- 19 ءشىل. 2022 00:00
- 228
قۇداي قالاسا دا، قالاماسا دا ۇيىقتايمىن
«اقتوبەدەن ەلگە (وڭتۇستىككە) اۋىسىپ كەلگەن كەزىم. ون سوۆحوزدى قۇرامىنا العان اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ قۇرىلىس ءبولىمىن باسقاردىم.
شارۋانىڭ كوپتىگىنەن شارشاپ، وبلىسقا ەسەپ بەرىپ ۇيگە كەلگەننەن كەيىن اناما ايتتىم: «اپا، مەنى تاڭەرتەڭ وياتپاي-اق قويىڭىزدارشى. تۇسكە دەيىن ۇيىقتايىن». سوندا انام: «قۇداي قالاسا» دەدى. ەندى مەن ول كەزدە قۇداي جوق دەگەن زاماندا وسكەن بالامىن، اناما قاراپ: «قۇدايىڭىزعا سالەم ايتىڭىز. قالاسا دا، قالاماسا دا ۇيىقتايمىن» دەدىم. سوندا انام جانۇشىرا: «ۋا، جاراتقان! جىبەرەتىنىڭ بولسا ماعان جىبەر. بالانى تۋساڭ دا مىنەزىن تۋمايسىڭ. ايتىپ تۇرعان ءسوزىن قارا» دەدى.
سونىمەن ۇيىقتاپ قالدىم. سول كەزدە ايەلىم ءقازىر دارىگەر بوپ ىستەيتىن قىزىما ەكىقابات كەزى. ايى-كۇنى جاقىنداپ تۇرعان. تۇنگى ۇشتە وياتادى. مەن: «نە بولدى ءتۇننىڭ جارىمىندا؟» دەيمىن. ايەلىم: «اناۋ بالالار جوتەلىپ جاتىر، كورشى» دەيدى. ءۇيىمىز فين ۇلگىسىندە سالىنعان اعاش ءۇي بولاتىن. قابىرعاسىنىڭ بارلىعى اعاشتان جاسالعان. سودان دەرەۋ زالعا بارىپ، ەسىكتى اشسام، ءۇي ورتەنىپ جاتىر. كورشىلەردى شاقىردىق. سودان نە كەرەك تاڭعى ساعات 6:30-عا دەيىن دۇنيەنى شىعارىپ بىتتىك قوي. سونىمەن ەكى ساعاتتىڭ ىشىندە ءۇي ورتاسىنا ءتۇستى.
تاڭعى اسىمىزدى كەشكە ءبىر-اق ىشتىك. اس ءىشىپ وتىرعاندا انام: «قالاي بالام؟ قۇداي قالاسا دا، قالاماسا ۇيىقتايسىڭ با؟» دەدى. مەن وندا دا سەنگەن جوقپىن. كەزدەيسوقتىق دەدىم دە، انامنىڭ كوڭىلىنە قاراپ، ۇندەمەدىم. ءۇيدى ورنىنا كەلتىرۋگە بولاتىن-بولمايتىندىعىن كورۋگە بارايىن دەسەم، انام دا ەرىپ شىقتى. سودان مەن: «اپا، نە قىلاسىز، اق قار كوك مۇزدا» دەدىم. ول كىسى: «جوق، مەن دە بارامىن» دەدى. اقپان ايىنىڭ 25ء-ى كۇنى بولاتىن. سونىمەن باردىق. كورشى ۇيدەن كۇرەك اكەلدىك: «مىنا ارانى قاز» دەدى انام. ءبىزدىڭ بولمەمىزدىڭ تۇسىن قازدىم.
ءبىزدىڭ ۇيىمىزدە ەسكى كىتاپ بولاتىن. 300-400 جىلداي بولىپ قالعان. قۇران كىتاپ. اكەم مارقۇم مۇقاباسىنا لەنيننىڭ كىتابىنىڭ مۇقاباسىن قاپتاپ قويعان ەكەن. مۇقابا لەنيندىكى، ار جاعى قۇران. سولاي جاسىرىپ ساقتاعان. سونى كەيىن انام مارقۇم اق ماتادان قالتا جاساپ، باس جاعىمىزعا ءىلىپ قويعان بولاتىن. سول قالىپ كەتىپتى. قازعان ەدىك، كۇلدىڭ اراسىنان شىقتى. ەشتەمە بولماعان، وت تيمەگەن. ءسويتىپ، قۇراندى قولىنا الىپ، تازالاپ تۇردى دا: «ەسسىزقاعىر (اشۋلانعاندا ايتاتىن ءسوزى)! سەن دە مي بار ما، جوق پا ءوزى؟ سەنىڭ قۇدايداي سەنىپ جۇرگەن لەنينىڭ قايدا؟ (لەنيننىڭ مۇقاباسى ورتەنىپ كەتكەن عوي). مەنىڭ اق قالتام قايدا؟ ەگەر دە قاسيەتتى بولماسا قالايشا قۇران امان قالادى؟ — دەپ اشۋلانىپ تۇرىپ، باسىمنان كىتاپپەن قويىپ قالدى.
سول كەزدە توبەدەن تومەن قاراي ەلەكتر توگى ءجۇرىپ وتكەندەي كۇي كەشتىم. كاليماعا ءتىلىمدى قالاي كەلتىرگەنىمدى بىلمەي قالدىم. جاسىم ول كەزدە 26-دا تۇعىن. زاماننىڭ تاربيەسى بولسا دا، سودان كەيىن قۇداي جوق دەپ ايتپايتىن بولدىم. ايتىپ وتىرعانىم ەرتەگى سياقتى كورىنەدى، ءبىراق بۇل شىندىق».
شالاتاي مىرزاحمەتوۆ