قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر (سىزۋدان كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى)
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ءتىلى 5 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
6. قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر
7. نارسەنىڭ نەگىزگى ەكى كورىنىسى بويىنشا ونىڭ ءۇشىنشى نەگىزگى كورىنىسىن سالۋ.
8. نارسەنىڭ نەگىزگى ەكى كورىنىسى بويىنشا ونىڭ ءۇشىنشى نەگىزگى كورىنىسىن سالۋ. جاتتىعۋ.
9. بەتتەردىڭ قيىلىسۋ سىزىقتارىن كورىنىستە كەسكىندەۋ.
10. نارسەنىڭ ولشەمدەرىن سىزباعا ءتۇسىرۋ تۋرالى.
ساباق: №41
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر شىعارىپ الۋعا، سىزبادا كورىنىستەردى ورنالاستىرۋعا ۇيرەتۋ، داعدىلاندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى تەوريادان ساراماندىلىق جۇمىسقا يكەمدەۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءبىلىمىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، شەبەرلىگىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىلىك: كەڭىستىك وي ءورىسىن كەڭەيتۋ، وقۋشىلاردى سىزبا جۇمىستارىن ۇقىپتى، تازا سالۋعا، شاپشاڭدىققا، شىدامدىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ا4 پىشىمىندەگى قاعاز، قارىنداشتار، سىزعىش، وشىرگىش، شەڭبەرسىزار جانە ت. ب.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
5. ساباقتى بەكىتۋ.
6. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ بارىسى:
كۇردەلى تەتىكبولشەكتىڭ كەيبىر ەلەمەنتتەرى نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانىپ پروەكسيالانۋى مۇمكىن. مىسالى، 107، ا - سۋرەتتە كەسكىندەلگەن تەتىكبولشەكتى قاراستىرايىق. وسى تەتىكبولشەكتىڭ باس جانە ۇستىڭگى كورىنىستەرى 107، ءا - سۋرەتتە سالىنعان. گوريزونتال پروەكسيادا (ۇستىڭگى كورىنىستە) تەتىكبولشەكتىڭ وڭ جاق بولىگى بۇرمالانىپ تۇسكەن. باسقا نەگىزگى كورىنىستەردىڭ بىرەۋىنە تەتىكبولشەكتىڭ بۇل بولىگى بۇرمالانباي تۇسەتىن بولار؟ بۇل سۇراققا نارسەنىڭ كەسكىنىن بايقاپ قاراپ بارىپ جاۋاپ بەرۋگە بولادى. تەتىكبولشەكتىڭ بۇل بولىگى نەگىزگى كورىنىستىڭ بىرىندە دە ءوزىنىڭ ناقتى شاماسىن ساقتامايدى، بارلىق نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانادى. نارسەنىڭ بۇل بولىگىنىڭ بۇرمالانباعان كەسكىنىن الۋ ءۇشىن، ونى باسقا جازىقتىققا پروەكسيالاۋ كەرەك. جاڭا 4 جازىقتىقتى نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانىپ كەسكىندەلەتىن تەتىكبولشەك بولىگىنىڭ جاعىنا پاراللەل ەتىپ ورنالاستىرادى (107، ا - سۋرەت). وسى جاڭا جازىقتىقتى قوسىمشا پروەكسيالار جازىقتىعى دەپ اتايدى. قوسىمشا پروەكسيا جازىقتىعىنا تەتىكبولشەك تىك بۇرىشتاپ پروەكسيالانادى. سودان كەيىن قوسىمشا جازىقتىقتى پروەكسيالار جازىقتىعىمەن بەتتەستىرەدى. الىنعان پروەكسيانى تەتىكبولشەكتىڭ قوسىمشا كورىنىسى دەپ اتايدى. قوسىمشا كورىنىستە تەتىكبولشەكتىڭ نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانعان بولىگى ناقتى شاماسىندا پروەكسيالانۋى كەرەك. قاراۋ باعىتىن نۇسقامامەن كورسەتىپ، ونىڭ ۇستىنە بەلگى قويامىز. بەلگى ورىس ءالفاۆيتىنىڭ باس ارىپتەرىمەن جازىلادى. مىسالى،
ا، ب،.... قوسىمشا كورىنىستىڭ ۇستىنە دە نۇسقاما سىزىلىپ، ودان كەيىن ءارىپ بەلگى جازىلادى (108، ا - سۋرەت). قوسىمشا كورىنىستى نەگىزگى كورىنىسپەن پروەكسيالىق بايلانىستا ورنالاستىرۋعا بولادى (108، ءا - سۋرەت). بۇل جاعدايدا قاراۋ باعىتىن نۇسقامامەن كورسەتۋدىڭ نەمەسە بەلگى قويۋدىڭ قاجەتى جوق. قوسىمشا كورىنىستى بۇرىپ كەسكىندەۋگە دە بولادى. مۇنداي بۇرىلعان قوسىمشا كورىنىستى كورسەتۋ ءۇشىن بۇرىلۋ بەلگىسى قولدانىلادى (108، ب - سۋرەت). بۇرىلۋ بەلگىسى ءۇشىن نۇسقامامەن جابدىقتالعان ديامەترى 6 مم - دەن كەم ەمەس شەڭبەر پايدالانىلادى، ال نۇسقامانىڭ قاناتتارى ءوزارا تىك بۇرىش قۇرايدى. كەيدە تۇتاس كورىنىستىڭ ورنىنا نارسەنىڭ بىزگە كەرەك شاعىن بولىگىنىڭ پروەكسياسىن كورسەتۋگە بولادى. نارسەنىڭ بىزگە كەرەك بولىگىنىڭ پروەكسياسىن جەرگىلىكتى كورىنىس دەپ اتايدى. جەرگىلىكتى كورىنىستى پايدالانعاندا سىزبادا باسى ارتىق، كولەمى ۇلكەن ءارى قيىن تيەتىن سالۋلار ورىندالمايدى. سوندىقتان تەحنيكالىق تەتىكبولشەكتىڭ سىزبالارىندا جەرگىلىكتى كورىنىس ءجيى كەزدەسەدى. جەرگىلىكتى كورىنىستىڭ مىسالى 109 - سۋرەتتە بەرىلگەن. بۇل سىزبادا جەرگىلىكتى كورىنىستىڭ بەلگىلەنۋى دە كورسەتىلگەن. جەرگىلىكتى كورىنىس تە قوسىمشا كورىنىس سياقتى بەلگىلەنەدى. جەرگىلىكتى كورىنىستى قوسىمشا كورىنىسپەن شاتاستىرماۋ كەرەك. قوسىمشا كورىنىس تەكشەنىڭ جاقتارىنا (نەگىزگى پروەكسيالار جازىقتىقتارىنا) پاراللەل بولمايتىن جازىقتىققا سالىناتىنى ەستە بولۋ كەرەك. جەرگىلىكتى كورىنىس نەگىزگى كورىنىس بولۋى دا مۇمكىن (109 - سۋرەت). جەرگىلىكتى كورىنىس قوسىمشا كورىنىس تە بولۋى مۇمكىن. 108 - سۋرەتتەن جەرگىلىكتى كورىنىستەردىڭ اتالعان ەكى ءتۇرى دە تابىلادى.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: 109 - سۋرەتتە كەسكىندەلگەن دەنەنىڭ سول جاق جانە وڭ جاق كورىنىستەرىن سىز. ولاردىڭ جەرگىلىكتى كورىنىستەن ايىرماشىلىعىنا زەر سال.
109 - سۋرەتتەگى نارسەنىڭ تىكبۇرىشتى يزومەترياسىن تۇرعىز.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
تاقىرىپتار:
6. قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر
7. نارسەنىڭ نەگىزگى ەكى كورىنىسى بويىنشا ونىڭ ءۇشىنشى نەگىزگى كورىنىسىن سالۋ.
8. نارسەنىڭ نەگىزگى ەكى كورىنىسى بويىنشا ونىڭ ءۇشىنشى نەگىزگى كورىنىسىن سالۋ. جاتتىعۋ.
9. بەتتەردىڭ قيىلىسۋ سىزىقتارىن كورىنىستە كەسكىندەۋ.
10. نارسەنىڭ ولشەمدەرىن سىزباعا ءتۇسىرۋ تۋرالى.
ساباق: №41
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: قوسىمشا جانە جەرگىلىكتى كورىنىستەر شىعارىپ الۋعا، سىزبادا كورىنىستەردى ورنالاستىرۋعا ۇيرەتۋ، داعدىلاندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى تەوريادان ساراماندىلىق جۇمىسقا يكەمدەۋ، وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ءبىلىمىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن، ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، شەبەرلىگىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىلىك: كەڭىستىك وي ءورىسىن كەڭەيتۋ، وقۋشىلاردى سىزبا جۇمىستارىن ۇقىپتى، تازا سالۋعا، شاپشاڭدىققا، شىدامدىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ا4 پىشىمىندەگى قاعاز، قارىنداشتار، سىزعىش، وشىرگىش، شەڭبەرسىزار جانە ت. ب.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
2. ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى تەكسەرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
4. تاپسىرمالاردى ورىنداۋ.
5. ساباقتى بەكىتۋ.
6. ۇيگە تاپسىرما.
ساباقتىڭ بارىسى:
كۇردەلى تەتىكبولشەكتىڭ كەيبىر ەلەمەنتتەرى نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانىپ پروەكسيالانۋى مۇمكىن. مىسالى، 107، ا - سۋرەتتە كەسكىندەلگەن تەتىكبولشەكتى قاراستىرايىق. وسى تەتىكبولشەكتىڭ باس جانە ۇستىڭگى كورىنىستەرى 107، ءا - سۋرەتتە سالىنعان. گوريزونتال پروەكسيادا (ۇستىڭگى كورىنىستە) تەتىكبولشەكتىڭ وڭ جاق بولىگى بۇرمالانىپ تۇسكەن. باسقا نەگىزگى كورىنىستەردىڭ بىرەۋىنە تەتىكبولشەكتىڭ بۇل بولىگى بۇرمالانباي تۇسەتىن بولار؟ بۇل سۇراققا نارسەنىڭ كەسكىنىن بايقاپ قاراپ بارىپ جاۋاپ بەرۋگە بولادى. تەتىكبولشەكتىڭ بۇل بولىگى نەگىزگى كورىنىستىڭ بىرىندە دە ءوزىنىڭ ناقتى شاماسىن ساقتامايدى، بارلىق نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانادى. نارسەنىڭ بۇل بولىگىنىڭ بۇرمالانباعان كەسكىنىن الۋ ءۇشىن، ونى باسقا جازىقتىققا پروەكسيالاۋ كەرەك. جاڭا 4 جازىقتىقتى نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانىپ كەسكىندەلەتىن تەتىكبولشەك بولىگىنىڭ جاعىنا پاراللەل ەتىپ ورنالاستىرادى (107، ا - سۋرەت). وسى جاڭا جازىقتىقتى قوسىمشا پروەكسيالار جازىقتىعى دەپ اتايدى. قوسىمشا پروەكسيا جازىقتىعىنا تەتىكبولشەك تىك بۇرىشتاپ پروەكسيالانادى. سودان كەيىن قوسىمشا جازىقتىقتى پروەكسيالار جازىقتىعىمەن بەتتەستىرەدى. الىنعان پروەكسيانى تەتىكبولشەكتىڭ قوسىمشا كورىنىسى دەپ اتايدى. قوسىمشا كورىنىستە تەتىكبولشەكتىڭ نەگىزگى كورىنىستەردە بۇرمالانعان بولىگى ناقتى شاماسىندا پروەكسيالانۋى كەرەك. قاراۋ باعىتىن نۇسقامامەن كورسەتىپ، ونىڭ ۇستىنە بەلگى قويامىز. بەلگى ورىس ءالفاۆيتىنىڭ باس ارىپتەرىمەن جازىلادى. مىسالى،
ا، ب،.... قوسىمشا كورىنىستىڭ ۇستىنە دە نۇسقاما سىزىلىپ، ودان كەيىن ءارىپ بەلگى جازىلادى (108، ا - سۋرەت). قوسىمشا كورىنىستى نەگىزگى كورىنىسپەن پروەكسيالىق بايلانىستا ورنالاستىرۋعا بولادى (108، ءا - سۋرەت). بۇل جاعدايدا قاراۋ باعىتىن نۇسقامامەن كورسەتۋدىڭ نەمەسە بەلگى قويۋدىڭ قاجەتى جوق. قوسىمشا كورىنىستى بۇرىپ كەسكىندەۋگە دە بولادى. مۇنداي بۇرىلعان قوسىمشا كورىنىستى كورسەتۋ ءۇشىن بۇرىلۋ بەلگىسى قولدانىلادى (108، ب - سۋرەت). بۇرىلۋ بەلگىسى ءۇشىن نۇسقامامەن جابدىقتالعان ديامەترى 6 مم - دەن كەم ەمەس شەڭبەر پايدالانىلادى، ال نۇسقامانىڭ قاناتتارى ءوزارا تىك بۇرىش قۇرايدى. كەيدە تۇتاس كورىنىستىڭ ورنىنا نارسەنىڭ بىزگە كەرەك شاعىن بولىگىنىڭ پروەكسياسىن كورسەتۋگە بولادى. نارسەنىڭ بىزگە كەرەك بولىگىنىڭ پروەكسياسىن جەرگىلىكتى كورىنىس دەپ اتايدى. جەرگىلىكتى كورىنىستى پايدالانعاندا سىزبادا باسى ارتىق، كولەمى ۇلكەن ءارى قيىن تيەتىن سالۋلار ورىندالمايدى. سوندىقتان تەحنيكالىق تەتىكبولشەكتىڭ سىزبالارىندا جەرگىلىكتى كورىنىس ءجيى كەزدەسەدى. جەرگىلىكتى كورىنىستىڭ مىسالى 109 - سۋرەتتە بەرىلگەن. بۇل سىزبادا جەرگىلىكتى كورىنىستىڭ بەلگىلەنۋى دە كورسەتىلگەن. جەرگىلىكتى كورىنىس تە قوسىمشا كورىنىس سياقتى بەلگىلەنەدى. جەرگىلىكتى كورىنىستى قوسىمشا كورىنىسپەن شاتاستىرماۋ كەرەك. قوسىمشا كورىنىس تەكشەنىڭ جاقتارىنا (نەگىزگى پروەكسيالار جازىقتىقتارىنا) پاراللەل بولمايتىن جازىقتىققا سالىناتىنى ەستە بولۋ كەرەك. جەرگىلىكتى كورىنىس نەگىزگى كورىنىس بولۋى دا مۇمكىن (109 - سۋرەت). جەرگىلىكتى كورىنىس قوسىمشا كورىنىس تە بولۋى مۇمكىن. 108 - سۋرەتتەن جەرگىلىكتى كورىنىستەردىڭ اتالعان ەكى ءتۇرى دە تابىلادى.
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: 109 - سۋرەتتە كەسكىندەلگەن دەنەنىڭ سول جاق جانە وڭ جاق كورىنىستەرىن سىز. ولاردىڭ جەرگىلىكتى كورىنىستەن ايىرماشىلىعىنا زەر سال.
109 - سۋرەتتەگى نارسەنىڭ تىكبۇرىشتى يزومەترياسىن تۇرعىز.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
-
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ءتىلى 5 سىنىپ.تاقىرىپتار:6. ماتىندەگى نەگىزگى وي مەن تاقىرىپ.7. ءسوز بەن ماعىنا8. ءسوز ماعىنالارىنىڭ سيپاتى9. ءسوز ماعىناسىنىڭ وزگەرۋى10. ءسوزدىڭ تۋرا جانە اۋىسپالى ماعىناسى
-
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، سىزۋ 9 سىنىپتاقىرىپتار:16. تىلىكتەر تۋرالى جالپى تۇسىنىك.17. قاراپايىم تىلىكتەر.18. تىلىك پەن قيمانىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىق.19. قاراپايىم تىلىكتەر. گوريزونتال تىلىك، ۆەر...
