پروگراممالاۋ – الگوريتمنىڭ ءفورمالدى ورىندالۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگرامما سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق امالداردىڭ جازىلۋ ەرەجەسى
پروگراممالاۋ – الگوريتمنىڭ ءفورمالدى ورىندالۋ ءتاسىلى. الفاۆيت. پروگرامما سينتاكسيسى. اريفمەتيكالىق امالداردىڭ جازىلۋ ەرەجەسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا پاسكال قۇرىلىمى بويىنشا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتىق – تەحنولوگيالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى پروگراممالىق ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، پراكتيكالىق جۇمىس، بەينەادىس، ويىن ەلەمەنتتەرىن تابۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كومپيۋتەرلەر،
ەلەكتروندى وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ
ءىV. ەسەپتەر شىعارۋ
V. ەلەكتروندى وقۋلىقپەن تاپسىرما ورىنداۋ
VI. تەست تاپسىرماسىن ورىنداۋ
VIءى. ساباقتى بەكىتۋ
VIءىى. باعالاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
سىنىپ وقۋشىلارىن تۇگەلدەپ، ءوز ورىندارىنا وتىرعىزىپ ساباقتى باستاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
№1 جۇمىس داپتەرى
... دەگەنىمىز – بەرىلگەن... پايدالانىپ، قاجەتتى...
... جۇزەگە اسىراتىن... ورىنداۋ ەرەجەسى
№2 جۇمىس داپتەرى
الگوريتم...
1....
2....
3....
4....
№3 جۇمىس داپتەرى
الگوريتمدىك...... ورىندالاتىن...، امالداردى... جانە...
... ارنالعان ءوز... كەيبىر... پايدالاناتىن...
مەن... جۇيەسىن ايتادى.
№4 جۇمىس داپتەرى
الگوريتمدىك...
1....
2....
3....
4....
5....
6....
ءىىى. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ
الگوريتمدەردى جانە الگوريتمدىك تىلدە قۇرىلعان امالدار تىزبەگىن كومپيۋتەرگە تۇسىنىكتى كوماندالار ءماتىنى تۇرىندە جازۋعا ارنالعان جاساندى تىلدەردى پروگراممالاۋ تىلدەرى دەپ اتايدى.
تۋربو پاسكال پروگرامماسىنىڭ تاقىرىبىن جازباي كەتۋگە دە بولادى، ءبىراق جالپى پاسكال تىلىندەگى كەز كەلگەن پروگراممانىڭ تاقىرىبى، ودان كەيىن سيپاتتاۋ ءبولىمى جانە begin جانە end سوزدەرىمەن قورشالعان وپەراتورلار ءبولىمى بولۋى كەرەك. سيپاتتاۋ ءبولىمى تولىق بولعان جاعدايدا، 7 بولىكتەن تۇرادى:
1. پروگراممامەن بايلانىساتىن كىتاپحانالىق مودۋلدەر اتاۋلار ءتىزىمى (uses)
2. بەلگىلەردى سيپاتتاۋ (label)
3. تۇراقتىلاردى سيپاتتاۋ (const)
4. مالىمەتتەر ءتيپىن سيپاتتاۋ (type)
5. اينىمالىلاردى سيپاتتاۋ (var)
6. پروسەدۋرالاردى سيپاتتاۋ (procedure)
7. فۋنكسيالاردى سيپاتتاۋ (function)
پروگامما سينتاكسيسى:
Program - پروگراممانىڭ اتى؛
label - بەلگىلەر ءبولىمى؛
const - كونستانتالار ءبولىمى؛
type - تيپتەر ءبولىمى؛
var - اينىمالىلار ءبولىمى؛
procedure، function - پروسەدۋرالار مەن فۋنكسيالار ءبولىمى؛
Begin
وپەراتورلار ءبولىمى؛
end
ءتىلدىڭ ءالفاۆيتى پروگراممانىڭ ەلەمەنتتەرىن قۇرعاندا قولدانۋعا بولاتىن سيمۆولدار جيىنىنان تۇرادى. وعان ارىپتەر، سيفرلار جانە ارنايى بەلگىلەر جاتادى.
اتاۋلار
سيفرلار
ايىرۋ بەلگىلەرى
ارنايى سيمۆولدار
ارنايى سيمۆولدارعا اريفمەتيكالىق امالدار دا جاتادى. ولار قوسۋ، ازايتۋ، ءبولۋ، كوبەيتۋ.
DIV – ساندى بولگەندەگى ءبۇتىن بولىگى
Mod – ساندى بولگەندەگى قالدىعى
لوگيكالىق امال بەلگىلەرى: AND – جانە، OR - نەمەسە، NOT – ەمەس، XOR - اريفمەتيكالىق نەمەسە امالى، SHL - بيتتەر تىركەسىن سولعا ىعىستىرۋ،
SHR - - بيتتەر تىركەسىن وڭعا ىعىستىرۋ
مىسال: 11 DIV5 =2 123 DIV 4 =30 10 DIV 3= 3 17 DIV 5 = 3
10 Mod 5 =0 11 Mod 5 = 1 31 Mod 16 = 15
ءۇش ساننىڭ قوسىندىسىن تابۋ.
Program Sum؛
Var a، b: integer؛ C، n: integer؛
Begin
Readln (a، b، c)؛
N: = a+b+c؛
Writeln (n)؛ end.
ءىV. ەسەپتەر شىعارۋ
1. 20 div 10 =2
2. 10 div 2 = 5
3. 18 div 3*5 = 1
4. 18 5 div 90 = 2
5. (45 + 5) mod 4/2 = 0
6. 35 div 12 + 45 mod 11 = 3
7. (17 +5) div 11 + 57 mod 24 = 11
8. (28 +12) div 12/4 - 14/2 mod 3
ورنەكتەردى پروگراممالاۋ تىلىندە جازۋ.
1. 10a + 12b = 10*a + 12 * b
2. 22 a2 + 18 ab3 = 22 * a *a + 18 * a * b *b *b
3. (3*x*x + 4 * x * x *x * x)/ (10 *a*a + 5 *a*a) / (x*x + x*x*x )/ (18*a*a – 15 *a*a)
پروگراممالاۋ ءتىلىن قۇرۋ
1. نيۋتوننىڭ ەكىنشى زاڭىن پروگراممالاۋ
2. ءبۇتىن ا سانىنىڭ ءتۇبىرىن شىعارۋ
3. ناقتى ا جانە ۆ ساندارىنىڭ كۆادراتتارىنىڭ قوسىندىسىن تابۋ
4. راديۋسى R – گە تەڭ دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن تابۋ
V. ەلەكتروندى وقۋلىقپەن تاپسىرما ورىنداۋ
VI. تەست تاپسىرماسىن ورىنداۋ
VIءى. ساباقتى بەكىتۋ
1. پاسكال تىلىندە پروگرامما نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
2. DIV جانە MOD فۋنكسيالارى نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
3. Var وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
4. Const وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
5. Read وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
6. Write وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
VIءىى. باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: تاقىرىپتى وقۋ جانە ارالاس پروگرامما قۇرىپ كەلۋ.
ايگەلدييەۆا مارجانكۋل سارسەن قىزى
№70 جانقوجا باتىر اتىنداعى مەكتەپتىڭ ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى، ايتەكە بي كەنتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا پاسكال قۇرىلىمى بويىنشا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتىق – تەحنولوگيالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى پروگراممالىق ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، پراكتيكالىق جۇمىس، بەينەادىس، ويىن ەلەمەنتتەرىن تابۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كومپيۋتەرلەر،
ەلەكتروندى وقۋلىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ
ءىV. ەسەپتەر شىعارۋ
V. ەلەكتروندى وقۋلىقپەن تاپسىرما ورىنداۋ
VI. تەست تاپسىرماسىن ورىنداۋ
VIءى. ساباقتى بەكىتۋ
VIءىى. باعالاۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
سىنىپ وقۋشىلارىن تۇگەلدەپ، ءوز ورىندارىنا وتىرعىزىپ ساباقتى باستاۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
№1 جۇمىس داپتەرى
... دەگەنىمىز – بەرىلگەن... پايدالانىپ، قاجەتتى...
... جۇزەگە اسىراتىن... ورىنداۋ ەرەجەسى
№2 جۇمىس داپتەرى
الگوريتم...
1....
2....
3....
4....
№3 جۇمىس داپتەرى
الگوريتمدىك...... ورىندالاتىن...، امالداردى... جانە...
... ارنالعان ءوز... كەيبىر... پايدالاناتىن...
مەن... جۇيەسىن ايتادى.
№4 جۇمىس داپتەرى
الگوريتمدىك...
1....
2....
3....
4....
5....
6....
ءىىى. جاڭا ساباق ءتۇسىندىرۋ
الگوريتمدەردى جانە الگوريتمدىك تىلدە قۇرىلعان امالدار تىزبەگىن كومپيۋتەرگە تۇسىنىكتى كوماندالار ءماتىنى تۇرىندە جازۋعا ارنالعان جاساندى تىلدەردى پروگراممالاۋ تىلدەرى دەپ اتايدى.
تۋربو پاسكال پروگرامماسىنىڭ تاقىرىبىن جازباي كەتۋگە دە بولادى، ءبىراق جالپى پاسكال تىلىندەگى كەز كەلگەن پروگراممانىڭ تاقىرىبى، ودان كەيىن سيپاتتاۋ ءبولىمى جانە begin جانە end سوزدەرىمەن قورشالعان وپەراتورلار ءبولىمى بولۋى كەرەك. سيپاتتاۋ ءبولىمى تولىق بولعان جاعدايدا، 7 بولىكتەن تۇرادى:
1. پروگراممامەن بايلانىساتىن كىتاپحانالىق مودۋلدەر اتاۋلار ءتىزىمى (uses)
2. بەلگىلەردى سيپاتتاۋ (label)
3. تۇراقتىلاردى سيپاتتاۋ (const)
4. مالىمەتتەر ءتيپىن سيپاتتاۋ (type)
5. اينىمالىلاردى سيپاتتاۋ (var)
6. پروسەدۋرالاردى سيپاتتاۋ (procedure)
7. فۋنكسيالاردى سيپاتتاۋ (function)
پروگامما سينتاكسيسى:
Program - پروگراممانىڭ اتى؛
label - بەلگىلەر ءبولىمى؛
const - كونستانتالار ءبولىمى؛
type - تيپتەر ءبولىمى؛
var - اينىمالىلار ءبولىمى؛
procedure، function - پروسەدۋرالار مەن فۋنكسيالار ءبولىمى؛
Begin
وپەراتورلار ءبولىمى؛
end
ءتىلدىڭ ءالفاۆيتى پروگراممانىڭ ەلەمەنتتەرىن قۇرعاندا قولدانۋعا بولاتىن سيمۆولدار جيىنىنان تۇرادى. وعان ارىپتەر، سيفرلار جانە ارنايى بەلگىلەر جاتادى.
اتاۋلار
سيفرلار
ايىرۋ بەلگىلەرى
ارنايى سيمۆولدار
ارنايى سيمۆولدارعا اريفمەتيكالىق امالدار دا جاتادى. ولار قوسۋ، ازايتۋ، ءبولۋ، كوبەيتۋ.
DIV – ساندى بولگەندەگى ءبۇتىن بولىگى
Mod – ساندى بولگەندەگى قالدىعى
لوگيكالىق امال بەلگىلەرى: AND – جانە، OR - نەمەسە، NOT – ەمەس، XOR - اريفمەتيكالىق نەمەسە امالى، SHL - بيتتەر تىركەسىن سولعا ىعىستىرۋ،
SHR - - بيتتەر تىركەسىن وڭعا ىعىستىرۋ
مىسال: 11 DIV5 =2 123 DIV 4 =30 10 DIV 3= 3 17 DIV 5 = 3
10 Mod 5 =0 11 Mod 5 = 1 31 Mod 16 = 15
ءۇش ساننىڭ قوسىندىسىن تابۋ.
Program Sum؛
Var a، b: integer؛ C، n: integer؛
Begin
Readln (a، b، c)؛
N: = a+b+c؛
Writeln (n)؛ end.
ءىV. ەسەپتەر شىعارۋ
1. 20 div 10 =2
2. 10 div 2 = 5
3. 18 div 3*5 = 1
4. 18 5 div 90 = 2
5. (45 + 5) mod 4/2 = 0
6. 35 div 12 + 45 mod 11 = 3
7. (17 +5) div 11 + 57 mod 24 = 11
8. (28 +12) div 12/4 - 14/2 mod 3
ورنەكتەردى پروگراممالاۋ تىلىندە جازۋ.
1. 10a + 12b = 10*a + 12 * b
2. 22 a2 + 18 ab3 = 22 * a *a + 18 * a * b *b *b
3. (3*x*x + 4 * x * x *x * x)/ (10 *a*a + 5 *a*a) / (x*x + x*x*x )/ (18*a*a – 15 *a*a)
پروگراممالاۋ ءتىلىن قۇرۋ
1. نيۋتوننىڭ ەكىنشى زاڭىن پروگراممالاۋ
2. ءبۇتىن ا سانىنىڭ ءتۇبىرىن شىعارۋ
3. ناقتى ا جانە ۆ ساندارىنىڭ كۆادراتتارىنىڭ قوسىندىسىن تابۋ
4. راديۋسى R – گە تەڭ دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن تابۋ
V. ەلەكتروندى وقۋلىقپەن تاپسىرما ورىنداۋ
VI. تەست تاپسىرماسىن ورىنداۋ
VIءى. ساباقتى بەكىتۋ
1. پاسكال تىلىندە پروگرامما نەشە بولىكتەن تۇرادى؟
2. DIV جانە MOD فۋنكسيالارى نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
3. Var وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
4. Const وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
5. Read وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
6. Write وپەراتورىنىڭ قىزمەتى قانداي؟
VIءىى. باعالاۋ
ۇيگە تاپسىرما: تاقىرىپتى وقۋ جانە ارالاس پروگرامما قۇرىپ كەلۋ.
ايگەلدييەۆا مارجانكۋل سارسەن قىزى
№70 جانقوجا باتىر اتىنداعى مەكتەپتىڭ ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى، ايتەكە بي كەنتى
You Might Also Like
