InfoHub Logo

سالەم-ساۋقاتىنىڭ ءوزىن "مال-جان امان با؟" دەپ باستايتىن اۋىل قازاعىنىڭ بالاسى مالساق كەلەتىن ادەتى عوي. ەس ءبىلىپ، ەتەك جاپقاننان-اق ءوز ءۇيىمىزدىڭ ون-ون بەس ۋاق جاندىعى مەن تورت-بەس مويناعىن اينىتپاي تانيتىن، قاقپالاپ قوراعا قامايتىن كەزگە جەتتىك. اسىرەسە، شيەتتەي بالا-شاعالى ءۇيىمىزدىڭ قۇتىنا اينالعان قارا مايا ءالى ەسىمنەن كەتپەيدى.

..."بالام، كۇن كەشكىرىپ كەلەدى، قارا ماياڭدى ايداپ كەل،" — دەپ، اكەم كوزكورىم جەردە بوتاسىمەن جايىلىپ جۇرگەن تۇيەگە بەس-التى جاسار مەنى جۇمسايدى. باسىما جىرشى، سال-سەرى ءارى اڭشى كوپتىلەۋ تاتەم تىگىپ بەرگەن تۇلكى قۇلاقشىندى كيىپ، قولىما ونىڭ ماعان لايىقتاپ جاساعان التى ءورىم قامشىسىن الىپ، جولعا شىعامىن. جاڭا ءتاي باسقان بوتاقانىن باۋىرىنا العان قارا مايا مەنى كورگەننەن-اق اۋىلعا ماڭداي تۇزەيدى.

بالالىق-اي، موينىنا اسىلىپ، اتكەنشەكشە تەربەلىپ وينايمىن، مىڭق ەتپەيدى. باداناداي مويىل كوزىنەن ءوز بەينەمدى كورىپ، ماز-مەيرام بولاتىنمىن. قارا مايانىڭ جۋاستىعىنان بولار ۇيدە شەشەم جوقتا ون ەكى-ون ۇشتەردەگى تالدىرماش اپكەلەرىم باسقا تۇيەلەرگە جولاماسا دا، ونى تالاسا ساۋاتىن.

كورشى ۇيدە بىزدەن ەرەسەكتەۋ، تەنتەك سانات دەگەن بالا بولدى. سول كەتىپ بارا جاتقان قارا مايانى قۋىپ جەتىپ، تىرسەگىنەن باسىپ، قۇيرىعىنان تارتىپ، ورمەلەپ وركەشىنە شىعاتىن. جارىقتىق ۇركىپ، تاپىراقتاماي، موينىن بۇرىپ قارايتىن دا، "ءا، سەن بە ەدىڭ" دەگەندەي ماڭ-ماڭ باسىپ تارتا بەرەتىن.

قارا مايانىڭ جۋاستىعى، سۇتتىلىگى، مال ىشىندەگى ەرەكشە ەستىلىگى جايىندا اۋىل ادامدارى ايتىپ وتىراتىن.

ءبىر جىلى اكەم قارا مايا جايىندا كوبىرەك ايتاتىن بولدى. بالا دا بولسام، سوزدەرىنەن بايقايمىن، قايىماي، بوتالايتىن جىلى قىسىر قالعان سياقتى. شەشەم باسۋ ايتقان سايىن اكەم اشۋلانا تۇسەدى. وعان قامشى بولعان بۇكىل اۋىلدى اۋزىنا قاراتىپ وتىرعان، مالى كوپ سەرعازى دەگەننىڭ "قارا مايا قىسىر" دەگەن ءسوزى. ونى مەن دە ەستىدىم. تاڭەرتەڭ جۇرت ورىسكە مال شىعارادى. مىنە، ءار قورادان ماڭ-ماڭ باسقان ويسىلقارا شىعا باستادى. اكەم قارا مايانىڭ جەلىنىن ۇستاپ كورىپ، باسىن شايقاپ تۇرعان. وسى كەزدە سەرعازى دا كورىندى.

— سەرەكە، — دەدى اكەم داۋىستاي سويلەپ، — مال جايىن بىلەتىن، كوپتى كورگەن ادامسىز، مىنا مايانى بايقاپ كورسەڭىز.

سۋ وتپەس سارى پلاششپەن قاپتاعان تون كيىپ، بەلىن توعاسى قوس ءتىستى قالىڭ قايىس بەلبەۋمەن شارت بۋعان، قاتۋ قاباق سەرەكەڭ قارا مايانىڭ جەلىنىنە قول سالىپ كوردى دە:

— مەن ايتپادىم با، قىسىر دەپ، — دەدى.

— سەرەكە، — دەپ بىردەڭە ايتۋعا وقتالا بەرگەن اكەمە قاراپ:

— ءاي، مىڭجاس، وسى قارا مايا بۋاز بولسا، مەن دە بۋازبىن، ايتپادى دەمە، — دەپ، قارقىلداپ كۇلدى. سەرەكەڭنىڭ ءسوزىن ەستىگەن جۇرت كۇلىپ جاتىر.

ەكى كۇننەن كەيىن قارا مايا سويىلدى. سول كۇنى قىزۋىم قاتتى كوتەرىلىپ، اۋىرعان مەنى سىرتقا شىعارمادى. ۇيگە ءبىر قۇشاق وتىنى بار شەشەم كىردى. بايقايمىن، ءوڭى سىنىق، جانارى جاسقا تولى. وكسىك بۋىپ، ءجۇزىن مەنەن بۇرا بەرەدى.

— قۇدايىم-اي، — دەدى اھ ۇرىپ، — بىرەۋدىڭ الداعانىنا نانىپ... ىشىنەن تايداي تۋلاعان بوتاسى شىقتى...

اكەم دە رەنىشتى. ءجۇزى كۇرەڭىتىپ، ىشتەن تىنۋلى. نە ىستەسىن، ءوز قولىن ءوزى كەسسىن بە؟!.

كەيىننەن باسقا دا تۇيەلەرىمىز بولدى. ءبىراق، قارا مايا ەسىمدە قالىپتى، ەرەكشە مال ەدى، جانۋار...

---