قاسكۇنەم قاسقىر مەن باتىر قويان
قاتىسۋشىلار:
قاسقىر
قويان
كىرپى
بارىس
تۇلكى
يتتep
ورمان الاڭى. قويان ءبىر نارسەگە تەسىلىپ قاراپ تۇر. قاسقىر اڭدىپ كەلىپ، ۇستاي الادى.
قاسقىر. ارر! ەندى نە امالىڭ بار؟ تۇتىلدىڭ!..
قويان (سەسكەنبەي). قويا تۇرشى!
قاسقىر. ال «قويا تۇرايىق!..»
قويان قاشا جونەلەدى. ولاردىڭ الدىنان بىرنەشە يت ابالاپ شىعادى.
قاسقىر. ەي، قويان! ولە اياماي ءجۇرسىڭ بە؟ ەي، يتتەرگە قارسى قاشپا! ءوزىڭ دە قۇريسىڭ، مەنى دە وڭدىرمايسىڭ! ەي! ءاي!
قويان. باتىر بولساڭ، تايسالما! قور-ر-ر-ق-ا-ا-اق!
قاسقىر. قورقاق ەمەسپىن مەن! قورقاق – سەنسىڭ.
قويان يتتەردىڭ اراسىمەن قاشىپ كەتەدى، يتتەر قاسقىرعا تaپ بەرىپ، ونى ۇستاپ الماقشى بولادى.
1-يت. تارت تاڭىنان.
2-يت. قۇلقىنى جاماننىڭ قۇيرىعىن جۇل.
3-يت. شابىنان تىستەپ، شالقاسىنان ءتۇسىر.
قاسقىر. وي-باي! ءار-ر-ى كە-كە-كەتىڭدەر! اررر! مەندە نە قاقى-لارىڭ بار؟
1-يت. قارا نيەت قاسقىر، قارا الباستى باسقىر!.. ۇستا، باسىن تاسقا ۇر!
قاسقىp. تيىسپە! تۇمسىعىڭدى بۇزامىن!
2-يت. باسقا ۇر! ساستىر! الدىنان شىق!
3-يت. الىپ سوق! تاڭىن جىرت! قۇرت!
قاسقىر ساحنادان قاشىپ ءوتىپ، ەكىنشى جاقتان قاشىپ قۇتىلىپ كەلگەنى كورىنەدى.
قاسقىر. اق توبەتتىڭ اۋزىن-اي! كوك توبەتتىڭ كوزىن-اي! قويانعا قوقاڭدايمىن دەپ ءجۇرىپ، ءوزىم ولە جازدادىم. ارر! وي-باي! جۇرەگىم-اي! وكپەم ءوشىپ، جۇرەگىم القىنىپ كەتتى عوي!
توبەنىڭ باسىنان قويان كورىنەدى. ول قاسقىردى كەلەكە ەتەدى.
قويان. قاسەكە! قالاي! ءحالىڭ جاقسى ما؟ حي-حي-حي! كي-كي-كي! (مۇرنىن تارتىپ، ءتىلىن شىعارىپ، قۇلاعىن سالبىراتادى.)
قاسقىر. كە-كە-كەلەكە ەتسەڭ، كەرىك بول! مەن ساعان كورسەتەم! قۇرتام! قانىڭدى جۇتام! سويام! جويام! قانىڭا تويام! (جۇرەگىن ۇستاپ) وي-باي! جۇرەگىم-اي! شەشەك كەلگىر، شەكىلدەۋىكشە شاعارمىن سەنى! وي-باي! ارر! مەندە نە اكەڭنىڭ قۇنى بار! قاپ! ءقازىر جەتىپ، جەلكەڭدى ۇزەرمىن! (قۋا جونەلەدى.)
قويان.
قاسقىر، قاسقىر، قاسقىرسىڭ،
قاقپان ءتىلىن باسقىرسىڭ!
مەرگەن اتىپ، ساستىرسىن!
تابانىڭدى تاس ءتىلسىن! (قاشا جونەلەدى.)
قاسقىر قويانعا جەتە الماي، بولدىرىپ، ساحنانىڭ ەكىنشى جاعىنان شىققاندا، الدىنان بارىس شىعادى.
بارىس. ەي، قاسقىر، امانسىڭ با؟ قويانعا قوقاڭداعانىڭدى قويدىڭ با؟ قاستەكى نيەتىڭدى جويدىڭ با؟
قاسقىر. اھ! وھ! ۋھ! سالەم، بارىس اعا! ءوزىڭىز دە وركوكىرەكتەنىپ، ورگە تارتىپ ءجۇرسىز. تاۋەشكىلەر مەن ارقارلاردىڭ القىمىنان الۋدى قويعان شىعارسىز؟!
بارىس. ءاي، قاسقىر! سەنىڭ قارا نيەتتىگىڭ قالماعان ەكەن! مەن ساعان ۇقساپ، ءومىر بويى ءبىر ايۋاننىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ، قاستاندىقويلاپ، قاسارىسپايمىن. قويان بەيشارانىڭ نە جازىعى بار ەدى؟ «ءاي» دەسە، تاپ بەرىپ، سورلىنىڭ جۇرەگىن ۇشىرىپ، ولتىرەرسىڭ تۇبىندە.
قاسقىر (ماقتانىپ).
مەن قاسقىرمىن، قاسقىرمىن!
قوياندى ءبىر ساستىردىم.
سوعىپ الام تۇيەنى،
سوعىم ەتەم بيەنى! (بيلەيدى.)
بارىس. ءاي، قاسقىر! سەن قورقاق قوياندى سەسكەندىردىم دەپ، سەكەڭدەمە!
قاسقىر. «قورقاقتى قۋا بەرسە، باتىر بولادى» دەگەن راس ەكەن. قويان ءقازىر قورقاق ەمەس.
بارىس. ول قورقاق بولماسا، نەگە قاشىپ ءجۇر؟
قاسقىر. ول قاشقانسىپ، مەنى مازاقتاپ ءجۇر... ىزام كەلىپ، زىعىردانىم قايناپ، «ىنفارك» بولاتىن بولدىم.
بارىس. «ىنفارك» دەگەن نە تاعى دا؟ ءىننىڭ ىشىندە دە پارك بولا ما؟
قاسقىر. ادام بالاسىنان اقىلدىمىز با؟ سولار الگى جۇرەك القىنىپ، ىزا قايناپ، كەك كەرنەپ كەتكەن ءساتتى «اۋرۋ» دەپ تاۋىپ-تى عوي. سول اۋرۋدىڭ اتى «ىنفارك» دەپ ەستىدىم. مەن دە تالاي رەت سونداي سويقان اۋرۋعا ۇشىرادىم. وعان كىنالى – قويان! جەتى قات جەر استىنا ءتۇسىپ كەتسە دە، ونى ۇستاپ، جەلكەسىن قيامىن! ارر! كەكەتەدى مۇندار! كەگىم بار!
بارىس ءوزىن-وزى توقتاتا الماي، ىشەك-سىلەسى قاتىپ كۇلەدى.
بارىس. ويباي، شەگىم! ءولتىردىڭ!
قاسقىر. نەگە كۇلەسىز، بارىس اعا؟!
بارىس. قويان سەنى قاتىرعان ەكەن. وزىڭە وبال جوق. قوياندى قۋدالاعاندى قاشان قوياسىڭ؟
قاسقىر (ىزالانىپ).
قىلىشتاي ازۋ ءتىسىم بار،
قىرىپ-جويار كۇشىم بار.
قارنىن جارىپ قوياننىڭ،
قان-جىنىنا تويامىن.
بارىس. ءاي، قاسقىر! مەن تۇرعاندا، سەن قويانعا اكىرەڭدەمە! اقسيعان ازۋ تىستەرىڭدى قاعىپ الامىن، ءبىلدىڭ بە؟ ول – مەنىڭ جيەنىم... جيەنىم ءۇشىن كۇيەمىن!
بارىس قاسقىردىڭ جەلكەسىنەن ءبۇرىپ العاندا، ول جانۇشىرا جالبارىنادى.
قاسقىر. اينالايىن، بارىس-ەكە، باسەكەم! راس، اڭعا قاس ەكەم! قويانعا قوقاڭداعاندى قويامىن! قاستاندىق مىنەزىمدى جويامىن! ارر! مەندە دە نامىس بارر! تارتتىرما زارر! ارر!
تاۋ جاڭعىرتا سىقىلىقتاپ كۇلىپ، قويان كەلەدى.
قويان. Aha! ازۋلى ايۋان! «ءتىستىمىن، كۇشتىمىن!» دەپ، كەۋدە قا-عىپ، كەردەڭدەيسىڭ... «كوپ اسقانعا – ءبىر توسقان» دەگەن وسى!..
قاسقىر. اينالايىن قويان! ايۋاندىقتى قويام!.. اعاڭىزعا ايتىڭىز. مەنىڭ جالعىز جانىمدى قيناماسىن... ويباي! جەلكەم ءۇزىلىپ، قابىرعام قيراماسىن!
قويان. ناعاشى! قاسقىر ماعان جالىنىپ، سىزگە باعىنىپ تۇر... بوساتىڭىز، ايتقانىمدى ىستەتىپ، الدىما سالىپ، ايداپ الايىن، كانە!
قاسقىر. مەن – سەنىڭ قۇلىڭمىن، قويانجان!
بارىس. اقىلدىم! ايتقانىن ىستە باتىردىڭ. وزىڭە دە جان كەرەك شىعار؟! (ءتۇرتىپ قالادى.)
قاسقىر. وي-باي! نە بۇيىراسىڭ، قويانجان-اۋ!
قويان. جانىڭنىڭ بارىندا، تەز بار دا، ماعان ون ءسابىز اكەل! بار!
قاسقىp. ماقۇل! ايتقانىڭدى ىستەيىن، ايداۋىڭا كونەيىن! ءسابىز اكەپ بەرەيىن.
قاسقىر قىڭسىلاپ كەتەدى. بارىس پەن قويان كۇلىپ قالا بەرەدى. ساحنا وزگەرىپ، كەڭ دالانى كەزىپ كەلە جاتقان قاسقىردىڭ الدىنان تۇلكى شىعادى.
تۇلكى. ءيا، قاسەكە! قايدان كەلەسىڭ قاڭعىرىپ؟!
قاسقىر. اينالايىن، التايى قىزىل تۇلكى. ماعان كومەك بەر...
تۇلكى. ە، نە بولدى ساعان؟ اش كۇزەندەي بۇگىلىپ، ارلان جاننان ءتۇڭىلىپ، ءمانىسىڭ كەتىپ، ءمانجۋباس بولىپسىڭ عوي ءوزىڭ...
قاسقىر. مەنىڭ اقىلىم ايران بولدى. بارىس ەكەۋىمىزدىڭ ارامىزدا مايدان بولدى. ول وزبىر مەنى قويانعا باعىنىشتى ەتىپ قويدى. ەندى قوياننىڭ قالاعان اسىن تابا الماي، تارىنىپ ءجۇرمىن.
تۇلكى. قورقاق قويانىڭ ەسىرەيىن دەگەن ەكەن. ول نە قالايدى، سوندا؟!
قاسقىر. ون ءسابىز اكەل دەپ، الەگىمدى شىعاردى... مەن «ءسابىز» دەگەننىڭ اتىن بىلسەم دە، زاتىن بىلمەيتىن بەيباقپىن... ايلا تاۋىپ، اقىل بەر مەندەي سورلاعان، سورماڭداي دوسىڭا.
تۇلكى (ماقتانىپ).
الپىس ەكى ايلام بار،
اقىل سالساڭ، پايدام بار.
قاسقىرعا دوستىق ىستەيمىن،
قاستاندىق جولعا تۇسپەيمىن!
قاسقىر. قويان قورلاپ، مەنى زورلاپ، «ءسابىز اكەل» دەيدى... ءسابىز دەگەنىڭ قانداي ماقۇلىق ءوزى؟
تۇلكى. ءسابىز دەگەنىڭ «ماقۇلىق» ەمەس، ول – كوكونىس. كىرپىگە ايتسام، ول ءسابىزدىڭ الۋان ءتۇرىن تاۋىپ بەرەدى.
قاسقىر (بۇيىرا سويلەپ). كىرپىگە مەنى جالىندىرما، ءوزىڭ بارىپ، ارىزىمدى ايت، مەن ءۇشىن ور قويانعا ون ءسابىز جەتكىزسىن.
تۇلكى. اشۋىڭىزدى باسىپ، اپاندا جاتا تۇرىڭىز. مەن تاپسىرماڭىزدى تاستاي قىلامىن، وتاعاسى...
ساحنا وزگەرەدى. تۇلكى كىرپىگە كەلەدى.
كىرپى. تۇلكىجان، امان با؟ سۋىت ءجۇرسىڭ عوي سۋسىلداپ. نە بولىپ قالدى؟!
تۇلكى. قويان دوسىڭا قاسقىر جاقسىلىق ىستەپ، ساعان جارلىق بەردى. وعان ون ءسابىز جەتكىز.
كىرپى. قاستەكىلىك جاساعان قاسقىردىڭ جارلىعىن ورىندامايمىن، سەنىڭ ءوتىنىشىڭدى...
تۇلكى. اينالىپ كەتىپ، ساداعاڭ بولايىن، كىرپىجان! مەن ءۇشىن ءبىر جاقسىلىق جاساپ جىبەر.
كىرپى. ماقۇل! مەن قويمادان قويانعا قالاعان اسىن جەتكىزەيىن.
تۇلكى. اينالايىن، كىرپىجان،
ايمالايىن تۇرقىڭنان!
تاناۋىڭنان سۇيەيىن،
تاعزىم ەتىپ، باسىمدى يەيىن!
كىرپى. ءجا-جا! بولدى! «تاناۋدان سۇيگىشىن». بىلەم سەنىڭ دە قۋ-لىعىڭ مەن سۇمدىعىڭدى. ءبىراق مەن تەك جاقسىلىق ىستەيمىن. قويان-عا قىزمەت ەتۋ – مەن ءۇشىن قۋانىش! ول ويتكەنى اقكوڭىل، ادال دوس.
تۇلكى (قىلماڭداپ). مەنىڭ دە ويلاعانىم – جاقسىلىق. «قۋلىق تا اقىلدان شىعادى» دەيدى ەكەن ادامدار...
كىرپى. ءجا-جا! جارايدى، «دانىشپانىم». مەن قويانعا كەتتىم.
تۇلكى. ءسويت، دوسىم! قويانعا «ءسابىزدى قاسقىر باستىق جىبەردى» دەپ جەتكىز. جانىم امان بولسا، جاقسىلىعىڭ جەردە قالماس، كىرپىجان!
كىرپى. ءجا-جا! سەنەن جاقسىلىق كۇتپەي-اق، ءوز جاقسىلىعىمدى ىستەي بەرەيىن.
ساحنا وزگەرەدى. مۋزىكا. كىرپى مەن قويان قۇشاق جايىپ، قۋانىسا، ءبىر-بىرىن قارسى الادى.
قويان. سالەم، كىرپىجان! امانسىڭ با؟ دەنساۋلىعىڭ جاقسى ما؟ بالالارىڭ امان با؟ ساعىندىم عوي ءوزىڭدى.
كىرپى. قويانجانعا ساعىنىشتى سالەم!
قويان. مىناۋىڭ نە؟ كوڭىلىمدى تاۋىپ، كوپ ءسابىز اكەپسىڭ عوي.
كىرپى. قىزىق بولدى... قاسقىر تۇلكىنى جۇمساپتى، ماعان بۇيرىق بەرىپتى.
قويان. ول قانداي بۇيرىق؟ وسى وزبىر وبىرلار تورەشىلدىكپەن توبەمىزگە شىققاندى قويىپ ەدى عوي.
كىرپى. قاسقىر «ون ءسابىز جەتكىزسىن» دەپ ماعان بۇيىرىپتى. مىنە، سول «بۇيرىق» بويىنشا ساعان «ون ءسابىز» اكەپ تۇرمىن.
قويان. ماعان ءسابىزدى قاسقىردىڭ ءوزى اكەلۋگە ءتيىس ەدى عوي. بۇل قالاي؟ بارىس باسىن جۇلىپ الادى.
كىرپى. قىزىق بولسىن. سەن ءسابىزدى قابىلدا، مەن جۇقا شۇبەرەك-تىڭ استىنا بۇك ءتۇسىپ جاتايىن. قاسقىر كەلگەندە، «باستىق، مىنە، جاستىق» دەپ، ونى مەنىڭ ۇستىمە وتىرعىز.
قويان(شەك-سىلەسى قاتىپ). حي-حي-حي! كي-كي-كي! وي، شەگىم-اي! ماقۇل، سولاي بولسىن. اكىرەڭدەگەن اۋمەسەر «اكەسىن» تانىسىن ءبىر...
كىرپى شۇبەرەكتىڭ استىنا جاسىرىنادى. قويان ءسابىز جەپ، كوڭىلدەنىپ وتىرعاندا، قاسقىر كەلەدى.
قاسقىر. قويان دەسە – نويان دوس! تاماعىڭ – توق، كوڭىلىڭ – قوش! وزىڭە باعىنامىن! ءبىر مينۋت بەينەڭدى كورمەسەم، ساعىنامىن!
قويان. تۇرا تۇرشى. اۋەلى سابىزگە تويىپ الايىن.
قاسقىر. ساعان ولگەنشە قىزمەت ەتۋگە انت بەرەمىن! سەنى جاقسى كورەمىن! اكەل قولىڭدى!
قويان (سەرتتەسىپ).
ءاس-باس، قارا تاس،
جاۋىز بولۋ جاراماس.
اڭدىعاننىڭ اسىن كەش،
الداعاننىڭ باسىن كەس!
قاسقىر. مىنە – جانىم! مىنە – يمانىم! وسى انتىما يلانعىن! كەلشى ءبىر قۇشاقتاپ، قۇشىرلانا سۇيەيىن.
قويان. قاسقىر! بارىس جوقتا باتىلدانىپ باراسىڭ. مەنى «قۇ-شىرلانا سۇيەمىن» دەپ، سوندا نە ىستەمەكسىڭ؟
قاسقىر(تaپ بەرىپ). جانىم! بۇزىلىپ تۇر قانىم! He دەيىن... مەن سەنى جەيمىن!
قويان. باسىنباعىن! جەسەڭ، قاسىڭدامىن! ەندى قاشپايمىن! تويىپ سەمىرەيىن ءبىراز. وعان دەيىن باستىق، انە جاستىق، وتىرىپ، ەس الىپ، كۇش الىپ، مەنى جەۋگە دايىندالىڭىز.
قاسقىر. مىنە، «باتىرىم»، سەنىڭ اقىلىڭ بار. مەيماندى وسىلاي كۇتىپ الۋ كەرەك. (قاسقىر «جاستىققا» وتىرا بەرىپ، ويباي سالادى.)
قويان. مەن قاشپايمىن. قولىمنان ۇستاپ، ايرىلماڭىز. وتىرىڭىز بىلاي.
قاسقىر(وتىرا بەرىپ). وي-باي! ويىپ كەتتى! سويىپ كەتتى! وي-باي! جۇرەگىم! جارىل-دى! ءول-دىم! ارر! (ولەدى.)
قويان. جويىلسىن قاستاندىق! جاساسىن بوستاندىق!
مۋزىكا. كىرپى قول سوعادى. جۇرت قول سوعىپ، قويان مەن كىرپىنى قۇرمەتتەيدى.
You Might Also Like
-
ءبىزدىڭ مىسىعىمىزدىڭ ءۇش بالاسى بار. باۋىرىن جاڭا كوتەرگەن بالا مىسىقتار سۇيكىمدى-اق.
