InfoHub Logo

قابانباي كارتەيگەن تۇسىندا ەل ازاماتى كەلىپ كوڭىلىن سۇراپ:

— سەن الماعان جاۋ بولمادى، سەن جۇرمەگەن جەر بولمادى، سەندە دە ارمان بار ما ەكەن؟ — دەپتى.

— ارمانسىز كىسى بولا ما ەكەن، ارمانىمدى ايتىپ بەرەيىن، ەستىڭدەر، — دەپ ءسوز باستايدى.

— مەن ون جەتى جاسىمدا ات جالىن جاڭا تارتىپ مىنگەن كەزىم ەدى، قىرىق جىگىت جولداس الىپ قىرعىز دەگەن ەلگە باردىم دا ءبىراز عانا مال الىپ جونەلدىك. مالدى ايداتىپ جىبەرىپ، ءوزىم قۋعىنشى كەلە مە دەپ قاراۋىلداپ ارتىندا قالا بەردىم. ارتىمنان شاڭ شىقتى. شاڭعا قاراسام، جاڭعىز كىسى ەكەن بۇرىن جەتىپ-اق قالدى. قاراسام، ءوزىم سەكىلدى جاس جىگىت ەكەن. كەلە سالا نايزامەن جەلكەمنەن تۇيرەپ، اتتان ءتۇسىرىپ الدى.

— سەن قابانباي ما؟ — دەدى

— قابانبايمىن، — دەدىم.

— قابانباي بولساڭ، مەنىمەن بىرگە ءجۇر دەدى. امال قانشا ءوزى مەنەن مىقتىراق ەكەن، ىلەسىپ ءجۇرىپ كەتتىم. ءبىر ۇلكەن اق ورداعا كىردىك. ۇيدە ءبىر جۋان سارى توقتاپ كەلگەن ايەل وتىر ەكەن. ەسىكتەن كىرىپ كەلگەندە:

— مىنا كاپىردى نەگە اكەلدىڭ، سول جەرگە ءولتىرىپ كەتسەڭ ەتتى، — دەدى بالاسىنا مەنى كورسەتىپ.

— ىشتەڭە ەتپەس، شەشە، — دەدى دە، بالاسى ۇيدەن شىعىپ كەتتى.

جازدىڭ كۇنى قانىم كەۋىپ، سۋساپ باراتىرمىن.

— شەشەكە، ماعان ءبىر سۋسىپ بەرسەڭىز قايتەدى؟ — دەدى قابانباي. بوساعادا سارى تاز تۇر ەكەن، الگىگە تۇزگە وتىردى دا، مىنەكي، سۋسىن، — دەپ اكەپ بەردى، ىشەرىمدى دە، ىشپەسىمدى دە بىلمەي تۇردىم دا، كوزىمدى جۇمىپ ءسىمىرىپ سالدىم. سويتكەنشە بولماي باعاناعى جاس جىگىت تە كىرىپ كەلدى دە، قولىمنان جەتەكتەپ الىپ ءبىر ۇيگە اكەلىپ، ەكى اياق، ەكى قولىما شىدەر سالدى دا، ءبىر ايەلگە: «سەن وسىعان كۇتۋشى بولاسىڭ» دەدى. سول جاتقاننان تابان ءتورت اي جاتتىم. كۇنىندە ءبىر مەزگىل كەلىپ، قال-جايىمدى سۇراپ تۇرادى. توسەك ورىن دايار، تاماق دايار.

ءبىر كۇنى ءبىر جەردە ۇلكەن توي ما، اس پا، ءوزىم دە بىلمەيمىن، بىرنەمە بولىپ، مۇقىم حالىقتىڭ ءبارى سوعان قاراي اتتانىپ كەتتى. الگى جىگىتتىڭ اكە-شەشەسى دە كەتتى. اتقا مىنەر ازاماتتىڭ ءبارى دە كەتتى. ءسويتىپ وتىرعاندا باعاناعى جىگىت كەلدى. قولىمداعى، اياعىمداعى شىدەردى شەشىپ، بوساتتى دا:

— يا، قابانباي باتىر، ەكەۋىمىز كۇش سىناسىپ كورەيىك، — دەدى. ەكەۋىمىز ۇستاسا كەتىپ، كىرگەندە، اياعىن كەرەگەگە شارت-شارت تيگىزدىم. «ەندى كەزەك — مەنىكى» دەپ، كوتەرىپ اپ كوتەرگەندە اياعىم شاڭىراققا از-اق جەتپەدى، — دەيدى قابانباي.

— يا، قابانباي، مەن سەنى وسىنشا كۇتىپ، ساقتاپ جۇرگەنىمدى بىلەسىڭ بە؟ — دەدى جىگىت.

— قايدان بىلەيىن، — دەدى قابانباي.

— بىلمەسەڭ، مىنەكي، — دەپ، كيىمىن شەشىندى.

جىگىت دەپ جۇرگەنى قىز ەكەن. مەن سەنى اكەلگەندە، وزىمە قۇداي قوسقان قوساق ەتۋگە اكەلگەن ەدىم. «ەسىڭ بار دا، ەلىڭدى تاپ!» دەگەن، ەلىڭە قايتقىڭ كەلە مە؟ — دەدى. ەلىن ساعىنباس ەر بولا ما، ءۇيىرىن ساعىنباس مال بولا ما، نەگە قايتپايىن، ەگەر قايتاتىن شاما بولسا.

دالاعا شىعىپ كەتىپ قىز ەكى تەڭ اكەلدى، ەكى ات اكەلدى جانە جۇك ارتۋعا ءبىر ات اكەلدى. تەڭدى ءبىر اتقا قوستاپ، ەكەۋىمىز ەكى اتقا ءمىنىپ الىپ ءجۇرىپ كەتتىك. سول جۇرگەننەن بەس كۇن جۇردىك. قىز:

— ەندى ءبىر جەرگە بارىپ ورنىعايىق، جاسىرىنايىق، مەنىڭ اكەمنىڭ اتى تۇلپاردان دا كەم ەمەس، — دەدى. ءبىر تاۋدىڭ قۋىسىنا كەلىپ ءبىر ۇڭگىرگە كىرىپ جاتادى. سوندا ءۇش كۇن جاتادى. تاۋ باسىنا شىعىپ قاراۋىلداپ كورىپ تۇرادى. ءۇش كۇن وتكەن سوڭ:

— ەندى ءبىزدى الاتىن جاۋ جوق، اكەم ىزدەپ، كۇدەرىن ءۇزدى، ەندى تابا المايدى، — دەدى قىز. سول جۇرگەننەن ءجۇرىپ قابانباي جول باستايدى. ەلگە تۇستىك جەر قالادى. ءبىر كولدىڭ باسىنا كەلىپ ات وتتاتادى. قابانباي قىزعا بىردە:

— مەن — سەندىك، نەقاقتاي قوسىلايىق، ءبىزدىڭ ويناپ-كۇلۋىمىز قاشا ما؟» — دەدى. قابانباي بولماعان سوڭ قىز تەڭدى بۇزىپ، جىبەك شاتىرىن تىگىپ، توسەگىن سالىپ:

— مەن سۋعا ءتۇسىپ، دارەت الىپ كەلە قويايىن، سەن ماعان قاراما! — دەيدى. مۇنى قابانباي كوڭىلىنە الىپ، كوڭىلىنە كەلەدى. شاتىردىڭ شەتىن كوتەرىپ جىبەرىپ قابانباي قاراسا، قىز سۋدان جاڭا عانا شىعىپ كەلەدى ەكەن. ەتىنىڭ اعى اپپاق قارداي ەكەن، — دەدى قابانباي. قىز قالپاقتاي ءتۇستى.

«مىناعان نە بولدى» دەپ جۇگىرىپ بارسا، قىزدىڭ قۇر عانا وكپەسى سوعىپ جاتىر ەكەن. كوتەرىپ الىپ ارى شايقاي، بەرى شايقاسا دا بولماي، قىز ءولىپ قالدى. قىزدى ارۋلاي كومەدى. قىزدىڭ شەشەسىنىڭ ايتقانىنداي: «مىنا كاپىردى نەگە ولتىرمەدىڭ» دەگەندەي، قابانبايدىڭ كوزى وتكىر ەكەن، قىزعا كوز ءتيىپ ولەدى. قابانباي جاس مالعا تۋرا قاراعاندا، تابانىندا ءولىپ قالادى ەكەن. مىنەكي، جىگىتتەر ارمان دەگەن وسى، سول ايەل ءتىرى بولسا، ول ەكەۋىمىزدەن بالا تۋسا، ونىڭ كۇشى مەنەن ارتىق بولار ەدى، ارتتا قالعان قازاقتىڭ جەل جاعىنان دا، ىق جاعىنان دا كىسى جۇرمەس ەدى. مەنىڭ ارمانىم — وسى، — دەدى قابانباي.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

قابانباي مەن رايىمبەك

قابانباي مەن جانىبەك

قابانبايدىڭ باس قولباسى بولىپ، «دارابوز» اتانۋى

---