InfoHub Logo

ماقساتى: ولكەمىزدىڭ ماقتانىشى، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ قاھارلى جىلدارىندا جەڭىس ساعاتىن جاقىنداتۋ جولىندا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسقان كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى مۇسا بايمۇحانوۆتىڭ ءومىر مۇراسىن، ونىڭ وشپەس ەرلىگىن، ادامگەرشىلىك، ۇلتجاندىلىق قاسيەتتەرىن تەرەڭىرەك زەرتتەۋ، باتىر ەسىمىن ۇرپاق جادىندا ماڭگى وشپەستەي ەتىپ ەستە قالدىرۋ.
ەلباسىمىزدىڭ «نۇرلى جول – بولاشاققا باستاۋ جول» اتتى جولداۋىندا «2015 جىل - ۇلتتىق تاريحىمىزدى ۇلىقتاۋ جانە بۇگىنگى بيىكتەرىمىزدى باعالاۋ تۇرعىسىنان مەرەيلى بەلەستەر جىلى» دەپ اتاپ وتكەن بولاتىن. قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن كونستيتۋسيامىزدىڭ 20 جىلدىعىن، ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىن ەرەكشە اتاپ وتكەن بولاتىن. ۇلى جەڭىسكە بيىل 70 جىل تولىپ وتىر. وسى سۇراپىل سوعىستا وتان ءۇشىن وتقا تۇسكەن قازاق جاۋىنگەرلەرىنىڭ وشپەس ەرلىگى، باتىرلىعى، جەڭىستى جاقىنداتا تۇسكەن ءاربىر كۇنى ۇمىتىلمايدى. اتا - بابالارىمىزدىڭ رۋحىنا تاعزىم رەتىندە ولاردىڭ ەرەن ەرلىكتەرىن، جەر، وتان، بىزدەردىڭ جارقىن بولاشاعىمىز ءۇشىن جاساعان ەرلىكتەرىن ماڭگىلىككە ەستە ساقتاپ، جادىمىزدا ۇستايمىز. قانشا جىلدار وتسەدە، بۇل سوعىستا ەرلىكپەن قازا تاپقان ءاربىر باتىرلارىمىز تاريح تورىنەن ورىن الىپ، ۇرپاقتارى ماڭگى جەڭىس الاۋىن سوندىرمەي، ءارقاشاندا جۇرەك تۇپكىرىندە ۇستايدى. ۇلى جەڭىسكە ءبىزدىڭ جەرلەستەرىمىز دە ۇلكەن ۇلەس قوستى. ءوز ولكەمىزدەن شىققان ماقتانىشىمىزدىڭ ءبىرى زەينوللا قابدولوۆ: «مۇنايلى ولكەنىڭ قۇداي ماڭدايىنا بەرگەن ماقتانىشى بار. ول – وسى ءوڭىردىڭ قاھارمان ۇلى مۇسا باتىر» دەپ ايتقانداي، ۇلى وتان سوعىسىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان مۇنايلى ايماقتىڭ ۇل - قىزدارىنىڭ ءبىرى - جەرلەسىمىز مۇسا بايمۇحانوۆ. جەرلەس باتىر اتامىزدىڭ دۇنيەدەن وزعانىنا بيىل 70 جىل بولدى. جاۋعا قارسى شىققان باتىرعا جەڭىستى كورۋ بۇيىرماعان. مۇسا بايمۇحانوۆ 9 مامىر جەڭىس كۇنىنە جەتە الماي، ەلى ءۇشىن، حالقى ءۇشىن جان اياماي، جاۋعا قارسى ۇرىستا قازا بولعان.
مۇسا بايمۇحانوۆ 1910 جىلى قىزىلقوعا اۋدانىنىڭ ساركول اۋىلىنداعى كەدەي شارۋا تورەتايەۆ بايمۇحاننىڭ سەمياسىندا دۇنيەگە كەلگەن. مۇسا ءوزىنىڭ ەڭبەك جولىن 15 جاسىندا دوسسور مۇناي كاسىپشىلىگىندە ۇيرەنۋشى بولىپ باستادى. دوسسور اۋداندىق كوميتەتىنىڭ جولداماسىمەن 1928 جىلى الماتىداعى جۇمىسشىلار فاكۋلتەتىن ويداعىداي ءبىتىرىپ، 1932 - 1938 جىلدار ارالىعىندا مۇنايشىلار كاسىپوداعىنىڭ دوسسور اۋداندىق كوميتەتىندە جۇمىس جاسايدى. كەيىن مۇسا ءۇش ايداي ساعىز مۇناي كاسىپشىلىگىندە جۇمىس ىستەيدى. گيتلەرشىل فاشيزم وپاسىزدىقپەن شابۋىل جاساعان سىن ساعاتتى ءوز ەركىمەن 1941 جىلدىڭ شىلدە ايىندا ەلىن قورعاۋعا اتاندى.
مۇسا لەنينگرادتى قورعاۋعا قاتىسىپ، ۇلكەن ەرلىك كورسەتتى. ول پريبالتيكا مەن بەلارۋسيا مايداندارىندا بولعاندا تاباندىلىق پەن تاپقىرلىقتىڭ ەرلىك ۇلگىسىن كورسەتىپ، سونىمەن بىرگە پولياك قالالارىن، سەلولارىن باسقىنشىلاردان ازات ەتۋدە دە العى ساپتا بولدى. سوعىس كەزىندە مۇسا كومانديرلىك كۋرستان ءوتىپ، كىشى لەيتەنانت اتاعىن الدى. مۇسا جاۋمەن شايقاستا الدەنەشە رەت جارالاندى. ءبىراق مۇنىڭ ءبارىن دە سەمياسىنا حابارلاعان ەمەس. پولشا جەرىن فاشيست باسقىنشىلارىنان ازات ەتۋدەگى قاندى شايقاستا مۇسا ەرەكشە ەرلىك كورسەتتى.
ول باسقارعان ۆزۆود گەرمانيانىڭ ودەر وزەنى ءۇشىن بولعان شايقاستا نەمىستىڭ 25 سولداتى مەن 2 وفيسەرىن جويىپ جىبەردى. مۇسانىڭ ءوزى 9 نەمىستى جايراتادى. وسى ەرلىگى ءۇشىن وعان كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلەدى. كسرو جوعارعى كەڭەسى ءتورالقاسىنىڭ 1945 جىلعى 16 ساۋىرىندەگى جارلىعى بويىنشا ودەر ءۇشىن بولعان سوعىستارداعى قاھارماندىق ىستەرى ءۇشىن جوعارى باعالانىپ، كەڭەستەر وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلگەن. لەنين وردەنىمەن، «التىن جۇلدىز» مەدالىمەن، ءى دارەجەلى وتان سوعىسى وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان. مۇسا بايمۇحانوۆتىڭ ەسىمى اتىراۋ قالاسىنداعى جانە ماقات كەنتىندەگى كوشەلەردىڭ بىرىنە، ماقات كەنتىندەگى ورتا مەكتەپكە بەرىلگەن.
مۇسا ەلدەگى حابارلاردى راديو، گازەت، حات ارقىلى ءبىلىپ، تىلداعى ەڭبەك مايدانىنداعى جەرلەستەرىنىڭ تابىستارىنا ولارمەن بىرگە قۋاندى، ەل - جۇرتىنىڭ كەڭەس جاۋىنگەرلەرىنە دەگەن قامقورلىعىنا ءدان ريزا بولدى.
جاۋىنگەر حاتتارىنىڭ اراسىندا ءوزىنىڭ تەبىرەنگەن كوڭىل - كۇيىن ءبىلدىرىپ، سۇيىكتى ەكى قىزىنا ارناعان ولەڭ جولدارى كەزدەسەدى:
«قاراعىم ايمان - شولپان ەكى بالام،
ساعىنعان جانە بولار اتا - انام.
ىشىندە ءبىر جەتىنىڭ ەكى رەت،
«ساعىندىق پاپا» دەگەن حاتىڭدى الام». بۇل شۋماقتان اكەنىڭ بالالارىنا دەگەن تەرەڭ اكەلىك ماحابباتىن، تاماشا ازاماتتىق قاسيەتتەرىن بايقايمىز.
باتىر ەسىمىن جاتتاپ وسكەن كەيىنگى ۇرپاق ءۇشىن 10 ءساۋىردى - ەلىنىڭ ناعىز پاتريوت ۇلىنىڭ ەسىمىنە باتىر اتاعى بەرىلگەن كۇن رەتىندە ەستە ساقتاسا، 18 ناۋرىزدى باتىردىڭ بۇل ءفاني دۇنيەمەن قوشتاسقان كۇنى رەتىندە جادىندا ساقتايدى. وسىنداي وتانى ءۇشىن جاندارىن قيعان اتالارىمىزدى ءارقاشان دا ماقتان ەتەمىز. ولاردىڭ ءوز وتانىنا دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكتەرى بىزگە ماقتان تۇتارلىق ۇلگى. ەر ەسىمى - ەل ەسىندە ماڭگى ساقتالادى. كەيىنگى ۇرپاق ءوز باتىرلارىنىڭ جەڭىسكە جەتۋ ىسىنە قوسقان ۇلەستەرىن ەشقاشان ۇمىتپايدى. باتىر ارداگەرلەرىن ارداقتاپ، قۇرمەتتەيدى.
مۇسا بايمۇحانوۆ - ەلى ءۇشىن ەرەن ەرلىك جاساعان، ونەگەسى ۇرپاققا ۇلگى بولاتىن ۇلى تۇلعا. «سوعىس زور اپات. سوندىقتان دۇنيەجۇزىندەگى بارلىق ىزگى نيەتتى ادام بەيبىتشىلىك بولۋىن تىلەيدى...»- دەپ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى قاسىم قايسەنوۆ اتامىز ايتقانداي، ۇلى جەڭىستى تويلاتقان اتا - بابالارىمىزدىڭ الدىندا ءارقاشان قارىزدارمىز، ولاردىڭ ەرەن ەرلىكتەرىن ەشقاشان ۇمىتپاي، تۋعان ەلىنىڭ باقىتى ءۇشىن كۇرەسكەن قاھارمان پەرزەنتتەرىن حالقى شەكسىز ءسۇيىپ، ونەگەسىن ۇلگى قۇرمەت تۇتادى، ماڭگىلىك ەستە ساقتايدى.