پروتوتيپ، ونىڭ قارسىلاسى جانە مەن
* * *
ءومىر ءسۇرۋ — جەزوكشەنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى، كوڭىل-كۇيى. سايقالدىق. ءولىم... ءداتىڭ شىدامايدى ايتۋعا. قورقىنىشتى. ۇسقىنسىزدىعىنان. مەن — جۇرگەن بىرەۋ. جازۋشىسىماق. پروتوتيپ — قۇرمەتتى جان. مەن ءۇشىن. ونىڭ قارسىلاسى — وزىنشە ءبىر الەم. قىسقاسى وسى. ءبارىن جەك كورەمىن. تاعدىرىمدى قۇرايتىندىعىنان.
* * *
پروتوتيپ. ەسىڭىزدە ەكەندىگىنە بەك سەنىمدىمىن، جوعارىدا ول جايىندا تىلگە تيەك ەتكەنىم. راسىندا سولاي. مەنىڭ شيمايلارىمنىڭ كەيىپكەرى اتانعاندىعى ءۇشىن وعان العىسىم شەكسىز. ءبىر عانا كىلتيپان بار. بارلىعى ونىڭ كەلىسىمىنسىز ىسكە اسقان ەدى. سودان بەرى بۇلدانىپ ءجۇر. جان الەمىندەگى قۇپياسىن جاريا ەتكەندىگىم ءۇشىن. باسىندا قۋانعان. كىمنىڭ تاقياسىنا تار كەلىپتى، ەگەر ءوزى جايىندا وزگەلەر جازىپ جاتسا. العىسىن جەتكىزگەن. كەيىننەن كوڭىل-كۇيى كۇرت باسقا ارناعا بۇرىلدى. بالكىم بىرەۋلەر ازعىرعان، «سەنى پايدالانىپ ءجۇر» دەپ. پەندە ەمەس پە، قۇلاعىنا قۇيىپ وتىرىپ قىزعانىشىن قوزدىرعان. ايتەۋىر، ارامىزدا سالقىندىق ورنادى. سوڭعى كەزدەرى جولىققان سايىن رەنىشپەن تارقايمىز. نە ايتاتىنى بەلگىلى. «مەنىڭ اتىمدى پايدالانىپ، ءوز اتاعىڭدى شىعاردىڭ. مەنى كولەڭكەدە قالدىردىڭ» دەيدى.
— اۋ، جارقىنىم، بۇل نە ساندىراعىڭ؟— دەيمىن، اقتالىپ. باسقا وي ساناما كىرىپ-شىققان ەمەس.
— جالعان. ەندى ماڭايىما جولاۋشى بولما، سەنى كورگىم كەلمەيدى.
ادەتتەگىشە سىلقيا تويىپ العان. اراققا. تالتىرەكتەپ ارەڭ تۇر. اۋىزىنا اق يت كىرىپ، كوك يت شىعادى. ءۇنسىز تىڭدادىم.
— سەن بارىپ تۇرعان حالتۋرششيكسىڭ. بۇدان بىلاي ءوزىم جايىندا تەك ءوزىم عانا جازامىن.
قولىن ءبىر سىلتەدى. ماعان قاراي. بالكىم باسقا باعىتقا. ۇعۋ قيىن. شىدامنىڭ شەگى جىڭىشكەرىپ، بىرت-بىرت ءۇزىلدى. مەن دە ايقايعا باستىم.
— ءسىزدىڭ قولىڭىزدان ەندىگارى جازۋ كەلمەيدى.
— نە دەيسىڭ؟..
دەنەسى قالش-قالش ەتەدى.
— بارلىق مۇمكىندىكتەرىڭىز تاۋسىلعان. توقىراعانسىز.
— قاتتى قاتەلەسەسىڭ.
— مەن بايقاعان شىندىق وسى.
تۇنەرىپ كەتتى. كەتىپ قالدى. قوشتاسپاستان.
ەرتەڭىنە سۋىت حابار ەستىدىم. پروتوتيپ قايتىس بولىپتى. جانىممەن جاقسى كورەتىن كەيىپكەرىم دۇنيەدەن ءوتىپتى. وزەكتى وكىنىش تىرناپ، وكسىك باسىلمادى. قۋىستانىپ، مەنىڭ سوڭعى سوزدەرىمدى كوتەرە الماعان شىعار قايران جۇرەك دەپ ويلادىم. جەرلەۋ راسىمىنە قاتىسا المادىم، بەيىت باسىندا تۇرىپ وعان كوز جاسىم اۋىر بولاتىندىعىن سەزىنگەندىكتەن. فانيدەن باقيعا جول تارتقان كەيىپكەرىمنىڭ بار ازابى مەنىڭ مويىنىما ارتىلعانداي. العاش جارالعان ءسوز ءۇشىن. شىرماعان ويلاردىڭ ءتۇيىنى وسى. ارنايى ساراپتامانىڭ قورىتىندىسى مۇلدە بولەك. پروتوتيپ اراققا ۋلانىپ ءولىپتى. ولار ءۇشىن وسىلاي بولۋى زاڭدىلىق.
* * *
ونىڭ قارسىلاسى. مەن ونىڭ قانداي جان ەكەندىگىن بىلمەيمىن. ومىرىمدە ءوزىن ءبىر-اق رەت كورگەنمىن. جۇمىسقا ىزدەپ كەلگەن. مەنى. سىرتتا توسىپ تۇر ەكەن، شىقتىم. ۇستىندە كونەتوز كيىم. قالالىق پسيحولوگيا تۇرعىسىنان ويلاساڭ، قاسىندا تۇرۋ ىڭعايسىز. تىپتەن ۇيات. البا-جالباسى شىققان كراسسوۆكا، تىزەسى شىققان ەسكى شالبار، ءار جەرى تەمەكىنىڭ شوعىنان تەسىلگەن، مويىنى ىربيعان، سوزىلعان فۋتبولكا. كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتاتىنى، تەك قولىنداعى الدەبىر ادەبي گازەتتىڭ جاڭا ءنومىرى عانا. ءبىر قاراعاندا وسى تۇرىسىندا ەشقانداي ۇيلەسىم جوق. ءبىر جۇدىرىعىن ءتۇيىپ الىپتى. قانداي ىسكە تايسالماي قارسى تۇرا جۇگىرەتىندەي كەيىپ تانىتادى.
— مەن جايىندا نەگە جازاسىڭ؟
— نە دەيسىز؟
مۇنداي ادامنىڭ بۇل ومىردە بار ەكەندىگىن العاش كورىپ وتىرمىن، ول جايىندا قالايشا جازۋىم مۇمكىن؟
— قاشقاقتاماڭىز، سەن مەنى ءبىر اڭگىمەڭە باس كەيىپكەر ەتىپ الىپسىز. سەنبەسەڭ، مىنە، — دەدى ول، قولىنداعى ادەبي باسىلىمدى كورسەتىپ.— وسى باسىلىمنىڭ الدىڭعى ساندارىندا جاريالانعان. ەندى ەسىڭىزگە تۇسكەن شىعار.
ويلانىپ تۇرمىن، بۇل گازەتتە ومىرىمدە ءبىر اڭگىمەم عانا جارىق كورگەن. ونىڭ ءوزىنىڭ ءپروتاتيپى بار. ول ومىردەن وزىپ كەتكەن. پروتوتيپ — مەنىڭ جان دوسىم. بەيتانىس بىرەۋدىڭ بۇلايشا شاتىپ تۇرعانىن نەگە جورۋىم كەرەك؟
— ءسىز مەنىڭ «گەنيي» اتتى اڭگىمەمدى ايتىپ تۇرعان جوقسىز با؟
— ءيا، ءدال ءوزى. ءبىراق سول اڭگىمەنىڭ باس كەيىپكەرى مەنمىن.
وزىنە نىق سەنىمدى.
— مۇمكىن ەمەس، ونىڭ ءپروتوتيپى بار، ول مەنىڭ دوسىم بولاتىن. جاقىندا عانا دۇنيەدەن وتكەن.
— جالعان، جالعان..، — دەدى ول، قولىنداعى گازەتتى اسپانداتا لاقتىرىپ جىبەرىپ،— جالعان ءبارى. ءبارى ماعان سەنگىسى كەلمەيدى.
سوسىن ماعان ۇمتىلدى. جۇدىرىعىن سىلتەدى. قورعانشاقتاپ، كەيىن شەگىندىم. وسى ساتتە ءبىزدىڭ جۇمىستىڭ الدىندا تۇراتىن كۇزەتشىلەر كەلىپ اجىراتىپ الدى. بىرەۋى پوليسيا شاقىرىپ ۇلگەرىپتى. لەزدە سيرەنالارىن ويناتىپ ەكى-ۇش پاترۋلدىك ماشينە كەلدى جۇمىستىڭ الدىنا. ابىر-سابىر... ارتىنان ساپ باسىلدى. بەيتانىستىڭ قولىنا كىسەن سالىپ، ماشينەگە وتىرعىزدى. جانىما ءبىر اعا لەيتەنانت كەلىپ:
— ارىز جازاسىز با؟ — دەپ سۇرادى.
— جوق، — دەدىم.
ونى الىپ كەتىپ قالدى.
جۇمىسقا ەنگەنىممەن كوڭىلىم ەلەگىزىپ، ەشتەڭە ونبەدى. ارادا ەكى-ۇش ساعات وتكەن، ورنىمنان تۇرىپ، قالالىق ىشكى ىستەر باسقارماسىنا تارتتىم. ماعان كيلىككەن جانمەن جەتە تانىسقىم كەلدى. ونىڭ جازىعى جوق بولاتىن. كىرە بەرىستە باعاناعى اعا لەيتەنانت قارسى الدى. ءاتى-جونى ەسىمدە قالماپتى. سالعان جەردەن ول:
— ءا، ءسىز كەشىكتىڭىز. ءوزىڭىز ەشقانداي ايىپ تاقپاعاننان كەيىن جاڭا عانا بوساتىپ جىبەردىك. ايتپاقشى، ءسىزدىڭ كەلەتىنىڭىزدى بىلەتىن بولعان-اۋ شاماسى، مىنا حاتتى تاستاپ كەتكەن، بەرىڭىز دەپ. ءوزى قيالي ما، قايداعى ءبىر نارسەلەردى جازعان ەكەن، — دەدى ءمىز باقپاستان.
— ءسىزدىڭ قانداي قۇقىعىڭىز بار بىرەۋدىڭ حاتىن وقۋعا، — دەدىم اشۋلانىپ. ول الاقانىن ەكى جاققا جايىپ، يىعىن قيقاڭ ەتكىزدى دە، حاتتى بەرىپ جۇرە بەردى. ەكى بۇكتەۋلى پاراقتى اشتىم. مارجانداي جازۋ.
«الەمدى — ءولىم قۇتقارادى. ادام جانىنا بوستاندىق الىپ بەرگەنىندەي. بىلە بىلسەڭىز، ومىردەگى ەڭ سۇلۋ، ەڭ ادەمى نارسە — اجال. سەبەبى، قانداي دۇنيە بولماسىن، ونىڭ شارىقتاۋ شەگى جانىڭا جاقىن كەلەدى عوي. سول سەكىلدى، عۇمىرىڭنىڭ، تاعدىرىڭنىڭ شارىقتاۋ شەگى — ءولىم. ساۋ بولىڭىز! قۇرمەتپەن، ونىڭ قارسىلاسى!».
حاتتى قايتادان بۇكتەپ قالتاما سالدىم. ءپروتوتيپتىڭ ءپروتوتيپى سياقتى. ەندى ونى ەشقاشان كورە المايتىندىعىمدى ءتۇيسىندىم. كۇرسىندىم...
You Might Also Like
-
وقۋ جىلىنىڭ ءۇشىنشى توقسانى 20 ناۋرىزعا دەيىن جالعاسادى. بۇعان دەيىن باستاۋىش جانە بەسىنشى سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن اتا-انالاردىڭ وتىنىشتەرى بويىنشا كەزەكشى سىنىپتاردا كۇندىزگى وقۋ ءۇشىن جاعداي جاسالعان ...
