قايداسىڭ، قۇرالاي؟
وسى مەن قۇرالايدى جاقسى كوردىم بە ەكەم؟.. بىلمەيمىن، ايتەۋىر، كەيىنگى كەزدەرى وسى ءبىر وي ءجيى مازالايتىن بولىپ ءجۇر. قىزىق، الدەقاشان سارىقارىن بايبىشە بولىپ كەتكەن سول كەلىنشەك ەسكە نەگە تۇسە بەرەدى؟!
قۇرالايدى العاش كورگەندە التىنشى كلاستا وقۋشى ەدىم. جوق... بەسىنشىنى ءبىتىرىپ التىنى ەندى باستاعالى جۇرگەنمىن. ءبىرىنشى سەنتيابرگە ون شاقتى كۇن قالعان.
كەش تۇسە قارا قايىستاي بولىپ وزەننەن كەلسەم، ەسىك الدىندا ەكى قولىن بەلىنە تايانىپ اجەم تۇر ەكەن. باسىنا اپپاق شاتىرداي جاۋلىعىن تاعىپ، ۇستىنە اندا-ساندا عانا ىلەتىن قىتايى جىبەك كويلەگى مەن تۇيە جۇنىنەن توقىلعان قىزعىلت جەمپىرىن كيىپ الىپتى.
— ويباي-اۋ، كۇتە-كۇتە ەكى كوزىم ءتورت بولدى عوي-ەي، بار بوعىر! تاعى دا سۋدان كەلدىڭ بە؟ باسپا وندا دەپ قۇدايدىڭ زارىن قىلامىن. تالايدى جۇتقان قاندى قاراسۋ ەمەس پە ول. ەندى بولماسا قۋ شىبىقتىڭ استىنا الىپ ايداپ كەلگەلى وتىر ەدىم. بار، جۋىن! — دەدى زەكىپ.
— وزەننەن شىققانىم جاڭا عوي! — دەپ كۇڭك ەتتىم.
— بار، بار، ءسوزدى دوعار! بەتى-قولىڭدى شايىپ، جاڭا كاستوم-شالبارىڭدى كي. ءقازىر تويعا بارامىز!
«اللا-اي، وسى كەمپىردىڭ تويى بىتپەي-اق قويدى-اۋ!» دەدىم ىشىمنەن.
بىزدەن ءۇش-تورت ءۇي تومەنىرەكتە تۇراتىن جىلقىبايدىڭ قۇرماشى كەلىن ءتۇسىردى دەپ ءوزىم دە ەستىگەنمىن. قايدا بارسا دا قولىمنان جەتەلەپ، سەرەيتىپ ەرتەتىن دە جۇرەتىن اجەم بۇل جولى و تويعا اپارماي-اق قويسا دەپ ەم. ءتىپتى، قاتار جۇرگەن بالالاردان ۇيات. ءبىراق ونى ءتۇسىنىپ جاتقان اجەم بار ما. وسى ۇل ەرجەتىپ قالدى-اۋ، قۇربى-قۇرداستارىنان قىسىلاتىن جاسقا جەتتى-اۋ دەپ ويلامايدى عوي.
بارمايمىن دەپ جانە ايتا المايمىن. سۇمىرەيىپ جەتەگىنە ەرەمىن دە وتىرامىن. مەن تۇگىلى ۇيدەگى ۇلكەندەردىڭ دە ەكى اياعىن ءبىر ەتىككە تىعاتىن اجەمنىڭ مىنەزى وزىمە ءمالىم، قيقاڭداپ كورسەڭ ەلدىڭ كوزىنشە: «تەك، ىنجىق نەمە! ءتۇس بىلاي!» — دەپ جەلكەدەن ءتۇيىپ-تۇيىپ جىبەرۋدەن تايىنبايدى.
رەنجي ءجۇرىپ، بەلۋاردان شەشىنىپ تاستاپ جۋىنعالى جاتىر ەدىم:
— ءاي، بالام، الدىمەن مىنا قاليبەككە شاشىڭدى الدىرىپ كەلشى. ءوسىپ كەتىپتى. اقىسىن بەرەيىن، — دەدى داۋىستاپ.
ول ءوز ويىمدا دا بار شارۋا ەدى. ساباق باستالعاندا كادىمگى جىگىتتەرگە ۇقساپ شاش قويدىرىپ بارسام با دەگەم.
جەيدەمدى تەز كيىپ الدىم دا، اجەمنىڭ ءاميانىنىڭ تۇبىنەن كوزىن سىعىرايتىپ الا الماي وتىرعان اقشاسىنىڭ ىشىنەن ءبىر سومدىق سارىقۇلاقتى سۋىرىپ الىپ، كورشىنىڭ ۇيىنە بەتتەدىم. ىشىنەن «ەلۋ تيىن جەتە مە، الدە جەتپىس-سەكسەن تيىن بەرسەم بە ەكەن» دەپ قينالىڭقىراپ وتىرعان اجەم كوزى جاپاقتاپ اڭىرىپ قالدى دا، قولىن ءبىر سىلتەدى. جارايدى، السىن دەگەنى. ەسەبىنىڭ تۇگەل ەكەنىن، ول اقشانىڭ قۇنىن قاليبەكتىڭ سوڭىنان قالماي ءتۇرلى شارۋالارىنا جۇمساي جۇرە، ەكى ەسەلەپ قايتارىپ الاتىنىن ءوزى دە بىلەدى.
و كەزدە ءبىر سوم — ءبىر جارتىلىق شاراپتىڭ نارقى. اقشانى كوبىرەك السا قاليبەكتىڭ دە كوڭىلدەنىپ: «ءاي، سەنىڭ اجەڭ التىن ادام عوي، اسىل عوي!» دەپ قولى-قولىنا جۇقپاي، ۇنەمى وتكىرلەنىپ تۇراتىن قايشىسىن جالاقتاتىپ، شاشىمدى ادەمىلەپ الىپ بەرەتىنى ماعان دا ايان. سودان سوڭ باسىندا ەلەمەگەندەي بولىپ ۇستەل ۇستىنە نەمكەتتى تاستاي سالعان ءبىر تەڭگەنى ادەمىلەپ بۇكتەپ ىشقىر قالتاسىنا سالىپ الادى دا: «ءتۇ-ۋ، ءوزىڭ شاشتان عانا قور بولىپ جۇرگەن بالا ەكەنسىڭ عوي! قاتىپ كەتتى. ءيىس سۋ عانا جەتپەي تۇر. جونەل، ونى شەشەڭە سەپكىزىپ الارسىڭ!» — دەيدى.
«كاناتقا» موداسىمەن قيدىرعان شاشىما ريزا بولىپ، ىرجىڭداپ ۇيگە كەلسەم اجەم شەشەمە:
— ءاي، كۇلپاش، مىنا قۋاتتىڭ ۇشكولگە كيەتىن جاڭا كيىمدەرىن شىعار. ءوزىڭ دە كيىن. تويعا ادامعا ۇقساپ بارايىق، — دەپ جاتىر ەكەن.
شەشەم دە مەنىڭ سورايىپ اجەمە ەرىپ جۇرەتىنىمدى ۇناتپايدى.
— موينىن قىلقيتىپ قاشانعى جەتەلەيسىز مۇنى! — دەيدى جاقتىرماي.
— تەك، ەي، قاتىن! مۇنى جەتەلەمەگەندە ەندى سەنى جەتەلەيمىن بە؟! جالعىز شوشايىپ قالاي وتىرامىن. قاراشى-ەي، قارشاداي بالانى... بول، بول!
ساندىقتان جاڭا كيىمدەرىمدى الىپ بەرىپ جاتىپ، شەشەم اجەمە ەستىرتپەي ماعان جەكيدى.
— سەندە دە مي جوق قوي! دارداي بولعانشا ەر دە ءجۇر شەشەڭە. ءوي، ساناسىز نەمە!
— ءوزى عوي ەندى...
— نەمەنە، «ءوزى عوي»؟! ءتىلىڭ بايلانىپ قالعان با، نەگە ايتپايسىڭ بارمايمىن دەپ!
— ءوزىڭ ايتسايشى، باتىر بولساڭ.
— كەت بار، جوعال! بىلعاماي ءجۇر ءۇستىڭدى!..
وسىمەن شەشەمنىڭ دە اشۋى ءتامام. اق كويلەكتىڭ جاعاسىن سۋ جاڭا پەدجاكتىڭ سىرتىنا شىعارىپ قويىپ، شاشىمدى سۋلاپ تاراپ، اجەمنىڭ قاسىنا شايعا وتىرامىن. اجەم مەنى جاڭا كورگەندەي:
— كيىنىپ، شاشىن قيدىرىپ جۇرسە مەنىڭ بالام جىگىتتىڭ ادەمىسى ەمەس پە! اكەسىنىڭ اۋزىنان ءتۇسىپ قالعانداي جارىعىم! — دەپ اينالىپ-تولعانا باستايدى.
اكەمنىڭ جاستاي قايتىس بولىپ كەتكەنىنە كوپ بولعان. اجەم ۇلى ەسىنە تۇسكەندە، بالالارىمنىڭ ىشىندەگى ەتى ءتىرىسى دە، ونەرلىسى دە سول ەدى، قايتەيىن، قۋ اجال ماڭدايىما سىيعىزبادى عوي دەپ، كوز جاسىن سىعىپ-سىعىپ الادى.
ودان جەرگە تەسىلە قامىعىپ ءبىراز وتىرعان سوڭ، اڭگىمەنى بارعالى وتىرعان تويعا بۇرادى.
— ويپىر-وي، انا جىلقىبايدىڭ جامان قۇرماشىنىڭ اۋزىنىڭ سالىمىن-اي! وتىزعا دەيىن ومالىپ ءجۇرىپ-جۇرىپ، بىرەۋدىڭ بۇلدىرشىندەي ءبىر قىزىن الىپ كەلىپتى. كوردىڭ بە-ەي، قاتىن، كەلىن نە دەگەن كورىكتى! ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي-اۋ. جوق-اۋ، ءتىپتى، جەردە جوق سۇلۋ ەكەن دە! قولاڭ شاشى تىلەرسەگىنە ءتۇسىپ، جاۋدىرەپ تۇرعانى قانداي اسەم! زاتىنا دا اتى ساي «قۇرالاي» كورىنەدى. شىركىن، ايەل بىتكەن سونداي بولسايشى! — دەپ توقتايدى.
— كەلىنىڭىز قاراتورىلاۋ عوي،— دەيدى شەشەم اجەمنىڭ تىم تامسانىپ كەتكەنىن ۇناتىڭقىراماي، — قۇرماش جامان جىگىت ەمەس. ءوز تىرلىگىن ءبىر ازاماتتاي-اق بىلەدى. كوركىنە كوجە قۇيا ما، ونداي شوپجەلكەلەر قۇرماشتاي ادامنىڭ كەزىككەنىنە قۋانسىن.
اجەم دە رايدان تەز قايتادى.
— ونىڭ راس. جارىقتىق جىلقىبايدىڭ بالالارى شەتىنەن جۋاس، شارۋاقور عوي. مەنىكى، اشەيىن، ءسوزدىڭ ءسىراعىسى دا. باعى جانسىن بەيشارانىڭ!
شەشەمنىڭ الدە شىنى، الدە ادۋىن ەنەسىنە جاعىمسىعانى:
— بەتى جىلتىراعان بىرەۋدى كورسەڭىز ىلعي كورىكتى، كەلبەتتى دەپ جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاي جونەلەسىز. كەلىننىڭ ءسىزدىڭ وزىڭىزدەن اسقان سۇلۋلىعىن كورە المادىق، — دەيدى.
— راس ايتاسىڭ با، ەي، كۇلپاش؟! — دەپ سەلت ەتكەن اجەم نۇرلانىپ، راحاتتانىپ قالادى. ودان كىلت مۇڭايا قالىپ:
— ە-ە-ە، نەسىن ايتاسىڭ! مەن دە بىرەۋدىڭ الپەشتەپ وسىرگەن قىزى ەدىم. و تۇستا كورىكتىڭ ءقادىرىن قايدان بىلەيىك، ون ءۇش جاسىمدا مىڭعىرتىپ جىلقى ايداعان اتاقتى نۇرالى بايدىڭ بالاسىنا تۇرمىسقا شىقتىم. ول ءۇيدىڭ بوساعاسىن اتتاعانىما جارتى كۇن ءوتتى مە، وتپەدى مە، اۋىلعا ساۋ ەتىپ تۇسكەن ءبىر قورا قىزىل جاعالى مالدىڭ ءبارىن تۋ-تالاقاي تاراتىپ، جولداسىمدى اكە-شەشە، تۋعان-تۋىسىمەن قوسا ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە يتجەككەنگە جەر اۋدارىپ ايدادى دا اكەتتى. جانى ءجانناتتا بولعىر العاشقى قوساعىمنان سودان حابارسىزبىن. كەلىننىڭ اياعىنان دەۋشى ەدى، نە ويلاپ كەتتى ەكەن جارىقتىق؟! جۇزىنەن قانى تاماتىن ون سەگىز، ون توعىزداعى قىلشىلداعان جىگىت ەدى. ءوز اعايىندارىم دا توز-توز بولىپ قىرعىز اسىپ جان ساقتادى. ودان تاعدىر مىنالاردىڭ اتاسىنا كەزىكتىردى عوي. ول دا جىگىتتىڭ سىرتتانى ەدى-اۋ. ە-ە-ە، شىركىن داۋرەن! — دەپ وتكەن ءومىر ەلەستەرىن كەزىپ كەتەدى.
راسىندا دا اجەمنىڭ سۇلۋلىعىن ماڭايداعىلاردىڭ ءبارى مويىندايتىن. جەتپىسكە كەلسە دە جانارى تۇپ-تۇنىق بولىپ، اپپاق جۇزىنەن نۇر توگىلىپ، ءۇستى-باسىنا شاڭ جۋىتپاي تىپ-تىك جۇرەتىن سۇڭعاق بويلى كىسى ەدى. قايىندارىنىڭ:
— جاسىڭدا تالايدىڭ كوزىنە قۇرت بولدىڭ-اۋ، زىليحا! ءبىزدىڭ اناۋ قارا شالدىڭ قاي جەرىنە قىزىعىپ ءتيىپ ءجۇرسىڭ ءوزى؟! — دەپ قالجىڭدايتىنىن تالاي كورگەنمىن. كوپشىلىك قۇربىلارى دا اتىن اتاماي، «كەربەز قىز» دەيتىن-دى.
اجەم جانارى جاساۋراي مۇڭايىپ ءبىراز وتىردى دا:
— قوي، تۇرايىق، جۇرىڭدەر! — دەدى جاۋلىعىن تۇزەپ.
ول كەزدە ءبىزدىڭ اۋىلدا تويلاردى اۋماعى اتشاپتىرىم شاتىر تىگىپ وتكىزەتىن ءداستۇر ەنە باستاعان. ءۇي يەلەرى قىز-جىگىت، ورتا-جاسامىس، كەمپىر-سامپىر، شال-شاۋقىندى قاتار شاقىرىپ، ءبارىن ءبىر-اق تۇندە قوناق قىلىپ تاراتاتىن-دى.
شەشەم: «مەن قوسارلاسپاي-اق قويايىن، ەرتەڭ كۇندىز دە كىرىپ شىعامىن عوي، وزدەرىڭىز بارا بەرىڭىزدەر»، — دەپ ۇيدە قالدى دا، اجەم ەكەۋمىز اياڭداپ جەتتىك. ءبىز كەلسەك، بەتاشار ءبىتىپ، ەلدىڭ اياعى كىرىپ تە بولعان ەكەن. الدىمىزدان جىلقىبايدىڭ ءوزى شىعىپ:
— ە، زاكە، كەل، كەل، تورلەت! باتىر، سەن دە جوعارى شىق! — دەپ تورگە ءبىر-اق وزعىزدى.
جان-جاقتان ەنتەلەي قاراپ وتىرعان قالىڭ جۇرتقا كوز سالماۋعا تىرىسىپ، ۇيالا باسىپ، سىلتەگەن جەرگە بارىپ وتىرعانىمدا بايقادىم، جاس كەلىن مەن كۇيەۋ جىگىتتىڭ تۋرا قاسىنان شىعىپپىز.
قۇرالاي شىنىمەن-اق كورىكتى كورىندى. قوڭىرقايلاۋ ءجۇزى بال-بۇل جانا الابۇرتىپ، تومەن قاراپ وتىر. بىلەكتەي بۇرىمى يىعىن جاپقان تىعىنشىقتاي عانا ادەمى كەلىنشەك. اندا-ساندا قويۋ كىرپىگىن سەرپىپ العا قاراعاندا جانارى جارق-جۇرق ەتەدى. وقتا-تەكتە ءبىر ءسات وكپەلەگەن بالاداي تومپاق ەرىندەرىن بۇلتيتىپ قالاتىن نازى دا سۇيكىمدى-اق. قۇرماشتىڭ دا جاعاسى جايلاۋدا سياقتى. كەتىك تىستەرى يقى-جيقى، ەڭگەزەردەي بولىپ ەكى ەزۋى ەكى قۇلاعىنا جەتە ىرجاڭداي بەرەدى.
ميكروفوننان داۋسى ساڭقىلداپ ولەڭدەتە سويلەپ تۇرعان اسابا جىگىت، العاشقى توستى توي يەلەرى — جىلقىباي مەن سو كىسىنىڭ بايبىشەسىنە بەردى. ودان كەيىنگى لەبىز، نەلىكتەن ەكەنىن، مەنىڭ اجەمە تيگەن. اجەمنىڭ كەلىندى تاپ ءوزى ءتۇسىرىپ وتىرعانداي كوسىلگەنى-اي. مۇنداي ءسوزۋارلىعىن، ءتىپتى، ءبىرىنشى كورۋىم. تۋرا جارتى ساعات سويلەپ، جۇرەك تۇكپىرىندەگى ەڭ ءبىر اياۋلى دا اسىل تىلەكتەرىن سارىققان شىعار. ءسوز بىتكەنشە «ءتۇ-ۋ، وسى مەنىڭ اجەم دە كەيدە ارتىق كەتەدى» دەپ تىقىرشىپ، ىڭعايسىزدانا بەردىم. ەل دۋ-دۋ قول سوقتى. اسىرەسە، جاستار جاعى ىسقىرىپ، ىرزا بولدى. ولارعا نە كەرەك، كىم نە ءسوز ايتسا دا اراق ىشسە جەتىپ جاتىر.
ءسويتىپ وتىرعاندا كەلىن ەكەۋمىزدىڭ كوزدەرىمىز شارپىسىپ قالدى. مەن دە ولار وتىرعان جاققا اۋزىمدى اشىپ قاراعىشتاي بەرسەم كەرەك، ەكى قۇلاعىم دۋ ەتىپ، قىسىلىپ كەتتىم. قۇرالاي اسەم جىميدى. مىنانداي سوزشەڭ كەمپىردىڭ قاسىندا جۇرگەن بۇل نەتكەن بالا دەگەن شىعار.
ول ماعان ەكىنشى رەت ۇزاعىراق قادالا قاراعاندا كەۋدەم قىسىپ، ماڭدايىمنان شىپ-شىپ تەر شىقتى. اجەمە سىبىرلاپ: «ىستىقتاپ كەتتىم، دالاعا شىعايىنشى» دەگەنىمدە جىبەرە قويعانى ابىروي بولدى، ءبىر قاراسام، جۇگىرە باسىپ ۇيگە قاراي كەلە جاتىر ەكەنمىن.
ەرتەڭىنە اجەم ۇيگە كەلگەن ادامدارعا جىلقىبايدىڭ بالاسىنىڭ ۇيلەنۋىنە تالاي جىلعى داۋلەتىن اياماي شاشقانىن، تويدىڭ عاجاپ وتكەنىن، كەلىننىڭ دە جاقسى كەزىككەنىن قايتا-قايتا ايتىپ تامسانىپ وتىردى.
ۇزاماي قۇرماش پەن قۇرالاي جەكە وتاۋعا شىققان. وتاۋ بولعاندا تۋرا بىزبەن جاپسارلاس، بوساعان ەكى بولمەلى ۇيگە كەلىپ كىردى.
اجەمنىڭ قۇدايى بەردى. كەلىن بىتكەندى ءومىرى جاقتىرماي ءمىن تاعىپ وتىراتىن كىرپياز كەمپىردى تانىماي قالدىق. قۇرالاي ەكەۋى كۇنى بويى شاي ءىشىپ، نە ايتاتىندارى بەلگىسىز، باياعىدان سىرلاس قۇربىلارداي ساق-ساق كۇلىسىپ، ءماز بولادى دا وتىرادى. ايتەۋىر، اجەم ءبىرتۇرلى جاسارا تۇسكەندەي، قاباعى جادىراپ قالدى.
قۇرالايدىڭ اجەممەن ءتىل تابىسا قالعانى شەشەمە دە جامان بولعان جوق. قولى دا بوسادى، قۇلاعى دا تىنشىدى. اشىق-جارقىن قۇرالاي جىلقىبايدىڭ عانا ەمەس، ءبىزدىڭ دە تۋعان كەلىنىمىزگە ۇقساپ، ءۇش ءۇيدىڭ اراسىنا كەزەك جۇگىرىپ، قالت ەتكەندە ساماۋىر-ساماۋىر سۋدى دا ىسىتىپ جىبەرىپ اجەمدى دە شومىلدىرىپ كەتەدى، ەش ارلانباي جەڭىل-جەلپى كىردى دە جۋا سالادى. مۇنداي ادام قالاي ۇناماسىن.
ءوزى ءمۇعالىم كورىنەدى. ارا-اراسىندا مەنىڭ دە ساباقتارىمدى قاداعالاپ قويىپ جۇرەدى. قۇرماش الىس جولعا ءجيى شىعاتىن شوپىر بولاتىن. ونى دا ءبىزدىڭ ۇيمەن جاقىن ارالاسۋعا ۇيرەتتى. تۇسكى استى دا ەكى ۇيدەن كەزەك ىشە سالاتىن بولدىق. العاشقىدا ۇيالىپ، قاشقالاقتاپ جۇرەتىن مەن دە ولارعا بوي ۇيرەتە باستادىم.
اقكوڭىل قۇرماش كەزەكتى ساپارىنا شىعىپ بارا جاتىپ ماعان:
— ءاي، قۋات، مىنا جەڭگەڭدى بايقاپ ءجۇر، بىرەۋلەر قاعىپ كەتپەسىن. اقىڭدى اكەپ بەرەمىن، — دەپ كوزىن قىسادى.
ءبىر كۇنى كەشتەتىپ ساباقتان كەلسەم اجەم مەن قۇرالاي شۇيىركەلەسىپ وتىر. ۇزاق سويلەسكەن سەكىلدى، الدارىنداعى شاي ىشكەن كەسەلەرىن شايىپ، جيناستىرا باستاپتى. قۇرالاي ورنىنان تۇرىپ قايتقالى جاتىپ:
— اپا، قۋات بۇگىن ءبىزدىڭ ۇيگە جاتسىن دا. قۇرماش جولعا شىعىپ كەتكەن، جالعىز قورقامىن،— دەدى.
جاۋتاڭداپ اجەمە قاراسام ەش ابىرجىمەي-اق:
— قۇداي-اۋ، بۇدان نە شىعادى! قاسىڭا الدەمدىلەۋ بىرەۋدى الىپ جاتپايسىڭ با؟! — دەپ كۇلەدى.
قۇرالاي دا:
— ماعان وسى دا جەتەدى، اپا! — دەپ ءماز.
نە ماعىنامەن كۇلگەندەرىنە تۇسىنە قويمايمىن.
تۇنگە تامان قۇرالاي قايتا كەلىپ، تارتىنشاقتاعانىما قاراماستان ەرتىپ كەتتى.
اجەم دە:
— بارا عوي، بار، اينالايىن! — دەيدى قۇتىلا الماي وتىرعانداي.
ءۇي ءىشى قاراڭعى ەكەن. وزدەرى جاتاتىن قوس توسەك تۇرعان كىشكەنە بولمەدە عانا سورايىپ ەلەكتر شىراعدان جانىپ تۇر، ەسىكتىڭ ىلگەگىن سالعان سوڭ البار جاقتاعى ديۆانعا جاتا كەتەرمىن دەگەنمىن. جوق، الدەنەلەردى ايتىپ سويلەپ جۇرگەن قۇرالاي تۋرا ءوز قاسىنا جايعاستىراتىن ءتۇرى بار. يتەرگەندەي، توسەكتى كورسەتىپ:
— شەشىنىپ، جاتا بەر، — دەيدى.
شەگىنەتىن جەر قالماعانىن ءبىلىپ، دەرەۋ جەيدەم مەن شالبارىمدى شەشتىم دە، پاتسايى كورپەنىڭ استىنا كىرىپ كەتتىم.
ءوزى ءبىرازعا دەيىن جاتقان جوق. جارىقتى دا وشىرمەدى. مەن كورپەنىڭ شەتىنەن ەكى كوزىمدى جىلتىراتىپ قاراپ قويامىن. كەنەت تۋرا شامنىڭ قاسىنا باردى دا، اق سازانداي دەنەسىن جارق ەتكىزىپ، ۇستىندەگى جىبەك حالاتىن سىپىرىپ تاستاپ، ۇزىن قولاڭ شاشىن ارقاسىنا سىلكە جايىپ جىبەردى. بۇتى مەن كەۋدەسىندە عانا ءبىر جاپىراق لىپاسى بار، جايباراقات، جاعاجايدا جۇرگەندەي قىمسىنار ەمەس.
— وسى اۋىلدا مونشانى جاقسى جاعادى. بۇگىن ءتۇسىپ شىقتىم، راحات ەكەن. سەن باردىڭ با؟
— بارعام مەن دە... — دەپ مىڭگىرلەگەن بولامىن. جۇرەگىم ءدۇرس-دۇرس ەتەدى. ومىرىمدە جالاڭاش ايەلدى العاش كورۋىم عوي.
شامدى ءسوندىردى دە، جايلاپ جانىما جايعاستى.
— كەل، قىسىلماي بەرىرەك جات!
اقىرىن قۇشاقتاپ وزىنە قاراي تارتقاندا باسىم قالىڭ شاشىنا كومىلىپ، بەتىم بەتىنە ءتيدى. قارسىلىق ءبىلدىرىپ اياق-قولىمدى قاتتىراق تىرەۋگە دە باتىلىم جەتپەي، دەمىم ءبىتىپ، تىپىر ەتە الماي جاتىرمىن. ىستىق لەبى مەن وتتاي دەنەسى شارپىپ بارادى. تەرلەپ، دەمىگە باستاسام دا كەرەك.
سالدەن كەيىن مۇشكىل ءحالىمدى ءتۇسىندى-اۋ دەيمىن، قۇشاعىن بوساتىپ، جەڭىل كۇرسىندى.
— نە دەگەن ۇيالشاقسىڭ، قۋات؟! سەنى جىگىت بولىپ قالدىڭ ەمەس پە. تىم تارتىنشاق بولا بەرسەڭ ومىردە بۇكىل ۇلەستەن قۇر قالاتىنىڭدى بىلەسىڭ بە ءوزىڭ؟..
— بىلەم عوي...
— ەسىڭدە مە، سەن ءبىزدىڭ تويدا قاشا جونەلگەندە كۇلىپ جىبەرۋگە شاق قالدىم. ادام كورمەگەندەي سونشا قىسىلعانىڭ نە سوندا؟ تىپتەن ءتۇسىڭ بۇزىلىپ كەتتى. نەگە ەكەنىن، سودان بەرى جاقسى كورىپ كەتتىم سەنى...
وسىدان سوڭ ۇزاق ءۇنسىز قالدى دا، وزىندە ەشقاشان ارقا سۇيەيتىن جاقىن ءىنىنىڭ دە، ءسىڭلىنىڭ دە بولماعانى... اتا-اناسىنان دا ەرتە جەتىم قالىپ، جالعىزدىقتىڭ ازابىن كوپ تارتقانى... قۇرماشقا دا جاماعايىن جەڭگەلەرىنىڭ ازعىرۋىمەن وتە كەزدەيسوق شىققانى، ءبىراق وعان ەش وكىنبەيتىنى... تۋرالى جان سىرىن ايتىپ جاتتى. نەگە ءويتتى — ماعان وسى كۇنگە دەيىن جۇمباق. مۇمكىن، كەي ادامداردىڭ مۇڭ بولىسكىسى كەلەتىن ناقتى بىرەۋلەرى بولاتىندىقتان شىعار. سوندا نەلىكتەن ءدال مەنى تاڭدادى ەكەن ول؟!
الگى ءتۇنى ۋاقىتتىڭ قالاي وتكەنى ەسىمدە جوق، قىسىلىپ جاتىپ، ءبىر مەزگىلدە تالىپ ۇيىقتاپ كەتكەن سياقتىمىن. تاڭعا جاقىن ويانىپ، دەنەسى جارتىلاي اشىلىپ، ءتاتتى ۇيقى قۇشاعىندا جاتقان قۇرالايدىڭ كورپەسىن قىمتاي كەتۋگە دە جۇرەگىم داۋالاماي، ەسىكتى ەپپەن اشىپ شىعىپ كەتتىم.
بىرەر كۇننەن سوڭ جازعى كانيكۋلىمىز باستالدى دا، جىلقىشى ناعاشىمنىڭ اۋىلىنا اتتانعانمىن. ودان جارتى ايداي اۋناپ-قۋناپ ۇيگە ورالسام، قۇرماش پەن قۇرالاي الدە اقمولاعا، الدە كوكشەتاۋعا كوشىپ كەتكەن ەكەن.
ودان بەرگى ارادا دا، قاراپ وتىرسام، جيىرما جىلدان استام ۋاقىت ءوتىپتى. قۇرالايلاردان ەش دەرەك بىلمەيدى ەكەم.
ءسويتىپ بەرتىنگە شەيىن سەرىلىك پەن سەرگەلدەڭنىڭ داۋرەنىن مەن دە باستان كەشىرگەنمىن. اۋديتوريالار مەن بي الاڭدارىندا، اۆتوبۋس سالوندارى مەن پويىز تامبۋرلارىندا ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىن بولادى-اۋ دەگەن، بالكىم، ون... جيىرما قىزبەن كوڭىل جاراستىرعان شىعارمىن. الايدا ولارمەن ويداعىداي ءتىل تابىسا كەتۋىم قيىنداۋ بولعان سەكىلدى. كەيىن سول ارۋلاردىڭ كەيبىرەۋىن مەن ۇناتپادىم، ءقايسىبىرىنىڭ كوڭىلى ماعان تولمادى.
ءقازىر ويلاسام، سوندا ولارعا مەن كوبىنە اجەمنىڭ كوزقاراسىمەن قارايدى ەكەنمىن عوي. اجەمدى قۇرالايعا ۇقساپ قالتقىسىز كۇتىپ، بيىك تالعامىنان شىقسا، اقىلدى، قىلىقتى بولسا دەيدى ەكەنمىن. تاعى ءبىر قىزىعى — العاشقى ماحاببات، تۇڭعىش سۇيىسپەنشىلىك سەزىمى تۋرالى ءسوز قوزعالسا كوزىمە قۇرالاي ەلەستەيدى دە تۇرادى...
ايتەۋىر، جيىرما بەس جاسقا جەتكەندە قيالداعى قۇرالايداي ادامدى كەزدەستىرگەن دە سەكىلدىمىن. ءبىراق، وكىنىشكە قاراي اجەم كەلىنىن كورە المادى، مەن ساندالىپ جۇرگەندە و دۇنيەگە اتتانىپ تا كەتتى.
دەگەنمەن، وقاسى جوق، ايەلىم شەشەمە جاقسى قارايدى. ەكەۋى وتە تاتۋ. وعان دا شۇكىرشىلىك ەتەسىڭ.
* * *
بالكونعا شىقسام، جەتىنشى كلاستا وقيتىن ۇلىم شۇقشيىپ تومەن قاراپ قالىپتى. مەنى بايقايتىن ەمەس. اڭداسام، كوز الماي تۇرعانى — كەتىپ بارا جاتقان كورشىنىڭ ءوزى قاتارلاس قىزى. بالاما كۇدىكتەنە قارادىم دا، قايتادان ىشكە ەندىم. كوز الدىما اجەمنىڭ بەينەسى كەلدى، قۇرالايدى ويلادىم.
ول ءقازىر قايدا ءجۇر ەكەن؟!
You Might Also Like
-
پاركەر حانىم الدىمەن قىزمەت بولمەسى، قوناق قابىلداۋ زالى بار باسپاناسىن سىزگە كورسەتەدى. ونىڭ ءسوزىن بولۋگە باتىلىڭىز جەتپەي، وسىناۋ جارىق ساۋلەلى اسەم عيماراتتا ساعىزداي سوزىلعان سەگىز جىل بويى عۇم...
-
بايماعامبەتوۆ ەرلان رۋسلان ۇلى ح. دوسپانوۆا اتىنداعى جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپ تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
