي، بويىندا تۇك كۇش جوق. الگى ءبىر تۇنشىعىپ جىلاعان قىز... بەيشارا-اي، وكپەسى ءوشتى-اۋ!
ءوزىن ءوزى ۇزاق قيناپ ءتىلىنىڭ ۇشىن ارەڭ قوزعادى. «ءپىسمىللا» دەۋگە شاماسى كەلدى سوسىن. سول-اق ەكەن، تارس جۇمعان كوزى اشىلىپ كەتتى. سول-اق ەكەن، بەيشارا قىز، جانى جاي تاپقانداي، كەنەت تىم-تىرىس بولا قالدى. بۇنىڭ كوز جانارىندا ىستىق جاس ىركىلىپ تۇر.
بوزارىپ تاڭ اتىپ قالعان ەكەن. بولمە ىشىندە قاراڭعىلىق سەيىلە باستاپتى. قاسىندا بەرى قاراپ، قىرىمەن جاتقان قىز ءمۇسىنى بايقالادى. بۇل جولى امانتاي ول جاققا قول سوزعان جوق. توسەكتەن سىپىرىلىپ ءتۇستى دە، اياعىن سۇيرەتە باسىپ، قۋىقتاي دالىزگە بەت الدى. قۇلاعىندا تۇنشىعا جىلاعان قىز داۋىسى.
***
ازانعى ءشايىن اپىل-عۇپىل ىشكەن امانتاي جۇمىسقا اسىعىس اتتانىپ كەتتى. مادەمى العاشقى ءتۇننىڭ بالداي ءتاتتى ءلاززاتىن بىرگە تاتقان جىگىتتى كوزبەن ۇزاتىپ سالىپ، قۋانا كۇلىمسىرەپ تۇر. ول تەزىرەك كەش تۇسسە ەكەن، امانتاي جۇمىستان تەزىرەك ورالسا ەكەن دەپ تىلەدى. امانتايدىڭ دا ويى سول. ءبىراق، بۇگىن كۇننىڭ تاس توبەدە تاپجىلماي تۇرىپ العانىن جالعىز مادەمى عانا اڭعارعان شىعار. ۋاقىت تۇساۋلى اتتاي كىبىرتىكتەپ، جىلجىماي قويعاسىن، بىلەك سىبانىپ اياداي بولمەنى جيناۋعا كىرىستى. ەسىك-تەرەزەنى سابىندى سۋمەن ىسقىلاپ جۋىپ ەدى، كىردەن ارىلعان اينەكتەن ىشكە شۋاق قۇيىلدى. قارا قوتىرلانعان ەدەن دە بۇرىنعى سارعىش بوياۋىن تاپتى. قۋىس-قۋىستا شاڭ بوگىپ تۇر ەكەن، سىپىرعىش ۇشىنا، تۇقىمى قۇرىسىن، نە نارسەنىڭ ءبارى ىلىگىپ جاتىر. “تفۋ، كاپىرلەر، شوشقالار، جيىركەنبەي قالاي تۇرعان؟” دەپ بۇرىنعى تۇرعىندارعا كەيىپ، مۇرنىن تىرجيتتى. تەك اياعىنىڭ استىنا ورىندىق قويىپ، توبەدەگى ليۋستراعا قانشا سوزسا دا، قولىن جەتكىزە المادى. سونان سوڭ “كۇيەۋىمنىڭ الدىنان ءدامدى عىپ تاماق ءپىسىرىپ قويايىن” دەپ كۇلىمسىرەي كۇبىرلەپ، اسحاناعا تارتتى. وسىلاي دەۋ جانىنا جاعىپ، كوڭىلىنە ۇناپ بارادى. “قىزىق، — دەپ جىمىڭ ەتە قالدى سوسىن، — كەشە ول باسقا ادام ەدى، ەندى - كۇيەۋىم”.
امانتاي تابالدىرىقتان اتتاي بەرە قۋىقتاي ۇيدە جانعا جايلى شاتتىق ورناي قالعانىن سەزىپ، ەت جۇرەگى ەلجىرەپ سالا بەردى. قالانىڭ قاربالاسقان تىرلىگىن كوتەرە الماي شيىرشىقتالعان جۇيكەڭدى اپ-ساتتە جايما-شۋاقتاندىرا قوياتىن ءدال مىناداي باقىتتى بۇرىن-سوڭدى باستان كەشىپ كورگەن ەمەس. بۇنى ءار كەشتە قاڭىراعان بوس بولمە سۇپ-سۋىق بوپ، ايازداي قارىپ قارسى الۋشى ەدى. سوندا ورىس قوجايىننىڭ ادىرا قالعىر ەسكى سارايىنان بەزىپ كەتكىسى كەلەتىن. ءبىراق، قايدا بارادى؟ بۇعان پانا بولا قوياتىن بىرەۋ بار ما ەكەن وسى قالادا؟ جوق قوي، جوق! ىرگەگە تاقاۋ قويىلعان ۇستەل ۇستىندە، قاشان كورسەڭ، قاتىپ-سەمگەن، كوگەرگەن اس قالدىقتارى اتكوپىر بولادى دا جاتادى. بىرەۋدىڭ جامان كەپەسىن ۋداي اقشاعا جالداپ الۋىن بۇل جالداپ العانمەن، بار راقات كورتىشقان مەن قارا شىبىندىكى. توسەگى توراي اۋناعاننان جامان، ءومىرى جينالعان ەمەس. جينالسا، ايىنا-جىلىنا، وندا دا پاتەر اۋىستىرعاندا عانا.
الماتىعا كەلگەنىنە، مىنە، ءۇش جىل. وسى ءۇش جىلدا بۇل ءوزى قازان كوتەرىپ، اس ءپىسىرىپ پە دەسەڭشى. ۇيدەن ىستىق اس ىشپەۋگە ءوزىنىڭ دە ەتى ءولىپ كەتكەن. ال، بۇگىن... ءبارى باسقاشا. اسحانا جاقتان ايرىقشا ءبىر حوش ءيىس بۇرقىراپ، جانعا جايلى جىلى لەپ ەسىپ قويا بەردى. ءوزى جاپ-جاس، ءوزى سۇپ-سۇيكىمدى ايەل زاتى ىپ-ىستىق قۇشاعىن جايىپ كەپ، مويىنعا اسىلىپ، قۋانا قارسى الىپ جاتقانى مىناۋ.
كەلىنشەگىن لىپ ەتكىزىپ، جەپ-جەڭىل كوتەرىپ الدى. تۇيمەسىن اعىتىپ، قوس ءوڭىرىن ايقارا اشىپ جىبەرگەندە كەۋدەسىنە بۇلتيىپ بىتكەن قوس انار جارق ەتىپ كورىنىپ، كوزىن قارىقتىردى.
— جاپ-جارىق قوي. — مادەمىنىڭ داۋىسى بىلدىرلاعان ءسابيدىڭ ءۋىلى سياقتانىپ ەستىلدى. — پەردە... پەردەنى جاپشى.
امانتاي ءقازىر ءتىپتى ءتىلالعىش بالانىڭ ناق ءوزى. جۇگىرىپ بارىپ پەردەگە جارماستى. قاسىن كەرىپ، كوزىن جۇمعان كەلىنشەك قايدان ءبىلىپ قويعانىن قايدام، “ي-ي، قاراڭعى ەمەس قوي” دەپ ەركەلەي ءتىل قاتتى.
— ۇيالاسىڭ با؟
— ۇيالام. ۇيات قوي. قاراماشى.
— قارامايمىن. مىنە، مەن دە جۇمدىم كوزىمدى.
مادەمى جىگىت سالماعىن سەزىنگەن سايىن، ءون بويىن وت كەۋلەپ بارا جاتقانىن اڭعاردى.
***
تاس بوپ، قاتىپ ۇيىقتاپ قالعان ەكەن، ىڭىرسىپ جىلاعان داۋىس قۇلاققا تاعى دا تۇرپىدەي تيگەنى. بولمە ءىشى بۇگىن دە قاپ-قاراڭعى. ەلەگىزىپ قۇلاق ءتۇردى. تىم-تىرىس. ساعاتتىڭ ءالسىز تىرسىلى عانا تالىپ جەتىپ تۇر. الگى ءبىر جىلاعان... ءيا، ءيا، وسى جاڭا عانا ءوز قۇلاعىمەن اپ-انىق ەستىدى عوي. ويانىپ كەتكەنى دە سونان ەمەس پە؟ ەندى نەگە تيىلا قالدى؟ نەگە؟ الدە قۇلاعى ما شۋلاعان؟ “وسى ۇيدە ءبىر پالە بار، — دەپ ويلادى ءبىر مەزەت. — جىن-شايتان بار”. ماڭدايدان سۇپ-سۋىق تەر بۇرق ەتە قالدى. ساۋساقتارى اربيعان قورقىنىشتى ءبىر قۇبىجىق ەبەدەيسىز قيمىلداپ، توسەك ۇستىنە توبەدەن ءتونىپ كەلگەندەي. ءتونىپ كەپ ەكىنشى ءتۇن ءبۇيىرىن قىزدىرىپ جاتقان جاس كەلىنشەكتى ءاي-شاي جوق، قوينىنان سۋىرىپ اكەتپەك سياقتى. “ءپىسمىللا، ءپىسمىللا! كەت! كەت، پالەكەت!” دەمنىڭ اراسىندا ساناسىنا ۇيالاپ ۇلگەرگەن ۇرەيدەن ارەڭ ايىقتى. باسى قاڭعىرىپ، ءدال كەشەگىدەي بۇگىن دە ۇيقى قاشتى. “الدە، قابىرعالاس كورشى ايەل مە جىلاعان؟ الدە، الدە... ۇيقىسىراپ جاتقان مادەمى بولماعاي!”
* * *
وسى ءبىر ۇلكەن قالاعا تۇياق ىلىكتىرگەن سوڭ ءار ءىستىڭ باسىن ءبىر شالىپ ءجۇرىپ، بەلدى ءبىر مەكەمە باستىعىن تاسيتىن شوپىرلىققا ارەڭ قول جەتكىزىپ ەدى. مازاسىز جۇمىس ەكەن. تاڭنىڭ اتىسى، كۇننىڭ باتىسى ءومىرى تاۋسىلىپ بىتپەيتىن سارت-سۇرت ءجۇرىس. باستىق تا تىنىم تاپپاس بەيمازا بىرەۋ. بىرەسە انا مەكەمە، بىرەسە مىنا مەكەمە... قۇداي ونى دا زىر قاقتىرىپ، تابانىن جەرگە تيگىزبەي قويعان. ول تىنىش تاپپاعان سوڭ، جازعان قۇلدا دامىل بار ما؟ سونان قاشان ءىڭىر تۇسكەنشە تاعى سول الاشاپقىن سارت-سۇرت ءجۇرىس. ۇيگە كىرپىگى قيمىلداپ، سۇلەلەپ جەتەدى. كەشكى اس-سۋىن ىشەر-ىشپەستەن توسەككە سۇرە قۇلايدى.
سونداي ءبىر ءتۇن عوي، قاراڭعى كوشەمەن جۇيتكىپ كەلە جاتقان-تۇعىن. كەنەت جانۇشىرعان بىرەۋ كوشەگە جۇگىرە شىققانى. بۇل تەجەگىشتى باسىپ ۇلگەردى مە، ۇلگەرمەدى مە، بىلمەيدى، الگى بىرەۋدى قاعىپ كەتتىم بە دەگەن ۇرەيدەن تۇلا بويى شىمىرلاپ، جۋىق ارادا وزىنە ءوزى كەلە العان جوق. ال، اناۋ باس سالىپ ەسىككە جارماستى. كوزدى اشىپ-جۇمعانشا لىپ ەتىپ جانىنا وتىرا كەتتى دە:
— اعاي، ءجۇرىڭىز... ءجۇرىپ كەتىڭىز-شى! — دەپ زار ەڭىرەپ، جىلاپ قويا بەرگەنى. قاراسا... سۇمدىق-اي، بىرەۋ دەگەنى بويجەتكەن قىز. انادان جاڭا تۋعانداي تىر جالاڭاش. — ءجۇرىڭىز، اعاي، ءجۇرىپ كەتىڭىز، اعاي. اعا-تاي... قۇتقارا كورىڭىز...— بۇنى قوس قولداپ جۇلمالاي باستادى. امانتاي قايتەرىن بىلمەي، ابدىراپ قالسىن. كىم مىناۋ؟ جىن با، پەرى مە؟ تەك، كوشەگە سويتالداي-سويتالداي ەكى جىگىت الاقتاپ جۇگىرە شىققاندا عانا، بۇل ارادان تەز كەتىپ قالۋ كەرەگىن ۇققان. ماشينە ورنىنان ىتىرىلا قوزعالدى.
اناۋ ەكى جىگىت جالما-جان تاكسي ۇستاي سالىپ، سوڭىنان تۇرا قۋۋى مۇمكىن-اۋ. قاراڭعى كوشەمەن اعىزىپ كەلە جاتىپ، قاپەلىمدە مۇز جۇتىپ جىبەرگەندەي ءىشى قالتىراپ كەتتى. جەتىپ السا، وڭدىرماسى انىق. مىنا قىز نەگە تىرداي جالاڭاش؟ باستىڭ پالەگە قالعانى وسى شىعار؟
ۇلكەن جولعا تۇسكەن سوڭ قاسىندا ءبۇرىسىپ وتىرعان قىزدىڭ باس-اياعىنا كوز جۇگىرتىپ ءوتتى. ول بوتالاعان كوز-جانارىن كەڭىرەك اشىپ، بۇنى جاڭا كورىپ تۇرعانداي ۇركىپ قارادى دا، نازارىن تومەن الىپ قاشتى. قولىن كەۋدەسىنەن ايىرماي قالاي جاسىرسا دا، قۇلىن مۇشەسى اعاراڭداپ، كوزدىڭ سۇعىن سۋىرىپ بارادى. امانتاي ارقالىققا اسىپ قويعان كاستومىن قىزدىڭ الدىنا تاستاپ جاتىپ:
— كىمسىڭ؟ نە بولدى ساعان؟ — دەدى.
— جا-جاڭاعى جى-جىگىتتەر... حايۋاندار... ءو-و...
جالاڭاش يىعى ءدىر-دىر ەتىپ، تىسقا جالتاقتاپ قاراي بەرەدى.
— قايدا تۇراسىڭ؟ ءۇيىڭ قايدا؟
— ءۇي مە، ءۇي... — قىز سىبىرلاي ءتىل قاتتى. — مىنا تۇرىممەن...
بىرەسە كوزىنە مولتىلدەپ جاس كەپ قالىپ، بىرەسە قانىن ىشىنە تارتا ءجۇزى قۋارىپ، قايتەرىن بىلمەي، ەرنىن تىستەلەپ وتىر. ەندى بايقادى، شىبىش ەشكىدەي شاپ-شاعىن قىز. شاشى جالبىراپ تۇر. كوزىنىڭ ۇپ-ۇلكەنىن-اي!
— “شاڭىراققا” اپاراسىز با؟
بەلدى مەكەمەنىڭ باستىعى ءمىنىپ جۇرگەن ماشينە قويسىن با، قىز تۇراتىن اۋدانعا اپ-ساتتە كەلىپ قالدى.
— اعا، — دەدى قىز جاسقانا سويلەپ. — وسى اراعا توقتاڭىزشى.
توقتادى.
— اناۋ كوك قاقپالى ءۇي...
— سول ءۇي ما؟
— سول ءۇي.
ءتۇننىڭ جارىمى اۋىپ كەتكەلى قاشان. توڭىرەك تىپ-تىنىش. قىز نۇسقاعان ءۇي جاقتان دا تىرلىك نىشانى بايقالمايدى. ءبىرىن ءبىرى مىگىرسىز قۋالاعان قوس قاندەن يتتەن وزگە، كوشەدە قىبىر ەتكەن ءتىرى جان جوق. ماشينە قاقپاعا تاقالىپ توقتادى دا، گۇرىلدەگەن موتورى وشە قالدى.
— كەلدىك.
دەۋىن دەسە دە ۇستىندە ءبىر جاپىراق شۇبەرەك لىپاسى جوق تىرداي جالاڭاش قىزدىڭ ەسىك-تەرەزەسى تارس بەكىتۋلى ۇيگە قالاي بارىپ، الدەقاشان جاتىپ قالعان ۇيدەگىلەردى قالاي وياتاتىنىنا اقىلى جەتەر ەمەس. شەشە بايعۇس ماسقارا بولعان قىزىن كورگەن بويدا ەستەن تانىپ جىعىلاتىن شىعار؟ اكە سورلى قايتەر ەكەن؟ مۇمكىن، قىزدىڭ ءوزى جالاڭاش جونىن جارقىراتىپ تۇسە قالۋعا، كوزبەن ىشىپ-جەگەن زىڭگىتتەي جىگىتتەن قىسىلىپ وتىرماسىن. وسىنى ويلاعان ول، تىسقا شىعىپ، كوشەنىڭ ارعى بەتىندەگى قاراۋىتقان تالعا قاراي بەت الدى. “وزىمەن ءوزى وڭاشا قالعان سوڭ ءبىر ءجونىن تابار”. ول جاققا نازار اۋدارماۋعا تىرىستى. تال اراسىندا از بوگەلدى مە، كوپ بوگەلدى مە، بىلمەيدى، قايتىپ كەلسە، قىز وتىرعان ورنىنان قوزعالماپتى. الاقانىمەن بەتىن باسىپ، پىش-پىش جىلايدى. كەۋدەسىن قىمتاعان كاستوم تومەن ءتۇسىپ كەتكەن. تىپ-تىك قوس انارى ءدىر-دىر ايگىلەنىپ، اپ-انىق كورىنىپ قالىپ جاتىر. قاسىنا كەپ جايعاسا بەرگەن بۇنىڭ كەلگەن-كەتكەنىمەن جۇمىسى جوقتاي. امانتاي شاراسى تۇگەسىلىپ رولگە ماڭدايىن تىرەدى.
— اعام ولتىرەدى، — دەدى ءبىر كەز يەگى كەمسەڭ-كەمسەڭ ەتىپ. — اعام قاتال.
قىزدى ءقايتىپ جۇباتارىن بىلمەدى. ونىڭ بۇگىنگى ءتۇن تارتقان جان ازابى ەندى بۇنىڭ يىعىنا اۋىسقانداي، ەڭسەسى ءتۇسىپ كەتسىن. قىز ءبىر كەز دەمىن ىشتەن الىپ، تىم-تىرىس بولا قالىپ ەدى، جالاڭاش دەنەسى توڭازىپ، يىعى دىرىلدەي باستاپتى. كاستومدى قولىنا الدى دا، كەۋدەسىن جاۋىپ، يىعىن قىمتاپ قويدى.
كەنەت، نە ويلاعانىن قايدام، امانتاي ماشينەنى كەلگەن جولعا قايتا سالدى. قىز ەندى نە نارسەگە دە كوندىم دەگەندەي، كەۋدەسىنە قۇلاعان باسىن كوتەرمەستەن، بۇكشيىپ وتىر.
* * *
امانتاي ۇيگە جاياۋ قايتىپ كەلە جاتىپ، قارىنداسىن ويعا الدى.
— شىراعىم، بالام، اناۋ جالعىز باۋىرىڭا كوز قىرىن سالىپ ءجۇر. “مەن دە الماتىعا بارام، اعام سياقتى مەن دە جۇمىس ىستەپ، اقشا تابام” دەپ ايتقاندى قىلماي ۇيدەن بەزىپ كەتتى ەمەس پە؟ ونىڭ سەنەن باسقا سەنەتىن كىمى بار الماتىدا. ءبىر بىرىڭە قارايلاسىپ جۇرمەسەڭدەر... قايدام، قورقامىن، — دەپ ەدى شەشەسى انا جولى اۋىلعا بارعاندا. شەشەنىڭ سول اماناتى جاتسا-تۇرسا ويىنان كەتپەي ءجۇر. وزىنەن بەس-التى جاس كىشىلىگى بار گۇلنۇر ءۇيدىڭ ءسۇت كەنجەسى بولعاسىن با، ەركە ەدى. جوعارعى كلاسقا كوشكەن سوڭ تارالىپ ءوسىپ، سۇيكىمدى بويجەتكەن بوپ شىعا كەلدى. اتتەڭ-اي، اكەنىڭ جوقتىعى عوي. مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ قۇربىلارىنا ىلەسىپ، الىسقا ۇزاپ وقي دا المادى. سۇيەۋشىسى جوق ادامدى كىم قولداي قويسىن، مىنا تۇرعان وبلىس ورتالىعىنداعى ينستيتۋتتىڭ العاشقى سىناعىنان تىراڭ ەتىپ قۇلادى دا، ەندى قايتىپ وقۋعا بەتتەمەي قويدى. مارقۇم اكەسى ءتىرى بولسا، بۇل ەندى ۇل بالا عوي، قىزىنىڭ قولىن قايتسە دە ءبىر قاراعا ىلىكتىرەر ەدى. اعا بوپ بۇنىڭ دا قايىرى از بوپ تۇر. كەيدە، سونان با، گۇلنۇردىڭ الدىندا كىنالى ادامداي موجىپ قالاتىنى بار. انادا گۇلنۇر ۇيگە ءبىر كەلگەندە: “ەكەۋمىز ءبىر ءۇي جالداپ تۇرايىق، اپامنىڭ كوڭىلى كونشىپ ءجۇرسىن” دەپ ەدى، وعان قيقار قىز كوندى مە؟
— ۋايىمداماشى، مەن تانىس قىزدارمەن بىرگە تۇرىپ جاتىرمىن عوي. ءبارىمىز ءبىر جەردە جۇمىس ىستەيمىز. جۇمىسقا جاقىن، — دەپ دەس بەرمەدى.
— قاي جەردە تۇرىپ جاتسىڭدار؟
— ءادىرىستى بىلمەيمىن. ايتەۋىر ءوزىم تاۋىپ بارام.
گۇلنۇر ءوزى ءبىلىپ كەلسە كەلدى، كەلمەسە وسىلاي جەر سيپاپ قالعانىڭ. جالعىز اعامنىڭ ءحالى نەشىك دەپ، ۇيگە ءجيى-جيى كەلىپ تۇرۋدى بىلمەيدى. “جاعدايىڭ قالاي؟” دەسە، “پايدەت!” دەي سالادى. ءقازىر نە جۇمىس ىستەپ ءجۇر ەكەن؟ سۇراساڭ: “اقشا تاباتىن جۇمىس” دەيدى جۇمباقتاپ. ءيا، ساعان، كوپ بولسا، كافە-رەستوراندا داياشى شىعارسىڭ. اۋىل قىزدارىنىڭ قالادا بۇدان باسقا ىستەيتىن جۇمىسى بار ما ەكەن؟ ال، اۋىلدان كەلگەن جىگىتتەر كوبىنە-كوپ قۇرىلىس ماڭىن شيىرلايدى. وعان دا قول جەتپەسە، قۇداي بەرگەن قارا بازار دايىن تۇر. سوندا بارىپ اربا يتەرەدى، جۇك تۇسىرەدى. اربا دەمەكشى، سونى ويلاسا، بۇنىڭ كوكىرەگىن الدەبىر قۋانىش الا-بولە كەرنەپ الا جونەلەتىنى بار. الگى ءبىر اۋىلداستارى سياقتى ءۇستى-باسى ساتپاق-ساتپاق بولاتىن دا جۇرەتىن قۇرىلىسشى ەمەس، قارا بازاردا مىقشىڭداپ اربا دا يتەرمەيدى. كورمەيمىسىڭ، تاقىمدا ىسىلداعان شەتەلدىك ماشينە. تازا جۇمىس. ءيا، گۇلنۇردى ايتام-اۋ! “اقشا تاباتىن جۇمىس دەيدى. وي، ءپالى. جالعىز شەشەمىزدى ءبىر ءوزى اسىراپ جۇرگەندەي-اق. ءاي، ءبىراق... قىز بالا شيراق كەلەدى، كىم ءبىلسىن، ايتقانى راس بولسا راس شىعار. ىزدەپ كەلىپ، تاپپاي كەتىپ جۇرگەن بولار-اۋ. مەن سياقتى ونىڭ دا جۇمىستان قولى بوسامايتىن شىعار-اۋ. مۇمكىن...” وسى جاڭا عانا قارا قازانداي قابىنا قالعان وكپەسىن ۇمىتىپ، قارىنداسىن اياي باستادى. “الگى ءبىر قىز سياقتى، ونى دا قۇدايىن ۇمىتقان قاعىنعاندار ناقاق جابىرلەپ جۇرمەسە”.
* * *
سول كۇنى ومىرىندە العاش رەت قۇرقىلتاي قۇستىڭ ۇياسىنداي ۇيدە بۋى بۇرقىراپ قازان قاينادى. ءوز ۇيىندە العاش رەت ىستىق اس ىشكەن امانتاي قىزدىڭ كەيبىر قىلىعىن شەشەسىنە ۇقساتىپ، ءىشى جىلىپ سالا بەردى. انە، ول بۇنىڭ تارەلكەسىنە ۇستەمەلەپ سورپا قۇيىپ جاتىر. امانتاي ءۇنسىز وتىرا بەرمەي، كوڭىلىن اۋلاماق بوپ ەدى، قاپەلىمدە اۋزىنا ءجوندى ءسوز تۇسپەدى. اڭگىمەنى نەدەن باستارىن بىلمەي، ويى قاڭتارىلىپ وتىر. “اعاڭنىڭ ۇيىنە اپارىپ سالايىن” دەي مە، الدە “اعاڭا تەلەفون سوقساق قايتەدى” دەگەنى دۇرىس پا؟ ۇيتەيىن دەسە، قۇداي ايداپ كەلگەن سۇيكىمدى قىزدى كوزى قيمايدى. ۇيتپەيىن دەسە، ەرتەڭ ءبىر پالەگە قالام با دەپ قايمىعادى. قايمىقپاعاندا شە، وسى جۇرت الدەقانداي قىپ اۋزىنان سۋى قۇرىپ ايتا بەرەتىن الىپ شاھاردىڭ سيقى مىناۋ بولسا. اياعىڭدى اتتاپ باسساڭ ءبىر سۇمدىققا تاپ بوپ جاتقانىڭ. اينالاڭ تولى قاۋىپ-قاتەر. ادامنىڭ توبە شاشى تىك تۇرادى. ونىڭ ۇستىنە كەشە ءتۇن ۇيدە قونباي، قايداعى ءبىر تانىمايتىن بىرەۋدىڭ جامان باسپاناسىندا تۇنەپ شىققان قارىنداسىن كورگەندە قاتال اعاسى نە ىستەر ەكەن؟ باس سالىپ بۇنى تاياقتاپ تاستاماسا دە. “ۇستىڭدەگى بار كيىمىڭدى اناۋ ەكەۋى مە سىپىرىپ العان؟” “قاتىردىڭ، ەسى دۇرىس ادام بويجەتكەن قىزدان ءسۇيتىپ تە سۇراي ما ەكەن؟ بەپ-بەلگىلى نارسەنى...”
ول بۋسىنىپ، تەرلەپ سالا بەردى. ءاي، ءوزى دە سوزگە شورقاق قاسقا. كەيدە باس جوق، كوز جوق تۇيەدەن تۇسكەندەي، دۇڭك ەتكىزىپ قويىپ قالادى-اۋ! بۇ نە ادەت؟
— مەن سەنىڭ جەڭگەڭە بارىپ كەلەيىن.
قىزدىڭ بەتىنە قاراپ ەدى، جانارى بوتالاپ شىعا كەلىپتى. ەكى قولىن ەكى تىزەسىنەن الماعان كۇيى، باسىن باتىلسىز شايقادى. تىعىرىققا تىرەلىپ، دىمى قۇرىپ وتىر-اۋ. “ەندى نە ىستەيسىڭ؟” دەمەكشى ەدى، ول دا ايتىلماي ىشتە قامالىپ قالدى.
كەشكى استان سوڭ امانتاي قايتەرىن بىلمەي، قيپاقتاپ از-كەم وتىردى دا، ورنىنان اتىپ تۇرىپ، كوشە كەزىپ كەتتى. ۇيگە قاس-قارايا ورالسا، جارىق ءسونىپ تۇر.
— اعاي، سىزگە توسەكتى تورگە سالىپ قويدىم، — دەگەن قىز داۋىسى تەمىر كەرەۋەت جاقتان باياۋ ەستىلدى. جارىقتى جاقپاستان جان-جاعىن سيپالاپ بارىپ، توسەككە كيىمشەڭ قيسايا كەتتى. كوز الدىندا ۇپ-ۇزىن كىرپىگى ينەلىك قاناتىنداي دامىلسىز دىرىلدەگەن، سۇپ-سۇيكىمدى بويجەتكەن بەينەسى. قاسىنا بارسا قايتەر ەكەن؟ شوشىپ كەتپەس پە ەكەن؟ قوي، شوشىماس، شوشىپ نە كورىنىپتى؟ ءاي، نە بولسا، و بولسىن. نارتاۋەكەل! وسى جاسقا كەلگەنشە ءالى ءبىر قىزدىڭ جالاڭاش تانىنە قول تيگىزىپ كورمەپتى. ەندى كور. ۋىلجىپ، قول سوزىم جەردە جاتىر عوي. ەسىك بولسا دا ءىلۋلى. جىگىتپىسىڭ؟ جىگىت بولساڭ تۇر ورنىڭنان! مەشەل ادامداي شالجيىپ جاتا بەرمە! قۇداي ءوزى ايداپ كەلدى ەمەس پە؟ جۇرەگىڭ داۋالامايدى ءا؟ جوق، نەگە؟ ەندەشە بار. بىردەن باس سالماي، اقىرىن شايقاپ ويات. اۋەلى تۇكتى دە تۇسىنبەي قالار. سوندا سەن ونىڭ شاشىنان سيپا، ايالا. بەتىنە بەتىڭدى تيگىز. بويىن ۇيرەت. ءاپ، بارەكەلدە! مىنە، جىگىت! سوسىن، كورە قال، ول ساعان ءوزى-اق ىسىرىلىپ ورىن بوساتار. ءسوز جوق ىسىرىلىپ جاتادى. جاتپاسا شە؟ “ورنىڭىزعا بارىڭىز” دەپ، جامىلعىنى تارس بۇركەنىپ السا شە؟ شىڭعىرىپ جىبەرسە شە؟ ءاي، قويشى، قۇرىسىنشى. قالاي قيالداسا دا، جاتقان ورنىنان تۇرىپ، قىزدىڭ كورپەسىن كوتەرۋگە باتىلى بارار ەمەس. قاشان كىرپىگى كىرپىگىنە ايقاسقانشا كوزىنە قىزدىڭ كەشە ءوزى كورگەن جالاڭاش كەۋدەسى، ءاپپاق بوكسەسى ەلەستەي بەردى. كوڭىل قوبالجۋى باسىلىپ، بويىن الدەبىر ءتاتتى قۇمارلىق شىمىرلاتا باستاپتى. كەنەت قىز تەمىر توسەكتى ساتىر-سۇتىر ەتكىزىپ، ۇشىپ تۇردى دا، بۇنىڭ قاسىنا جەتىپ كەلدى. سىلق ەتىپ تىزەرلەپ وتىرا كەتتى.
— نە بولدى، ساعان؟ — دەدى امانتاي باسىن جاستىقتان جۇلىپ الىپ.
— بىرەۋ كەلە جاتىر، — دەدى قىز ۇرەيلەنىپ.
— قورىقپا، ەسىك بەكىتۋلى عوي. — جىگىت جايباراقات سويلەۋگە تىرىسىپ باقسا دا، جۇرەگى كەۋدەسىنە سىيماي اتقاقتاپ كەتتى. — قورىقپا.
— جوق، كەلە جاتىر. انە... — زىپ بەرىپ بۇنى قۇشاقتاي السىن.
— قورىقپا. قورىقپاشى... كەل... قاسىما جاتشى...
باسىن بۇنىڭ وڭ يىعىنا سالىپ، اياق-قولىن باۋىرىنا جيىپ العان ونىڭ تۇلا بويى مايدا دىرىلدەن كوپكە دەيىن ارىلا المادى. قىزدىڭ ەركەك اتاۋلىنى شابىنتىپ قوياتىن ءتاتتى ءيىسىن راحاتتانا ءسىمىرىپ، نە بولعانىن بىلمەي امانتاي جاتىر.
* * *
قۇشاعىنا تىعىلىپ ءبىر ۋىس بوپ جاتقان قىزدىڭ ءۇزىپ-ۇزىپ ايتقان سوزىنە ىقىلاستانا قۇلاق ءتۇردى. مەكتەپتى وسى جاز ءبىتىرىپتى. وقۋعا ءتۇسىپتى. ازىرگە اعا-جەڭگەنىڭ قولىندا. كۇزگە سالىم، وقۋ باستالىسىمەن جاتاقحاناعا شىقپاق. بىرەۋ ەستىپ قوياتىنداي سىبىرلاپ جاعداي ايتقان قىز، بۇنىڭ ءوزى تۋرالى القىنىپ جاتىپ بايانداعان اڭگىمەسىن ۇقتى ما، ۇقپادى ما، بىلمەيدى. ءبىراق، كەشەگى ءتۇن وقيعاسىن ەكەۋى دە قوزعاعان جوق. قىز نە ويلاعانىن ءوزى ءبىلسىن، ول جايىندا جۇمعان اۋزىن اشپادى. بۇل دا سۇرامادى. جۇرەك جاراسىن تىرناعىسى كەلمەدى. ورنىنان تۇرا سالىپ، ءوز توسەگىنە تايىپ تۇرار دەپ سەسكەندى. ونان دا قوياننىڭ كوجەگىندەي بوپ باۋىرىنا تىعىلا تۇسكەنىن جانى قالاپ-اق جاتىر. اڭگىمەنى تەز تاۋىسقان ولار ءوز ويلارىمەن وزدەرى ارپالىسىپ، ۇزاق ۋاقىت ءۇنسىز قالدى. ءبىر كەزدە ەرنى قىزدىڭ ەرنىنە ءتيدى. كۇيىپ تۇر. قىز باسىن الىپ قاشقان جوق. بىلق-سىلق ەتىپ ىڭعايىنا باعىنا بەردى.
* * *
تۇنشىعىپ جىلاعان كىم سوندا؟ كىم؟ مادەمى مە؟ سانادان شىرماتىلىپ شىقپاي قويعان كۇدىك بۇنى يىرىمگە ىلىككەن جاڭقاداي قۇردىمعا شىم باتىرىپ بارادى. قارعىس اتقىر سول تۇنگى كورگەن قورلىق تۇسكە ەنىپ جاتپاسا نەعىلسىن. سوندا نە بولدى ەكەن ءوزى؟ نە بولۋشى ەدى؟ قىزىلسىراعان قۇزعىندار جاپ-جاس قىزدى... امانتاي ءوز ويىنان ءوزى بەزىپ، سول تۇنگى جاعىمسىز ءجايتتى جادىنان وشىرۋگە تىرىسىپ باققان-تۇعىن. وشە باستاعان دا سياقتى ەدى، الگى ءبىر كۇيىنىشتى زار قاي-قايداعىنى قوزعاپ جىبەرگەنى. ەندى مادەمى جاققا قۇلاق ءتۇرىپ، جەتى قاراڭعى تۇندە تىڭ تىڭداپ جاتقان ءتۇرى مىناۋ. “قۇداي-اۋ، الگى ءبىر ىڭىرسىق داۋىس ءتۇسىم بولسا ەتتى” دەپ، جاس كەلىنشەگىن جاماندىققا قيعىسى كەلمەي مادەمىنىڭ دەم الىسىنا ۇركە سوقتاپ قۇلاق توسەيدى.
شەشەسى بايعۇس ۇلبىرەگەن ۇيالشاق كەلىنىن كورگەندە قالاي قۋاندى دەسەيشى. بارىن شاشىپ توي قىلمادى ما؟ قۇدا-قۇداعيدى ىرزا قىپ اتتاندىرمادى ما؟ بۇنىڭ ەندىگى ويى — شەشەسىن اۋىلدا جالعىز تاستاماي، وسىندا، الماتىعا تەزىرەك كوشىرىپ الۋ. نەسى بار، ءوزى بولسا جۇمىس ىستەپ ءجۇر. گۇلنۇر دا تابىسسىز ەمەس.
كوزى ۇيقىعا ىلىگە بەرىپ، قۋانا جىميدى.
...تاعى سول ىڭىرسىپ جىلاعان داۋىس. شوشىپ وياندى. اياق-قولى دىرىلدەپ جاتىر ەكەن. تاڭ بوزارىپ اتىپ قالعان. ءوڭى قابارىپ مادەمىنىڭ بەتىنە ءۇڭىلدى. جوق، مادەمى ەمەس. مادەمى تۇكتى دە سەزبەي، تاڭعى ءتاتتى ۇيقىدا جاتىر. تۇمسىعىن بۇنىڭ كەۋدەسىنە تىعىپ الىپتى. بولمە ءىشى قۇلاققا ۇرعان تاناداي تىپ-تىنىش. سوندا قالاي... سوندا قالاي؟
ەدەندى سيپاي باسىپ، ءدالىز جاققا بەت الدى. تۇنشىعا جىلاعان قىز داۋىسى قۇلاق تۇپتەن كەتپەي، ىڭىرسىپ تۇرىپ العان.
* * *
تۇنگى ۇيقىسى قىرىق قۇراۋ بولعان ول كۇنۇزاق كوزى كىرتيىپ، ماس ادامداي بىلعاقتادى دا ءجۇردى. جىلاعان قىز داۋىسىن ۇمىتا الار ەمەس. باس اينالار باقىت نەگە كۇرمەۋى كوپ كۇمانگە ۇلاستى؟ بۇل نە ءوزى، شەشۋى قيىن نە قىلعان جۇمباق؟ قالاي بولىپ ەدى ءوزى؟ ەستىگەنى راس پا؟ ءيا، ەستىلدى عوي. ەستىلگەندە قانداي! قاتارىنان ەكى ءتۇن قۇلاق قاجاعان. ول از بولسا، بۇگىن تاعى ەستيتىن شىعار؟ ەستىسە ەكەن! ەڭىرەگەندە ەتەگى تولعان بەيباقتىڭ كىم ەكەنىن ءبىلىپ تىنسا ەكەن! كىم؟ كىم ول؟ وسىعان كەلگەندە باسى زەڭىپ جۇرە بەرەدى. «ءوزىم ەمەس پە ەكەم جىلاعان؟ قوي! وسى مەن اۋىرا باستاعان جوقپىن با؟»
ەسىك الدىندا باعانا تاڭەرتەڭ وقتى كوزىن وڭمەنىنە قاداپ، جاقتىرماي ۇزاتىپ سالعان كورشى كەمپىر وتىر ەكەن. ول باسى سالبىراپ، جۇمىستان جابىرقاۋ قايتقان بۇنى كورە سالا:
— سەن بالا، كەلگىشتەپ كەتتىڭ عوي، — دەپ دۇرسە قويا بەردى. كورشى كەمپىردىڭ نەگە بۇلاي قادالا قالعانىن تۇسىنبەي اڭتارىلىپ تۇر. — نەمەنە اقشاڭ كوپ پە ەدى؟ باي ما ەدىڭ؟
— تۇسىنبەدىم، نە دەپ تۇرسىز؟
— تۇسىنبەدىم... تۇسىنبەدىم؟ سەندەيلەردىڭ تالايىن كورگەنبىز. ءوزىڭ ءتاپ-تاۋىر بالاسىڭ. جەزوكشە سايقالدارعا ىلاعىپ، اۋرۋ تاۋىپ الساڭ قايتەسىڭ؟ ءجۇر سوسىن ءومىر بويى ءىرىپ-شىرىپ.
— جەزوكشە؟ كىم جەزوكشە؟
— تۇك بىلمەي قالعانىن قارا. مەنى ءبىر ءيىسالماس ءجاما-ان كەمپىر دەپ پە ەدىڭ؟ سەندەي جەلىككەن بالداردىڭ ەسىل-دەرتى سول اناۋ عوي... اناۋ پاتەردەگى جەزوكشە عوي. قوي، قويا عوي، ونى جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى.
سەلدىرەك شاش استىنان قۇيقاسى اعارىپ كورىنگەن سەكەمشىل كەمپىردىڭ تەسىرەيىپ قاراعان كوزىندە كۇمان تۇر.
* * *
بوتا كوزى مولدىرەپ، قۇشاق جايا قارسى ۇمتىلعان مادەمى كوڭىل كىربىڭىن جۋىپ-شايىپ جىبەردى. نەتكەن باقىت! باقىت دەگەن بار ءدامدىسىن كومەيلەتىپ بىردەن اساتا سالماي، مىسقالداپ تاتتىرىپ، ءبىر تاتتىدەن سوڭ ءبىر تاتتىگە ىنتىقتىرىپ، تامسانتىپ قوياتىنىمەن قىمبات ەكەن-اۋ. كوڭىلى ىلەزدە كوبەلەك قاناتتانىپ، ەلپىل قاقتى. مادەمى قۇشاعىنا كىرىپ ۇلگەرگەن جوق، ەسىك قوڭىراۋى بەزەكتەپ قويا بەرسىن. گۇلنۇر ەكەن. ۇستىنە كيگەنى كىندىكتەن جوعارى، كوكىرەكتەن تومەن. بۇتتا تىرىسقان شالبار. اپ-ادەمى قويۋ قارا شاشىن سيىردىڭ ۇيتىلگەن باسىنداي ساپ-سارى قىپ كۇيدىرە بوياپ تاستاپتى. ونىسىن انا جولى كورگەن. ءبىراق، بايقاماعانسىپ قويا سالىپ ەدى. ەندى ول از دەگەندەي كىندىگىن جارقىراتىپ كەلىپتى. «نە بوپ بارا جاتىر ءوزى؟» قارىنداسىنىڭ كيىم كيىسىن جاقاماي تۇرسا دا، ونىڭ باسقا كەز ەمەس، وسى ءقازىر كەلە قالعانىنا ىشتەي قاتتى قۋاندى. اۋىلداعى ۇيدە شوشايىپ جالعىز وتىرعان شەشەسىن قولىنا كوشىرىپ الماق بولعان كەشەگى ويىن ايتۋعا اسىق.
— كەل، تورگە شىق.
— ءقازىر، ءقازىر. جۇمىسقا بارا جاتىر ەدىم. سەندەردى كورە كەتەيىن دەپ.... ءما-ا، جايناتىپ جىبەرىپسىڭدەر عوي ءۇيدى!
گۇلنۇر تاڭدانىسىن جاسىرا الماي، ءتور بولمە جاقتا سامبىرلاپ سويلەپ ءجۇر.
— مىناڭ قارا، تەرەزەنىڭ پەردەسىن وزگەرتىپسىڭدەر... توسەك جاپقىشتىڭ جاراسا قالعانىن ايتام-اۋ. جانىپ تۇر. ءبىز، ەكى قىز التى اي تۇردىق قوي وسى ۇيدە. جۇمىس، جۇمىس دەپ، ەشتەڭەسىنە قاراماپپىز. ءاي، ءوز ءۇيىڭ بولماعان سوڭ...
امانتاي ونىڭ «وسى ۇيدە تۇردىق قوي» دەگەن سوزىنە تىكسىنىپ قاپ، بۇيىرىنە شانشۋ قادالعانداي ءتۇسى بۇزىلىپ بارا جاتتى. ۇندەگەن جوق. ال، گۇلنۇردىڭ كوزى جايناڭ-جايناڭ. ەرنى سۇيرەڭ-سۇيرەڭ. اڭگىمەسى تاۋسىلار ەمەس. امانتاي ونىڭ بەتىنە قاراعىسى كەلمەي، تىجىرىنىپ، تەرىس بۇرىلدى. جەك كورىپ كەتتى.
...ەلەڭدەپ، قانشا توسسا دا، سونان بىلاي ىڭىرسىپ جىلاعان قىز داۋىسى قايتىپ ەستىلمەدى.
15.12.2006 جىل
You Might Also Like
-
ۇزاقتى كۇن كينو قىزىعىنا ەلتiپ، ەكرانعا كوپ قادالعاندىقتان با، ەكi كوزi ۋداي اشىپ، ءمولت-مولت جاساۋراپ كەتتi. شەكەسi دە زiل تارتىپ، قۇلاعى شۋلاپ بارا جاتىر ەكەن. جۇدىرىق سىرتىمەن كوزiن ۋقالاعان كۇيi...
