قويشى عايىپبەرگەن
ەرتەدە الدابەرگەن دەگەن شال بولىپتى. شال بالاسىز بولىپ، اۋليەدەن اۋليە قويماي قىدىرىپ، ەتەگىن شەڭگەل سىدىرىپ، ءولدىم-تالدىم دەگەندە ءبىر پەرزەنت كورگەن ەكەن. بالانىڭ اتىن عايىپبەرگەن قويىپتى. عايىپبەرگەن ون ەكى جاسقا كەلگەندە اكە شەشەسى ءولىپ، جەتىم قالىپتى.
عايىپبەرگەن جاستاي الدوڭعار دەگەن بايدىڭ مالىن باعىپ، كۇن كورەدى. ازىپ-توزىپ، باسى تاز بولىپ، جۇدەپ-جاداپ كەتەدى.
عايىپبەرگەن جيىرما بەس جاسقا كەلگەندە، باي ويلانىپ، جاسىنان ەڭبەگى ءسىڭىپ ەدى دەپ، بالاعا ءبىر جەتىم قىزدى الىپ بەرەدى. قويدىڭ شەتىنە قوس تىگىپ، ولاردى بولەك شىعارادى. عايىپبەرگەننىڭ قوساعى وتە سۇلۋ بولعان ەكەن.
زالىم باي ءوزى الىپ بەرسە دە بالادان قىزعانىپ، ارامزالىق جاسايدى. وسىنى ويلاعان باي ۇي-مۇلكىن جيناپ، مالىن ايداپ، ءبىر تۇندە كوشەدى دە كەتەدى.
عايىپبەرگەن ايەلىمەن جۇرتتا قالادى. ازاندا تۇرسا باي دا، مال دا جوق.
ەندى نە قىلارىن بىلمەي، بۇل بايعا نە جاقپاسىمىز بولدى ەكەن دەپ، – ايەلى مەن ەكەۋى جىلاپ وتىرعاندا الدوڭعار باي توعىز سەركەنى ايداپ، ساسكە تۇستە جەتىپ كەلەدى.
— ال، عايىپبەرگەن، مىناۋ توعىز سەركە سەنىڭ تاماعىڭ، كۇندە سويىپ، ءبىر جىلىكتەن اسىپ جەيسىڭ، وسى سەركەنىڭ جىلىگى تاۋسىلعان كۇنى مەن توعىز اۋىز جۇمباق ايتامىن، سونى شەشىپ بەرسەڭ، كەنجە قىزىمدى جانە مالىمنىڭ ۇشتەن ءبىرىن وتاۋلاپ ساعان بەرەمىن. شەشە الماساڭ، ايەلىڭدى مەن الامىن، – دەيدى.
مۇنى ەستىگەن ەرلى-زايىپتىلار كوزدەرى شاراسىنان شىققانداي بولادى. عايىپبەرگەن نەدە بولسا امال جوق، كونبەيتۇعىن زامان جوق دەپ، توعىز سەركەنى الىپ قالا بەرەدى. سەركەنى سويىپ كۇندە ءبىر جىلىكتەن اسىپ جەپ، اۋقات قىلىپ، جاتا بەرەدى. سەركەنىڭ جىلىگى ازايعان سايىن ايەلىمەن قوشتاسىپ، سەن ماعان جوق، مەن ساعان جوق دەپ جىلايدى. جۇمباك شەشەر ءالىم جوق، بايمەن تىرەسەر ءسانىم جوق دەپ زارلاعاندا كوز جاسى كول بولادى. سوڭعى سەركەنىڭ سوڭعى جىلىگىن اسىپ، جىلاپ جاتقاندا، سىرتتان ايقايلاعان داۋىس ەستىلەدى. جۇگىرىپ دالاعا شىقسا، قولىندا اساسى بار ءبىر شال كەلىپ تۇر ەكەن.
— بالام، قۇدايى قوناقپىن، رۇقسات بولسا، ۇيىڭە تۇنەت! – دەيدى.
— ا، قۇداي، بىزگە دە قوناق كەلەدى ەكەن، – دەپ قۋانىپ، اسىعا باسىپ، قوسىنا كەلىپ، تورگە توسەنىش سالدى. شالدى ۇيگە كىرگىزىپ، ايەلىمەن ەكەۋى قىزمەت ەتىپ، بار تاماعىن الدىنا قويدى. تاماعىن جەپ بولعان سوڭ قوناققا جاتىن ورنىن نۇسقايدى. وزدەرىنىڭ توسەگى جاپساردا بولادى.
قوناق: «مەن مۇندا جاتپايمىن، ۇشەۋىمىزدىڭ توسەگىمىزدى ءبىر سالاسىڭ. مەن شەتتە، سەن ىرگەدە، كەلىن ورتادا جاتادى»، – دەيدى.
بالا وعان قۋانىپ: — ماقۇل، – دەيدى. جاتقاننان كەيىن، وتتىڭ قىزىلى سونبەي-اق دۇبىرلەپ باي دا كەلىپ قالادى. بالانىڭ جۇرەگى تاس توبەسىنە شىعادى.
بالانىڭ تۇسىنا كەلىپ، باي جۇمباعىن ايتا باستايدى.
— ءبىر اي، – دەيدى.
بالا نە دەرىن بىلمەي اڭىراپ تۇرعاندا، قوناق ءبىر اۋدارىلىپ، ىڭىرسىپ دوڭبەكشىپ جاتىپ:
— ءبىر جاراتقان قۇداي-اي! – دەيدى.
باي:
— ەكى اي، – دەيدى.
قوناق:
— ەرىنە قوسقان جۇپ-اي! – دەيدى.
باي:
— ءۇش اي، – دەيدى.
قوناق:
— شىدەرلەپ مىنگەن ات كەتەر مە-اي! – دەيدى.
باي:
— ءتورت اي، – دەيدى.
قوناق:
— ءتورت قىرلاپ سوققان نايزا تاستان قايتارما-اي؟ – دەيدى.
باي:
— بەس اي، – دەيدى.
قوناق:
— بەس ۋاق ناماز-اي! – دەيدى.
باي:
— التى اي، – دەيدى.
قوناق:
— التى قارىس قار جاۋسا دا، اتاندىعا جۇت بولار ما-اي؟ – دەيدى.
باي:
— جەتى اي، – دەيدى.
قوناق:
— جەتى جۇلدىز جەرگە تۇسپەي، جاز بولار ما-اي؟ – دەيدى.
باي:
— سەگىز اي، – دەيدى.
قوناق:
— سەرگەلدەڭ بولعان باي-اي! – دەيدى.
باي:
— توعىز اي، – دەيدى.
قوناق:
— توعىز سەركەنىڭ جىلىگىن كۇندە بىرەۋدەن اسىپ جەپ، قىستان شىققان پاقىر-اي! كەشەگى ۋادەڭمەن مالىڭنىڭ ۇشتەن ءبىرى جانە كەنجە قىزىڭدى وتاۋلاپ بىزگە ۇزاتاسىڭ با، باي-اي! – دەيدى. باي اتىنىڭ باسىن بۇرىپ، اۋلىنا قاراي شابا جونەلەدى.
قويشى:
— ا، قۇداي، پالە-جالاڭنان ساقتاي گور، – دەپ ۇشىپ تۇرسا، قاسىندا جاتقان قوناعى ورنىندا جوق، نەشە كۇن جىلاپ ەڭىرەگەندە، كوز جاسىن كورىپ، كومەككە كەلگەن قىدىر ەكەن.
باي ۋادەسىن بۇزا الماي عايىپبەرگەندى اۋلىنا كوشىرىپ الىپ، كەنجە قىزى مەن مالىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن ءبولىپ، وتاۋلاپ بەرگەن ەكەن.
بايدان ءقادىر، باسىنان ب ا ق، قولىنان كۇشى كەتىپ، بالانىڭ مەرەيى ۇستەم بولىپتى. مارتەبەسى زور، ادامگەرشىلىگى مول دارەجەگە جەتىپتى.
بايدىڭ بالالارى مالىن باعىپ، عايىپبەرگەننىڭ قولىنا قاراپ قالىپتى.
You Might Also Like
-
اققويلى بي توقسابا دەگەن كىسى جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپ، ءبىر اۋىلدىڭ سىرتىندا قوزى باققان جاس بالاعا جولىعىپ:
