قازاقستان، تۋدى التىن ءداۋىرىڭ
قازاقستان، تۋدى التىن ءداۋىرىڭ
ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاق حالقىنىڭ سان عاسىرلىق تاريحىنان مالىمەت بەرۋ، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىمەن، حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ۇلدارى تۋرالى شەجىرە مەن دەرەكتەر تانىستىرۋ. وتان سۇيگىشتىككە، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ساحنالاندىرىلعان دەرەكتى فيلم.
كورنەكىلىكتەر: كومپيۋتەر، سلايدتار تىزبەگى (22)،
بارىسى:
سلايدپەن قازاقستاننىڭ جەرى، تەرريتورياسى، شەكاراسى، قالالارى كورسەتىلەدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
ءى. ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن اتا - انالار، وقۋشىلار! ءبىزدىڭ «قازاقستان، تۋدى التىن ءداۋىرىڭ» اتتى سالتاناتتى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
2 - جۇرگىزۋشى:
1. سىزدەردى ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇلكەن مەرەكەسى رەسپۋبليكا كۇنىمەن قۇتتىقتايمىز. قازاقتىق ۇلتتىق باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلى كەزىندە «وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، - كۇيمەيسىڭ» دەگەن. ويتكەنى وتان - قاسيەتتى ۇعىم. وتانىمىزعا، تۋعان حالقىمىزعا ادال قىزمەت ەتۋ – ءبىزدىڭ ازاماتتىق بورىشىمىز. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋعان كۇنى قازاق تاريحىنا التىن ارىپپەن جازىلادى.
1 - جۇرگىزۋشى:
اتىڭنان اينالايىن، ەگەمەن ەل،
تاۋەلسىز كۇنىڭ تۋدى كەنەلە بەر.
مەرەيىڭ قۇتتى بولسىن، تاۋەلسىزدىك!
عاسىردىڭ تويى بولشى كەلە بەرەر.
قازاق جەرى ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە دەيىن قۇس قاناتى تالاتىن ۇلان - عايىر كەڭ ولكە. ول سولتۇستىگىندە رەسەيمەن، شىعىسىندا جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىمەن، ال باتىسىندا ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىمەن شەكتەسەدى. قازاق جەرى كەڭ بايتاق، تابيعاتى دا ءار الۋان.
2 - جۇرگىزۋشى:
قازاقستان تەرريتورياسى بويىنشا دۇنيە جۇزىندە 9 - ورىن الادى، ال تمد ەلدەرى بويىنشا 2 – ورىن الادى. قازاقستاننىڭ جەر اۋماعى 2، 7 ملن. شارشى شاقىرىم.
الماتى - جەرى جايساڭ وبلىس،
اقتوبە - ولكە اق تارىسى - مول ىرىس.
اتىراۋ - مول قازاقتىڭ مۇنايى.
جامبىل - جايلاۋ، قازىنالى شۇرايلى.
جەزقازعان - كەن، بۇزىلماعان ايماعى.
1 - جۇرگىزۋشى:
كوكشەتاۋ – كوپ - كوگىلدىر كول ايماعى،
قاراعاندى - قارا التىننىڭ قويماسى،
قوستاناي - قۇت قىزىل بيداي قىمبات،
قىزىلوردا – كۇرىشتى سىر سالاسى،
ورال - كونە اق جايىقتىڭ جاعاسى.
استانا – ارقادا ىستىق القابى،
شىمكەنت - ىستىق وڭتۇستىگىمنىڭ ماقتانى.
2 - جۇرگىزۋشى
وسكەمەن - ءور شىعىستا التاي الىپ،
پاۆلودار - قارا ەرتىستىڭ ساياسى،
قىزىلجار - سولتۇستىگىم ارمانىم،
سەمەي - اڭىز، شىڭعىستاۋداي قورعاندى،
تالدىقورعان - جەر ءجاننات، كوپ باعى.
1 - جۇرگىزۋشى:
وتاندى ءبىز اتامەكەن
دەپ ايالاپ ايتامىز،
ويتكەنى ونى مەكەن ەتكەن،
بابامىز بەن اتامىز.
وتان دەگەن – اتامەكەن.
وتان دەگەن – تۋعان جەر.
وتان - اپا
وتان ۇلكەن
قازاقستان تۋعان ەلى.
2 - جۇرگىزۋشى
قايران، قازاق ەلى. جاس ۇرپاققا ايتا الماعان، جەتكىزە الماعان جان دۇنيەڭدى ءدىر ەتكىزگەن سىرعا، مۇڭعا تولى تاريحي پاراقتارى قانشاما.
1 - جۇرگىزۋشى:
5. قازاق حالقى بۇل دۇنيەدە نە كورمەدى؟ سوناۋ «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» زامانىنان باستاپ، قويشا قىرىلعان «رەپرەسسيا» جىلدارىنا دەيىنگى ارالىقتا حالقىمىزدىڭ كەڭ جاھان دالادا ءومىر ءسۇردى، نە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋىپى تۇرعان ەدى.
2 - جۇرگىزۋشى
وتكەن حV عاسىردا قۋاتتى قازاق حاندىعىن قۇردىق. الايدا تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتى بەيبىت تىنىش ءومىر سۇرە المادى. ۇلان بايتاق ەلىمىزگە جان - جاقتان كوز تىگىپ، ويران سالۋشىلار كوبەيدى. قاننان - قاپەرسىز جاتقان ەلىمىزدىڭ جوڭعار قالماقتارى تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، قالىق جۇرتتى قان جالاتتى.
1 - جۇرگىزۋشى:
حV عاسىر باسىندا دۇرلىككەن ەل ۇدەرە كوشىپ، اقتابان شۇبىرىندىعا اينالدى. 1723 ج. قازاقتار اش - جالاڭاش جاياۋ شۇباپ ءبىر كولدىڭ باسىنا كەلىپ، كولدى اينالا سۇلاپ جاتىپتى، سوندا اقساقال كىسى:
- بالالار، ادام باستان كەشكەن جاقسىلىقتى قالاي ۇمىتپاسا، جامانشىلىق كورگەنىن دە سولاي ۇمىتپاۋ كەرەك. ءبىزدىڭ كورگەن بەينەتىمىزدىڭ اتى «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» بولسىن دەپتى.
سلايد: 1ملن ادامنان، ياعني سول كەزدەگى حالىقتىڭ 40 پايىزىنان ايىرىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى
قاراتاۋدىڭ باۋرايىندا قالىق قازاق باس قوستى. ولاردى بىرلىككە تولە بي شاقىردى:
ۋا، حالقىم، ءسوز ءقادىرىن بىلەسىڭ:
جاڭبىر جاۋماسا، جەر جەتىم،
باسشى بولماسا، ەلى جەتىم
ۇقپاسا ايتقان ءسوز جەتىم
اتىڭ جاقسى بولسا
ەر جىگىتتىڭ پىراعى
بالاڭ جاقسى بولسا
جان مەن ءتاننىڭ شىراعى – دەپ،
جاۋگەرشىلىك زاماندا حالقىمىزدىڭ ارىن ويلاپ، جەر داۋىن، ەل داۋىن ءادىل شەشىپ، قارا قىلدى قاق جارعان، ەلگە تەك بىرلىك، بەرەكە، تىنىشتىق تىلەگەن ايبىندى دا ارداقتى تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي ەل تاعدىرىنا قاتىستى جايلارعا بەلسەن قاتىسىپ، ءباتۋالى ىستەر تىندىرعان.
1 - جۇرگىزۋشى:
حVءىىى - ءحىح عاسىرلاردا حالقىمىز ەركىندىك پەن تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرىلدى. كومەك كۇتكەن اق ورىس قازاق حالقىن ازدىرا باستادى. ۇلان - عاسىر دالامىز يمپەريا مەنشىگىنە اينالدى. حالقىمىزدىڭ باسىنان قارا تۇمان سەرپىلمەدى. حح عاسىردىڭ 16 جىلى ماۋسىم جارلىعىنا جىگىتتەردى بەرمەيمىز دەپ قارسىلىق كورسەتكەندەرى وققا ۇشىرادى. ازامات سوعىسى جىلدارىندا شارۋاشىلىق كۇيزەلىسكە ۇشىراۋىنان، ادامداردىڭ اشارشىلىققا دۋشار بولۋىنا 950 ملن قازاق. ياعني حالقىمىزدىڭ 19 پايىزى اپات بولىپ، 400 مىڭ قازاق وتباسى ەلدەن كەتۋگە ءماجبۇر بولدى.
2 - جۇرگىزۋشى
1923 - 1933 ج. بولعان ادام ايتقىسىز اشارشىلىقتا 9 ملن - داي حالىقتىڭ 2، 2 ميلليونى وپات بولدى. تاعى دا اشتىق، تاعى دا جالاڭاشتىق، تاعى دا ءولىم. ءال جوق، دىمى قۇرىعان سورلىلار ەلىن تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. بۇگىندە اتامەكەنىن تاستاپ كەتكەن حالقىمىزدىڭ سانى 1 ميلليون 518 مىڭ.
1 - جۇرگىزۋشى:
1937 جىلى قازاق حالقىنىڭ قانشاما اياۋلى ازاماتتارى، بەتكە ۇستار شامشىراقتارى قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراپ، ەلىم دەپ ءجۇرىپ – حالىق جاۋى اتاندى. سول كەزدە اباقتىعا جابىلعانداردىڭ سانى 105 مىڭعا جەتتى. ولاردىڭ 27 مىڭنان استامى اتىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى
1941 - 1945 ج. ارالىعىندا ازامات تاريحىندا بولماعان الاپات سوعىستا بىرلىك، دوستىق جولىندا جان قيعان قازاق باتىرلارى فاشيزممەن بۇكىل ادامزاتتىقتى قورعاپ، ەرەكشە ەرلىك ۇلگىسىن كورسەتتى. بۇل قاسىرەتتى سوعىستا قۇربان بولعان 27 ملن ادامنىڭ 350 مىڭنان استامى قازاقتار ەدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
قازاق حالقىنىڭ ەڭ سوڭعى ءولىپ، ءتىرىلۋى – ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ قايعى - قاسىرەتىنە، سونىمەن بىرگە ماقتانىشىنا اينالعان 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى ەدى. وسى وقيعاعا قاتىستى دەگەن جالعان جالامەن 99 ادام سوتتالدى، 264 ادام جوعارعى وقۋ ورىندارىنان، 758 ادام كومسومولدان، 52 ادام كوممۋنيستىك پارتيا قاتارىنان شىعارىلدى، ءارتۇرلى جازالار بەرىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى
جەلتوقسان وقيعاسى حح عاسىردىڭ ەڭ ۇلى وقيعالارىنىڭ ءبىرى. ويتكەنى جەلتوقسان وقيعاسى كوپتەگەن ەلدەرگە ەگەمەندىك، تاۋەلسىزدىك اپەرگەن زور ساياسي الەۋمەتتىك قۇبىلىس بولدى. 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىنداعى قازاق جاستارىنىڭ توگىلگەن قانىمەن بۇگىنگى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇڭعىش پاراعى جازىلعان ەدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
كەڭ جازيرا قۇتتى مەكەن – گۇلىستان.
اراي تاڭىم، باقىت بەرگەن شىعىستان.
قاسيەتتى انام - ءوزىڭ، تۋعان جەر.
بابالاردان كەلگەن مۇرام - نۇرستان.
2 - جۇرگىزۋشى
بۇگىنگى كۇن – رەسپۋبليكانىڭ توي كۇنى،
جارقىن تىلەك جان كوركەيتسىن بۇل كۇنى.
قازاعىمنىڭ بار قاسيەتى كورىنىپ،
كۇي توگىلىپ، بولسىن قىزىق جار كۇنى.
1 - جۇرگىزۋشى:
«ورنىندا بار وڭالار» دەمەكشى، ەل ورنىندا، جەر ورنىندا.
جەرگە جەتەر بايلىق جوق. جەر بولسا ەل بولادى، ەل بولسا ەر بولادى. ەرلەرىمىزدىڭ ارقاسىندا «قازاقستان» ەگەمەندى ەل بولىپ، دۇنيە جۇزىنە تانىلدى. ءبىزدىڭ وتانىمىز – ەگەمەندى، تاۋەلسىز، قازاق مەملەكەتى.
2 - جۇرگىزۋشى
ءبىزدىڭ قازىرگى مەكتەپ وقۋشىلارى 1991 - 1992 جىلدارى دۇنيەگە كەلگەندەر. سوندىقتان وتكەن جىلدار جەمىسىن 1991 جىلدان باستايمىز.
/وتكەن جىلدار جەمىسى سلايدتان كورسەتىلەدى./
1991ج. 1 جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ سايلاندى.
1991 ج. 16 جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگى جاريالاندى.
1992ج. قازان ايىندا تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى ت. اۋباكىروۆ عارىشقا سامعادى.
1992ج. 4 ماۋسىمدا مەملەكەتتىك ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز، بايراعىمىز بەكىتىلدى.
1993ج. 12 قاراشادا ءتول تەڭگەمىز دۇنيەگە كەلدى
1994ج. 30 ماۋسىمدا قازاق حالقىنىڭ ەكىنشى قىرانى، عارىشكەر تالعات مۇسابايەۆ اسپان كوگىنە التى ايلىق ساپارعا اتتاندى.
2 - جۇرگىزۋشى:
2000ج. مادەنيەتتى قولداۋ جىلى.
2001ج. سالاۋاتتى ءومىر سالتى جىلى.
2002 - 2005ج. اۋىل جىلى بولىپ جاريالاندى.
2006 ج. ەلباسىنىڭ «جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان» جولاۋى. قازاقستان باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتارىنا ەنى كەرەك.
2007ج. «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسى 10 جىل.
1 - جۇرگىزۋشى
ەل تاريحى، جەر تاريحى ءوزىمىز،
بولاشاقتىڭ قاسيەتتى كوزىمىز.
بارلىق ۇلتپەن باۋىرلاسىپ جەتەرمىز،
اق، قاراسىن ءبىلىپ تۇرسا ءسوزىمىز.
2 - جۇرگىزۋشى:
قازاقستان ءححى عاسىرعا نىق قادام جاساپ، يگىلىكتى جاڭعىرۋلار جالىندى ەداۋىر ىلگەرى باستى. بۇگىنگى تاڭدا بۇكىل حالىقتىڭ، بارشا جۇرتشىلىقتىڭ جانە ەل باسشىلىعىنىڭ وركەنيەتى تۇراقتىلىقتى، ازاماتتىق ءدىنارالىق جانە ۇلتارالىق تاتۋلىقتى ساقتاۋعا، مەملەكەت اۋماعىنىڭ تۇتاستىعى، شەكاراسىنىڭ مىزعىماستىعىن قامتاماسىز ەتۋگە، ەكونوميكالىق ورلەۋگە، كورشىلەرمەن جانە الەمدىك قوعامداستىقپەن جەمىستى ىنتىماقتاستىققا باعىتتالىپ وتىر.
1 - جۇرگىزۋشى:
قازاقستان – تاتۋلىقتىڭ، دوستىقتىڭ، بىرلىكتىڭ كيەلى بەسىگى. ءتۇرى، ءتىلى، ءدىنى بولەك بولعانىمەن، جۇرەگى «قازاقستان – تۋعان جەرىم، وتانىم، التىن وردام» دەپ سوعاتىن 130 ۇلتتان استام حالىق تۇرىپ جاتىر. 130 - دان اسا ۇل وكىلدەرى تۇراتىن وسىناۋ قاسيەتتى مەكەندە، اسقاقتاعان ولكەدە، كەڭشىلىگى كەرەمەت، دارحان داستارحانداي - دالادا، ەگىنى تەڭىزدەي تولقىعان، ءتورت تۇلىگى مىڭعىرعان، ءوندىرىسى وركەندەگەن مەكەندە ءومىر ءسۇرۋشى ءاربىر ادام ءوز وتانىن جانىداي ءسۇيىپ، ونىڭ كوك بايراعىن كوككە كوتەرۋدى ماقتانىش تۇتادى. قازاقستان الۋان ءتۇرلى ۇلتتاردىڭ مادەنيەتى مەن سالت - ءداستۇرىن توعىستىرعان كەڭ بايتاق ولكە.
ەر بولدىڭ ەرىك الدىڭ استانالى،
ەندى كىمنەن قاراعىم جاسقانات؟
تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ شەجىرەسى،
نۇرسۇلتاننىڭ اتىمەنەن باستالادى.
سوندىقتان ەلدىڭ بولاشاعى دا، ورلەۋى دە بۇگىنگى جاس ۇرپاق سىزدەردىڭ قولدارىڭىزدا. «ەل ءۇمىتىن ەر اقتار، ەر ءۇمىتىن ەل ساقتار» دەمەكشى ەل ءۇمىتىن اقتاۋ سىزدەرمەن ولشەنبەك.
ءححى عاسىردا قازاقستاندا بەيبىتشىلىك، ەلىمىزدە تىنىشتىق بولىپ، ەگەمەندى ەلدىگىمىز ۇزاعىنان ءسۇيىندىرسىن.
ماقساتى: وقۋشىلاردى قازاق حالقىنىڭ سان عاسىرلىق تاريحىنان مالىمەت بەرۋ، تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىمەن، حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ۇلدارى تۋرالى شەجىرە مەن دەرەكتەر تانىستىرۋ. وتان سۇيگىشتىككە، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: ساحنالاندىرىلعان دەرەكتى فيلم.
كورنەكىلىكتەر: كومپيۋتەر، سلايدتار تىزبەگى (22)،
بارىسى:
سلايدپەن قازاقستاننىڭ جەرى، تەرريتورياسى، شەكاراسى، قالالارى كورسەتىلەدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
ءى. ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ۇستازدار مەن اتا - انالار، وقۋشىلار! ءبىزدىڭ «قازاقستان، تۋدى التىن ءداۋىرىڭ» اتتى سالتاناتتى كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر.
2 - جۇرگىزۋشى:
1. سىزدەردى ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇلكەن مەرەكەسى رەسپۋبليكا كۇنىمەن قۇتتىقتايمىز. قازاقتىق ۇلتتىق باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلى كەزىندە «وتان ءۇشىن وتقا ءتۇس، - كۇيمەيسىڭ» دەگەن. ويتكەنى وتان - قاسيەتتى ۇعىم. وتانىمىزعا، تۋعان حالقىمىزعا ادال قىزمەت ەتۋ – ءبىزدىڭ ازاماتتىق بورىشىمىز. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋعان كۇنى قازاق تاريحىنا التىن ارىپپەن جازىلادى.
1 - جۇرگىزۋشى:
اتىڭنان اينالايىن، ەگەمەن ەل،
تاۋەلسىز كۇنىڭ تۋدى كەنەلە بەر.
مەرەيىڭ قۇتتى بولسىن، تاۋەلسىزدىك!
عاسىردىڭ تويى بولشى كەلە بەرەر.
قازاق جەرى ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە دەيىن قۇس قاناتى تالاتىن ۇلان - عايىر كەڭ ولكە. ول سولتۇستىگىندە رەسەيمەن، شىعىسىندا جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىمەن، ال باتىسىندا ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىمەن شەكتەسەدى. قازاق جەرى كەڭ بايتاق، تابيعاتى دا ءار الۋان.
2 - جۇرگىزۋشى:
قازاقستان تەرريتورياسى بويىنشا دۇنيە جۇزىندە 9 - ورىن الادى، ال تمد ەلدەرى بويىنشا 2 – ورىن الادى. قازاقستاننىڭ جەر اۋماعى 2، 7 ملن. شارشى شاقىرىم.
الماتى - جەرى جايساڭ وبلىس،
اقتوبە - ولكە اق تارىسى - مول ىرىس.
اتىراۋ - مول قازاقتىڭ مۇنايى.
جامبىل - جايلاۋ، قازىنالى شۇرايلى.
جەزقازعان - كەن، بۇزىلماعان ايماعى.
1 - جۇرگىزۋشى:
كوكشەتاۋ – كوپ - كوگىلدىر كول ايماعى،
قاراعاندى - قارا التىننىڭ قويماسى،
قوستاناي - قۇت قىزىل بيداي قىمبات،
قىزىلوردا – كۇرىشتى سىر سالاسى،
ورال - كونە اق جايىقتىڭ جاعاسى.
استانا – ارقادا ىستىق القابى،
شىمكەنت - ىستىق وڭتۇستىگىمنىڭ ماقتانى.
2 - جۇرگىزۋشى
وسكەمەن - ءور شىعىستا التاي الىپ،
پاۆلودار - قارا ەرتىستىڭ ساياسى،
قىزىلجار - سولتۇستىگىم ارمانىم،
سەمەي - اڭىز، شىڭعىستاۋداي قورعاندى،
تالدىقورعان - جەر ءجاننات، كوپ باعى.
1 - جۇرگىزۋشى:
وتاندى ءبىز اتامەكەن
دەپ ايالاپ ايتامىز،
ويتكەنى ونى مەكەن ەتكەن،
بابامىز بەن اتامىز.
وتان دەگەن – اتامەكەن.
وتان دەگەن – تۋعان جەر.
وتان - اپا
وتان ۇلكەن
قازاقستان تۋعان ەلى.
2 - جۇرگىزۋشى
قايران، قازاق ەلى. جاس ۇرپاققا ايتا الماعان، جەتكىزە الماعان جان دۇنيەڭدى ءدىر ەتكىزگەن سىرعا، مۇڭعا تولى تاريحي پاراقتارى قانشاما.
1 - جۇرگىزۋشى:
5. قازاق حالقى بۇل دۇنيەدە نە كورمەدى؟ سوناۋ «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» زامانىنان باستاپ، قويشا قىرىلعان «رەپرەسسيا» جىلدارىنا دەيىنگى ارالىقتا حالقىمىزدىڭ كەڭ جاھان دالادا ءومىر ءسۇردى، نە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋىپى تۇرعان ەدى.
2 - جۇرگىزۋشى
وتكەن حV عاسىردا قۋاتتى قازاق حاندىعىن قۇردىق. الايدا تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتى بەيبىت تىنىش ءومىر سۇرە المادى. ۇلان بايتاق ەلىمىزگە جان - جاقتان كوز تىگىپ، ويران سالۋشىلار كوبەيدى. قاننان - قاپەرسىز جاتقان ەلىمىزدىڭ جوڭعار قالماقتارى تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، قالىق جۇرتتى قان جالاتتى.
1 - جۇرگىزۋشى:
حV عاسىر باسىندا دۇرلىككەن ەل ۇدەرە كوشىپ، اقتابان شۇبىرىندىعا اينالدى. 1723 ج. قازاقتار اش - جالاڭاش جاياۋ شۇباپ ءبىر كولدىڭ باسىنا كەلىپ، كولدى اينالا سۇلاپ جاتىپتى، سوندا اقساقال كىسى:
- بالالار، ادام باستان كەشكەن جاقسىلىقتى قالاي ۇمىتپاسا، جامانشىلىق كورگەنىن دە سولاي ۇمىتپاۋ كەرەك. ءبىزدىڭ كورگەن بەينەتىمىزدىڭ اتى «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» بولسىن دەپتى.
سلايد: 1ملن ادامنان، ياعني سول كەزدەگى حالىقتىڭ 40 پايىزىنان ايىرىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى
قاراتاۋدىڭ باۋرايىندا قالىق قازاق باس قوستى. ولاردى بىرلىككە تولە بي شاقىردى:
ۋا، حالقىم، ءسوز ءقادىرىن بىلەسىڭ:
جاڭبىر جاۋماسا، جەر جەتىم،
باسشى بولماسا، ەلى جەتىم
ۇقپاسا ايتقان ءسوز جەتىم
اتىڭ جاقسى بولسا
ەر جىگىتتىڭ پىراعى
بالاڭ جاقسى بولسا
جان مەن ءتاننىڭ شىراعى – دەپ،
جاۋگەرشىلىك زاماندا حالقىمىزدىڭ ارىن ويلاپ، جەر داۋىن، ەل داۋىن ءادىل شەشىپ، قارا قىلدى قاق جارعان، ەلگە تەك بىرلىك، بەرەكە، تىنىشتىق تىلەگەن ايبىندى دا ارداقتى تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي ەل تاعدىرىنا قاتىستى جايلارعا بەلسەن قاتىسىپ، ءباتۋالى ىستەر تىندىرعان.
1 - جۇرگىزۋشى:
حVءىىى - ءحىح عاسىرلاردا حالقىمىز ەركىندىك پەن تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرىلدى. كومەك كۇتكەن اق ورىس قازاق حالقىن ازدىرا باستادى. ۇلان - عاسىر دالامىز يمپەريا مەنشىگىنە اينالدى. حالقىمىزدىڭ باسىنان قارا تۇمان سەرپىلمەدى. حح عاسىردىڭ 16 جىلى ماۋسىم جارلىعىنا جىگىتتەردى بەرمەيمىز دەپ قارسىلىق كورسەتكەندەرى وققا ۇشىرادى. ازامات سوعىسى جىلدارىندا شارۋاشىلىق كۇيزەلىسكە ۇشىراۋىنان، ادامداردىڭ اشارشىلىققا دۋشار بولۋىنا 950 ملن قازاق. ياعني حالقىمىزدىڭ 19 پايىزى اپات بولىپ، 400 مىڭ قازاق وتباسى ەلدەن كەتۋگە ءماجبۇر بولدى.
2 - جۇرگىزۋشى
1923 - 1933 ج. بولعان ادام ايتقىسىز اشارشىلىقتا 9 ملن - داي حالىقتىڭ 2، 2 ميلليونى وپات بولدى. تاعى دا اشتىق، تاعى دا جالاڭاشتىق، تاعى دا ءولىم. ءال جوق، دىمى قۇرىعان سورلىلار ەلىن تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. بۇگىندە اتامەكەنىن تاستاپ كەتكەن حالقىمىزدىڭ سانى 1 ميلليون 518 مىڭ.
1 - جۇرگىزۋشى:
1937 جىلى قازاق حالقىنىڭ قانشاما اياۋلى ازاماتتارى، بەتكە ۇستار شامشىراقتارى قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراپ، ەلىم دەپ ءجۇرىپ – حالىق جاۋى اتاندى. سول كەزدە اباقتىعا جابىلعانداردىڭ سانى 105 مىڭعا جەتتى. ولاردىڭ 27 مىڭنان استامى اتىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى
1941 - 1945 ج. ارالىعىندا ازامات تاريحىندا بولماعان الاپات سوعىستا بىرلىك، دوستىق جولىندا جان قيعان قازاق باتىرلارى فاشيزممەن بۇكىل ادامزاتتىقتى قورعاپ، ەرەكشە ەرلىك ۇلگىسىن كورسەتتى. بۇل قاسىرەتتى سوعىستا قۇربان بولعان 27 ملن ادامنىڭ 350 مىڭنان استامى قازاقتار ەدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
قازاق حالقىنىڭ ەڭ سوڭعى ءولىپ، ءتىرىلۋى – ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ قايعى - قاسىرەتىنە، سونىمەن بىرگە ماقتانىشىنا اينالعان 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى ەدى. وسى وقيعاعا قاتىستى دەگەن جالعان جالامەن 99 ادام سوتتالدى، 264 ادام جوعارعى وقۋ ورىندارىنان، 758 ادام كومسومولدان، 52 ادام كوممۋنيستىك پارتيا قاتارىنان شىعارىلدى، ءارتۇرلى جازالار بەرىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى
جەلتوقسان وقيعاسى حح عاسىردىڭ ەڭ ۇلى وقيعالارىنىڭ ءبىرى. ويتكەنى جەلتوقسان وقيعاسى كوپتەگەن ەلدەرگە ەگەمەندىك، تاۋەلسىزدىك اپەرگەن زور ساياسي الەۋمەتتىك قۇبىلىس بولدى. 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىنداعى قازاق جاستارىنىڭ توگىلگەن قانىمەن بۇگىنگى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇڭعىش پاراعى جازىلعان ەدى.
1 - جۇرگىزۋشى:
كەڭ جازيرا قۇتتى مەكەن – گۇلىستان.
اراي تاڭىم، باقىت بەرگەن شىعىستان.
قاسيەتتى انام - ءوزىڭ، تۋعان جەر.
بابالاردان كەلگەن مۇرام - نۇرستان.
2 - جۇرگىزۋشى
بۇگىنگى كۇن – رەسپۋبليكانىڭ توي كۇنى،
جارقىن تىلەك جان كوركەيتسىن بۇل كۇنى.
قازاعىمنىڭ بار قاسيەتى كورىنىپ،
كۇي توگىلىپ، بولسىن قىزىق جار كۇنى.
1 - جۇرگىزۋشى:
«ورنىندا بار وڭالار» دەمەكشى، ەل ورنىندا، جەر ورنىندا.
جەرگە جەتەر بايلىق جوق. جەر بولسا ەل بولادى، ەل بولسا ەر بولادى. ەرلەرىمىزدىڭ ارقاسىندا «قازاقستان» ەگەمەندى ەل بولىپ، دۇنيە جۇزىنە تانىلدى. ءبىزدىڭ وتانىمىز – ەگەمەندى، تاۋەلسىز، قازاق مەملەكەتى.
2 - جۇرگىزۋشى
ءبىزدىڭ قازىرگى مەكتەپ وقۋشىلارى 1991 - 1992 جىلدارى دۇنيەگە كەلگەندەر. سوندىقتان وتكەن جىلدار جەمىسىن 1991 جىلدان باستايمىز.
/وتكەن جىلدار جەمىسى سلايدتان كورسەتىلەدى./
1991ج. 1 جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ سايلاندى.
1991 ج. 16 جەلتوقسان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگى جاريالاندى.
1992ج. قازان ايىندا تۇڭعىش قازاق عارىشكەرى ت. اۋباكىروۆ عارىشقا سامعادى.
1992ج. 4 ماۋسىمدا مەملەكەتتىك ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز، بايراعىمىز بەكىتىلدى.
1993ج. 12 قاراشادا ءتول تەڭگەمىز دۇنيەگە كەلدى
1994ج. 30 ماۋسىمدا قازاق حالقىنىڭ ەكىنشى قىرانى، عارىشكەر تالعات مۇسابايەۆ اسپان كوگىنە التى ايلىق ساپارعا اتتاندى.
2 - جۇرگىزۋشى:
2000ج. مادەنيەتتى قولداۋ جىلى.
2001ج. سالاۋاتتى ءومىر سالتى جىلى.
2002 - 2005ج. اۋىل جىلى بولىپ جاريالاندى.
2006 ج. ەلباسىنىڭ «جاڭا الەمدەگى جاڭا قازاقستان» جولاۋى. قازاقستان باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتارىنا ەنى كەرەك.
2007ج. «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسى 10 جىل.
1 - جۇرگىزۋشى
ەل تاريحى، جەر تاريحى ءوزىمىز،
بولاشاقتىڭ قاسيەتتى كوزىمىز.
بارلىق ۇلتپەن باۋىرلاسىپ جەتەرمىز،
اق، قاراسىن ءبىلىپ تۇرسا ءسوزىمىز.
2 - جۇرگىزۋشى:
قازاقستان ءححى عاسىرعا نىق قادام جاساپ، يگىلىكتى جاڭعىرۋلار جالىندى ەداۋىر ىلگەرى باستى. بۇگىنگى تاڭدا بۇكىل حالىقتىڭ، بارشا جۇرتشىلىقتىڭ جانە ەل باسشىلىعىنىڭ وركەنيەتى تۇراقتىلىقتى، ازاماتتىق ءدىنارالىق جانە ۇلتارالىق تاتۋلىقتى ساقتاۋعا، مەملەكەت اۋماعىنىڭ تۇتاستىعى، شەكاراسىنىڭ مىزعىماستىعىن قامتاماسىز ەتۋگە، ەكونوميكالىق ورلەۋگە، كورشىلەرمەن جانە الەمدىك قوعامداستىقپەن جەمىستى ىنتىماقتاستىققا باعىتتالىپ وتىر.
1 - جۇرگىزۋشى:
قازاقستان – تاتۋلىقتىڭ، دوستىقتىڭ، بىرلىكتىڭ كيەلى بەسىگى. ءتۇرى، ءتىلى، ءدىنى بولەك بولعانىمەن، جۇرەگى «قازاقستان – تۋعان جەرىم، وتانىم، التىن وردام» دەپ سوعاتىن 130 ۇلتتان استام حالىق تۇرىپ جاتىر. 130 - دان اسا ۇل وكىلدەرى تۇراتىن وسىناۋ قاسيەتتى مەكەندە، اسقاقتاعان ولكەدە، كەڭشىلىگى كەرەمەت، دارحان داستارحانداي - دالادا، ەگىنى تەڭىزدەي تولقىعان، ءتورت تۇلىگى مىڭعىرعان، ءوندىرىسى وركەندەگەن مەكەندە ءومىر ءسۇرۋشى ءاربىر ادام ءوز وتانىن جانىداي ءسۇيىپ، ونىڭ كوك بايراعىن كوككە كوتەرۋدى ماقتانىش تۇتادى. قازاقستان الۋان ءتۇرلى ۇلتتاردىڭ مادەنيەتى مەن سالت - ءداستۇرىن توعىستىرعان كەڭ بايتاق ولكە.
ەر بولدىڭ ەرىك الدىڭ استانالى،
ەندى كىمنەن قاراعىم جاسقانات؟
تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ شەجىرەسى،
نۇرسۇلتاننىڭ اتىمەنەن باستالادى.
سوندىقتان ەلدىڭ بولاشاعى دا، ورلەۋى دە بۇگىنگى جاس ۇرپاق سىزدەردىڭ قولدارىڭىزدا. «ەل ءۇمىتىن ەر اقتار، ەر ءۇمىتىن ەل ساقتار» دەمەكشى ەل ءۇمىتىن اقتاۋ سىزدەرمەن ولشەنبەك.
ءححى عاسىردا قازاقستاندا بەيبىتشىلىك، ەلىمىزدە تىنىشتىق بولىپ، ەگەمەندى ەلدىگىمىز ۇزاعىنان ءسۇيىندىرسىن.
You Might Also Like
-
باعاندار. بەتتەردىڭ پارامەترلەرى. جيەك. الدىن - الا قاراۋ. قۇجاتتى باسپادان شىعارۋ.
