قوسجار - قاسيەتتى مەكەنىم
قىزىلوردا وبلىسى،
ارال اۋدانى، قوسجار ەلدى مەكەنى
№67 ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى
6 سىنىپ
سىنىپتان تىس جۇمىستىڭ تاقىرىبى: قوسجار – قاسيەتتى مەكەنىم
ماقساتى: تۋعان ولكە تاريحىمەن تانىستىرۋ، پاتريوتتىققا باۋلۋ
ءمۇعالىم: قوسجار اۋىلدىق وكرۋگى – ارال اۋدانىنداعى اكىمشىلىك بىرلىك. قۇرامىنا قوسجار اۋىلى كىرەدى. تۇرعىنى 0، 4 مىڭ ادام. ورتالىعى – قوسجار اۋىلى. 1890 جىلى ەڭ العاش ادامدار كول جاعاسىنا ورنالاسا باستاعان، ءۇي سالا باستاعان. ال، 1904 جىلى ماسكەۋدەن ادامدار كەلىپ، بالىق اۋلاعان. كەيىننەن ادامدار كوبەيىپ، اۋىلعا اينالدى. 2005 جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قوسجارعا ارنايى كەلىپ، اق كيىز ءۇي كول بەتىنە تىگىلگەن. قوسجاردا بالىق پيتومنيگى، 11 جىلدىق مەكتەپ، كىتاپحانا، ەمحانا، كلۋب بار. ولاي بولسا، تۋعان ولكەنىڭ تاريحىمەن تەرەڭىرەك تانىسۋ ءۇشىن بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى قوسجارعا ارناپ وتىرمىز!
مارگاريتا: ارمىسىزدار، ۇستازدار مەن وقۋشىلار!
الىشەر: بۇگىن سىزدەر «قوسجار قاسيەتتى مەكەنىم» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
مارگاريتا: ءيا، دوستار! بۇگىن ءبىز كىندىك قانىمىز تامعان جەرىمىز، قاسيەتتىتۋعان ولكە قوسجار تاريحىمەن تانىسپاقپىز!
الىشەر: قوسجار ارقا سۇيەر تىرەگىمدەي،
كوڭىلى، قۇشاعى ىستىق كۇن ەلىندەي
قوس جارىمىز قول سوزادى ءبىر - بىرىنە
تابىسقان عاشىقتاردىڭ جۇرەگىندەي!
مارگاريتا: ولاي بولسا، ورتاعا «تۋعان جەر» انىمەن داۋىلبايەۆا اسىلزاتتى شاقىرايىق!
الىشەر: «كەمەلدەنگەن قوسجارىم» اتتى تۋعان ولكەنىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنىنەن سىر شەرتەتىن ارنايى (پرەزانتاسيانى) جوبانى كورۋگە شاقىرامىز!
مارگاريتا: سونىمەن، سىزدەرگە قويار ساۋالدارىمىز بار، وعان ساي سىيلىقتارىمىز بار! دايىن بولساڭىزدار باستايىق!
1. اۋىلدىڭ «قوسجار» دەپ اتالۋ سەبەبى نەدە؟
2. ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ اۋىلىمىزعا قاشان كەلدى؟
3. بالىقشىلار كۇنى ۇاي مەزگىلدە تويلانادى؟
4. قوسجارعا ادامدار ەڭ العاشىندا قاي جىلدارى قونىستانا باستادى؟
5. قامبار باتىر جىرى مەن قوسجار اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟
ءمۇعالىم: بالالار بىزدە بۇگىن قوناقتا بالىق پيتومنيگىنىڭ باسشىسى كەلىپ وتىر. سۇراق قويساڭىزدار بولادى.
1 وقۋشى: پيتومنيكتە قانداي جانە قانشا بالىق تۇرلەرى بار نەمەسە وسىرىلەدى؟
نۇرعابىل قۇلانوۆ، «قامىستىباس» مەملەكەتتىك بالىق ءوسىرۋ پيتومنيگىنىڭ ديرەكتورى:
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ كوتەرىلگەنى بولۋى كەرەك، سوڭعى 3 جىلدا 14 ميلليون 800 مىڭعا جەتىپ وتىر. وعان دەيىن 12 ميلليون بولعان، ودان دا تومەن ۋاقىتتار بولدى. العاشىندا ارال تەڭىزىنىڭ تۇزدى ورتاسىنا تەك كامبالا بالىعى شىداس بەردى. ءقازىر مۇندا بالىقتىڭ 22 ءتۇرى بار. 2000 جىلدىڭ باسىندا تەڭىزدەن اۋلايتىن بالىق كولەمى جىلىنا 500 توننا عانا بولسا، بۇگىن 5 مىڭ تونناعا جەتىپ وتىر. عالىمدار پيتومنيكتىڭ ماماندارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەندى قىزىل كىتاپقا ەنگەن سۋ مارجاندارىنىڭ قۇندى تۇرلەرىن جانداندىرۋعا كىرىستى.
2 وقۋشى: ارال تەڭىزى جايلى نە ايتاسىز؟
نۇرعابىل قۇلانوۆ، «قامىستىباس» مەملەكەتتىك بالىق ءوسىرۋ پيتومنيگىنىڭ ديرەكتورى: ارال تەڭىزى بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ جاتىر. ءقازىر تەڭىز ارال قالاسىنان 18 شاقىرىم جەردە عانا. عالىمدار مەن ماماندار كەزىندە قۇردىمعا كەتكەن بالىقتىڭ قۇندى تۇرلەرىن قايتا جاڭعىرتىپ، جەرگىلىكتى سۋ قويمالارىنا جىبەرۋ جونىندە جوبا دايىنداۋدا. ازىرگە بالىق قورى اق امۋر، ءدوڭماڭداي شاباقتارىمەن تولىقتىرىلۋدا. قوسجار اۋىلى تۇرعىندارىنىڭ 90 پايىزى بالىقشىلار اۋلەتىنەن. ولار بەرەكەلى جىلداردى دا ارال تەڭىزىنىڭ تارتىلىپ، بالىق قورىنىڭ جوعالۋىن دا كوزبەن كوردى. جەرگىلىكتى پيتومنيك ارقاسىندا بالىق كاسىبى قيىندىقتان امان قالدى. ال، بۇگىندە بالىقشىلاردىڭ ءار كۇنى ىرىستى.
3 - وقۋشى: قوسجار تۋرالى نە ايتاسىز؟
ءمادي ابدىكەروۆ، اۋىل اكىمى: قوسجار اۋىلدىق وكرۋگى بولىپ 2004 جىلى 9 جەلتوقساندا اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ №70 شەشىمى جانە اۋدان اكىمياتىنىڭ №248 قاۋلىسى نەگىزىندە جاڭادان قۇرىلدى. قوسجار اۋىلىندا 500 دەن اسا ادام تۇرادى. 100 دەن اسا ۇيلەر بار. بۇل اۋىلىمىزدىڭ وسكەنىن بايقاتادى. پيتومنيكتە 80 - نەن استام اۋىل تۇرعىنى جۇمىس ىستەيدى. پيتومنيك ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز!
مارگاريتا: راحمەت، قۇرمەتتى قوناقتار! دوستار، ءبارىمىز بىرگە «قوسجار جاستارى» ءانىن بىرگە شىرقاساق قالا قارايسىڭدار؟ ولاي بولسا، الىشەر، باستا!
الىشەر: قاسيەتتى قوسجار تۋرالى كوپتەگەن مالىمەت الدى دەپ ويلايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!
ارال اۋدانى، قوسجار ەلدى مەكەنى
№67 ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى
6 سىنىپ
سىنىپتان تىس جۇمىستىڭ تاقىرىبى: قوسجار – قاسيەتتى مەكەنىم
ماقساتى: تۋعان ولكە تاريحىمەن تانىستىرۋ، پاتريوتتىققا باۋلۋ
ءمۇعالىم: قوسجار اۋىلدىق وكرۋگى – ارال اۋدانىنداعى اكىمشىلىك بىرلىك. قۇرامىنا قوسجار اۋىلى كىرەدى. تۇرعىنى 0، 4 مىڭ ادام. ورتالىعى – قوسجار اۋىلى. 1890 جىلى ەڭ العاش ادامدار كول جاعاسىنا ورنالاسا باستاعان، ءۇي سالا باستاعان. ال، 1904 جىلى ماسكەۋدەن ادامدار كەلىپ، بالىق اۋلاعان. كەيىننەن ادامدار كوبەيىپ، اۋىلعا اينالدى. 2005 جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قوسجارعا ارنايى كەلىپ، اق كيىز ءۇي كول بەتىنە تىگىلگەن. قوسجاردا بالىق پيتومنيگى، 11 جىلدىق مەكتەپ، كىتاپحانا، ەمحانا، كلۋب بار. ولاي بولسا، تۋعان ولكەنىڭ تاريحىمەن تەرەڭىرەك تانىسۋ ءۇشىن بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىزدى قوسجارعا ارناپ وتىرمىز!
مارگاريتا: ارمىسىزدار، ۇستازدار مەن وقۋشىلار!
الىشەر: بۇگىن سىزدەر «قوسجار قاسيەتتى مەكەنىم» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
مارگاريتا: ءيا، دوستار! بۇگىن ءبىز كىندىك قانىمىز تامعان جەرىمىز، قاسيەتتىتۋعان ولكە قوسجار تاريحىمەن تانىسپاقپىز!
الىشەر: قوسجار ارقا سۇيەر تىرەگىمدەي،
كوڭىلى، قۇشاعى ىستىق كۇن ەلىندەي
قوس جارىمىز قول سوزادى ءبىر - بىرىنە
تابىسقان عاشىقتاردىڭ جۇرەگىندەي!
مارگاريتا: ولاي بولسا، ورتاعا «تۋعان جەر» انىمەن داۋىلبايەۆا اسىلزاتتى شاقىرايىق!
الىشەر: «كەمەلدەنگەن قوسجارىم» اتتى تۋعان ولكەنىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنىنەن سىر شەرتەتىن ارنايى (پرەزانتاسيانى) جوبانى كورۋگە شاقىرامىز!
مارگاريتا: سونىمەن، سىزدەرگە قويار ساۋالدارىمىز بار، وعان ساي سىيلىقتارىمىز بار! دايىن بولساڭىزدار باستايىق!
1. اۋىلدىڭ «قوسجار» دەپ اتالۋ سەبەبى نەدە؟
2. ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ اۋىلىمىزعا قاشان كەلدى؟
3. بالىقشىلار كۇنى ۇاي مەزگىلدە تويلانادى؟
4. قوسجارعا ادامدار ەڭ العاشىندا قاي جىلدارى قونىستانا باستادى؟
5. قامبار باتىر جىرى مەن قوسجار اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟
ءمۇعالىم: بالالار بىزدە بۇگىن قوناقتا بالىق پيتومنيگىنىڭ باسشىسى كەلىپ وتىر. سۇراق قويساڭىزدار بولادى.
1 وقۋشى: پيتومنيكتە قانداي جانە قانشا بالىق تۇرلەرى بار نەمەسە وسىرىلەدى؟
نۇرعابىل قۇلانوۆ، «قامىستىباس» مەملەكەتتىك بالىق ءوسىرۋ پيتومنيگىنىڭ ديرەكتورى:
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ كوتەرىلگەنى بولۋى كەرەك، سوڭعى 3 جىلدا 14 ميلليون 800 مىڭعا جەتىپ وتىر. وعان دەيىن 12 ميلليون بولعان، ودان دا تومەن ۋاقىتتار بولدى. العاشىندا ارال تەڭىزىنىڭ تۇزدى ورتاسىنا تەك كامبالا بالىعى شىداس بەردى. ءقازىر مۇندا بالىقتىڭ 22 ءتۇرى بار. 2000 جىلدىڭ باسىندا تەڭىزدەن اۋلايتىن بالىق كولەمى جىلىنا 500 توننا عانا بولسا، بۇگىن 5 مىڭ تونناعا جەتىپ وتىر. عالىمدار پيتومنيكتىڭ ماماندارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، ەندى قىزىل كىتاپقا ەنگەن سۋ مارجاندارىنىڭ قۇندى تۇرلەرىن جانداندىرۋعا كىرىستى.
2 وقۋشى: ارال تەڭىزى جايلى نە ايتاسىز؟
نۇرعابىل قۇلانوۆ، «قامىستىباس» مەملەكەتتىك بالىق ءوسىرۋ پيتومنيگىنىڭ ديرەكتورى: ارال تەڭىزى بىرتىندەپ قالپىنا كەلىپ جاتىر. ءقازىر تەڭىز ارال قالاسىنان 18 شاقىرىم جەردە عانا. عالىمدار مەن ماماندار كەزىندە قۇردىمعا كەتكەن بالىقتىڭ قۇندى تۇرلەرىن قايتا جاڭعىرتىپ، جەرگىلىكتى سۋ قويمالارىنا جىبەرۋ جونىندە جوبا دايىنداۋدا. ازىرگە بالىق قورى اق امۋر، ءدوڭماڭداي شاباقتارىمەن تولىقتىرىلۋدا. قوسجار اۋىلى تۇرعىندارىنىڭ 90 پايىزى بالىقشىلار اۋلەتىنەن. ولار بەرەكەلى جىلداردى دا ارال تەڭىزىنىڭ تارتىلىپ، بالىق قورىنىڭ جوعالۋىن دا كوزبەن كوردى. جەرگىلىكتى پيتومنيك ارقاسىندا بالىق كاسىبى قيىندىقتان امان قالدى. ال، بۇگىندە بالىقشىلاردىڭ ءار كۇنى ىرىستى.
3 - وقۋشى: قوسجار تۋرالى نە ايتاسىز؟
ءمادي ابدىكەروۆ، اۋىل اكىمى: قوسجار اۋىلدىق وكرۋگى بولىپ 2004 جىلى 9 جەلتوقساندا اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ №70 شەشىمى جانە اۋدان اكىمياتىنىڭ №248 قاۋلىسى نەگىزىندە جاڭادان قۇرىلدى. قوسجار اۋىلىندا 500 دەن اسا ادام تۇرادى. 100 دەن اسا ۇيلەر بار. بۇل اۋىلىمىزدىڭ وسكەنىن بايقاتادى. پيتومنيكتە 80 - نەن استام اۋىل تۇرعىنى جۇمىس ىستەيدى. پيتومنيك ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز!
مارگاريتا: راحمەت، قۇرمەتتى قوناقتار! دوستار، ءبارىمىز بىرگە «قوسجار جاستارى» ءانىن بىرگە شىرقاساق قالا قارايسىڭدار؟ ولاي بولسا، الىشەر، باستا!
الىشەر: قاسيەتتى قوسجار تۋرالى كوپتەگەن مالىمەت الدى دەپ ويلايمىز. قوش ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
