سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 اپتا بۇرىن)
قوعام جانە ەكونوميكا
ءپان اتى: «ادام جانە قوعام»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قوعام جانە ەكونوميكا»
ساباقتىڭ ماقساتى: ويىن ويناتۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق بەلسەندىلىگى، ءبىلىم دەڭگەيىن، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، تەوريا مەن پراكتيكانى ۇشتاستىرۋعا بىلۋگە، لوگيكالىق ويلاۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ.
ا) بىلىمدىلىك: «ادام جانە قوعام، ەكونوميكا جايلى بىلىمدەردى جەتىلدىرۋ»
ب) دامىتۋشىلىق: ءتۇرلى دەرەك كوزدەرىمەن جۇمىس جاساۋ، بىلىكتىلىكتەرىن، ىزدەمپازدىقتارىن، سويلەۋ تىلدەرىن دامىتۋ
ۆ) تاربيەلىك: شاپشاڭدىققا، جۇيەلىككە، جاۋاپكەرشىلىككە، ىزدەمپازدىققا، اسەمدىككە باۋلى، تاريحتى قۇرمەتتەۋگە، وتانسۇيگىشتىككە، پاتريوتتىق سەزىمدەرگە.
ءىى. ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق.
ءىىى. ساباقتىڭ ءادىسى: ويىن.
ءىV. ءپان ارالىق بايلانىس: گەوگرافيا، نارىقتىق ەكونوميكا، قۇقىق، قازاقستان تاريحى.
V. كورنەكىلىگى: ۇلەستىرمەلى قاعازدار، كونۆەرتتەر، پلاكاتتار، كىتاپتار كورمەسى.

ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەپ، توپ وقۋشىلارىنىڭ ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ.
قوش كەلدىڭ قۇتتى مەكەن ەلىنە،
باتىر اتام مەكەن ەتكەن جەرىنە.
شاكىرتتەرىم، بەرى جاقىن كەلىندەر،
باقتارىڭدى سىنعا سالىپ كورىڭدەر.
بىلىمدەرىن سىناماقشى ويىندا،
كىمدەر جۇيرىك، كىمدەر ەپتى ءبىلى4دەر.
ءىى. تاراۋ بويىنشا قايتالاۋ بولعاندىقتان ويىن تۇردە وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەكسەرۋ جانە قوسىمشا بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ. وقۋشىلاردى ەكى توپقا بولەمىز. ويىنعا قاتىساتىن توپتار مەن جانە ويىن ەرەجەسىمەن تانىستىرۋ. ويىن ءىV كەزەڭنەن قۇرالعان. ءار كەزەڭدە توپ وقۋشىلارى بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ «التىن قورعا ۇپاي جينايدى».

ويىن شارتى:
ءى – كەزەڭ. «قانات قاقتى»
ءىى – كەزەڭ. «دومينو ويىنى»
ءىىى – كەزەڭ. «سامعاۋ»
ءىV – كەزەڭ. «ويلان تاپ»
V – كەزەڭ. «ستراتەگيالىق باعىت»كەستەمەن جۇمىس

«ادام بايلىعىنىڭ ىشىندەگى ەڭ تاماشاسى ءبىلىم»،- دەگەن ەكەن شىعىس عۇلاماسى ءابۋ رايحان ءال – بيرۋني. ەندەشە ويىنىمىزدى باستايىق.
ءى - كەزەڭ.«قانات قاقتى». بۇل كەزەڭنىڭ شارتى بويىنشا ەكى توپقا بىردەي بەس سۇراقتان ون سۇراق بەرىلەدى. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى قۇس قاناتىن قۇراستىرادى. ويىن سوڭىندا ءار توپ ءوز ۇپايىن توپتاسىپ قۇرعان قۇسىنان بايقايدى.

ءى – توپقا قويىلاتىن سۇراق:
1.. ادام بالاسىنىڭ قاجەتتىلىگىن وتەۋدىڭ ناقتى جولى نە؟(ەڭبەك)
2. يگىلىك دەگەنىمىز نە؟(ادامنىڭ قاجەتتىلىگىن وتەيتىن زاتتار تىزبەسى جانە ونىڭ مۇددەسىنە ماقساتىنا پايدالانۋشىنىڭ تالابىنا جاۋاپ بەرەتىن ەڭبەك ءونىمى.)
3. ماتەريالدىق يگىلىكتەردىڭ ەكونوميكالىق ەمەس بولىمىنە نە جاتادى؟(جاراتىلىستىق اۋا، سۋ، كۇن ساۋلەسى سياقتى قاي مەزگىلدە قاي ۋاقىتتا بولسىن ەمىن - ەركىن پايدالاناتىن قورلار جاتادى، وعان ادام جاعىنان ەشقانداي ارەكەت قولدانىلمايدى.)
4. ماركەتينگ دەگەنىمىز؟(نارىق جۇيەسىندە تۇتىنۋشىلارعا تاۋارلار مەن قىزمەت تۇرلەرىن جەتكىزۋ قىزمەتى)
5. مەملەكەت دەگەنىمىز؟(ءوز ورنالاسقان اۋماقتاعى بۇكىل ەل كولەمىندە بيلىك جۇرگىزەتىن، باسقارۋ جانە ماجبۇرلەۋ اپپاراتى، ءوز الدىنا دەربەس ەرەكشە ساياسي ۇيىم)

ءىى. توپقا قويىلاتىن سۇراق:
1. سالىق دەگەنىمىز نە؟( )
2. ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىك دەگەنىمىز؟(ۇلتتىق ەكونوميكانى ءتيىمدى تۇتىنۋ قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋ )
3. ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەردى وتەۋ نەگە ءتان؟(جەكە ادامعا، ادام توپتارىنا، وتباسىنا، بەلگىلى ءبىر ۇيىمعا، بۇكىل ءبىر مەملەكەتكە، جالپى ادامزات قوعامىنا)
4. ماتەريالدىق يگىلىكتەرگە نەلەر جاتادى؟(جەر، اۋا، كليمات، تاماق ونىمدەرى، عيماراتتار، ماشينالار، قۇرال جابدىقتار، سوعان قوسا پاتەنتتەر، اۆتورلىق قۇقىقتار)
5. مەنەدجەر دەگەنىمىز كىم؟(كاسىبي جالدامالى باسقارۋشى ياعني ءوندىرىستى باسقارۋ جونىندەگى مامان)
«ءبىلىم بىلىكتىلىككە جەتكىزەر باسپالداق، ال – بىلىكتىلىك سول ءبىلىمدى ىسكە اسىرا ءبىلۋ داعدىسى»- دەگەن ۇلى ۇستاز ا. بايتۇرسىنوۆ.
سونىمەن كەلەسى كەزەڭىمىزدى باستايمىز.

ءىى – كەزەڭ «دومينو»ويىنى بۇل ويىندا كونۆەرتكە سالىنعان سوزدەردەن ەرەجە قۇراستىرۋ كەرەك.
ءى توپقا بەرىلگەن كونۆەرت ىشىندەگى سوزدەردەن قۇرالعان سويلەم: (امورتيزاسيا دەگەنىمىز – نەگىزگى قورلاردىڭ قۇنىن، سولاردىڭ كومەگىمەن وندىرەتىن تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەرگە بىرتە – بىرتە كوشىرۋ نەمەسە اقشا قاراجاتىن ماقساتتى تۇردە جيناقتاۋ جانە ونى توزىعى جەتكەن نەگىزگى قورلاردىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن پايدالانۋ.)

ءىى توپقا بەرىلگەن كونۆەرت ىشىندەگى سوزدەردەن قۇرالعان سويلەم: (قارجىلاندىرۋ دەگەنىمىز ۇلتتىق ەكونوميكا مەن ونىڭ كوپتەگەن سالالارىن دامىتۋعا، الەۋمەتتىك مادەني شارالارعا، قورعانىسقا جۇمسالاتىن شىعىندار مەن قامتاماسىز ەتۋ.)
«بىرلىككە سەنگەن زاماندا – ەشكىمگە ەسە بەرمەدىك،
بىلىمگە سەنەر زاماندا قاپى قالىپ جۇرمەيىك»،- دەگەن ابىلاي حاننىڭ ويلى سوزىمەن كەلەسى كەزەڭگە كوشەلىك.

ءىىى – كەزەڭ. «سامعاۋ»بۇل كەزەڭنىڭ شارتى بويىنشا ءبىر رەت نار تاۋەكەل جاساۋعا بولادى ياعني مۇعالىمنەن كومەك سۇراي الادى.
ءى توپقا بەرىلەتىن سۇراق: نارىقتىق قاتىناستارعا ءوتۋ ءۇشىن شوكوتەراپيا امالىن كوپتەگەن مەملەكەتتەر پايدالاندى. ول ەركىن نارىقتى جۇزەگە اسىرادى. مىسالعا پولشا ەلى جاتادى. ال ەندى سۇراق: پولشا ەلىنىڭ يدەياسىنىڭ ماقساتى قانداي جانە ءبىرىنشى كەزەڭىنە جاتاتىندار؟ كومەك: شوكوتەراپيا دەگەنىمىز - ەكونوميكالىق قىزمەتتەر ارقىلى ءوز مۇددەلەرىنىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىن قامتاماسسىز ەتە وتىرىپ كوزدەگەن ماقساتقا قول جەتكىزۋ.(كەستەمەن جۇمىس)
جاۋابى.:(پولشا ەلىنىڭ يدەيانىڭ ماقساتى: ماكروەكونوميكالىق تۇراقتاندىرۋ، ونىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنە باعانى ىرىقتاندىرۋ، بارىنشا تەز جەكەشەلەندىرۋ، ىشكى نارىقتى اشىق ۇستاۋ قارجىلىق تۇراقتاندىرۋ جاتادى)

ءىى توپقا بەرىلەتىن سۇراق: ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ اينالىمعا ەنگىزىلۋى تاۋەلسىز مەملەكەت تاريحىندا ماڭىزى زور كەزەڭ بولىپ قالماق جانە ول قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باستى بەلگىسى بولۋىمەن ايقىندالادى. وتە قۇپيا جاعدايدا جاسالىنعان بانكنوت تەڭگە ۇلتتىق ۆاليۋتا1993 ج15 قاراشادا ەنگىزىلدى، ونىڭ ءى دوللارعا شاققانداعى ايىرباستاۋ باعامى 4، 7 تەڭگە بولدى. ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ ەنگىزىلۋى جەتكىلىكتى التىن ۆاليۋتا قورىن جاساۋدى قاجەت ەتتى. ال ەندى سۇراق: قازاقستاندا لوندون بيرجاسىنىڭ تالاپتارىنا ساي التىن ءوندىرۋ قايدا ۇيىمداستىرىلدى جانە قاي جىلى قانداي كومپانيا قۇرىلدى؟

كومەك: كومپانيا تازارتىلعان التىن ءوندىردى، بۇگىندە ونىڭ زەرگەرلىك ءوندىرىسى بار. سونىمەن قاتار 1994 ج 19 مامىر كۇنى پرەزيدەنت ن. ءا. نازاربايەۆ ۇلتتىق بانكتىڭ اقشا شىعاراتىن بانكنوت فابريكاسىن سالتاناتتى تۇردە اشتى. جاۋابى:(وسكەمەن قورعاسىن – مىرىش كومبيناتىندا جانە 1993 ج جىلدىڭ باسىندا «التىن الماز»ۇلتتىق اكسيونەرلىك كومپانياسى قۇرىلادى.)
«ەشقاشان دا ءبارىن بىلەمىن، ەندى ماعان بۇدان ارتىق ۇيرەنەتىن ەشتەڭە جوق دەپ ساناۋشى بولما»ن. د. زەلەنسكييدىڭ سوزىمەن كەلەسى كەزەڭگە كوشەمىز.
IV – كەزەڭ. «ويلان تاپ» ەكى توپقا دا ءبىر رەبۋس بەرىلەدى
V – كەزەڭ «ستراتەگيالىق باعىت»كەستەمەن جۇمىس. ەكى توپقا دا كەستە بەرىلەدى، كەستەنى توپ پەن تولتىرىپ، جاۋابىن ەكى توپتان ەكى وقۋشى ءتۇسىندىرىپ بەرەدى.

ءىىى. قايتالاۋ ساباعىن بەكىتۋ
IV. وقۋشىلاردى باعالاۋ. باعالاۋ پاراعىن تولتىرام.
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
قولدانىلعان ادەبيەتتەر: «ادام جانە قوعام»وقۋلىق، گازەت، جۋرنالدار.

قىزىلوردا وبلىسى، ارال قالاسى،
ارال كوپسالالى كوللەدجىنىڭ
تاريح ءپانى وقىتۋشىسى ايگۇل قوجامسۇگىروۆا

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما