قاراڭعىدا بەرىلگەن كورىمدىك
ينستيتۋت اتتى ىرگەلى ءبىلىم ۇياسىن ىلەكەرلەپ ءجۇرىپ، يتىڭدەپ ارەڭ بىتىرگەن ادامنىڭ ودان كەيىنگى تىرشىلىگى تاپتىشتەپ ايتپاسا دا، بەلگىلى. «ءوزىمىزدىڭ تۇلەك قوي» دەپ ونشا ساعىنا قارسى الىپ تۇرماسا دا، امالسىز اۋىلىنا قاراي اياڭدايدى.
ءسويتىپ ءجۇرىپ ايتەۋىر ءبىر قىزمەتتىڭ شەتىنە ىلىگىپ كەتۋى دە مۇمكىن. تالاي تاعدىرلاس جاندار ءجۇرىپ وتكەن وسىناۋ سۇرلەۋگە ءبىزدىڭ ءۋالاياتوللا دا ءتۇسىپ ەدى. كەيبىر جانكەشتىلەر قۇساپ قولتىعىنا كوزدىڭ جاۋىن الاتىن قىزىل ديپلوم قىستىرعان جوق. ورتاشا عانا وقىعانىن راستايتىن كوك قاعاز قالتاسىنداعى. ورتاشا عانا وقىعان ەكەن دەپ ءۋالاياتوللانى ولقىسىنىپ جاتقان اعايىن بايقالمايدى. اكەسى اتتانداتىپ ات شاپتىرماسا دا، كورشى-قولاڭعا بالا شاپتىرىپ، اجەپتەۋىر الاباجاق توي جاسادى. ۇلكەن شارىدە بەس جىل وقىپ، بەرەكەمەن امان-ەسەن ورالعان بالانىڭ تومپاق بەتى ەرىنبەيتىن ەرىندەرمەن ءشوپ-شوپ ءسۇيىلدى. قالاي بولعاندا دا، تالاي ءبۇيىر بۇلتيىپ شىققان، تالاي تاماشا اندەر بوگدە داۋىسپەن بارقىراي شىرقالعان، تالاي مىعىم مىقىن مىتىلعان اپ-ادەمى توي بولعانى انىق...
مىنە، ءدۇيىم جۇرتتىڭ دۇبىرىنەن، ياعني، تويدان كەيىن دە قابىرعاداعى كۇنتىزبەنىڭ ءبىراز بەتتەرى جىرتىلىپ كەتتى. سونان ءبىر كۇنى ۋايىم-قايعىسىز راحاتتانا ۇيقى سوعىپ جاتقان ءۋالاياتوللانى اكەسى تەربەپ وتىرىپ، ارنايى تۇردە وياتىپ السىن.
— ال، شىراعىم، — دەدى ول الدەن ۋاقىتتان كەيىن اكەلەردىڭ كومەيىنەن عانا شىعاتىن اسا بايىپتى ماقاممەن. — الماتىداي ۇلكەن استاناعا بارىپ وقۋعا ءتۇستىڭ. دۇرىس. توبەمىز كوككە جەتكەندەي قۋاندىق سوندا... ەلدىڭ بالاسىنان كەم بولماي، بەس جىل وقىدىڭ. دۇرىس... جامان اتىڭدى ەستىرتكەن جوقسىڭ. بالەننىڭ جالعىز ۇلى الماتىدا وقىپ ءجۇر دەگىزدىڭ. دۇرىس... ينستيتۋتىڭدى ابىرويمەن ءبىتىرىپ كەلدىڭ. ءبىلىمىڭ جەتەدى. دۇرىس... — ەندى تىرشىلىك جاساۋ كەرەك.
مۇندايدا «تىرشىلىك جاساۋ كەرەك» دەگەن ءسوزدىڭ استارىندا نە بولۋى مۇمكىن؟ ارينە، بەس جىلعى وقۋدىڭ وتەمى — ءبىر ءتاۋىر قىزمەت... بىتىك كوزدەرىن كەڭىرەك اشۋعا تىرىسىپ وتىرىپ، ءۋالاياتوللا:
— ءالى... ءالى ۇلگىرەم عوي، كوك-كە... — دەدى دە، ەڭىرەتىپ ەسىنەي بەرگەن. ساعىزداي سوزىلا شىققان جۇمساق ءۇندى كۇرت ءبولىپ كەتكەن قاتقىل داۋىس، ارينە، اكەنىكى.
— «ۇلگىرەم» دەگەندى قوي. جاس ەمەسسىڭ... نەمەنە سونشا؟
سويتسە، اكەسىنىڭ «تىرشىلىك جاساۋ كەرەك» دەپ وتىرعانى... — قىزمەت ەمەس... قىز بولىپ شىقتى.
قىزدان قىز قويماي تاڭداي ما، ءوزى بىلەدى، ءبىراق ۇيگە اكەپ ءتۇسىرسىن ءبىر شۇيكەباستى، اكەپ ءتۇسىرۋ مىندەتىن اكەسى قاداي قايتالادى.
ۇرىستا تۇرىس جوق. ءۋالاياتوللا دەرەۋ قاتىن ىزدەۋگە جينالدى. جاسى جيىرمانى جارتىكەشتەپ، كوك ديپلومدى قالتاسىنا باسىپ العانىمەن، «بالا» دەگەن اتى بار ەمەس پە؟ مۇنداي جاۋاپتى جۇمىسقا سەلتەڭدەتىپ جالعىز جىبەرۋگە بولمايدى. سوندىقتان اكەي ۇلىنىڭ قاسىنا تەتەلەس اعاسىنىڭ اقىل-ەسى ءبۇتىن ازامات بالاسى اڭقىردى قوستى. انىعىراق ايتقاندا، ۇيكۇشىكتەۋ بولىپ، بوساڭ وسكەن ءۋالاياتوللانى وسى اڭقىر ازاماتقا قوستى. قانشا ايتقانمەن، ينستيتۋتتى جاڭا ءبىتىرىپ كەلگەن كوربالا نەمەرە ىنىسىندەي ەمەس، اڭقىر ءومىر اتتى ۇلكەن ولكەنىڭ ءبىراز ۇڭعىل-شۇڭعىلىن كورگەن، ەر جەتىپ، ەتەگىن جاپقان، ايەل الۋدىڭ ەبىن دە، ەسەبىن دە تاپقان ەستيار ەركەك. كەزىندە كەلىندى دە كەشىكتىرمەي اكەلگەن. بىرىنەن كەيىن ءبىرى تومپىلداي تۋىلعان كىشكەنتايلاردىڭ ومىرگە كەلۋىنە دە بەلسەنە اتسالىسقان.
سونان تامىز ايىنىڭ تامىلجىعان كۇندەرىنىڭ بىرىندە قۇر جۇرگەن اتتاردى «قۇراۋلاپ» شاقىرىپ، ەرتتەپ مىنگەن ەكى ەركەك اسىقپاي اياڭداپ اۋىلدان شىقتى. ءيا، ءيا، قۇلاعىڭىز قالقيىپ، قايران قالماي-اق قويىڭىز. جۇرت «جيگۋليمەن» جەلىپ، «موسكۆيچپەن» ماڭىپ جۇرگەن مىناۋ جۇردەك زاماندا ول نەعىلعان ات؟» دەپ وتىرسىز عوي. شىنىن ايتقاندا، ەكى اعايىنعا ورتاق دوڭگەلەكتى ءبىر كولىك بار ەدى. قىرىلداپ-سىرىلداپ بۇزىلا بەرگەن سوڭ، اڭقىر ونى جوندەۋ ورنىنا جونەلتكەن. باسقا اعايىننىڭ باسى بوس ماشيناسىنا جارماسقىسى كەلمەدى. ەل ارالاعان سوڭ الگى نەدەن... الگى نە بار عوي... ءيا، ءيا، سودان ەپتەپ ۇرتتاپ قويۋى مۇمكىن. اۋىزدان ىستىق لەپ لەكىگەن ەركەكتىڭ رۋلگە وتىرمايتىنىن بىلەسىز. ال «ءىشىپ الىپ، ەرتتەلگەن اتقا مىنۋگە بولمايدى» دەگەن زاڭ، قۇدايعا شۇكىر، جول ەرەجەسىنە جوبالاپ بولسا دا جازىلماپتى. ياعني، اتپەن ساپارعا شىعۋ دەگەن ءسوز — ەركىندىكتى ەرتتەپ ءمىنۋ دەگەن ءسوز.
سونىمەن، شىعارىن شىقسا دا، اعايىندى سالت اتتىلار اۋىل سىرتىندا ءبىر ءسات وشارىلىپ تۇرىپ قالدى.
— تاك، ەندى قالاي جۇرسەك ەكەن؟ — دەدى اڭقىلداعان جۇرەگى اۋىزىنان كورىنەتىن اڭقىر ءسال-پال داعدارعان پىشىنمەن. بار ويىن باسىنىڭ الدىڭعى جاعىنا جيناعىسى كەلگەندەي قاباعىن دا، ماڭدايىنا دا تىرجيتىپ الىپتى. تاك، انا اۋىلدا انانىڭ قىزى بار... — تاك، ول ساعان كەلمەيدى. ول ءوزى نەلەۋ قىز. مىنا اۋىلدا تۇگەنشەنىڭ قىزى بار... ول دا بولمايدى. توقتا، توقتا!.. دۇرىس، كەتتىك سولاي! — دەدى اۋىر ويدان بىردەن سەرپىلگەن ول كەنەت قامشىسىن الدىعا قاراي سەرمەپ قالىپ.
قىز قاراۋعا شىققاسىن، ارينە، ەكى جىگىت تە يىقتارىنا ءبىرقابات ءتاۋىر كيىمدەرىن ءىلىپتى. ءۋالاياتوللانىڭ باسىندا — كۇنقاعارى بار اق قالپاق («ءسال قالىڭداۋ، ءبىراق كۇننەن قورعايدى» دەدى ءوزى). ۇستىندە كەيبىر كەكىرتتەۋ كىسىلەر قىستىگۇنى كيەتىن قارا كوستيۋم-شالبار، سوعان سايكەس اق جەيدە. سول ءبىر جىلدارى موداعا اينالعان قايىستاي جىڭىشكە گالستۋك تە موينىندا.
عافۋ وتىنەم، كەيىپكەرىمىزدىڭ ءمۇيىز قاڭقالى كوزاينەك تاعاتىنىن ۇمىتىپ بارادى ەكەنبىز. ينستيتۋتتا ورتاشا وقىعان ادام كوزاينەك كيمەسىن دەگەن زاڭ جوق. «كوزاينەكتى ءبىلىم مەن عىلىم قۋعان اقىلمان اعايىندار عانا كيەدى» دەپ پايىمداۋشى جولداستاردىڭ جاڭىلىسۋى ابدەن مۇمكىن. ءۋالاياتوللانىڭ جانارىن ساقتاپ جۇرگەن كورگىش قۇرالى ءقازىر دە ءوز ورنىندا.
مىنە، سىرت ءپىشىنى سىپ-سىپايى، ءتىپتى سۇيكىمدى دەرلىك جاس جىگىت كوزاينەك پەن گالستۋگىن تاعىپ الىپ، تورى توبەلدىڭ ۇستىندە تەپەڭدەپ كەلەدى. استىنداعى اتتارى عانا تەپەڭ-تەپەڭ ەمەس، وزدەرى دە شايقالاقتاپ شارشاۋعا اينالعان شاقتا ءبىر اۋىلعا كەلىپ كىردى-اۋ ايتەۋىر.
... اۋلانىڭ ءبىر جاق شەتىندەگى ساكىنىڭ ۇستىندە قارتاڭداۋ ەكى كىسى كەرنەيى كەكىرەيگەن اق ساماۋرىندى قاقتاي ساۋىپ، جايباراقات جانتايىپ جاتىر ەكەن. ءبىرى شالى، ءبىرى بايبىشەسى ەكەنى قۇرالسىز كوزبەن-اق كورىنىپ تۇر. مەزگىلىمەن كەلگەن مەيمانداردى كورىپ، وتاعاسى باسىن كوتەرىپ الدى.
— ءاي، تەزەگەن! كىسىلەردىڭ اتىن بايلا! — دەدى ايعايلاي داۋىستاپ. «ونىسى كىم؟» دەگەن ويمەن ءۋالاياتوللا اڭىرايا بەرىپ ەدى، ون ەكى-ون ۇشتەر شاماسىنداعى شولاق بالاق شورتى كيىنگەن بالا ءبىر جاقتان جىلماڭ ەتىپ شىعا كەلدى. قول بەرىپ امانداسىپ، قولتىقتاعى تىزگىنگە جارماسقان.
— بولاشاق قاينىڭ، — دەدى اڭقىر ءىنىسىنىڭ قالقيعان قۇلاعىنا قۋالاي سىبىرلاپ.
— اسسالاۋماعالەيكۋم! — دەپ، اۋىزدارىن تولتىرا امانداسقان اعايىندى ازاماتتار قارتقا قاراي قالبالاقتاي ۇمتىلدى. وتاعاسى دا امانداسۋ ماسەلەسىن ولقى قالدىرىپ جاتقان جوق. سالەمگە قاتىستى قازاق ءسوزىن تۇگەسە ايتىپ، سارقا سويلەپ كەلىپ، ءبىر توقتاعان.
— بولاشاق قايىن اتاڭ! — دەدى اڭقىر تاعى ءبىر تىڭ مالىمەتتى قالقاسىنداعى جىگىتكە تابان استىندا سىبىرلاپ ۇلگىرىپ.
لىپ ەتىپ تۇرىپ كەتكەن بايبىشە وتاعاسىنى مەيماندارمەن وڭاشا قالدىردى. ەكەۋىنىڭ كوزدەرىنەن دە جىلت ەتە تۇسكەن الدەقانداي ءۇمىت ۇشقىنى ۇشىپ شىققانداي.
ءۋالاياتوللانىڭ قاشاندا شابانداۋ ويلايتىن ميىنىڭ ءبىر مۇيىسىندە «نەگە ءويتتى ەكەن؟» دەگەن وي ميمىرتتاپ بارىپ وياندى:
— الدە بۇل كىسىلەر اڭقىر اعانى تاني ما ەكەن؟ وي، قايداعى! — دەدى وزىنە ءوزى سالدەن كەيىن. — ءقازىر ءبىزدىڭ بۇيىمتايمىمىزدى ەستىسە... وي-وي، بارىنە دە دايىن وتىرۋ كەرەك. يت قوسىپ قۋاتىن شىعار ءبىزدى. اعا ەكەۋمىزدى قوساقتاپ قويىپ ساباپ جۇرمەسە دە اۋەلى... ۇيىنەن قىزىن العاندى كىم جاقسى كورسىن. ايتپاقشى، ونىسى قايدا؟ كورىنبەيدى عوي... ماعان سونى تەزىرەك كورۋ كەرەك».
مەيمانداردىڭ كەلۋىنە وراي ءۇي ىشىندە، انىعىراق ايتقاندا، اۋلا ىشىندە ازداپ قاربالاس پايدا بولدى. ۇساق بالالار كوبەيىپ، باسىنا ورامال تارتقان بىر-ەكى كەلىنشەك بۇكەڭدەي جۇگىرىپ ءجۇر. داستارقان جاڭعىرىپ، شال-كەمپىردىڭ اراسىندا تۇرعان سەلقوس ساماۋىر ەندى كۇشىنە ءمىنىپ، كۇجىلدەپ قايتا ورالدى.
نيەت قىلىپ كەلگەن نەگىزگى شارۋانى ورتاعا سالۋدىڭ العى شارتى وسىلايشا پىسىپ-جەتىلگەندەي ەدى. ەندى كىبىرتەكتەپ كىدىرە بەرۋدىڭ ءجونى جوق.
— مىنا بالا — مەنىڭ نەمەرە ءىنىم... — دەدى اڭقىر پاراساتتى ۇلكەندەرگە ءتان تاسىلمەن اڭگىمەنى ارىدەن ءوربىتىپ. سونان ءىنىسىن تاپتىشتەي تانىستىرىپ اكەتكەن... — قىسقاسى، بۇل بالادا بارلىعى دا بار. تەك ەندىگى جەتپەي تۇرعانى ءبىر-اق نارسە. — «ول نە ەكەن؟» دەگەن پىشىنمەن قارت يزەپ وتىرعان باسىن قالتاڭداتىپ كوتەرىپ الدى. — قىسقاسى، وسى بالانىڭ اياعىن تۇساپ، كەلىن ءتۇسىرۋ كەرەك بولىپ تۇر، — دەدى اڭقىر ەشكىنىڭ ىشەگىندەي ءالسىز شىدام ۇزىلۋگە اينالعاندا بارىپ. نەگە ەكەنىن كىم ءبىلسىن، انشەيىندە اقكوڭىل ازامات وسى جەرگە كەلگەندە سالماقتى ادامداي سىزدانا ءتۇسىپ، ءتىپتى جىلجىماي تۇرىپ العانى.
— ءيا، سوسىن، — دەگەن ءسوز شىعىپ كەتتى كەنەت وتاعاسىنىڭ اۋزىنان. دارمەنىنەن ايىرىلعان جانداي دەگبىرسىزدەنىپ، ءسوزدىڭ سوڭىن ەستىگەنشە شىداماي بارادى.
— قىسقاسى، ءسىزدىڭ ۇيدە ءبىر بالا بار دەگەندى ەستىپ... بۇيىمتايىمىز سول ەدى، اقساقال، — دەدى دە، اڭقىر باسىن كوتەرىپ الدى. دەگەنىمەن ءوزى مالادەس، توتەلەپ كەلىپ، توبەسىنەن قويىپ قالماي، كانىگى ديپلوماتتارشا سوناۋ الىستان وراعىتىپ اكەلدى. شاماسى، قۇدالىق ءرول دەگەن وسىنداي بولۋى كەرەك-اۋ.
اناۋ پالە ءۋالاياتوللانى ناق وسى جەرگە كەلگەندە قىستى. «اناۋ پالە» دەپ تۇرعانىمىز باسقا ەشتەڭە ەمەس، الگى ۇيات دەپ اتالاتىن ۇلى سەزىم. مالداسىن قۇرعان كۇيى تومەن قاراپ، تۇقشىڭداي بەرەدى. بەدەل رەتىندە بەتىنە ۇستاپ وتىرعان شاڭىراقتاي كوزاينەگى دە جوق جەردەن دىمدانىپ، ودان ارى تەرشىگەن تارباق تاناۋىنا قاراي تايعاناقتاي باستاپتى.
شالدىڭ، ياعني، بولاشاق قايىن اتاسىنىڭ وسى ساتتە قانداي كۇيدى باسىنان وتكەرىپ جاتقانىن كىم ءبىلسىن. «ءا، سۇمەلەك! ساعان قىز كەرەك ەكەن عوي. ءما، ساعان قىز!» دەپ، قاق ماڭدايىنان تاياقپەن جىبەرسە، كىم قوي دەر ەدى. «يت قوسىپ قۋالاپ جۇرسە، قايتەمىن. قۇداي-اي دەسەڭشى، قىز ايتتىرعان قانداي جامان!..»
جوق، ءقاۋپى بەكەر سياقتى. مىنەزى شاتاقتاۋ كورىنگەن شال تاراپىنان ونداي وقىس قاتەردىڭ نىشانى ازىرشە بايقالار ەمەس. كەمپىرى دە كەيبىرەۋلەر سياقتى كەكىرەيە قالىپ، «كەت» دەگەن جوق. كەرىسىنشە، اۋلا ىشىندەگى قوناقجايلىق قاسيەت كۇشەيە ءتۇستى. شال شوقشا ساقالىن شوشاڭ ەتكىزىپ كوتەرىپ قالۋى مۇڭ ەكەن، بوزعىلت كوزدى ەكى بوزبالا قۇيرىعى سالبىراعان سارق قويدى دەدەكتەتىپ اكەلدى دە، دىك ەتكىزدى. اڭقىلداعان اڭقىر اپالاقتاپ تۇرىپ، الاقان جايىپ، باتا جاسادى. ورامال تارتقان ورتا بويلى كەلىنشەكتەردىڭ ەرسىلى-قارسىلى ەنتەلەۋى جيىلەدى.
ەڭ باستىسى — اڭقاسى كەپكەن اڭقىلداق اڭقىردىڭ الدىنا ءتۇپسىز ىشە بەرەتىن ءتۇسسىز «العىزىپ قويعىزۋ» وبەكتىسى دە جەلپىلدەپ جەتتى-اۋ. ارينە، اڭقىردىڭ الاقتاعان الا كوزدەرىنىڭ «العىزىپ قويماي» جاتىپ-اق، قالايشا جايناڭداپ شىعا كەلگەنىن تاپتىشتەۋدىڭ قاجەتى بولماس.
اعا مەيمان مەن وتاعاسى اراسىندا پاراساتتى اڭگىمە ارناسىن ەندى تاۋىپ، ورىستەي باستادى:
— ءيا، بىزدە ءبىر بالانىڭ بارى راس. ول دا كەزىندە وقۋىن بىتىرگەن. الگى نەنى ايتام... ءيا، وسىنداعى ونجىلدىق مەكتەپتى تامام قىلعان. سوسىن انا، انە ءبىر وقۋدى دا تاۋىسىپ الدى. ءجۇدا، اتى قالاي ەدى سونىڭ؟ تەزەگەن، تەزدەتىپ ايتىپ جىبەرشى، — دەپ وتاعاسى ەندى مانا ات بايلاعان شورتىلى ۇلعا بۇرىلدى. — قالاي ەدى الگى... قوتىرشا اپكەڭنىڭ بىتىرگەن وقۋى. وسى جاستار بولماسا، ءبىزدىڭ ءتىلىمىز كەلە مە سول وقۋعا؟
ءيا، كولەجىن ءبىتىردى... الگى دەپلوم دەي مە. ونىسى دا، شۇكىرشىلىك قالتاسىندا. سوندىقتان، اڭقىر شىراعىم، ءبىزدىڭ بالا دا ول جاعىنان قۇر الاقان ەمەس...
— ءاي، تەزەگەن! — دەدى وتاعاسى وتى تۇتانعان كىشىرەك كوزدەرىن جان-جاعىنا كەزەك جۇگىرتىپ. — شاقىرشى الگى جەڭگەلەرىنىڭ ءبىرىن. مىنا بالانى قوتىرشا اپاڭا ەرتىپ اپارسىن.
ءۋالاياتوللانىڭ لىپىلداپ سوعىپ تۇرعان جۇرەگى ۇركەك تايداي تۋلاپ، دۇرسىلدەپ الا جونەلدى. كوپتەن كۇتكەن شەشۋشى ءسات! ءقازىر ول ءوزى ارنايى ىزدەپ كەلگەن قالىڭدىعىن تۇڭعىش رەت كورمەكشى. قالايشا تولقىماسىن. «مىنە، كەرەمەت! — دەيدى وزىنە ءتان تۇيىق مىنەزبەن ىشتەي عانا تەبىرەنىپ. — ماعان ءقازىر قالىڭدىقتى كورسەتەدى. ەكەۋىمىز وڭاشادا كەزدەسەمىز... كادىمگى اباي مەن توعجاننىڭ كەزدەسكەنى سياقتى. سول وڭاشا جەردە بىر-بىرىمىزگە ىنتىعا قارايمىز... ءبارى ول رومانداعىداي بولادى... ءيا، ءيا، رومانداعى رومانتيكا. تەك قوتىرشا دەگەن اتى بىرتۇرلىلەۋ ەكەن».
«ءيا، مەنىڭ دە اتىم اباي ەمەس. وقاسى جوق» دەپ قويدى جەتەكتەي جونەلگەن جەڭگەيدىڭ سوڭىنان ىلەسە بەرىپ. ورامال تارتقان ورتا بويلى جەڭەشە اۋلانىڭ ۇستىنەن قاراپ تۇرعان ەڭسەلى ۇيگە قاراي تارتتى. ءۇي ءىشى شىبىن اداساتىنداي الاكولەڭكە ەكەن. اياعىڭدى اڭدىپ باسپاساڭ، الدىڭداعى الدەنەگە سوعىلىپ قالۋىڭ ىقتيمال. سوندىقتان شىعار، جەڭگەي ءۋالاياتوللانىڭ بىلەگىنەن بىلەمدەپ ۇستاپ الدى. ادام بويىن الىپقاشپا الدەقانداي اساۋ ءارى جۇمباق سەزىم بيلەيتىن، بەلگىسىزدىك بەتىڭە تاقايتىن تاماشا ءسات.
«قۇتتى اباي رومانىنداعىداي» دەگەن وي ءۋالاياتوللانى ەكىنشى جاعىنان جەتەكتەپ كەلەدى.
ءبىر جەرگە جەتكەندە جەڭگەي كىدىردى دە:
— ەندى ارى قاراي ءوزىڭ بار، — دەدى قۇلاعىنا سىبىرلاپ. قۇلاقتى قىتىقتاعان ىستىق لەپپەن ارالاسىپ: — كورىمدىك! — دەگەن مايداقوڭىر ءۇن قوسا ەستىلدى: — قىزدى كورسەتكەنىم ءۇشىن كورىمدىك قايدا؟
— نە دەيسىز؟ — دەدى جىگىت قايتالاي سۇراپ. ونىسى زاڭدى دا ەدى — ويتكەنى
ايتقان ءسوزدى دەرەۋ ۇعىپ الۋ داعدىسىندا بۇرىننان جوق بولسا، ءقايتسىن.
«كورىمدىك» دەيدى. ءۋالاياتوللا ءۇستى-باسىن سيپالاپ، ساسقالاقتاپ قالدى. قوينىنا قولىن سۇعىپ جىبەرىپ، امالسىز ءاميانىن الىپ شىقتى دا، قاراڭعىدا اۋزىن اشتى. سوسىن قۇلاق اتاۋلىنىڭ قاي تۇرىنە دە تانىس شىتىرلاعان انا ءبىر ادەمى دىبىس ەستىلگەن. ءىرىلى-ۋاقتى اقشالارىن ۋقالاعان ءۋالاياتوللا كۇيبەڭدەپ بوگەلىپ تۇر.
— قانە، قولعا تيگەن بىرەۋىن بەرە سالساڭشى، — دەدى جەڭگەي دەگبىرسىزدەنە.
— ءقازىر... قاراپ الايىن.
— وي، قۇداي-اي! ءىرى اقشا كەتىپ قالادى دەپ قورقىپ تۇرسىڭ با؟ ءوزىڭ ساراڭ بولارمىسىڭ، ءسىرا.
ءۋالاياتوللا ءلام دەپ ءۋاج ايتپاعان كۇيى تەرەزەنىڭ الدىنا باردى. جەڭگەي جەلپىلدەتكەنىمەن بولا ما، شىنىندا دا اقشانىڭ ءىرىسى كەتىپ قالسا قايتپەك.
جارايدى، قايىر، حوش. كورىمدىككە كەتكەن قۇنى بەلگىسىز اقشانىڭ تاعدىرىن تاپتىشتەپ جاتقانىمىز — ءبىزدىڭ ءۋالاياتوللا باتىر بۇل ماسەلەگە كەلگەندە سەرگەكتەۋ ەدى. شامالى عانا ساراڭدىعى بار. ءوزى ءالى ءوڭىن كورمەگەن، سولاي بولا تۇرسا دا، ومىرلىك جارىنا جاراپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن قالىڭدىعىنا قاراي العاشقى قادام جاساردا اقشا شارۋاسىنا بولا قاتتى قينالىپ قالعانى سوندىقتان. ءتىپتى قازىرگى شەشۋشى تاريحي جاعدايدى دا بايقاماي، ءبىر ءسات ەسىنە شىعارىپ الىپ ەدى.
جارايدى، قايىر، حوش. قۇنى بەلگىسىز شىتىرلاق قاعازدى لىپ ەتكىزىپ ءىلىپ العان پىسىق جەڭگەي الدىڭعى ەسىكتى ەپتەپ اشتى دا، جىگىتتى شوميگەن جاۋىرىنىنان يتەرىپ قالدى.
تابالدىرىقتى تاقىمى دىرىلدەي اتتاعان ءۋالاياتوللا اۋەلى ءتىپتى تۇك كورگەن جوق. تەرەزەلەرى تاس بۇركەلگەن بوگدە بولمەنىڭ ىشىندە نازىك قالىڭدىق ەمەس، ادامنىڭ يمانىن ۇشىراتىن ۇرەيلى قۇبىجىق بار سياقتى. ويتكەنى بۇل بولمە الدىڭعىلارىڭنان دا گورى قاراڭعى ەكەن.
شالبار كيەتىن «ەركەك» ەسىمدى الەۋمەتتىك توپقا جاتاتىنىن اۋپىرىمدەپ ەسكە تۇسىرگەن جىگىت دەرەۋ بار قايراتىن بويىنا شاقىرىپ، جۇرەك توقتاتقىسى كەلدى. ءسويتتى دە، ۇرەيدى جەڭۋ جولىن قاراستىرا باستادى. سول-اق ەكەن، ءتور جاقتان قىبىرلاعان الدەنەنى كوز قيىعى شالعانداي بولدى. ءبىر باسىپ، ەكى باسىپ، سولاي قاراي بەت العان. الگى دەگەنى الدەنە ەمەس، كادىمگى اپ-ادەمى قالىڭدىق بولىپ شىقتى. ءتور الدىنداعى توسەك ۇستىندە بارىن كيىپ، باقانىن ءىلىپ دەگەندەي جالانىپ وتىر. ناپ-نازىك، سىپ-سىپايى، قىبىر ەتىپ قوزعالعان سايىن وزىنەن ماحاببات لەبى ەسەدى.
تۇمشالانعان قاراڭعىلىقتان مۇنىڭ ءبارىن ءۋالاياتوللا ايپاراداي انىق كورە العان جوق، ارينە. كوكىرەگى وياۋ، سەزىمتال، سەرگەك جىگىت وسىنىڭ ءبارىن كوڭىلىمەن سەزدى، ساناسىمەن تانىدى. قالىڭدىعىنان ەسكەن ماحاببات لەبىنەن باسى اينالدى. باس سالىپ باۋىرىڭا باسۋعا باتىلى بارماعاندىقتان، نازىك دەنەنى ويشا قۇشىپ، ويپىل-تويپىل كۇي كەشتى. «قوتىرشا دەگەن قوراش ەسىمدى ءجونسىز تەلىپ، وسىنداي ارۋدى قور قىلعان قاي اقىماق ەكەن؟» دەيدى ىشتەي كۇڭىرەنىپ.
اڭگىمەلەرى ءا دەگەننەن جاراسقان. العاشقى جۇعىسۋدان كەيىن-اق ءۋالاياتوللانىڭ وزىنە قاراعاندا قالىڭدىقتىڭ اقىلدى ەكەنى انىقتالىپ قالدى. وڭدى-سولدى ەسىپ-ەسىپ سويلەپ، انداي-مۇنداي اڭگىمەلەردىڭ ءورىسىن كەڭەيتىپ، سوزگە ەسە بەرەر ەمەس. ارى-بەرىدەن كەيىن ارنايى ىزدەپ كەلگەن جىگىتتىڭ وزىنە نامىسقا تيمەس ناسيحات ايتىپ، اقىل ۇيرەتۋگە اينالدى...
كۇيەۋ — سىن ۇستىندەگى ادام. قالىڭدىعىمەن العاش كەزدەسكەندە ءۇندى شايىن سوراپتاپ ىشكەندەي ۇزاق وتىرىپ الۋعا بولمايدى. سىرتتا قانشا ادام قولدان قاراڭعىلانعان ءۇيدىڭ ەسىگىن تورىپ، باسپالاي باقىلاپ ءجۇر. ءقازىر ەكەۋى دە ساحناعا شىققان ارتيستەردەي اركىمنىڭ نازارىندا. تەرلەپ-تەپشىپ بەرەكەسى كەتە باستاعان ءۋالاياتوللا سوندىقتان دا ەڭسەلى ۇيدەن كوپ ۇزاماي سۋماڭ ەتىپ شىعا كەلدى.
اقساقالمەن امپەي-جامپەي بولىپ، الدىنداعىسىن الىپ وتىرعان اڭقىردىڭ ەكى كوزى — نەمەرە ىنىسىندە. «ءيا، قالاي بولدى؟ ۇنادى ما؟» دەگەندى كوزقاراسىمەن ۇقتىرىپ، يزەڭدەتە يەگىن كوتەردى. كوزاينەك تاعىپ، كورۋ قاسيەتى كۇشەيە تۇسكەن ءۋالاياتوللانىڭ قىسىق كوزدەرى جاپالاقتىڭ جانارى ەمەس، ارينە. اعاسىنىڭ اسىعىس جاساعان يشاراسىن ىلكەرلەپ بولسا دا، ءتۇسىندى. ءتۇسىندى دە، اڭقىردىڭ سانىن مىتي قاسىنا وتىردى. انشەيىندە باتىل اركەتكە بارا بەرمەيتىن ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىنا قاراي ۇمتىلىپ-ۇمتىلىپ قويادى...
اڭقىر ماسەلەنىڭ ءمانىن زاماتىندا-اق ۇعىپ الا قويدى...
— ال، قۇدا؟ — دەدى ارى قاراي مايموڭكەلەپ جاتپاي-اق، بىردەن تىكەسىنەن. — بالالار كوڭىل جاراستىرىپتى. ەندى نەسىنە ىركىلەمىز؟.. قۋانىشتارىڭىز قۇتتى بولسىن! مىنە، ويلاماعان جەردەن قۇدا بولىپ شىعا كەلدىك. ال، قانە، سول ءۇشىن!..
مىنا حاباردى ەستىپ، وتاعاسى دا وت باسىپ العانداي ورنىنان شوشاڭ ەتىپ اتىپ تۇردى. ءبىر ءسات جاسى كەلگەن ەگدە ادام ەكەنى دە ەسىنەن شىعىپ كەتىپتى. «ءبىتتى! — دەگەن وي سارت ەتە قالدى ءۋالاياتوللانىنىڭ باسىنا. — ...يت قوسىپ قۋادى... ءقازىر ايداپ شىعادى...» جوق، بۇل جولعى كۇدىگى دە ورنىن تاپپاي، وماقاسىپ ءتۇستى. داۋىستارى جارقىن-جارقىن شىعىپ، جارقىلداي كۇلىسەدى.
— ە-ە، دۇرىس، ۇناسا بوپتى، ءجۇدا، — دەدى شال شەشىلە ءتۇسىپ. — باللاردىڭ بىر-بىرىنە ۇناعانى جاقسى... ەڭ باستىسى سول — كوڭىلدىڭ جاراستىعى.
— جاسىراتىنى جوق، وسى بالاعا اركىم-اركىم كەلىپ سويلەسىپ كەتەدى، — دەدى شەشىلگەن ۇستىنە شەشىلە تۇسكەن شال شامالىدان كەيىن. — ءبىراق، كوڭىلدەرى جاراسپاي ما، قالاي، ەشكىمنىڭ ءدامى تارتپاي ءجۇر... بالامىز بىلاي، ءجۇدا، جامان ەمەس. ەرگە شىقپاي وتىرىپ قالعانى بولماسا.
«وتىرىپ قالعان؟.. نە دەيدى تاعى؟» ءۋالاياتوللا شوشىنا شورشىسا دا، توسىن سەزىمىن سىرتىنا شىعارا العان جوق. تۇرپىدەي تيگەن تۇرپايى ءسوز ءىشىن توقپاقتاپ اكەتىپ بارادى. «قوي، قاعىس ەستىگەن شىعارمىن، — دەدى سوسىن جۇگىرىپ كەتكەلى تۇرعان جۇرەگىن باسۋعا تىرىسىپ، — جاڭعىداي پەرىشتە... وزىنەن ماحاببات لەبى اڭقىپ تۇر... قىلىعى نازىك... بۇگىنگى كۇننىڭ تولىسقان توعجانى... جوق، مۇمكىن ەمەس. وتىرىپ قالۋى مۇمكىن ەمەس...»
سونان نە كەرەك، اينالاداعى اۋلالاردان ادامدار اڭدىزداپ، ساكى ۇستىندەگى ءساندى داستارقان دالاداي بولىپ داليدى دا كەتتى. اۋىلدى جەرگە توي-تومالاققا بارساڭىز، الدىڭىزدان شىعا كەلەتىن كادىمگى توق داستارقان.
«جوق، وتىرىپ قالۋى مۇمكىن ەمەس، — دەدى ءۋالاياتوللا وزىنە-وزى تاعى دا دەم بەرىپ. — مىنا شال ءبىزدى سىناعالى ادەيى ايتىپ وتىر... قىزى جامان كۇيەۋگە ۇرىنىپ قالا ما دەپ قاۋىپتەنەدى. وتاعاسىنىڭ وپىق جەگىسى كەلمەيدى-اۋ. بۇل ەندەشە ناعىز قۋ شال بولدى... ءيا، سويتكەن. ءبىزدى سىناعىسى كەلگەن...»
مانادان بەرى قىزمەت كورسەتىپ جۇرگەن قىز-كەلىنشەكتەر بار ەمەس پە. سولاردىڭ بىرەۋى ۋاقىتسىز ۋاقىتتا ءۋالاياتوللانى توڭىرەكتەي باستاعانى. راس، جۇرتتىڭ ءبارى دە جاڭا كۇيەۋ بالانى جاندارى قالماي كۇتۋدە. ءبىراق سولاردىڭ ىشىندە الگى قاراشۇبار ۇرعاشىنىڭ ىقىلاسى الابوتەن. توڭىرەكتەپ ءجۇرىپ، توبەسىنەن سيپاپ كەتەدى، تومەنگى جاعىنان توتەلەي كەلىپ، توستاعان ۇسىنادى. ۋاقىتسىز ۋاقىتتا توڭىرەكتەدى دەيتىنىمىز — قۇدا تۇسە كەلگەن جىگىتتى جول ورتادا اينالدىرعاندى كىم كورگەن.
جاعالاپ كەلىپ، جاناسىپ كەتىپ جۇرگەن الگى ۇرعاشىعا ءۋالاياتوللا ءبىر ءسات ۇركەكتەي ءسوز سالدى. اجارى ات تەپكەندەي قيقى-جيقى كورىكسىز بىرەۋ. لاي سۋدان ۇستالىپ، لاس كۇيىندە قاقتالا سالعان كوتەرەم بالىقتاي قاتقان قارا. سونىسىنا قاراماي، قىسىق كوزدەرى جاندى ۇشقىن شاشىپ، ءموليىپ وتىرعان موماقان جىگىتتى ىركىلمەستەن ىشىپ-جەپ بارادى.
ءۋالاياتوللانىڭ باسىنداعى باستاپقى ويدى ەندى امالسىزدان تۋعان جاڭا بىرەۋى ىعىستىرا باستادى. وي دەيتىن وڭىپ تۇرعان وي دا ەمەس، سالپاڭ قۇلاق جالعىز سۇراق: «بۇل كىم ءوزى؟.. سونشا مەندە نەسى بار؟» اۋرەلەنىپ وتىرىپ، ءوزى قويعان سۇراققا جاۋاپتى دا ءوزى بەردى؛ «ە-ە، جەڭگەلەرىنىڭ ءبىرى بولدى... مەنەن تاعى دا الداپ اقشا سۇراپ الماق قوي. جوق، ەندى ول بولا قويماس... ايتپاقشى، جاڭا انا جەڭگەسىنە قانشا سوم بەردىم ەكەن؟ اجەتحاناعا بارىپ، اقشامدى ساناپ الۋىم كەرەك ەدى».
«ايتپاقشى، قوتىرشانىڭ ءوزى قايدا ءجۇر؟ شىبىنى جوق قاراڭعى بولمەدە ءالى قامالاپ وتىر ما؟ قالاي ءىشى پىسپايدى؟ اۋقات ىشپەي مە، اجەتحاناعا شىقپاي ما؟ نەعىپ وتىر ول؟ الدە اياعى اۋىرىپ ءجۇر مە ەكەن؟ ءاي، سول سونداي بىردەڭە بولىپ شىعا الماي قالعان-اۋ!.. ءقازىر ءوزىم تاعى سولاي بارايىنشى...» دەدى ىشىنەن ءبىر ارەدىكتە. ساكىنىڭ ءۇستى جالىقتىرا باستاعانداي قالاق باسىن قالتىلداتىپ، جان-جاعىنا بۇردى.
— قوتىرشا شىراعىم، بەرى تاياپ وتىر!.. انا بالاعا جاقىنداساڭشى، — دەپ، قالدى وسى ساتتە وتاعاسى وقىستان. سەلك ەتە تۇسكەن ءۋالاياتوللا جان دارمەن كوزاينەگىنە جارماستى. ءسۇرتىپ-سۇرتىپ جىبەرىپ، جان-جاعىنا قاراعان. باعانادان اڭساي اڭدىپ وتىرعان ادامى ەمەس پە، قاي جاعىنان شىعا كەلدى ەكەن؟ ءتىپتى جاڭا عانا جوق ەدى عوي قاسىندا.
ولجانىڭ ءيىسىن سەزگەن قارشىعاداي جان-جاعىنا جالت-جۇلت قاراعانىمەن، قالىڭدىعىن كورە الماي، پۇشايمان بولعان. سوندا مىنا قايىناتاسىنىڭ ايتىپ وتىرعانى قايداعى قوتىرشا؟!
اپالاقتاپ اينالاسىنا جالتاقتاي قاراعان جىگىتتىڭ جانىنا كەلىپ، سول ەكى ارادا بىرەۋ لىپ ەتىپ وتىرا بەرگەن. ىلە جەلكە جاقتان جەڭگەيدىڭ:
— ەركەم-اۋ، بىلاي تاقاساڭشى! جەپ قويماس سەنى... — دەگەن دەگبىرسىز داۋسى جارىسا شىقتى. جانىنداعى ادامعا جالت قاراعان جىگىت... وي، سۇمدىق-اي، ءسىزدىڭ باسىڭىزعا بەرمەسىن بۇنى.
مۇنىڭ قاسىنداعى... انىعىراق ايتقاندا، جانىنا جالپ ەتىپ، جامباس جاناستىرىپ وتىرا كەتكەن — وزگە ەمەس... يا، الگى ۇيدەن كورگەن قالىڭدىعى ەمەس، الگىندە قاشاتىن تۋشاداي قايتا-قايتا سۇيكەنىپ كەتىپ جۇرگەن جاڭاعى قاراشۇبار ۇرعاشى بولىپ شىقتى. جاڭا عانا توسەكتەن بىرگە تۇرعان ادامداي-اق سارعىشتاۋ تىستەرىن كورسەتىپ، بۇعان ىرجيا قارايدى. ىرجاڭ-ىرجاڭ ەتىپ، «تاقاي وتىر» دەگەن جاڭاعى جالعىز ءامىردى تاپ-تۇيناقتاي ەتىپ ورىنداپ جاتىر.
— ءسىز... — دەگەن ءسوز شىعىپ كەتتى ءۋالاياتوللانىڭ اۋزىنان. «ءسىز قوتىرشانى بىلەسىز بە؟» دەپ سۇراۋ كەرەك سياقتى ەدى. ءبىراق، ونى ايتۋعا ەرىنى ەپكە كەلمەدى. — ءسىز وتىراسىز با... مەنىڭ قاسىما؟ — بولدى بار ايتقانى.
قۇداي توبەدەن ۇردى دەگەن وسى.
سويتسە... يا ونى تاپتىشتەپ ءتۇسىندىرىپ جاتاتىن نەسى بار؟ جاڭاعى قاراڭعى بولمەدە قامالىپ، ماحاببات اۋەنىنە ەلىتىپ، ەمىرەنىپ وتىرعان دا، ارباڭ-ارباڭ ەتىپ قوتىر ەشكىدەي سۇيكەنىپ كەتىپ، مۇنى ءسۇيىپ الۋعا شاق قالىپ جۇرگەن دە... ءبارى ءبىر-اق قىز... تو-ەست، ءبىر-اق ۇرعاشى بولىپ شىقتى.
تۇمشالانىپ تۇنشىققان جاڭاعى قاراڭعى بولمە ەمەس، كۇننىڭ نۇرى كۇلىمدەگەن جاپ-جارىق جەر. قاسىنداعى ادامعا قادالا قاراعان ءۋالاياتوللا ەندى ونىڭ ءسال كەكسەلەۋ ەكەنىن دە قاپىسىز اڭعاردى. كەكسەلىگى سونداي — وزىنەن ەداۋىر ەرەسەك سياقتى. وتاعاسىنىڭ «وتىرىپ قالعان» دەگەن ماناعى ءسوزى جابىلعان ەسىكتەي ەسىنە سارت ەتە ءتۇستى. «ە، باسە!.. وتپەي وتىر دەپ ەدى-اۋ تاعى دا...»
ءجا، نەگە وتپەي وتىرۋىنىڭ سەبەبىن مىنا دىر-دۋماننىڭ ۇستىندە قادالىپ قازبالاماي-اق قويايىق...
ەندى اڭعارسا... انشەيىندە ەكىگە ەكىنى قوسقاندا نەشە بولارىن جارتى كۇن ويلاناتىن ءۋالاياتوللانىڭ شابان قيمىلدى ميى ناق وسى ارادا جاپون كومپيۋتەرىندەي جارق-جارق ەتە ءتۇستى. سونىمەن ەندى اڭعارسا، ءۇي يەلەرى قۋلىقتارىن اسىرىپ، سيىقسىز قىزدان قۇتىلىپ قالماقشى بولىپتى. قوتىرشانىڭ قاراڭعى بولمەدە نەگە وتىرعانى ەندى تۇسىنىكتى: قاراڭعىلىقتىڭ قۇدىرەتىن ساتىمەن پايدالانىپ، كورىكسىزدىگىن جاسىرعان. سول جەردەگى اڭگىمەنى ءپىسىرىپ، سىرتتاعى ءسوز بايلانعاننان كەيىن، قۇداندالاسۋ تۋرالى قول الىسىلىپ، قوي سويىلعاننان كەيىن بارىپ دالاعا ءبىر-اق شىققان.
«قوي، مۇمكىن ەمەس، — دەگەن قارسى ءبىر وي قاسقايا باس كوتەرىپ الدى. — جاڭا مەن كورگەن بويىنان ماحاببات لەبى اڭقىعان بولەك جان بولاتىن... لەز اراسىندا دارمەننەن ايىرىلىپ، عاشىق بولىپ قالدىم ەمەس پە. ال مىناۋ...»
قانشا قىلىمسىعانىمەن، شۇبار «سۇلۋعا» شىراي بەرىپ، شىرق ۇيىرىلگەن جوق. كەرىسىنشە، ونىڭ بەتىنە قاراسا بولعانى جۇرەگى اينىپ، ىشكەن-جەگەنىن ىرىكىلىسسىز شىعارىپ تاستاۋعا شاق قالىپ وتىر. قىسقاسى، ينە جۇتقان يتتەي ءىلميىپ، سۋدان شىققان اتەشتەي سۇمىرەيىپ قالعان.
جاس كۇيەۋدىڭ جوق جەردەن جۇدەپ-جاداپ جۇقارىپ قالعانىندا قوتىرشا قالىڭدىقتىڭ ءتىپتى شارۋاسى شامالى. دەنەسىمەن دەمەپ، دەمىمەن كۇيدىرگىسى كەلگەندەي وڭمەڭدەپ قويادى. جالعىز قوتىرشا عانا ەمەس، وتاعاسى مەن اڭقىر اعاسى قۇشاقتاسقان كۇيى ءان ايتپاق بولىپ الەكتەنىپ، بار داۋىستارىمەن بارىلداپ وتىر. «سەن جە، مەن جە» دەسىپ، دۇرىلدەگەن ءدۇيىم توپ اۋىز جاپپاستان، جاپپاي گۋىلدەسەدى...
اۋىلدان اۋلاقتاي تۇسكەن قوس سالت اتتىنىڭ ءجۇرىسى شىلبىر سۇيرەتكەندەي سىلبىر. قىزارا ءبورتىپ، قىزىپ العان اڭقىر ەتەگىن جەلپىلدەتكەن جەلمەن بىرگە جەلپىنە ءتۇسىپتى. جاڭا قۇدانىڭ وزىنە كەرەمەت ۇناعانىن، قۇداشالاردىڭ قوڭدى جەرلەرىنە قول جۇگىرتىپ، قالجىڭداسقانىن ايتىپ، الاقانداي اۋزىنا دامىل بەرەر دەگەن نە.
— مىنە، جامان اعاڭ وسال ەمەس، باۋىرىم. قىزدى قالاي تەز تاپتىم.
قۇدانى قالاي جىلدام كوندىردىم؟ ال، ايتشى، ءا؟ ءبىر دەگەنەن-اق شارۋانى تاستاي قىلدىم ەمەس پە. كوردىڭ عوي جامان اعاڭنىڭ كىم ەكەنىن...
— اعا، — دەدى مانادان بەرى اڭقىردىڭ اۋزىن باعىپ، پاۋزا كۇتىپ كەلە جاتقان ءۋالاياتوللا وسى جەردە تاۋەكەل ەتىپ. — اعا، ماعان ول قىز... جاڭاعى قوتىرشا... نە... جالپى نەتكەن جوق.
— نەمە-نە؟..
— ءسوزدىڭ قىسقاسى ول ماعان ۇناعان جوق... قىسقاسى، مەن بۇل قىزعا ۇيلەنبەيمىن.
— نە دەيت!.. — اشۋلى اعانىڭ قاھارىنان قانشا قايمىقسا دا، ءۋالاياتوللانىڭ ءۋاج تاۋىپ، شەگىنەر جەرى قايسى؟ ماڭقا بولعان بالاداي مىڭگىرلەپ تۇرىپ، ايتقانى — داستارقان باسىندا وتىرعاندا-اق كەلگەن شۇعىل شەشىم بولاتىن.
اڭقار بۇدان ءارى سوزگە كەلگەن جوق. توبەل تورىنى سىرعي سيپالاپ كەلە جاتقان موماقان قامشى لىپ ەتە ءتۇسىپ، ءۇندى كوبراسىنداي ىسىلداي باس كوتەرىپ الدى. سونان كەيىن ءۋالاياتوللانىڭ شوميگەن قۋشىق جاۋىرىنىن ساتىرلاعان نوسەردەي سابالاپ كەلىپ بەرسىن. جانى قۇرعىر جاڭعاقتان دا ءتاتتى ەكەن، سالت اتتى بوزبالا قايقاڭ ەتىپ، تايعاناقتاي قاشقان. ەكى ارادا كوزاينەگى دە ۇشىپ كەتتى.
— وي، قۇداي، توبەڭنەن ۇرسىن! ۇرعاندا تۋرا قوس قولداپ ۇرسىن. نە وتتاپ
كەلەسىڭ، ەي؟ ويباي-اۋ، مەن جاڭا عانا سەنىڭ قايىن اتاڭمەن قۇدا-قۇداعي دەسىپ، قۇيرىق-باۋىر جەستىم ەمەس پە؟.. كەلەسى اپتادا قۇدا جىبەرەتىن بولىپ كەلىستىم. ال تويدى ءبىر ايدان كەيىن جاسايتىن بولدىق.... وسىنىڭ ءبارىن باعانا-اق ايتپايسىڭ با. ەي، دۇلەي؟
— ۇيالدىم...
— ۇيالماي ۇراعا كىر! و، ۇراعا كىرگىر سول!.. — قانشاما جۇرتتى اۋرەگە سالىپ، قاراشى، ەي...
تورى توبەلدى بورسىلداتا ءبىر سالىپ قالعان اڭقىر كەشكى تازا اۋانى اۋزىنا كەلگەن انايىلاۋ سوزدەرمەن لاستاپ، اۋىلعا تىرقىراتىپ شابا جونەلدى. جىگىتتىڭ اكە-شەشەسىنە، قۇدالارعا نە بەتىمدى ايتامىن دەپ جاعى تالماي، زارلاپ بارادى.
ءۋالاياتوللانىڭ ەندىگى ۋايىمى — بىرەۋ-اق. «قايران كورىمدىك-اي! جەڭگەسى قۇرعىرعا قانشا سوم بەردىم ەكەن؟ قانشا بولسا دا، بوسقا كەتىپ، بورداي توزدى عوي.
قايران كورىمدىك-اي!.. بوسقا كەتكەنىن قاراشى!»
You Might Also Like
-
— ءاي، نەمەنە، كورمەگەلى تالاي زامان بولدى عوي، مەن ابدەن مەزى قىلعان جانداي نەگە قاشقالاقتايسىڭ؟ قويشى ءارى ءتىپتى، مىنەزى اۋىر دەگەن سايىن قايتەدى-ەي، — دەپ سانىمگۇل اڭگىمەگە قانىعا الما...
