InfoHub Logo

باياعى وتكەن زاماندا ءبىر شال مەن كەمپىر ءومىر ءسۇرىپتى. بالالارى بولماپتى. مال دەگەندە، بەس ەشكى، ءبىر قارتايعان قارا نارى عانا بار ەكەن.

بەس ەشكىنىڭ بىرەۋى قاشاعان بولىپتى. ءبىر كۇنى شال ونى ساۋعىزايىن دەپ، قۋالاسا، وڭايلىقپەن ۇستاتپايدى. دىڭكەسى قۇرىپ، ىزا بولعان شال:

— ءاي، شەشەك كەلگىر! – دەپ، قۇيرىعىنان شاپ بەرىپ ۇستاي الىپتى. قاتتىراق جۇلقىپ قالسا كەرەك، قۇيرىق ءۇزىلىپ، قولىندا قالىپ قويىپتى.

ەشكىدەن ءوشىن الىپ، ايىزى قانعان شال قۇيىرشىقتى ءوزىنىڭ قارا لاشىعىنىڭ جابىعىنا تىعا سالىپتى.

ەشكىلەردى ساۋىپ بولعاننان كەيىن، كەمپىر وت جاعىپ، ءسۇت پىسىرەدى. پىسكەن سۇتتەن ايران ۇيىتادى دا قازاننىڭ قاسپاعىن قىرىپ وتىرىپ:

— كوزى سوقىر قۇداي، تىم قۇرىسا وسى قاسپاقتى جەيتىن ءبىر بالا دا بەرمەدىڭ-اۋ، – دەپ ناليدى.

سول كەزدە جابىقتان:

— شەشەكە-اۋ، مەن شە؟ مەن بار ەمەسپىن بە؟ – دەگەن جىڭىشكە داۋىس ەستىلەدى.

— سەن بولساڭ، جەي عوي، – دەيدى، كەمپىر سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي. قۇيىرشىق جابىقتان شىعىپ، سەكىرىپ جەرگە تۇسەدى دە تاباققا سالعان قاسپاقتى الدىنا الىپ، جەي باستايدى.

وسىلايشا قۇيىرشىق شال مەن كەمپىرگە بالا بولادى. ول كەزدە تۇرعىن ەل اس-تۇزىن قيىردان تۇيەگە ارتىپ اكەلەدى ەكەن. ءبىر كۇنى اۋىل ادامدارى تۇزعا بارۋعا ازىرلەنەدى. سوندا شال وتىرىپ:

— باسقالار سياقتى تۇزعا جۇمسايتىن بالام دا جوق، – دەپ ۋايىمدايدى. شالدىڭ مۇڭىن ەستىپ:

— اتا، مەن شە؟ مەن بار ەمەسپىن بە؟ مەنى جۇمساڭىز، – دەيدى قۇيىرشىق.

— قاراعىم-اۋ، سەن ءقايتىپ اكەلەسىڭ؟ قارا ناردىڭ باسىنا قالاي يە بولاسىڭ؟

— قۇلاعىنىڭ ەكى ورتاسىنا وتىرىپ الامىن، – دەيدى.

— ەندەشە بارا عوي، – دەپ جۇمسايدى شال.

قۇيىرشىق ەلمەن بىرگە تۇزعا كەتەدى. تۇزدارىن الىپ، قايتىپ كەلە جاتقاندا، جولدا نوسەرلەتىپ كۇن جاۋادى. جولاۋشىلار شاپاندارىن، شەكپەندەرىن، سۋلىقتارىن بۇركەنىپ، قوس تىگىپ پانالايدى. ال قۇيىرشىق بولسا، ءبىر ءتۇپ تۇيەقارىننىڭ استىنا كىرىپ كەتەدى دە قيسايىپ جاتىپ، ۇيقتاپ قالادى.

قارا نار وتتاپ تۇرىپ، قۇيىرشىقتى تۇيەقارىنمەن قوسا اساپ قويادى. تۇزشىلار ىزدەپ-ىزدەپ تابا الماي، قارا ناردى جەتەلەپ اۋىلعا كەلەدى. شال مەن كەمپىر قۋانىپ، جۇگىرىپ الدىنان شىقسا، قارا نار ءوزى كەلىپ تۇر. قۇيىرشىق جوق.

— قۇداي-اۋ، تىم قۇرىسا، بىزگە ەندى بارماقتاي قۇيىرشىقتى دا قيمادىڭ با؟ – دەپ، كەمپىر جىلاپ جىبەرەدى.

مۇنى ەستىپ قۇيىرشىق:

— اپا، جىلاما، مەن مۇندامىن! قارا ناردىڭ ىشىندەمىن! – دەپ، ايقايلايدى.

شال جىعىپ سالىپ، قارا ناردى سويادى. قان-جىنىن جاردىڭ استىنا اپارىپ توگىپ تاستايدى. تالىقسىپ، شالا-جانسار قۇيىرشىق سونىڭ ىشىندە كەتە بارادى.

ءسويتىپ، قۇيىرشىق ەسىن جيىپ، شال مەن كەمپىردى قايتادان ىزدەپ تاپقانشا، ءبىر اش قاسقىر كەلىپ، قان مەن جىندى اساپ-اساپ جەپ قويادى. قۇيىرشىق الگى قان-جىنمەن ارالاسىپ، قاسقىردىڭ قارنىنا بارىپ تۇسەدى.

بۇدان كەيىن تاعى دا دالا كەزىپ، كوزى قاراۋىتقان اش قاسقىر ءبىر كۇنى جايىلىپ جۇرگەن قالىڭ قويدى كورەدى. اقىرىن بۇقپانتايلاپ بارىپ، ەندى شابايىن دەگەندە، قاسقىردىڭ قارنىندا جاتقان قۇيىرشىق:

— اتتان، اتتان! قويعا قاسقىر شاپتى، قويعا قاسقىر شاپتى! – دەپ ىشقىنا ايقاي سالادى. مۇنى ەستىگەن قويشى قاسقىردى تۇرا كەپ قۋادى. ايدالاعا ايداپ تاستايدى.

وسىدان كەيىن قاسقىر قويعا شابا الماي، اشتىقتان قارنى شۇرىلداپ، اشتان ولۋگە تايايدى.

ءبىر كۇنى تيتىقتاپ كەلە جاتقان قاسقىر سۋماڭداعان تۇلكىگە كەزدەسەدى.

— تۇكە، توقتاي تۇرشى، – دەپ، توقتاتىپ الادى دا وسىلاي دا وسىلاي دەپ سىرىن ايتادى. — ىشىمە كىرىپ العان ءبىر پالەنىڭ كەسىرىنەن اشتان ولەتىن بولدىم. ودان قالاي قۇتىلامىن؟ اقىلىڭدى ايتشى، – دەپ، زار جىلايدى.

سوندا تۇلكى ويلانىپ تۇرىپ:

— مۇنىڭ ەمى مىناۋ: ابدەن پورا-پورا تەرلەگەنىڭشە، ويدان قىرعا جۇگىرە بەر. سودان كەيىن تاقىر مۇزدىڭ ۇستىنە باۋىرىڭدى توسەپ جاتا قال، – دەيدى بىلگىرسىنىپ. — سوندا ىشىڭدەگى پالەدەن قۇلان تازا ايىعىپ شىعا كەلەسىڭ.

باسقا ايلاسى جوق قاسقىر الگى تۇلكىنىڭ ايتقانىن ىستەيدى. وي-قىردى شاپقىلاپ، تەرلەپ كەلىپ، تاقىر مۇزعا باۋىرىن توسەپ جاتا قالادى. ساقىلداعان سارى اياز ەكەن. سول زاماتتا-اق قاسقىردىڭ باۋىر ءجۇنى جابىسىپ، قاتادى دا قالادى. مۇز ۇستىندە تاربيىپ جاتقان قاسقىردى سول ماڭنان ءوتىپ بارا جاتقان ءبىر جولاۋشى كورىپ، سوعىپ الادى.

جولاۋشى قاسقىردىڭ تەرىسىن سىدىرىپ جاتقاندا، قۇيىرشىق لىپ ەتىپ، ونىڭ كىسەسىنە كىرىپ كەتەدى. كەش باتا جولاۋشى ءبىر اۋىلعا كەلىپ قونۋعا رۇقسات سۇرايدى. شەتكى ءبىر قاراشا ءۇيدىڭ تۇسىنا توقتاپ:

— كىم بار، ەي، قۇدايى قوناقپىن! – دەپ داۋىستايدى.

— نەشەۋسىڭدەر؟ – دەپ سۇرايدى ءۇي يەسى.

— جالعىزبىن، – دەيدى جولاۋشى.

سول كەزدە:

— جوق، بۇل وتىرىك ايتادى، ءبىز ەكەۋمىز، – دەپ، قوسارلانا داۋىستايدى قۇيىرشىق.

جولاۋشى اڭ-تاڭ بولىپ، جان-جاعىنا قاراسا، ەشكىم كورىنبەيدى. سول ارالىقتا ءۇي يەسى تىسقا شىعادى. ونى كورە سالىپ قۇيىرشىق:

— اتا! اتاتايىم! – دەپ، سەكىرىپ بارىپ، شالدىڭ موينىنا اسىلا كەتەدى.

قۇيىرشىقتىڭ داۋسىن ەستىپ، ۇيدەن كەمپىر دە جۇگىرىپ شىعادى.

— كىشكەنتايىم مەنىڭ! بارمىسىڭ؟ – دەپ، قۇيىرشىقتى ايمالاپ باۋىرىنا باسادى.

ءسويتىپ، قۇيىرشىق ءوزىنىڭ سۇيىكتى اتا-اناسىمەن وسىلايشا قايتادان تابىسقان ەكەن.

---