InfoHub Logo

گەوگرافيا 11 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قايتالاۋ. ادامزاتتىڭ عالامدىق پروبلەمالار
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ادامزاتتىڭ عالامدىق پروبلەمالارىنىڭ تۋىنداۋى، پروبلەمانىڭ ءمانىسى، ونى شەشۋدىڭ مۇمكىندىكتەرىن عىلىمي دەرەكتەردى پايدالانىپ تەرەڭدەتە مەڭگەرتۋ، ب ا ق قۇرالدارى مەن عالامتور ماتەريالدارىن پايدالانا وتىرىپ، گەوگرافيالىق بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن تابيعات، قوعاممەن بايلانىستىرا ءبىلۋى، عالامدىق پروبلەمالار تۋرالى ءبىلىمنىڭ وزەكتىلىگى - وقۋشى ساناسىنا وسى پروبلەمالاردىڭ بار ەكەنىن جانە ونىڭ قاۋىپتىلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ساياسي كارتاداعى وزگەرىستەردى تۇسىنە ءبىلۋ داعدىلارىن جانە ءبىلىم الۋ كەزىندە شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن دامىتۋ
ارقىلى، تانىمدىق قۇزىرەتتىلىگىن دامىتۋ
تاربيەلىك: جاس ۇرپاقتى ءومىر قاۋىپسىزدىگىنە، جاناشىرلىققا، بەيبىت رۋحتاعى ادامي قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ ارقىلى، ادامزاتتىڭ عالامدىق پروبلەمالارىن شەشۋگە كۇش سالۋ.
تاتۋلىق، بىرلىك، بەيبىتشىلىك تۋرالى تاربيە بەرۋ ارقىلى تۇلعالىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.

عالامدىق پروبلەمالار ءوزىنىڭ ءبىر – بىرىمەن ارەكەتتەسۋىندە وزىنشە مىناداي ءۇشبۇرىش قۇرايدى.
ادام – حالىقتىڭ الەۋمەتتىك دامۋى؛
قوعام – ەكونوميكالىق دامۋى؛
تابيعات – اينالاداعى ورتاعا ىقپالى.

جاڭا تاقىرىپ بويىنشا جەتەكشى ۇعىمدار مەن تۇسىنىكتەر:
عالامدىق پروبلەما، ميليتاريزم، كونۆەرسيا

قازىرگى حالىقارالىق ساياسي جاعدايدىڭ دۇنيەجۇزىنىڭ ساياسي كارتادا بەينەلەنۋى
1. دۇنيە ءجۇزىنىڭ ساياسي كارتاسىن پايدالانىپ، الەمنىڭ «ىستىق نۇكتەلەرىن» انىقتاڭدار، ولاردا ءوتىپ جاتقان پروسەستەردىڭ سەبەپ - سالدارلارىن تۇسىندىرىڭدەر.

جەر بەتىندە بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ دەگەنىمىز
1 - دەن جاڭا دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى بولدىرماۋ؛
2 - دەن عالامدىق يادرولىق قايشىلىقتاردى بولدىرماۋ؛
قازىرگى كەزدە جاڭا قارۋ - جاراق تۇرلەرى قورىنىڭ شەكسىز ءوسۋى جەر بەتىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ميلليونداعان ادامداردىڭ ءومىرى ءۇشىن ءقاۋىپتى.
عالامدىق پروبلەمالار تۋرالى ءبىلىمنىڭ وزەكتىلىگى - قوعام ساناسىنا وسى پروبلەمالاردىڭ بار ەكەنىن جانە ونىڭ قاۋىپتىلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
عالامدىق پروبلەمالار – ول وبەكتيۆتى شىندىق. جەر بەتىندەگى تىرشىلىكتىڭ ساقتالۋى نەمەسە وركەنيەتتىڭ بارلىق جەتىستىكتەرىنىڭ جويىلىپ كەتۋى ءبىزدىڭ ءارقايسىسىمىزدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىمىزدە. جەر بەتىندە تىرشىلىك بولعان جاعدايدا عانا ونداعى بارلىق ءىس - اركەتتىڭ ءمانى بار. سوعىس پەن بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ پروبلەماسىنىڭ ءتۇپ - تامىرى سوناۋ وتكەن تاريحپەن بايلانىستى مەملەكەتارالىق شەكارا، جەر اۋماعى ماسەلەلەرى جونىندەگى تايتالاس. عالامدىق پروبلەمالار تۋرالى ءبىلىمنىڭ وزەكتىلىگى - قوعام ساناسىنا وسى پروبلەمالاردىڭ بار ەكەنىن جانە ونىڭ قاۋىپتىلىگىن ءتۇسىندىرۋ.
بەكىتۋ:
سۇراق: بيوسفەرا مەن ونداعى ادامزات ءۇشىن دۇنيەجۇزىلىك يادرولىق كيكىلجىڭ سالدارى قانداي بولماق؟

تاپسىرما: عالامدىق پروبلەمالار تىزبەگىن قۇراستىرىڭدار. ونىڭ ىشىندەگى كەزەك كۇتتىرمەيتىن №1 پروبلەمانى جانە 2، 3... پروبلەمالاردى انىقتاڭدار، سەبەبىن تۇسىندىرىڭدەر.
ادامزات ساياسي يدەولوگيا قايشىلىقتارىن، ۇلتشىلدىق پەن ءدىني ايىرماشىلىقتاردى ۋشىقتىرادى. ودان قالاي ساقتانۋ قاجەت؟
ادەبيەت پەن ونەر ونى قايعىرۋدان، كۇيزەلۋدەن دەسە، عىلىم ونى اقىل - ويدان دەيدى.
ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
دۇنيەجۇزىلىك ساياسات پەن حالىقارالىق قاتىناستار ءرولىنىڭ ءوسۋى، ولاردىڭ دۇنيەجۇزى ەكونوميكالىق، ساياسي، الەۋمەتتىك جانە مادەني ومىردەگى ءوزارا بايلانىستارىنىڭ قالىپتاسۋىنا اسەر ەتۋى؛
بۇكىل ادامزاتتى عالامدىق پروبلەمالاردى شەشۋگە جۇمىلدىرۋعا كۇش سالۋ.
تەورياسى: وقۋشىلاردىڭ وقۋلىقپەن جۇمىس جاساۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ كەزەڭى.
«ءبىلۋ» (كىم؟ نە؟ قاشان؟ قايدا؟ نە ىستەدى؟ )

وقۋلىقپەن جۇمىس
قازىرگى حالىقارالىق ساياسي جاعدايدىڭ دۇنيەجۇزىنىڭ ساياسي كارتادا بەينەلەنۋى
1. دۇنيە ءجۇزىنىڭ ساياسي كارتاسىن پايدالانىپ، الەمنىڭ «ىستىق نۇكتەلەرىن» انىقتاڭدار، ولاردا ءوتىپ جاتقان پروسەستەردىڭ سەبەپ - سالدارلارىن تۇسىندىرىڭدەر.
ەلدەر اراسىنداعى ساياسي شيەلەنىستەر، اسكەري قاقتىعىستار، ولاردىڭ سەبەپتەرى جانە قازىرگى كەزدەگى جاعدايعا سيپاتتاما بەرىڭدەر.
مىسالى: كەڭەس وداعى قۇرامىنداعى ارمەنيا مەن ازەربايدجان مەملەكەتتەرى اراسىنداعى تاۋلى قاراباح توڭىرەگىندەگى جانجال؛
گرۋزيا مەن ابحازيا جانە وڭتۇستىك وسەتين اراسىنداعى قاقتىعىس؛
مولداۆياداعى مولدوۆا جانە دنەپر بويى رەسپۋبليكالارىنىڭ قۇرىلۋى جانە ولاردىڭ اراسىنداعى شيەلەنىس؛
تاجىك رەسپۋبليكاسىنداعى ازاماتتىق سوعىس؛
يۋگوسلاۆيانىڭ ىدىراۋى، ۇلتتىق قاتىناستىڭ شيەلەنىسۋى اسەرىنەن سەربيا مەن الباندىق كوسوۆو، سەربيا مەن بوسنيا اراسىنداعى سوعىس ارەكەتى؛
كەڭەس وداعىنىڭ ىدىراۋى رەسەيدىڭ گەوساياسي جاعدايىنىڭ وزگەرۋى؛
ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن قازاقستانعا يسلام فۋندامەنتاليزمىنىڭ ءقاۋىپ ءتوندىرۋى؛
اۋعانستاننىڭ تاليبتەردەن ازات ەتىلۋى؛

گەوگرافيالىق قاعيدا: «اتالعان وبەكتىنى كورسەت، كورسەتكەن وبەكتىنى اتا».
ەلدەر اراسىنداعى ساياسي شيەلەنىستى ايماقتاردى كارتادان كورسەتۋ
كەڭەس وداعى قۇرامى
ارمەنيا مەن ازەربايدجان مەملەكەتتەرى تاۋلى قاراباح
گرۋزيا مەن ابحازيا جانە وڭتۇستىك وسەتين رەسپۋبليكاسى
مولداۆياداعى مولدوۆا جانە دنەپر بويى رەسپۋبليكالارى
تاجىك رەسپۋبليكاسى
يۋگوسلاۆيانىڭ ىدىراۋى، سەربيا مەن الباندىق كوسوۆو، سەربيا مەن بوسنيا
ورتالىق ازيا ەلدەرى
اۋعانستان رەسپۋبليكاسى

1. وزدەرىڭدى ءبىر ءسات «ۇكىمەت باسشىسى» دەپ ەلەستەتىڭدەر.
جانتالاسا قارۋلانۋعا كەتكەن جىل سايىنعى ادامزاتتىڭ 1 ترلن. دوللار قاراجاتىن قانداي مۇقتاجدىققا جۇمسار ەدىڭدەر؟
2. سەندەر قالاي ەسەپتەيسىڭدەر، بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ جانە يادرولىق سوعىستى بولدىرماۋ پروبلەماسى عالامدىق پروبلەمالار اراسىندا ءبىرىنشى كەزەكتەگىسى قايسىسى. جاۋاپتارىڭدى دالەلدەڭدەر.
3. «ەلىمىزدە بەيبىتشىلىك بولسىن دەسەڭ – سوعىسقا دايىندال»، سويلەمنىڭ ماعاناسىن تۇسىندىرىڭدەر.
4. عالامدىق پروبلەمالاردىڭ شەشۋ جولى مەملەكەتتەر مەن ۇكىمەتتەرگە عانا ەمەس، سونداي - اق جەردىڭ بارلىق تۇرعىندارىنا، ءاربىر جەكە ادامعا، ونىڭ ىشىندە سەندەردىڭ ءارقايسىلارىڭا بايلانىستى برولاتىنى نەلىكتەن؟
5. قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىن رەتتەۋشى ىشكى تۇراقتىلىق پەن جەتىستىكتەردىڭ نەگىزگى سەبەپتەرىن اتاپ تۇسىندىرىڭدەر
«ءبىلۋ» (كىم؟ نە؟ قاشان؟ قايدا؟ نە ىستەدى؟ )
پروبلەمالىق تاپسىرما:
ماتەريكتەگى حالىقتىڭ تارالۋ زاڭدىلىعى نەدە؟
ەڭ العاشقى حالىقتار قانداي ايماقتاردى مەكەندەدى، ويكۋمەن دەگەنىمىز نە؟
ناسىلدەردىڭ سىرقى بەلگىلەرى قانداي؟
ادامزاتتىڭ عالامدىق پروبلەمالارى جۇكتەۋ