InfoHub Logo

بيجاننىڭ قاسەنى ءومىر سۇرگەن 1858-1934 جىلدار ارالىعى — قازاق دالاسىندا ەجەلگى ەل بيلەۋ ءداستۇرى — ۇلىستى ءبىرتۇتاس مىقتى ۇستاعان حان (1824 ج)، سۇلتان (1868 ج) بيلىگى جويىلىپ، رەسەيدە قالىپتاسقان بوگدە بيلەۋ جۇيەسى كۇشپەن جۇزەگە اسىرىلىپ، سونان قازاق ەلى مەملەكەتتىك سيپاتىنان ايرىلىپ، وتارلاۋ ساياساتىنىڭ شىرماۋىنا تۇسىرىلگەن زامان.

ونان اق پەن قىزىل شايقاسىپ، ستاليندىك رەپرەسسيا، اشتىق، زورلىق، قۋتىن-سۇرگىن ەتەك العان زامان.

قارابۇلاق سەكىلدا ءشوبى شۇيگىن، سۋى مول، ءدامى بال قاسيەتتى توپىراقتا تۋىپ-وسكەن دالا بالاسى قاسەن بيجان ۇلى مۇسىلمانشا ساۋات اشىپ، ورىسشا وقىپ ماماندىق الىپ، تەرەڭ ويلى زيالى، جاڭاشىل ىسكەر ءىرى تۇلگا بولىپ قالىپتاسىپ، حالقىنا قىزمەت ەتكەنى داۋسىز. ول ءوز زامانىنىڭ اقىلگويى، شيپاگەرى، ءىلىم-بىلىمدى باعالاعان داراسى.

قاسەن بيجان ۇلى ءومىر سۇرگەن ورتادا قۇنانباي قاجىنىڭ ايبارى، وزىنەن مۇشەل جاس ۇلكەن ابايدىڭ اعالىق اقىلى، شاكارىم مەن نارمانبەت سىندى اقىن قۇرداستارىنىڭ ۇزەڭگىلەس ءجۇرۋى، الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ رۋحاني ىقپالى، قۇداسى احمەتجان سارمانتاي ۇلىنىڭ كۇي قۇدىرەتى، شاشۋبايدىن دۋماندا ءسانى مەن اسقاق ءانى — ءبارى  ءىز قالدىردى.

ونىڭ دۇنيەتانىمىنا، تالعامىنا اسەر ەتكەن وسى ءبىرىن-بىرى ءاعا-ىنى تۇتقان ءتۇپ-تامىرى ءبىر توبىقتى ەلىنىڭ بەتكە ۇستارلارى، زامانى مەن امالى ءبىر ارىستارى، جەكە باسىنىڭ زەرەكتىگى، سانالىلىعى دەسەك ارتىق ەمەس.

ورەسى بيىك ءبىلىمدار ازامات بيجاننىڭ قاسەنى ءوز ەلىن، ۇلتىن ءسۇيىپ قانا قويماي، قايشىلىعى مول تار زاماندا حالىققا ادال قىزمەت ەتۋدىڭ كەرەمەت ۇلگىسىن جاسادى.

م م.پريشۆين، گ.ن.پوتانين، ۆ.نوۆيكوۆ، پگ.اموسوۆ سەكىلدى ورىس ينتەلليگەندياسىنىڭ وكىلدەرىنە تۋعان جەرىنىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن، بايلىعىن تانىتۋدا بىلىكتىلىگى مەن كىسىلىگىن كورسەتىپ، ءوزىنىڭ ىسكەرلىگى، ەرەن قابىلەتى ارقىلى قازاق دەگەن حالىقتى سىيلاتا ءبىلدى.

“قاسەن كىم؟” دەگەن سۇراققا ءبىر اۋىز سوزبەن سيپاتتاپ بەرۋ مۇمكىن ەمەس. ويتكەنى ول تىم كۇردەلى تاريحي تۇلعا.

كۇلاش سارداربەك، ولكەتانۋشى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

---