قازاقستان تاريحى بويىنشا قايتالاۋ ساباعى
بىلگىر – توپ باسشىسى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: قازاقستان تاريحى بويىنشا العان بىلىمدەرىن جيناقتاپ ودان ءارى تانىمدىلىعىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ قازاق تاريحىن بىلۋگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، قوسىمشا ىزدەۋگە مۇمكىندىك جاساۋ.
تاربيەلىك ماقساتى. ەلىن، وتانىن سۇيۋگە، ادامگەرشىلىك ەرلىككە، ادامدىققا تاربيەلەۋ. قازاق حالقىنىڭ ماقال – ماتەلدەرىن، دانالىق سوزدەرىن وقىپ – ۇيرەنۋىنە شەشەندىككە باۋلاۋ.
كورنەكىلىك:
پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر.
«ەل كوشىن باستاۋ ماعان – سىن، مەنى قوستاۋ ەلگە سىن،» «بىلەكتى ءبىردى جىعادى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»
ساباق ءتۇرى:
ءداستۇرلى ەمەس ساباق. ينتەللەكتۋالدى شوۋ – ويىنى.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
2. ءادىلقازى القاسى.
3. ويىندى بالدىق جۇيەمەن باعالاۋ. (10 بالدان – 40 بالعا)
ويىن ساتىلارى:
• بايگە تاريحىڭدى بىلەسىڭ بە؟
• كوكپار (وتان، تۋعان جەر تۋرالى ماقال – ماتەل تارتىسى)
• كىم تاپقىر، كىم بىلگىر
• دانالاردان شىققان ءسوز.
• شەشەندىك (وراتور) تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن كۇرەس – ەلگە تيگەن ۇلەس.
ۇيىمداستىرۋ.
توپ وقۋشىلارى ەكى توپقا بولىنەدى. ساباققا شاقىرىلعان مۇعالىمدەردەن ءادىل قازى سايلاندى. ويىن ناتيجەسى ەكى توپتىڭ ىشىنەن توپ باسشىسىن انىقتاۋ.
ءى. بايگە.
1. 1950 ج. ق. قاسىم ۇلى كوتەرىلىسى تۋرالى جازعان قاي تاريحشىنى 25 - جىلعا سوتتادى؟ (ە.بەكماحانوۆ)
2. 1986 ج. جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ باستالۋىنا قانداي وقيعا سىلتاۋ بولدى؟
(باسشى قىزمەتكەردىڭ سىرتتان اكەلىنۋى.)
3. قازاقستان تۇڭعىش كونستيتۋسياسى قاشان قابىلداندى؟
(1993 ج. 28 قاڭتار)
4. قازاق عارىشكەرى ت. اۋباكىروۆ قاشان عارىشقا ۇشتى؟ (1991ج 2 قازان)
5. مەملەكەتتىك رامىزدەن قاشان قابىلداندى؟ (19982جىل)
6. اسانقايعى قاي حاننىڭ اقىلشىسى بولدى؟ (جانىبەك)
7. اق تارىنىڭ اتاسى ش. بەرسييەۆ تۋرالى جازعان جازۋشى؟ (ع. مۇستافين)
8. قازاق دالاسىنىڭ باتىرى اتاعىن العان قازاق؟ (ق. مۇڭايتپاسوۆ).
9. ۇلى وتان سوعىسىندا قانشا قازاقستاندىق كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن الدى؟ (500)
10. 1997جىل قانداي جىل بولىپ بەلگىلەندى؟
(قۋعىن – سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى)
11. 25 - قازان قانداي كۇن؟ (رەسپۋبليكا كۇنى)
12. ويىلدىق كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى؟ (ن. ونوپريەنكو)
13. قازاقستان - 2030 جولداۋى قاي جىلى جاريالاندى؟ (1998 جىلى)
14. تۇڭعىش پرەزيدەنت سايلاۋى قاشان ءوتتى؟ (1991جىلى 1 جەلتوقسان)
15. ەلىمىزدە تىڭ جانە تىڭايعان جەردى يگەرۋ قاشان باستالدى؟
(1954 جىلى)
16. قازىرگى كونستيتۋسيا قاشان باستالدى؟ (1995 ج. 30 تامىز)
17. 1991 ج 21 - جەلتوقساندا دۇنيە جۇزىندە قانداي مەملەكەت ءومىر ءسۇرۋىن توقتاتتى؟ (كسرو)
18. «قازاق ءتىلى» قوعامى قاي جىلى قۇرىلدى؟ (1989 ج 22 قىركۇيەكتە)
(سۇراققا - شاپشاڭ جاۋاپ بەرۋ)
ءىى. ەكى توپ ءبىر – بىرىنە ماقال ايتىپ، «كوكپارعا» تۇسەدى.
ءىىى. كىم تاپقىر، بىلگىر!
ماقالدىڭ جارتىسى ايتىلادى، جاسىرىلعان ءسوزدى، قازاق – ورىس تىلىندە ايتۋ.
1. اشۋ بار جەردە،
اقىل تۇرمايدى. اقىل – ۋم
2. اتپاز كورگەن ات تانىر،
ۇستاز كورگەن حات تانىر. حات – پيسمو.
3. ويلاماعان مي ساسيدى،
كوپ تۇرعان سۋ ساسيدى. سۋ – ۆودا.
4. ەردى نامىس
قوياندى قامىس ولتىرەدى. قويان – زاياس.
5. كىتاپ – ءبىلىم بۇلاعى،
ءبىلىم - ءومىر شىراعى. ءبىلىم – زنانيە
6. اعانى كورىپ، ءىنى وسەر اعا - برات
اپانى كورىپ، ءسىڭلى وسەر. اپا – سەسترا
7. جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى،
ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى. نان – حلەب
8. شەشەن ءسوز باستار،
باتىر قول باستار. قول – رۋكا
9. جىلى كيىم ءتاندى جىلىتار،
جىلى ءسوز جاندى جىلىتار. ءسوز – سلوۆا
10. ەر ءبىر رەت ولەدى،
قورقاق مىڭ رەت ولەدى. مىڭ – تىسياچو
11. ادامدى ادام ەتكەن ەڭبەك – ترۋد
12. وقۋ ينەمەن قۇدىق قازعانداي ينە – يگلا
ءىV. دانالاردان شىققان ءسوز... كىمنىڭ ايتقانى.
1. «كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار. اۋەلى – ناداندىق، 2 - ەرىنشەكتىك، 3 - زالىمدىلىق» (اباي)
2. «وتىرىكتىڭ بالىن جالاپ ءتىرى جۇرگەنشە،
شىندىقتىڭ ۋىن ءىشىپ جۇرگەن ارتىق» (ب. مومىش ۇلى)
3..... ەش ءبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز،
باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز. (قازىبەك بي)
4. انا ءتىلىن ۇمىتقان ادام،
ءوز حالقىن وتكەنىنەن دە، بولاشاعىنان دا قول ۇزەدى. (ع. مۇسىرەپوۆ)
5. مەن - قازاقپىن بيىكپىن بايتاق ەلمىن،
قايتا تۋدىم، ومىرگە قايتا كەلدىم. (ج. مولداعالييەۆ)
6. ويىل دەگەن ويىندى، وتىن تاپساڭ تويىڭدى. (اسان قايعى)
7. بايلىق – ەريتىن مۇز،
بالا – ارتتا قالعان ءىز. (تولەبي)
8..... وڭاي دەگەن نە؟
قيىن دەگەن نە؟
وڭاي اقىل ايتۋ،
قيىن ورىنداۋ. (موڭكە بي)
ءتورت تۋردىڭ قورىتىندىسىن ايتۋ ءادىل قازىعا بەرىلەدى.
ەكى توپتان كوپ بال جيناعان ەكى وقۋشى شىعىپ، «تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن كۇرەس – ەلگە تيگەن ۇلەس» تاقىرىبى بويىنشا شەشەندىك سايىسىنا قاتىسادى.
V تۋردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «توپ باسشىسى» انىقتالادى. ساباق سوڭىندا جاقسى بەرگەن وقۋشىلار باعالانادى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: قازاقستان تاريحى بويىنشا العان بىلىمدەرىن جيناقتاپ ودان ءارى تانىمدىلىعىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ قازاق تاريحىن بىلۋگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، قوسىمشا ىزدەۋگە مۇمكىندىك جاساۋ.
تاربيەلىك ماقساتى. ەلىن، وتانىن سۇيۋگە، ادامگەرشىلىك ەرلىككە، ادامدىققا تاربيەلەۋ. قازاق حالقىنىڭ ماقال – ماتەلدەرىن، دانالىق سوزدەرىن وقىپ – ۇيرەنۋىنە شەشەندىككە باۋلاۋ.
كورنەكىلىك:
پلاكاتقا جازىلعان سوزدەر.
«ەل كوشىن باستاۋ ماعان – سىن، مەنى قوستاۋ ەلگە سىن،» «بىلەكتى ءبىردى جىعادى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»
ساباق ءتۇرى:
ءداستۇرلى ەمەس ساباق. ينتەللەكتۋالدى شوۋ – ويىنى.
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ.
2. ءادىلقازى القاسى.
3. ويىندى بالدىق جۇيەمەن باعالاۋ. (10 بالدان – 40 بالعا)
ويىن ساتىلارى:
• بايگە تاريحىڭدى بىلەسىڭ بە؟
• كوكپار (وتان، تۋعان جەر تۋرالى ماقال – ماتەل تارتىسى)
• كىم تاپقىر، كىم بىلگىر
• دانالاردان شىققان ءسوز.
• شەشەندىك (وراتور) تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن كۇرەس – ەلگە تيگەن ۇلەس.
ۇيىمداستىرۋ.
توپ وقۋشىلارى ەكى توپقا بولىنەدى. ساباققا شاقىرىلعان مۇعالىمدەردەن ءادىل قازى سايلاندى. ويىن ناتيجەسى ەكى توپتىڭ ىشىنەن توپ باسشىسىن انىقتاۋ.
ءى. بايگە.
1. 1950 ج. ق. قاسىم ۇلى كوتەرىلىسى تۋرالى جازعان قاي تاريحشىنى 25 - جىلعا سوتتادى؟ (ە.بەكماحانوۆ)
2. 1986 ج. جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ باستالۋىنا قانداي وقيعا سىلتاۋ بولدى؟
(باسشى قىزمەتكەردىڭ سىرتتان اكەلىنۋى.)
3. قازاقستان تۇڭعىش كونستيتۋسياسى قاشان قابىلداندى؟
(1993 ج. 28 قاڭتار)
4. قازاق عارىشكەرى ت. اۋباكىروۆ قاشان عارىشقا ۇشتى؟ (1991ج 2 قازان)
5. مەملەكەتتىك رامىزدەن قاشان قابىلداندى؟ (19982جىل)
6. اسانقايعى قاي حاننىڭ اقىلشىسى بولدى؟ (جانىبەك)
7. اق تارىنىڭ اتاسى ش. بەرسييەۆ تۋرالى جازعان جازۋشى؟ (ع. مۇستافين)
8. قازاق دالاسىنىڭ باتىرى اتاعىن العان قازاق؟ (ق. مۇڭايتپاسوۆ).
9. ۇلى وتان سوعىسىندا قانشا قازاقستاندىق كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن الدى؟ (500)
10. 1997جىل قانداي جىل بولىپ بەلگىلەندى؟
(قۋعىن – سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى)
11. 25 - قازان قانداي كۇن؟ (رەسپۋبليكا كۇنى)
12. ويىلدىق كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى؟ (ن. ونوپريەنكو)
13. قازاقستان - 2030 جولداۋى قاي جىلى جاريالاندى؟ (1998 جىلى)
14. تۇڭعىش پرەزيدەنت سايلاۋى قاشان ءوتتى؟ (1991جىلى 1 جەلتوقسان)
15. ەلىمىزدە تىڭ جانە تىڭايعان جەردى يگەرۋ قاشان باستالدى؟
(1954 جىلى)
16. قازىرگى كونستيتۋسيا قاشان باستالدى؟ (1995 ج. 30 تامىز)
17. 1991 ج 21 - جەلتوقساندا دۇنيە جۇزىندە قانداي مەملەكەت ءومىر ءسۇرۋىن توقتاتتى؟ (كسرو)
18. «قازاق ءتىلى» قوعامى قاي جىلى قۇرىلدى؟ (1989 ج 22 قىركۇيەكتە)
(سۇراققا - شاپشاڭ جاۋاپ بەرۋ)
ءىى. ەكى توپ ءبىر – بىرىنە ماقال ايتىپ، «كوكپارعا» تۇسەدى.
ءىىى. كىم تاپقىر، بىلگىر!
ماقالدىڭ جارتىسى ايتىلادى، جاسىرىلعان ءسوزدى، قازاق – ورىس تىلىندە ايتۋ.
1. اشۋ بار جەردە،
اقىل تۇرمايدى. اقىل – ۋم
2. اتپاز كورگەن ات تانىر،
ۇستاز كورگەن حات تانىر. حات – پيسمو.
3. ويلاماعان مي ساسيدى،
كوپ تۇرعان سۋ ساسيدى. سۋ – ۆودا.
4. ەردى نامىس
قوياندى قامىس ولتىرەدى. قويان – زاياس.
5. كىتاپ – ءبىلىم بۇلاعى،
ءبىلىم - ءومىر شىراعى. ءبىلىم – زنانيە
6. اعانى كورىپ، ءىنى وسەر اعا - برات
اپانى كورىپ، ءسىڭلى وسەر. اپا – سەسترا
7. جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى،
ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى. نان – حلەب
8. شەشەن ءسوز باستار،
باتىر قول باستار. قول – رۋكا
9. جىلى كيىم ءتاندى جىلىتار،
جىلى ءسوز جاندى جىلىتار. ءسوز – سلوۆا
10. ەر ءبىر رەت ولەدى،
قورقاق مىڭ رەت ولەدى. مىڭ – تىسياچو
11. ادامدى ادام ەتكەن ەڭبەك – ترۋد
12. وقۋ ينەمەن قۇدىق قازعانداي ينە – يگلا
ءىV. دانالاردان شىققان ءسوز... كىمنىڭ ايتقانى.
1. «كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار. اۋەلى – ناداندىق، 2 - ەرىنشەكتىك، 3 - زالىمدىلىق» (اباي)
2. «وتىرىكتىڭ بالىن جالاپ ءتىرى جۇرگەنشە،
شىندىقتىڭ ۋىن ءىشىپ جۇرگەن ارتىق» (ب. مومىش ۇلى)
3..... ەش ءبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز،
باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز. (قازىبەك بي)
4. انا ءتىلىن ۇمىتقان ادام،
ءوز حالقىن وتكەنىنەن دە، بولاشاعىنان دا قول ۇزەدى. (ع. مۇسىرەپوۆ)
5. مەن - قازاقپىن بيىكپىن بايتاق ەلمىن،
قايتا تۋدىم، ومىرگە قايتا كەلدىم. (ج. مولداعالييەۆ)
6. ويىل دەگەن ويىندى، وتىن تاپساڭ تويىڭدى. (اسان قايعى)
7. بايلىق – ەريتىن مۇز،
بالا – ارتتا قالعان ءىز. (تولەبي)
8..... وڭاي دەگەن نە؟
قيىن دەگەن نە؟
وڭاي اقىل ايتۋ،
قيىن ورىنداۋ. (موڭكە بي)
ءتورت تۋردىڭ قورىتىندىسىن ايتۋ ءادىل قازىعا بەرىلەدى.
ەكى توپتان كوپ بال جيناعان ەكى وقۋشى شىعىپ، «تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن كۇرەس – ەلگە تيگەن ۇلەس» تاقىرىبى بويىنشا شەشەندىك سايىسىنا قاتىسادى.
V تۋردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «توپ باسشىسى» انىقتالادى. ساباق سوڭىندا جاقسى بەرگەن وقۋشىلار باعالانادى.
You Might Also Like
-
ا) بىلىمدىلىك: ەلەكتروندى وقۋلىق، تىرەك سىزبا ارقىلى شىعىس قازاقستاننىڭ شارۋاشىلىعىنا سيپاتتاما بەرۋ
