InfoHub Logo

ادامنىڭ باي رۋحاني الەمى عىلىمي كوزقاراستى، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى، الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىكتى جانە مورالدىق يدەيالاردى بىرىكتىرەدى.

بۇگىنگى تاڭدا ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە پەداگوگتارعا، جالپى قوعامعا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلىپ وتىر. ءومىردىڭ ءار سالاسىنىڭ دامۋ قارقىنىمەن، ساۋاتتى، سالاۋاتتى، باسەكەگە قابىلەتتى ۇرپاق تاربيەلەۋدە رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ ماڭىزى بار. باۋىرجان مومىش ۇلى اتامىزدىڭ "رۋحاني جاعىنان ازدىنداعان ادام عانا، وتانىنا وپاسىزدىق جاسايدى" - دەپ ايتقانى رۋحاني بايلىقتىڭ ءمانىن ايقىنداپ تۇرعانداي.

ماڭگىلىك ادامگەرشىلىك-رۋحاني قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن كەمەل مىنەزدى، اباي اتامىزدىڭ سوزىمەن ايتساق، تولىق ادام تاربيەلەۋ قازىرگى قوعامنىڭ باستى قاجەتتىلىگى. ادامگەرشىلىك تاربيەسى-بىلىم وشاقتارىنىڭ كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن ەمەس. سولاي دەسەك تە، وتباسىنان باستاۋ الاتىن تاربيەگە تەك ۇستازدار عانا ەمەس، اتا-انا، قوعام دا كىرىسۋى كەرەك. بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ تاربيەسى-ەرتەڭگى كۇننىڭ كەپىلى. نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ دەگەندەي، بۇل نەمقۇرايلىقتى كوتەرمەيتىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك.

اباي اتامىزدىڭ "ەستىلەردىڭ ايتقان ءسوزىن ەسكەرىپ جۇرگەن كىسى ءوزى دە ەستى بولادى دەمەكشى، ايتۋشى اقىلدى بولسا، تىڭداۋشى دانا بولادى دەگەنگە كەلىپ تۇر.

مەنىڭ پىكىرىمشە بالا تاربيەسىنە ءمان بەرۋدىڭ باستاۋى-پەداگوگ مامانداردى وتە ىجداعاتتىلىقپەن دايىنداۋ قاجەت سياقتى. بۇل ماماندىقتى قالاپ كەلگەن شاكىرت-وز بويىنا بىلىمىمەن قوسا، ادامدى ءسۇيۋ، رۋحاني قۇندىلىقتاردى باعالاۋ، ءتىپتى ءجۇرىس-تۇرىسىن تاربيەلەۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.

بالالارعا رۋحاني  قۇندىلىقتاردى ءسىڭىرۋ ءۇشىن، اشىق ساباقتاردى، مەرەكەلەردى عانا پايدالانباي، كۇندەلىكتى ساباقتىڭ تىنىسى رەتىندە باعىتتاۋ كەرەك. ولاي دەيتىنىمىز قوعامداعى كوپ كەلەڭسىزدىكتەر، جاستاردىڭ وزىنە-وزى ەسەپ بەرمەۋى، كەي جاعدايدا ۇستازداردى، اتا-انالارىن سىيلاماۋى سونىڭ بەلگىسى.

ءومىر قايشىلىقتارعا، قاقتىعىستارعا تولى. رۋح-بۇل ۇيلەسىمدىلىككە نەگىزدەلۋى كەرەك بىرلىك. ۇيلەسىمدىلىك بار جەردە، رۋح كۇتپەگەن مۇمكىندىكتەرگە جول اشادى، فيزيكالىق جازىقتىقتان تىس سانانىڭ كەڭەيۋ پروسەسى جۇرەدى جانە ادام ءوزىنىڭ شىندىعىن باسقا جولمەن اشۋ قابىلەتتىلىگىنە يە بولىپ، جوعارى ءبىلىم الۋعا جەتەلەيدى. ۇيلەسىمدىلىك ادامدارعا اينالاسىنداعىلاردىڭ بارىنە اماندىق، جاقسىلىق تىلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قايىرىمدىلىق-رۋحاني دۇنيەسى باي ادامعا ءتان دۇنيە.

قايىرىمدىلىق از نارسەمەن كومەكتەسىپ، ۇلكەن جۇرەكپەن تابىس ەتۋ. ونىڭ سىرتىندا رۋحاني كەمەلدەنگەن جاندار-اركىمگە ءوز اقىل-كەڭەسىمەن، بىلگەنىمەن ءبولىسۋ ارقىلى ۇلكەن ءىس ءبىتىرىپ جاتادى. قايىرىمدىلىق ۇلتتىق بولمىسىمىزدا بار كەڭدىكپەن ولشەنەدى.

سەنىم، ءۇمىت-ادامداردى سان تىعىرىقتان شىعارىپ، بولاشاققا جول باستاۋشى دۇنيە. رۋحاني قۇندىلىقتار ادام ءۇشىن ماڭىزدى بولىپ تابىلاتىن، ادامنىڭ مورالدىق، ءدىن، ادامگەرشىلىك جانە ەتيكالىق سەنىمدەرىنىڭ جيىنتىعى.

مىنە، وسى قۇندىلىقتاردى بالا بويىنا كۇندەلىكتى دارىتىپ وتىرۋ كەرەك. ءبىز كوزبەن تۇزەپ، سوزبەن تاربيەلەپ قازاق دەگەن ۇلتتىڭ ۇرپاعىمىز.

ادام بار جەردە قۇندىلىقتار دا قاتار جۇرەدى. ول ادامعا عانا ەمەس، قورشاعان ورتاعا دا تىكەلەي بايلانىستى. ول ماتەريالدىق، رۋحاني، ماڭگىلىك قۇندىلىقتار.

ال، پسيحولوگيا تۇرعىسىنان ايتساق، قۇندىلىق دەگەنىمىز-وزىن قورشاعان ورتادا جەكە تۇلعانىڭ باعالايتىن زاتتارى نە قۇبىلىسى. ول ىنتالاندىرۋ ۇعىمىمەن تىعىز بايلانىستى.

رۋحاني تاربيەنىڭ نەگىزى-بىز ءۇشىن ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلۋى كەرەك. قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن جاڭعىرتۋ بۇگىنگى زامان تالابى. ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى ءوزارا ۇشتاستىرۋ وتىرىپ، دامىتۋ-رۋحاني قۇندىلىقتارعا اكەلەدى. قاي زاماندا بولماسىن، سول قوعامعا ساي ازاماتتى تاربيەلەۋدىڭ بىردەن-بىر جولى ادامنىڭ رۋحاني بايلىعىن ارتتىرۋ. ادامگەرشىلىك-ادام بويىنداعى ەڭ اسىل قاسيەت جانە ادامزات بالاسىنىڭ ەڭ جوعارعى ماقساتىنا باعىتتالعان. ادام بويىنا جينايتىن ىزگىلىك، مەيىرىمدىلىك، قايىرىمدىلىق، سەنىمدىلىك قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋدە وتباسى مەن پەداگوگتار شەشۋشى رول اتقارادى. اتا-انانىڭ بالاسىنا بەرەتىن ەڭ ۇلكەن بايلىعى-تاربيە ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز قاجەت.

تاماعى توقتىق،

جۇمىسى جوقتىق،

ازدىرار ادام بالاسىن. - دەگەن اباي اتامىزدىڭ سوزدەرى بارىنا ماساتتانىپ، قۇندىلىقتارعا دەن قويمايتىن جاندارعا ارنايدى. ال "ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي،باۋىرىم" دەپ ۇلى اقىن رۋحاني كەمەلدىلىككە شاقىرعانداي بولىپ كورىنەدى.

اسان جانەليا جەڭىس قىزى

---