قىز وسسە - ەلدىڭ كوركى
قازاعىمىزدا ەجەلدەن كەلە جاتقان ناقىل ءسوز بار "قىز وسسە - ەلدىڭ كوركى، گۇل وسسە - جەردىڭ كوركى" دەگەن. ءتۇبى تەرەڭ سوزدەردىڭ ماعىناسى مول. ەگەر ءاربىر سوزدە جەكە جەكە تالداساق سوزدىك قور جەتپەي قالادى. ماقالدىڭ ءمانى كىز بالانىڭ نازىكتىگىن، سۇيكىمدىلىگىن، اقىلدىلىعىن، يناباتتى دا يبالىلىعىن، قۇندىلىعىن دارىپتەيدى.
قازاق قاشاندا قىزدىڭ ار ۇياتىن جوعارى قويعان. ەشقاشان قىزدى ەسىك كوزىنە وتىرعىزباي تورىنە شىعارىپ سىيلاعان حالىق. قىزدى حالىقتىڭ، ەل جۇرتتىڭ بەت-بەينەسىنە تەڭەگەن. "قىزعا تىرىق ۇيدەن تىيىم"، "قىزدىڭ جولى- جىڭىشكە" "قىز قوناق"، دەگەن ناقىل سوزدەر دە قىزدى تاربيەلىك كە شاقىرادى.
ءۇش قىزدى دۇنيەگە اكەلگەن، ءوسىرىپ جەتكىزگەن اتا-انا جۇماقتىڭ تورىنە بارادى دەيدى. سەبەبى قىز بالانى تاربيەلەپ، قاناتتىلار قاقتىرماي، تۇمسىقتى شوقتىرماي ءوسىرۋ وڭايدىڭ شارۋاسى ەمەس. سوناۋ زاماننان اتا-بابامىز قىز بالانى ءساندى اشەكەيلەر مەن بۇيىمداردى تاعىپ ءجۇرۋىنىڭ دە ءوز ءمانى بار بولعان ەكەن. ءتۇرلى اشەكەي بۇيىمدار بويجەتكەننىڭ كوركىنە، سۇلۋلىعى مەن نازىكتىگىنە وتە ءبىر جاراسىمدى كەلبەت بەرگەن. ونىمەن قوسا، كوز تيمەيدى دەپ تە ىرىمداعان. سىلدىرلاعان سىرعانىڭ سىلدىرىن ەستىرتپەي، اقىرىن باسىپ جۇرۋگە، ياعني قىزدى سابىرلى، وتە ءتوزىمدى دە سىپايى بولىپ وسۋىنە باۋلىعان. قازاق قىزىن بولاشاق انا، بولاشاقتىڭ ۇرپاق جالعاستىرۋشى رەتىندە قىزدار مەن بويجەتكەندەردى، اپا – اجەلەرگە ۇلكەن سىي قۇرمەتپەن قاراعان.
قازاقتا قىز بالاسى ۇياڭ دا يناباتتى، سىپايى بولعان.
ەر ادامعا تىك قاراماعان.
ءجۇرىس-تۇرىسى سالماقتى بولىپ، سىزىلىپ، سىپايى قوزعالعان.
ورىنسىز جىرتىڭداپ، كۇلمەگەن.
ەشكىمنىڭ ءسوزىن بولمەگەن.
ەتەگى ۇزىن، كەڭ كويلەك كيگەن.
باسىندا تاقيا نە بوركى بولعان.
ءجونسىز، ادەپسىز سويلەمەگەن.
كىسىنىڭ الدىن كەسىپ وتپەگەن.
داۋىس كوتەرمەي، باسەڭ داۋىسپەن سويلەگەن.
كەشكىلىك جالعىز جۇرمەگەن.
باسقالارعا قول تيگىزبەگەن جانە كىسىنى بولسىن، جانۋاردى بولسىن تەپپەگەن.
سۋىق ءجۇرىس، سۋماڭ قىلىققا بارماعان.
وتىرىك، وسەك ايتپاعان.
ادامعا قاراپ ەسىنەپ نە كەرىلمەگەن.
تالتايىپ وتىرماعان.
تاماقتى اساپ جەمەگەن.
بۇراڭداپ، قىلىمسىماعان.
بىرەۋدىڭ الدىندا كيىم اۋىستىرماعان.
سالت-داستۇردەن اتتاماعان.
ەشكىمدى عايباتتاماعان.
ىشىمدىك ىشپەگەن، شىلىم شەكپەگەن.
تاكاپپارلىققا جول بەرمەگەن.
ۇلكەن-كىشىنى سىيلاعان.
شەكتەن تىس بويانىپ، جاسانباعان.
مۇنىڭ ءبارى ەسكىلىكتىڭ ەمەس، تەكتىلىكتى بىلدىرەدى.
ەلريزا باۋىرجان قىزى
You Might Also Like
-
ەرتە-ەرتە، ەرتە دە بiر شالدىڭ كەمپiرi ءولiپ، شيەتتەي ءۇش بالاسىمەن قالسا دا، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي، قاناتتىعا قاقتىرماي اسىراپ-باعىپ، بۇگiنگiدەي الەتكە جەتكiزiپتi. جەر ورتاسى الپىستان اسىپ، جەتپiسكە ت...
-
نۇر-سۇلتان قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى شولپان قادىروۆا وقۋشىلاردىڭ وقۋ جەتىستىكتەرى قالاي باعالاناتىنىن ءتۇسىندىردى.
