قاراقۋىستىڭ جەلى
بەكزات اعام كەرۋەندەي سوزىلعان اقباس الاتاۋدىڭ شىڭدارىنا سۇيسىنە قاراپ وتىر ەكەن. الگىندە عانا كۇن كوكجيەككە شىم باتىپ، قۇبىلا بەت ورتتەي الاۋلانىپ تۇر ەدى، ەندى رەڭى سولعىندانا باستاپتى. بەت قاراتپاس دوڭگەلەك شوق-باقىر كۇن ۇياسىنا جارتىكەشتەنە باتىپ، تاۋلى بەتتەن اڭىزاق جەل ەسكەن.
«قاراقۋىستىڭ سامالى سوقتى. ەرتەڭ كۇن اشىق بولادى. سۋىقتان كوتەرىلىپ كەتەسىڭدەر»، دەدى ول قۋانىشىن جاسىرماي. اعاي تۇنىمەن كوز ىلگەن جوق. ىستىعى كوتەرىلىپ، كۇرك-كۇرك جوتەلۋى ءبىر تولاستامادى.
— ءاي، سىعىر قىلعان قۇداي-اي! وسى مالى قۇرعىردان باسقانى اۋزىڭا الماۋشى ما ەدىڭ. جايلاۋعا ءبىر جەتەرمىز. ونان دا دەنساۋلىعىڭدى تۇزەپ الساڭشى، — دەدى اپام كەيىپ. كەشەگى كۇنى تال تۇستەگى دولى ايەلدىڭ اشۋىنداي بۇرق-سارق بوپ جەر-دۇنيەنى دۇرلىكتىرگەن نوسەر اعايىمدى ورىستەن كەلە-اق توسەككە الىپ ۇرعان.
— قويدى ەكى جاقتاپ ايداعاندا قۇدا دا، قۇداعي دا تىنىش بولاتىن ەدى. اۋىلدا باسى قالعانداي قاڭعىپ، — دەپ اپام جۇماجانعا ءشۇيىلدى. كومەكشى شوپان قوي باعىپ كەتكەن. ءوزى ەستىگەندە جۇماجان قاسىن كەرىپ، كىرپىگىن ءجيى-جيى قاعىپ، ءوتى جارىلارداي، اۋزىن قومپاڭداتىپ ءبىراز تۋلايتىن ەدى.
— ءاي، اپا-اي، نيەتسىز ىستەگەن جۇمىستىڭ بەرەكەسىن قايدان ىزدەيسىز. سول پالەگە تيىسپەشى. قولقاناتىم — باتىرجانىم بار. ءبارى ورنىنا كەلەدى، — دەپ ءسوز اياعىن بىتىرمەي بەكزات ۇزاق جوتەلدى. اپام كىناسىن سەزدى بىلەم، قۇرت ەزىپ وتىرعان استاۋشاسىن تاستاي بەرىپ، تىسقا شىعىپ كەتتى.
بەكزات سالدەن سوڭ باسىن كوتەردى.
— باتىرجان-اي، اپامنىڭ اشۋى قيىن. بەتىنە كەلسەڭ، جاعدايدىڭ قيىنعا اينالعانى. ەرتە قامداپ، جايلى قونىسقا جاتا جاستانباسا، مالدىڭ قوڭىن ءتۇسىرىپ الامىز. ەرتەڭ ەرتە اتتانىڭدار، — دەدى ول.
— ءوزىڭىز شە؟ — دەپ اعايىمنىڭ بەتىنە قارادىم.
— قۇداي كەسەلىنەن ساقتاسا، جامباسقا ينەسىن ءبىراز سۇققىلاتىپ اپ، ارتتارىڭان مەن دە جەتەرمىن. ايتەۋىر مالدى كوزىڭنەن تاسا قىلما. جۇماجانعا سەنە بەرمە. بەرەكەسىزدەۋ عوي، ول اعاڭ.
مەن باسىمدى يزەدىم. بەكزات شاشىمنان سيپادى. جۇماجان سۇيەك تۋىس ادام. جاسى وتىزدىڭ ار جاق-بەر جاعىندا. تۇرمەگە ءبىر جىل وتىرىپ كەلدى دەگەن قاۋەسەت بار. سوناۋ كۇزدە بەكبەرلى زووتەحنيك ماشيناسىنا ساپ الىپ كەلىپ:
— ءاۋ، بەكزات، تۋىسىڭدى تاپتىم. كومەكشىگە جارىماپ ەدىڭ، — دەگەندە، اپام:
— ە، الگى جۋاس قايناعانىڭ بالاسى ەكەن عوي. قۇداي ءجونى. ەل-جۇرتىڭ امان با؟ ال جۇرەكسىنبە، تورگە شىق، ءوز ۇيىندەي كور، — دەپ قاۋقالاقتاي قارسى العان. ءبىراق امال نە؟ اۋىزەكى اڭگىمەدە اپام دا، جەڭگەم دە، جۇماجان دەسە تۇرپىدەي جيىرىلادى. بەكزات اعايىم جۇماجان كەشە اۋىلعا بارىپ ورالعاندا، قاباعىن شىتىپ:
— مالدى جايلاۋعا ايداسىپ سالۋعا كومەكتەس. ءوتىنىشىم بولسىڭ. كەيىنگى جايدى ءوزىڭ شەش. باسىڭ جاس. بۇل مال شىركىنگە شىداۋ دا وڭاي ەمەس. قازان قايناتاتىن كۇشىڭ بار، — دەگەن. جۇماجان قۋانىپ كەتتى.
— بەكزات اعا ىشىمدەگىنى ايتپاي سەزەدى، — دەدى ول كوزدەرى كۇلىمدەپ.
سويتكەنشە، قازاق ءۇيدىڭ الدىنا ءدۇر ەتىپ ماشينا كەپ توقتادى. ەسىگىندە مەديسينالىق قىزىل كرەست بەلگىسى بار.
— پراش كەلدى، — دەدىم اپاما، قۋانىپ ەسىكتەن باس سۇققان كۇيى.
— اۋىرعان جەرىڭدى دۇرىستاپ ايت. اۋرۋحاناعا بارمايمىن دەپ قيعىلىق سالما. بىلەم عوي، سەنىڭ مىنەزىڭدى.
اپام ءسوز اياعىن سىبىرلاي بىتىرە، ۇيگە دارىگەر كىرىپ كەلدى. ءوزىمىزدىڭ اۋىلداعى ارنايدىڭ قاليباي دەگەن جالعىز بالاسى. مۇرتىن ەدىرەيتىپ، اعامدى كويلەگىن شەشىندىرىپ توسەككە جاتقىزىپ، ارى-بەرى قارادى دا:
— ەكى وكپەڭىزگە سۋىق قاتتى ءتيىپتى. الىپ كەتەمىز، — دەدى. اپامنىڭ سونداعى ءسوزىن ەستىسەڭ.
— اكەتىڭدەر، بالالار. دۇنيە دەگەن جەل قايىق. بار تىرشىلىگى ءبىر كۇنگى دەنساۋلىعىنا جەتپەيدى.
بەكزات اعام اپ-ساتتە كيىنىپ بوپ، سىرتقا بەتتەدى.
— باتىرجان، ەرتە تۇر، قولقاناتىم. مالىڭا باس-كوز بول، — دەدى قولىن ۇسىنىپ.
— ىسكە ءسات. قاراقۋىستىڭ جەلى سوعىپ تۇر عوي...
كەنەپ قوراپتى ماشينا بەل اسا، قويدىڭ الدى قازاق ۇيگە جاقىنداپ كەلگەن ەدى.
* * *
كىرپىگىم ءىلىنىپ كەتىپتى. بەتىمدى سيپاعان جەل تۇر-تۇرلاپ جاتقانداي. قاراقۋىستىڭ جەلى. تاڭ قۇلانيەكتەنىپ كەلەدى ەكەن. تاڭعى شاپاق كۇڭگىرت اسپاننىڭ قيىر بەتىندەگى جيەككە تۇسە باستاپتى.
— اعا، تاڭ اتتى، — دەيمىن قوي شەتىندەگى ىردۋاڭدى اربانىڭ ۇستىندە، قالىڭ كورپەنى قىمتانا جامىلعان جۇماجاندى وياتىپ.
— اۋ، — دەيدى ول ۇيقىلى-وياۋ.
— قويدى ايداۋ كەرەك.
— استىڭنان سۋ شىقتى ما، ەي، — دەيدى ول كەيىپ.
— كۇن سالقىندا سۋىققا جەتەيىك. بەكزات اعام سولاي تاپسىرعان.
جۇماجان دا ەندى ءۇنسىز قالدى. اياق استىنان اپامنىڭ ساپ ەتە قالعانى مۇنداي جاقسى بولار ما؟
— وي، بالە! قىرىق كۇن جورتقان قاس باتىرشا مىناسى نەسى، — دەدى ول رەنجىپ. — تۇر-تۇردان حابار كەلسە، ۇيقىدان مازا كەتەدى.
— جۇماجان كەۋدەسىن كوتەرىپ، اۋىق-اۋىق ەسىنەپ اپ، «اۋپ» دەپ ورنىنان ازەر تۇردى.
— مىنە، سۋسىندارىڭ. قورجىننىڭ ىشىندە نان، مايلارىڭ بار. شاي قايناتىپ ىشىڭدەر. شابداردىڭ قانجىعاسىنا بايلا، — دەپ اپام دا جايىنا كەتتى...
كوك ءمۇيىزدى تەكە باستاعان توپ ەشكى ورنىنان قوزعالىپ ەدى، قويلار سوڭىنان ەردى.
— جولدارىڭ بولسىن، — دەپ داۋىستادى اپام. — قويدان ايىرىلىپ قاپ جۇرمەڭدەر.
— جارايدى، اپا، — دەدىم مەن داۋىستاپ.
* * *
تاۋ سىلەمدەرى جاقىنداي ءتۇستى. الگىندەگى سانسىز ساربازداي قاراڭ-قۇراڭ ەتكەن توبىلعىنىڭ تۇبىرتەگى، شوق-شوق قاراسورا ازىرەيىل تۇسىنەن ايرىلىپ، ايقىندالا باستادى. تابيعاتتىڭ ءوزى عاجاپ سۋرەتشى-اق. الىپ دالاعا مىناۋ عاجاپ تاۋدى قالاي عانا اكەپ قوندىرا سالعان. سوناۋ بيىكتەن قۇلاپ، ساي-سايدى قۋالاپ، تومەنگە اتىلعان كۇركىرەمەنى ايتساڭشى. قىپ-قىزىل تاستى قاشاپ، عاجاپ ارنا جاساپ الىپتى. كەرەمەت دەپ وسىنى ايت. قاراقۋىستىڭ ۇڭگىرىن قارا. ال سوناۋ بيىككە ورمەلەگەن شىرشا، قاراعايلار شە. عاجاپ، جوڭعاردىڭ سوناۋ نايزا شىڭدارى الىپ قاريانى ەلەستەتەدى. عاسىرلار بويى وتكىنشى ءومىردىڭ قيعىلىعىن باستان وتكەرىپ، شاشى اعارعان-اۋ.
— ءاي،بەكزات! — دەدى اتىن تەبىنىپ جانىما جاقىنداپ كەلگەن جۇماجان. — جارتى ساعاتقا ساعاداعى ەلگە بارىپ كەلەيىن. قويدى سوناۋ بيىككە ايداۋ دەگەن وڭاي شارۋا ەمەس. ادام تاۋىپ اكەلەمىن.
مەن كەلىسكەندەي باس يزەدىم.
— سايدىڭ تابانىنا قويدى يىرە تۇر. مەن دە جەتەرمىن، — دەپ ول اتىنا مىنە قامشى باستى.
— تاۋ ءالى جەتكىزەر ەمەس. بۇلتتان شىققان كۇن اششى، كوز اشتىرمايدى. وسى ءسات قاراقۋىستىڭ سالقىن سامالى دا تىنا قالدى. قوي دا كانىگى ادەتكە باسىپ، ۇيىعىپ، جىلجۋى شابانداي باستادى. كونسەرۆىنىڭ قالبىرىنان تىزبەكتەپ جاساعان سىلدىرماعىمدى سىلدىرلاتىپ ارى-بەرى الاسۇرىپ شاۋىپ ءجۇرمىن. كۇن ىسىپ بارادى. الگىندە جۇماجانعا «ءوزىمىز دە جەتەمىز» دەپ ايتپاق بوپ تۇردىم دا، اپ-ساتتە «كومەككە ادام اكەلەمىن» دەگەن سوڭ، اينىپ قالعانىمدى قاراشى. كوڭىلشەكتىكتىڭ ارتى بەينەت دەۋشى ەدى، اپام. شىندىعىندا جەتى ءجۇز قوي، — ءبىر وتاردى جايلاۋعا ايداپ اكەلە جاتقان مىنا مەنى ەر دەسەڭشى.
سالدەن سوڭ ارتىما جالتاقتاي باستادىم. جۇماجان جىم-جىلاس. سۋىقتىڭ جاقپار-جاقپار قۇزدارى جاقىنداعان سايىن ۇشۋعا قومدانعان سامۇرىق قۇستاي سۇستانىن بارادى. جۇرتتىڭ «سۋىقتان اسساڭ سۇراعانىندى بەرەيىن» دەگەن ءسوزى ەسىمە ءتۇستى. ۇشار باسىنا كوز تىكسەڭ قالپاعىڭ تۇسەتىندەي.
ءبىرازدان سوڭ تەرەڭ ساي «اۋزىن» ايداھارداي اشىپ ءبىزدى جۇتا بەردى. بۇرالاڭ-بۇرالاڭ تاۋدىڭ سوقپاعى. بيىكتى بەتكە العان كوكتەكە. كۇن ساي تابانىنا شاقىرايا ءتۇسىپ، توبەدەن ءتونىپ تۇر. جۇماجان ءالى كورىنبەيدى.
شەڭبەرشە الاڭقايعا جاقىنداي بەرە كەس-كەستەپ كوكتەكەنىڭ الدىنا شىقتىم. «وۋ، جول باستاۋشى. سابىر ەت. الدىڭا كوز تاستاساڭشى. تىك اسۋ جاتىر عوي. الگى قاڭعىباس جۇماجاندى كۇتەيىك. كەلىپ قالار» دەيمىن كوكتەكەگە سويلەپ. اتتان ءتۇسىپ، سۋسىننان ءىشىپ، ماندايىمداعى تەرىمدى ءبىر سىپىردىم. ات كورپەمدى جامباسىما ساپ، جانتايا كەتتىم. جولبارىس پەن تۇيعىن دا جاقىنداپ كەپ، كوپ توبىلعىنىڭ كولەڭكەسىن پانالادى. قويلار دا بىر-بىرىنە باسىن تىعىپ، مىزعىپ كەتكەندەي. كۇن توبەدە تۇر.
— تۇر، ەي، تۇر. جاتىسىن مۇنىڭ! تاڭ اتپاي تىقىراڭداپ ەڭ! — كوزىم ءىلىنىپ كەتىپتى. كەربەستىنىڭ ۇستىندە ماعان تونە قاراپ جۇماجان تۇر. ورنىمنان اتىپ تۇردىم. جۇماجان تارقىلداي كۇلىپ جىبەردى.
— ءاي، قوي باققان ءتۇرىن! بىر-ەكەۋىن تاستىڭ تاساسىنا تاستاي سالسام، مىنا تۇرىڭمەن ەشتەڭە بىلمەيسىڭ عوي، — دەپ ىرجالاقتادى جۇماجان. ونە بويىم ءدىر ەتتى. مۇنداي ءازىلدى كومەكشى شوپان ايتپاسا كەرەك. جانىندا كوزى تۇزداي، شاشى تىكىرەيگەن، قوڭقاق مۇرىندى الدەكىم.
— ءاي، قاراباي، جينال. ايدادىق قويدى، — دەدى جۇماجان سالعان جەردەن. جۇزىندە مىسقىل تابى.
— مەن قاراباي ەمەسپىن، — دەدىم.
— وندا دۇرىس ەكەن، — دەدى ول تاعى مىرس ەتىپ.
— جوسپار بىلاي. اتىڭ مىقتى. كوكتەكەنى، باتىرجان، سەن ايدايسىڭ. قوي سوڭىنان ءبىز ەرەمىز. جولدان شىعىپ كەتسە، ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن.
سايدىڭ ارناسىمەن بەلەڭگە ورلەيتىن جولدىڭ قوس بەتى جاقپار-جاقپار تاس، تىپ-تىك جار. ارتىنان قىسىم ساپ ايداعان جۇماجان مەن بەيتانىس جىگىتتىڭ ايقايىنان سوڭ جولعا سىيماعان بىرەر قوي-ەشكى لىقسىپ قاباققا شىعىپ كەتەدى دە، ەركىندىك اپ، ءشوپ جۇلىپ جەپ، بيىككە قاراي ورلەدى. ولاردى قايىرۋ كەرەك. اسۋدىڭ اۋىرى دا وسى.
— ءاي، كوكتەكەنى توقتات، — دەپ ايقايلايدى تومەننەن جۇماجان. ارتتاعى قويۋ شاڭنان ەكەۋىن اجىراتۋ قيىن. سالدەن سوڭ شاڭ باسىلا جۇماجان بولىنگەن مالدى قۋىپ ءتۇسۋ ءۇشىن جوعارى ورلەپ بارا جاتتى. ۇزىن قامشىنى سارتىلداتا ءۇيىرىپ الەك. قوي اتاۋلىعا جان كەرەك. ارى-بەرى قاشىپ اۋرەگە تۇسىرەدى. جۇماجاننىڭ اۋزىنان اق يت كىرىپ، كوك يت شىعادى.
—تەزىرەك ايدا، — دەيدى سونان سوڭ.
كوكتەكە العاشقىداي ارىندى ەمەس. تىك قياعا ورلەپ كور. شابداردىڭ دا اق سورپاسى شىقتى. كەي ساتتە اتتان قارعىپ ءتۇسىپ، ايقايدى ساپ، سىلدىرماعىمدى سىلدىرلاتىپ ءبىراز جەر ۇزاتىپ ساپ، شابدارعا قايتا ورالامىن. ارتىما قاراسام، تۇك كورىنبەس قويۋ شاڭ.
سۋىقتىڭ باسىنا ىلىنۋگە از-اق جەر قالعان. كوكتەكەنى ۇزاتىپ ساپ، اتىما ورالىپ كەلە جاتقانمىن.
— قيمىلدا، — دەگەن جۇماجاننىڭ جارىقشاق ءۇنى ەستىلدى. قۇلاعىم ەلەڭ ەتتى. — قارابايدىڭ قاراسى ءۇزىلدى. بول! تەز!
تومەنگە قاراي ۇمتىلا جازداپ، ءوزىمدى-وزىم ازەر توقتاتتىم. ويدا جوقتا قىلاڭ بەرگەن كۇدىك بۇلتى سەيىلىپ سالا بەردى. قويدى تەزىرەك ايدا دەگەنى شىعار، جۇماجاننىڭ. تومەنگە كوز جۇگىرتسەم، قوس قارايعان، بارىنشا داۋىس ساپ، قويدى قاۋسىرمالاتا ايداپ كەلەدى ەكەن. ماڭدايىمنان ساۋلاعان تەردى اۋىق-اۋىق قولدىڭ قىرىمەن ءبىر سىپىرىپ تاستايمىن. كوزىم اشىپ بارادى. قولىمدى كولەگەيلەي بيىككە قارايمىن. سۋىقتىڭ باسى تاياق تاستام جەر سياقتى. ءبىراق جەتكىزەر ەمەس. اپامدار اينالما جولمەن ماشينامەن كوشىپ كەپ، قازاق ءۇيدى تىگىپ، سارى قىمىزدى ساپىرىپ، ەكى كوزى ءتورت بوپ، ءبىزدى كۇتىپ وتىرعان شىعار-اۋ.
كۇن تاس توبەدەن اۋىپ، بەلدىڭ باسقا بەتىنە اۋناپ ءتۇستى. اسۋ ەندى انىق كورىندى. سۋىقتىڭ باسىنا شىعۋى ءۇشىن قۇز-قيانى، جاقپار-جاقپار تاستى، ازىرەيىل تۇمسىقتاردى اينالا بەرىپپىز. قويۋ شاڭنان بايقاماپپىن. قۇبىلا بەتىمىز تەرەڭ شاتقال ەكەن. تاباندا دولدانا اققان كۇركىرەمەنىڭ سۋى، سىنىق ايناداي جالتىرايدى.
كوكتەكە باستاعان ءبىر وتار قوي سۋىقتىڭ توبەسىنە شىعا، جايلاۋدىڭ شۇيگىن شوبىنە اۋىز سالعان. وڭ جاعىمدا جۇماجان دا، سول جاعىمدا بەيتانىس جىگىت. قورجىندى ورتاعا الىپ جامباستاپ جاتىپ، قىمىزدى سىلتە كەپ. بەيتانىس كويلەگىن شەشىپ، مايكىشەڭ وتىرعان. ءۇستى باسى كوكالا جازۋ. قىزدىڭ باسى، يرەلەڭدەگەن جىلان. دوڭەس قاباقتارىنىڭ استىنان جىلت-جىلت ەتكەن جىلان كوزدەرى اينالانى تىنتە قارايدى ەكەن.
— ال، كۇكە، قايتاسىڭ عوي، ەندى، — دەدى ءبىر ءسات جۇماجان.
— باتىرجان، اعاڭنىڭ ەڭبەگىنىڭ اقىسىن تولە. قاپەلىمدە ساسىپ قالدىم. مۇندايدى كىم بىلگەن. بەيتانىس ءۇنسىز. قالجىڭى ەمەس، شىنى سياقتى. ماعان كوز قيىعىن ساپ قويادى. ويىما ينتەرناتقا بارعان سوڭ، قارنىڭ اشسا بىردەڭە-بىردەڭە ساتىپ الارسىڭ دەپ تىققىشتاعان اپامنىڭ ون مىڭ تەنگە اقشاسى ءتۇستى.
— مىنەكيىڭىز، — دەدىم بەيتانىسقا ۇسىنىپ.
جۇماجان جانىپ ءتۇستى.
— جىگىت! جارادىڭ، باتىرجان! — دەپ قۋانا داۋىستادى ول.
— كۇكە، مەن دە سىزبەن بىرگە اۋىلعا بارىپ قايتايىن. زارپلات بەرگەن جوق. بەس-التى پاشكە تەمەكىگە ءسىزدىڭ ولجاڭىزعا جارماسىپ دەگەندەي. بەيتانىس باسىن يزەدى.
— اسۋلىعا دەيىن جەر تەگىس. ءقازىر شاي قايناتىمدا جەتىپ باراسىڭ. اپاڭ كۇتىپ وتىرعان شىعار. كوكتەكەنى الدىعا سال دا، جۇرە بەر. شىنى كەرەك، جۇماجاننىڭ دا، كۇكەڭنىڭ دە ەندى ماعان قاجەتى جوق ەدى.
— ماقۇل، — دەدىم.
ەكەۋى تۇرعان كۇيى كۇبىر-كۇبىر سويلەسىپ سىرت اينالدى.
— ءسىز مىقتى ەكەنسىز. جوعارىداعى قارا تاس تومەن قاراي دومالاسا، قايدا قاشىپ قۇتىلاسىز. اسىرەسە، انا ەكى تاس جۇپ-جۇمىر ەكەن. زارەم ۇشتى.
جۇماجان وعان ءماز.
ويىما ءبىر كۇدىك ساپ ەتە قالدى. «قىزىق» ەكەن دەيمىن اسپانعا قاراپ، شالقامنان جاتقان كۇيى. قاراپتان قاراپ قارا تاستاردى تومەن قاراي دومالاتقاننىڭ نەسى كۇلكىلى؟
ۇيدەي تاستى قۇلاتۋعا كۇش قايدا. قالاي-قالاي قۇتىرتادى. بۇدان ءارى شىدامادىم، ورنىمنان اتىپ تۇردىم. ءبارى دە تۇسىنىكتى دەپ ايقايلاعىم كەپ كەتتى. «قارا تاسى - قوي». بەيتانىس جۇماجان ەكەۋى جۇپ-جۇمىر ەكى قويدى ولجالاعان. مەنى بالاعا ساناعان عوي تەگى. جۇمباقتاي سويلەۋىن بۇلاردىڭ. جۇماجان ناعىز ارام تاماقتىڭ ءوزى. ءجونى ءتۇزۋ ادام ەلگە سيىمدى بولۋشى ەدى. شابداردى تۇسامىستاپ، تومەن قاراي قۇلديلادىم. «قيمىلدا، قارابايدىڭ قاراسى ءوشتى» دەپ ايقايلاعان تۇسقا دا جەتتىم. اتتان تۇسكەن ەكەۋ كورىندى. بەيتانىس بەيقام. جۇماجان اۋىق-اۋىق ارتىنا كاراپ قويادى. مىنە، دوسى بەتكەيگە كىلت بۇرىلدى. سودان بۇكشەڭدەپ الدە نەنى تارتا باستادى. ارتىنشا دونەن قويدى سۇيرەتە ساي تابانىنا ءتۇستى. ىزادان جارىلىپ كەتەردەيمىن. «ارامزالار» دەيمىن ىشىمنەن. ويلاعانىم ءدال كەلدى. اپ-ساتتە الگىلەر اياقتارى تۇسالىپ بايلانعان ەكى ءنان قويدى اتقا وڭگەرە باستادى. يىعىمداعى اعامنىڭ قوس اۋىز مىلتىعىن قولىما الدىم. ۇرىلارعا قاراي قۇستاي ۇشتىم. ارامىز ون-ون بەس قادامداي جەرگە دە جەتتىم-اۋ. مەن بيىكتە، ولار تومەندە. وزدەرىن ۇشىپ-قونىپ جۇرگەن جىندى كوبەلەك دەرسىڭ. قويدى وڭگەرىپ تايىپ تۇرماق. بۇدان ءارى شىدامادىم. مىلتىقتىڭ شۇرىپپەسىن تارتىپ قالدىم. كوك ءتۇتىن بۇرق ەتتى، ساي ءىشى جاڭعىرىعىپ كەتتى. جۇماجان باقىرىپ جىبەردى.
— ۇرىلار! — دەدىم داۋىستاپ. — كانە، قويدى تاستاڭدار!
— ءاي، بالا، — دەدى بەيتانىس ماعان جالت بۇرىلىپ.
— موينىڭدى بۇراپ، انا سايعا لاقتىرىپ جىبەرەمىن...
— اعاڭنىڭ مىنەزى جامان، ويباي. امان-ساۋىڭدا قويعا بار، — دەيدى جۇماجان ۇيالماي قىزارماي.
باستارىنان اسىرا مىلتىقتى تاعى دا اتىپ جىبەرىپ ەدىم، باتىرلارعا جان كەرەك ەكەن، قويدى تاستاپ، قۇيرىعىن قىسقان قاسقىرداي تايىپ بەردى.
ەكى ۇرىنى ءبىراز جەر ۇزاتىپ ساپ، ساي تابانىنا ءتۇستىم. ەكى قويدىڭ اياعىن شەشىپ جولعا سالىپ، بيىككە ورلەپ كەلەمىن. ساقتىقتى دا ۇمىتقان جوقپىن. «جاۋ جوق دەمە، جار استىندا، ءبورى جوق دەمە، بورىك استىندا». سالدەن سوڭ سۋىقتىڭ ۇستىنە ءىلىندىم. كوكتەكە باستاعان وتار ۇزاي قويماپتى. ءون-بويىم سەرگىپ، سالقىن سامال ءجۇزىمدى ءوپتى. «جارادىڭ، باتىرجان»، دەيتىن سياقتى. قاراقۋىستىڭ جەلى سوعىپ تۇر.
You Might Also Like
-
ۋفا گۋبەرنياسىندا ءىلياس دەگەن باشقۇرت ءومىر سۇرەدى. ءىلياستىڭ اكەسى باي ەمەس ەدى. ءىلياستى ۇيلەندىرگەن سوڭ ءبىر جىلدان كەيىن قايتىس بولادى. سول كەزدە ءىلياستىڭ قولىندا 7 بيە، 2 سيىر، 20 قوي قالادى. ءىليا...
-
— نۇريلا، ا، نۇريلا!، — دەپ قوناق بولمەدەن شاقىرعان اقساقالىنىڭ داۋىسىنان اسحانادا كەسە-شاينەگىن جيناستىرىپ جۇرگەن كەيۋانا سەلك ەتە ءتۇستى. قولىنداعى ىدىستى قويا سالىپ، قابىرعالاس بولمەگە...
