- 02 قاڭ. 2020 00:00
- 277
قاسقىر
ىقىلاستىڭ جاستاۋ كەزىندە اكەسى دۇكەن وزىمەن بىرگە قوياندى جارمەڭكەسىنە ەرتىپ بارىپتى دەيدى. ونىسى، ەل كورىپ، جەر تانىسىن دەگەن اكەلىك قامقورلىعى بولسا كەرەك.
ارقاداعى مۇڭلى، قۋلى تاۋلارىن جايلاپ وتىرعان تامالاردان شىققان جولاۋشى قوياندى جارمەڭكەسىنە بارۋ ءۇشىن جولاي سايدالى، توقا، تاراقتى، كارسون، كەرنەي رۋلارىنىڭ جەرىن باسىپ وتەدى. بۇل جەرلەردى جەلتاۋ، اقتاۋ، ورتاۋ، قىزىلتاۋ، بۇعىلى، تاعىلى دەپ اتالاتىن ارقانىڭ سيىرتاڭداي، قاتپارلى تاۋلارى الىپ جاتىر. الىستان جاتاعان بولىپ كورىنگەنىمەن، بۇل تاۋلاردىڭ قولتىق-قويناۋى اڭعارلى، تال، تەرەك، قايىڭ،
مويىل سياقتى اعاشتارى ۇيىسا بىتكەن، قالتارىسى مول. مۇنىڭ ءوزى سول زاماننىڭ جول تورىعان ۇرى-قارىسىنا، بارىمتا-سارىمتاسىنا تاپتىرمايتىن مەكەن بولعانداي.
سودان، دۇكەن مەن ىقىلاس اكەلى-بالالى بولىپ، قوياندى جارمەڭكەسىنەن ىرعالىپ-جىرعالىپ قايتادى عوي. جولاي بۇعىلى، تاعىلى تاۋلارىنىڭ تەرەڭ شاتقالدى سايلارىن قۋالاپ، «مۇنان وتسەك، ءوزىمىزدىڭ قىزىلتاۋ، اقتاۋدىڭ دا سىلەمى كورىنەر» دەپ كەلە جاتادى. ءبىر مەزگىلدە جالعىز عانا اسۋى بار كەزەڭنەن وتە بەرگەندە سويىلدارى شوشاڭداعان بەس-التى اتتىلى «تاستا! تاستا!» دەپ، تاپ بەرەدى. ەس جيىپ بولمايدى، دۇكەن مەن
ىقىلاستى سويىلمەن جاسقاپ، ات ساۋىرىنداعى قورجىندارىن ءىلىپ اكەتەدى. بازارشىلاپ بايۋدى كۇيتتەپ جۇرگەن دۇكەن جوق، بالا-شاعا قولعا قارار دەپ العان بولماشى قانت-شايدىڭ ۇرىلارعا ولجا بولعانىنا وكىنبەيدى دە.
ءسويتىپ، كارسون، كەرنەيدىڭ ۇرىلارىنا قورجىندارىن عانا الدىرعانىنا ريزا بولىپ، دۇكەن مەن ىقىلاس ەلگە كەلەدى. ەلگە كەلگەن سوڭ، اعايىن-تۋعان، كورشى-قولاڭمەن جۇزدەسىپ بولعان سوڭ، ىقىلاس كوپتەن ۇستاماي ساعىنىپ كەلگەن قارا قوبىزىن قولعا الادى. شايىرىن جاعىپ، قۇلاق كۇيىن كەلتىرىپ بولعان سوڭ، سارىنى مۇلدە بولەك ءبىر كۇيگە سالادى. كۇي دەۋگە دە كەلمەيتىن، قاسقىردىڭ ۇلىعانى، قانشىقتىڭ قىڭسىلاعانى سياقتى توسىن دىبىستار شىعادى. ەندى بىردە، دالانىڭ ءبىر ءۇيىر اش ءبورىسى قوسىلىپ ۇلىعانداي ۇزاق سارىن ازىناپ تۇرىپ الادى.
قوبىزدىڭ كوكجال ءبورى بولىپ ۇلىعان توسىن ۇنىنەن اۋىل ءۇيدىڭ يتتەرى شوشىنىپ، شابالانا ءۇرىپ، ازان-قازان بولادى. سوندا دۇكەن: «شىراعىم-اۋ، مۇنىڭ نە؟» — دەگەندە، ىقىلاس: «كوكە، تانىماي وتىرسىز با، كەشەگى بۇعىلى، تاعىلىنىڭ ىشىندە كەزدەسكەن قاسقىرلار ەمەس پە!» — دەگەن ەكەن.
ىقىلاستىڭ تىرناقالدى كۇيلەرىنىڭ ءبىرى بولعان وسى سارىن كەيىن ەل ىشىندە «قاسقىر» دەگەن اتپەن تاراعان.