InfoHub Logo

كۇندەلىكتى قىزمەت بارىسىندا جەكە ادام نەمەسە ءتۇرلى توپتار (ارىپتەس، ۇجىم، ستۋدەنتتەر، وقۋشىلار.ب.)، بۇقارا كوپشىلىكپەن جۇمىس جاسايتىن ماماندار ءۇشىن، قارىم-قاتىناستىڭ پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەر مەن زاڭدىلىقتارىن جەتىك ءبىلۋ كاسبي قىزمەت تابىستىلىعىنىڭ العىشارتى بولىپ تابىلارى ءسوزسىز.

قارىم-قاتىناس پسيحولوگياسى تۋرالى ءسوز بولعاندا؛

- تۇلعاارالىق قارىم-قاتىناس دەگەن نە؟، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى  مەن مەحانيزمدەرى قانداي؟

- جەكە ادام بەلگىلى ءبىر توپ نە ۇجىم مۇشەسى بولعان ساتتە قانداي وزگەرىسكە ۇشىرايدى جانە كوبىنە ءوزىن قالاي ۇستايدى؟

- ۇجىمداعى ونىڭ مىنەز-قۇلقىندا پايدا بولعان وزگەرىستەردىڭ سەبەبى نەدە؟ ت.ب. سۇراقتار ماڭىزدى اقپاراتتىق مانگە يە بولادى.

وسىعان وراي، قارىم-قاتىناس پسيحولوگياسىنىڭ نەگىزگى ماسەلەسى - ادامي قارىم-قاتىناستىڭ تۇلعا ارالىق جانە توپارالىك فورمالارىن ءتانىپ-بىلۋ، قارىم-قاتىناستىڭ پايدا بولۋى مەن قىزمەت ەتۋىن جانە جەكە تۇلعانىڭ قارىم-قاتىناس بارىسىندا الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق قاسيەتتەرىنىڭ قالىپتاسۋىن تالداۋ بولادى.

قارىم-قاتىناستىڭ  نەگىزگى ءۇش باعدارىن اجىراتۋعا بولادى.

"مەن"-"باسقا" جۇيەسىندەگى اراقاتىناس. قارىم-قاتىناس بارىسىندا پايدا بولاتىن تۇلعاارالىق قاتىناستاردى تانىپ ءبىلۋ، ادامداردىڭ ءبىرىن-بىرى تانۋ مەن ءتۇسىنۋ مەحانيزمىن زەرتتەۋ، ولاردىڭ ورتاق قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋ ءتاسىلىن انىقتاۋ، ءبىر ادامنىڭ ەكىنشى ادامعا ىقپال ەتۋىنىڭ جولدارى مەن مۇمكىندىكتەرىن ايقىنداۋ.

"توپ" - "مەن" جۇيەسىندەگى اراقاتىناس. ءارتۇرلى الەۋمەتتىك جاعدايلاردىڭ ادامنىڭ مىنەز-قۇلقى مەن تۇلعالىق ەرەكشەلىكتەرىنە ىقپالىن زەرتتەۋ.

"مەن" - "توپ". جەكە ادامنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايلارعا، قورشاعان ورتاعا جاساعان بەلسەندى ىقپالى. ءاربىر ادام - ءوز ءومىرىنىڭ، ءوز الەۋمەتتىك بايلانىستارىنىڭ قوجاسى، باسقا ادامدارمەن قارىم-قاتىناستاعى رولدەرى مەن ورىندارىنىڭ جاساۋشىسى رەتىندە قاراستىرىلادى.

قارىم-قاتىناستىڭ جۇزەگە اسۋ فورمالارى:

تىكەلەي قارىم-قاتىناس - تابيعي بەتپە-بەت، سوزدىك جانە بەيسوزدىك (ىم، قيمىل) قۇرالدار كومەگىمەن جاسالىناتىن تولىق پسيحولوگيالىق كونتاكت، كەرى بايلانىس ءبىر مەزگىلدە وتەدى.

جاناما قارىم-قاتىناس —قاتىسۋشىلاردىڭ كەرى بايلانىس ۋاقىتىن ۇزارتاتىن، نە كەشىكتىرەتىن جازۋ جانە تەحنيكا قۇرالدارى ارقىلى جاسالىناتىن تولىقسىز پسيحولوگيالىك كونتاكت.

تۇلعاارالىق قارىم-قاتىناس - ەكى نە قۇرامى وزگەرمەيتىن توپ ىشىندەگى تانىس ادامداردىڭ تىكەلەي كونتاكتلارى. تۇلعاارالىق قارىم-قاتىناستىڭ بەلگىلەرى: قاتىسۋشىلاردىڭ پسيحولوگيالىق جاقىندىعى، ءبىر-بىرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ءبىلۋى، بىرىگىپ كۇيزەلۋى، ءوزارا تۇسىنۋشىلىگى، ورتاق قىزمەتتەستىگى.

بۇقارالىق قارىم-قاتىناس - بەيتانىس ادامداردىڭ تىكەلەي نە جاناما (بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى بولاتىن) كونتاكتتارى. مىسالى، ستاديوندا، تەاتردا، شەرۋ - بۇقارالىق تىكەلەي قارىم-قاتىناس، تەلەمارافون، راديوحابار

پەرسوناارالىق قارىم-قاتىناس — ورتاق ىس-ارەكەت ۇردىسىندە بەلگىلى ءبىر لاۋازىم نە كاسىپ يەسى رەتىندەگى تۇلعالاردىڭ پسيحولوگيالىق بايلانىستارى (چەمپيوندار، عارىشكەرلەر، پرەزيدەنتتەر).

رولدىك قارىم-قاتىناس - بەلگىلى الەۋمەتتىك رولدەردى ورىنداۋشىلاردىڭ پسيحولوگيالىق كونتاكتتارى، مىسالى، وقۋشى — وقىتۋشى، اكە — بالا، ساتۋشى — الۋشى، كورشى — كورشى، دارىگەر — اۋرۋ، باستىق –باعىنۋشى.

ماقساتىنا قاراي قارىم-كاتىناس پسيحولوگياسى تۇلعاارالىق قارىم-قاتىناستىڭ ءۇش ءتۇرىن اجىراتادى:

يمپەراتيۆتىك نەمەسە ءامىرشىل قارىم-قاتىناس —ءوز قارىم-قاتىناس سەرىگىنىڭ ءتارتىبى مەن ىس-ارەكەتىنە باكىلاۋ جاساۋ ماقساتىنداعى اسەر ەتۋدىڭ اۆتوريتارلىق، ديرەكتيۆتىك فورماسى. قارىم-قاتىناس پارتنەرى تەك اسەر ەتۋدىڭ  نىساناسى،  پاسسيۆ  رەتىندە  قاراستىرىلادى.   يمپەراتيۆتىڭ ەرەكشەلىگى،  پارتنەردى  باعىندىرۋ جونىندەگى  نەگىزگى  ماقساتىنىڭ جاسىرىنباي    ايقىن    كورىنىپ    تۇراتىندىعىندا.    اسەر    ەتۋدىڭ قۇرالدارى   رەتىندە   بۇيرىق،   تالاپ،   ءامىر،   تيىم   سالۋ،   نۇسقاۋ پايدالانىلادى (وتىر! ءتۇر! اكەل!).

مانيپۋلياسيا، الداپ-ارباۋ قارىم-قاتىناسى — ءجيى كەزدەسەتىن تۇلعاارالىق قارىم-قاتىناس ءتۇرى، قارىم-قاتىناس پارتنەرىن ءوزىنىڭ جاسىرىن نيەتىنە باعىندىرۋدى كوزدەگەن ىس-ارەكەت. ءوز ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن مانييۋلياتور قارىم-قاتىناس پارتنەرىن نىسانا رەتىندە قاراستىرادى.

مانيپۋلياسيالىق قارىم-قاتىناس -  باسكانى ءوز  ماقساتىن جاسىرىپ وزىنە قاجەتتى ىس-ارەكەتكە باۋلۋ. يمپەراتيۆ پەن مانيپۋلياسيانىڭ ۇقساستىعى: ەكەۋىنىڭ ماقساتى بىردەيلىگىندە: ياعني، قاتىناس سەرىگىنىڭ ويى مەن بويىن بيلەۋ، باقىلاۋ. ايىرماشىلىعى: مانيپۋلياسيالىق ستيلدە شىنايى ماقسات جاريالانبايدى، جاسىرىلادى نە اۋىستىرىلادى.

الداپ-ارباۋ قارىم-قاتىناسىنىڭ قوعامداعى رەسمي ورنى - بيزنەس، ساۋدا-ساتتىق، ىسكەرلىك، ناسيحات، وقىتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل تۇردەگى قارىم-قاتىناستىڭ دەمەۋ بەرۋشىسى، جارشىسى دەيل كارنەگي.

ديالوگتىق نە دەموكراتيالىق قارىم-قاتىناس. بۇل  تەڭ قۇقىقتىق سۋبەكتىلەردىڭ اراقاتىناسى، قارىم-قاتىناس ماقساتى - ءوزىن-وزى جانە وزگەنى تانۋ، ءبىلۋ، دامىتۋ. جوعارىدا اتالعان اراقاتىناستاردان نەگىزگى ايىرماشىلىعى - ەكوسەنتريزمنەن، وزىندىك ۇستانىمنان الترۋيزمگە، وزگەگە، باسقاعا باعىتتالعان ۇستانىمعا كوشۋ. بۇل قارىم-قاتىناس ۇردىسىندە ەكى داۋىس، ەكى پىكىر ەسىتىلەدى، ياعني بۇل ءوزارا ءتيىمدى «سۋبەكت — سۋبەكت» قارىم-قاتىناسى جۇزەگە اسادى.

ديالوگتىق قارىم-قاتىناس ەرەجەلەرى:

1. سۇحباتتاسۋشىنىڭ جانە ءوزىنىڭ   كەكەيكەستى كۇيىن ەسكەرۋ، "وسى جەردە - وسى ساتتە" قاعيداسىن باسشىلىققا الىپ اراقاتىناس  جۇرگىزۋ، ءدال وسى كەزدەگى    سەزىمدەرىن، تىلەكتەرىن، پسيحولوگيالىق احۋالىن عانا نازارعا الۋ.
2. قارىم-قاتىناس سەرىگىنىڭ تۇلعاسىنا باعا  بەرمەۋ،  الدىن-الا ونىڭ نيەتتەرىنە سەنۋ، بىرىنە ء-بىرى سەنىمدىلىك ءبىلدىرۋ.
3. سەرىكتى وزىنە تەڭ، وزىندىك پىكىرى مەن شەشىمى بار   تۇلعا دەپ قابىلداۋ.
4. شەشىلمەگەن ماسەلە مەن سۇراقتار  قارىم-قاتىناس مازمۇنى بولۋى كەرەك (قارىم-قاتىناس مازمۇنىن ماسەلەلەندىرۋ).
5. سۇحبات ادامنىڭ ءوز  اتىنان جۇرگىزىلۋى  كەرەك،  بىرەۋدىڭ پىكىرىنە سىلتەمەي، ءوزىنىڭ سەزىمدەرى مەن تىلەكتەرىن ءبىلدىرۋى قاجەت (تۇلعالاندىرۋ).

قورىتا كەلگەندە، قارىم-قاتىناس بارىسىندا ادامدار ءوزى جانە باسقالار ءۇشىن وزىندىك پسيحولوگيالىق ەرەكشەلىكتەردى اشادى، كورسەتەدى، تۇسىنەدى. ادامنىڭ پسيحولوگيالىق قاسيەتتەرى قارىم-قاتىناس ناتيجەسىندە پايدا بولادى، داميدى، وزگەرەدى. باسقالارمەن اراقاتىناس جاساعاندا ادام قوعامدىق ەرەجەلەردى، نۇسقالاردى، ءبىلىم مەن ىس-ارەكەت تاسىلدەرىن، جالپى الەۋمەتتىك تاجىريبەنى ءوز بويىنا سىڭىرە وتىرىپ،  ناتيجەسىندە جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسادى.

 بولتايەۆا اليا ماساكبايەۆنا

پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ءال-فارابي ات. قازۇۋ

---