InfoHub Logo

"ءابىلقايىر وزىنە دەشتى قىپشاقتى تۇگەل باعىندىرعان ۋاقىتىندا كەيبىر جوشى تۇقىمىنىڭ سۇلتاندارى وزدەرىنە تونگەن ءقاۋىپتى سەزىپ،باس ساۋعالاۋدى ۇيعاردى. كەرەي حان،جانىبەك سۇلتان جانە سول قاتارلىلار ازداعان ادامىمەن موعولستانعا كەلدى. ول كەزدە موعولستاندا حاندىقتىڭ كەزەگى يسا بۇقا حاندا ەدى. يسا بۇقا حان ولارعا ەرەكشە قامقورلىق كورسەتىپ،موعولستاننىڭ ءبىر بۇرىشىن بەردى،ول جەردە ولار قاۋىپ-قاتەرسىز،تىنىش ءومىر ءسۇردى. وزبەك ۇلىسىندا ءابىلقايىر ولگەن سوڭ،ءوزارا قىرقىس باستالدى،مۇمكىندىگى بارلارى تىنىشتىق ىزدەپ،كەرەي مەن جانىبەك حاندارعا قوسىلۋعا اسىقتى. وسى سەبەپتەن ولار اجەپتاۋىر كۇشەيدى.ولار الدىمەنەن،وزدەرىنىڭ ەلىنەن بولەكتەنىپ،ءبىراز ۋاقىت قولىنىن كەلەر دارمەن جوق،كەزبە بولىپ جۇرگەندىكتەن،"قازاق" اتاندى،وسى اتاۋ سولارعا بەكىدى.كەرەي حاننان كەيىن،حاندىق تاعى ونىڭ ۇلى بۇرىندىققا بۇيىردى.جوعارىدا اتى اتالعان قاسىم حان جانىبەكتىڭ بالاسى ەدى.كەرەيدىڭ بۇرىندىقتان باسقا كوپتەگەن ۇلدارى بولدى جانە جانىبەكتىڭ دە قاسىمنان وزگە ۇلدارى بار ەدى.سونىڭ ىشىندە ادىك سۇلتان؛سۇلتان ءابۋ سايد مىرزانىڭ ۇلى-مىرزا سۇلتان ماحمۇد ولگەننەن سوڭ، ءجۇنىس حاننىڭ ءتورتىنشى قىزى نيگار حانىمدى سوعان بەرىپ ەدى.تاشكەنتتى تالايتىن كەزدە ادىك سۇلتان شاكيبەك حاننان قاشىپ، قازاقتارعا كەتتى، سۇلتان نيگار حانىم ارتىنان كەتىپ ەدى.ادىك سۇلتان قايتىس بولعاندا حانىمدى اق نەكەمەن قاسىم حان الدى. 

ادىك سۇلتاننان كەيىن قاسىم حان وتە كۇشەيدى،اقىرى بۇرىندىق حان ەلدەن كەتىپ،سامارقانعا بارىپ،جات جۇرتتا قايتىس بولدى.قاسىم حان دەشتى قىپشاققا تۇگەل بيلىك جۇرگىزىپ، جوشى حاننان كەيىن ەشكىم يە بولماعان اتاق-داڭققا بولەندى،ونىڭ اسكەرى ءۇش ءجۇز مىڭنان استى.1518 جىلى ول ولگەن سوڭ، قازاق سۇلتاندارى ءوزارا جاۋلاستى. قاسىمنان كەيىن،ونىڭ ۇلى ماماش حان بولىپ ەدى،ءبىراق ول ءبىر سوعىستىڭ كەزىندە اۋىرىپ،قايتىس بولدى.وسىدان كەيىن ادىك سۇلتاننىڭ ۇلى تاحير حان بولدى.ول وتە قاتىگەز ادام بولعاندىقتان،ونىڭ ماڭىنداعى 400 مىڭ ادام ءبىر ساتتە ءبولىنىپ،كوشىپ كەتتى.وسىلاي قىرعىزدىڭ ورتاسىندا جالعىز قالىپ،ەڭ سورلى جاعدايدا قايتىس بولدى. موعولستاندا ءبىر وتىز مىڭ ادام جينالىپ ەدى، وعان ءتاحيردىڭ اعاسى بۇيدان حان بولدى.1523 جىلى قازاقتار ميلليون ادام ەدى..."

مۇحامەد حايدار، تاريح-ي-راشيدي

ماتەريالى پو يستوريي كازاحسكيح حانستۆ Xv-XvIII ۆۆ.-الما-اتا،1969.-222-223-بب.

---