«ساعىنام» اتتى ءمادينا ەرالييەۆانى ەسكە الۋعا ارنالعان ءان كەش
قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى،
مايداكول اۋىلى، №98 ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى
يزتلەۋوۆا زامزاگۇل
«ساعىنام» اتتى م. ەرالييەۆانى ەسكە الۋعا ارنالعان ءان كەشى
ساحنا تاقىرىپقا ساي بەزەندىرىلگەن. م. ەرالييەۆانىڭ سۋرەتى ءىلىنىپ، جانىنا «ساعىنام» دەگەن تاقىرىپ ءىلىنىپ قويىلعان.
جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ونەر سۇيەر قاۋىم!
جۇرگىزۋشى: حوش كەلدىڭىزدەر اۋىل تۇرعىندارى!
جۇرگىزۋشى:
ەرتەرەك ءسوندى، مەزگىلسىز اقتى ءبىر جۇلدىز،
ماڭدايعا سيماي ءمادينا كەتتى بۇل - بۇل قىز.
قاراشا ايدا قايعىرىپ تۇردى قارا اسپان،
سۇپ - سۋىق بولىپ قاباعىن ءتۇيدى سۇپ - سۇر كۇز.
ءوشتى - ءوشتى ءمادينا ءۇنى ماڭگى ەندى،
نازىك ءانسىز اتىرامىز با تاڭدى ەندى.
تاسپادان ەندى - تاسپادان ەندى تىڭدارمىز.
ءمادينا ءۇنى ەستىلە تۇعىن اندەردى.
جۇرگىزۋشى: يا، تاعدىردىڭ سالعان انىنە نە ىستەرسىڭ، جانىم نە ىستەرسىڭ دەپ ءوزى شىرقاعانداي ءوزىمىزدىڭ جەرلەسىمىز، قازاق حالقىنىڭ سۇيىكتى ءانشىسى م. ەرالييەۆانى ەسكە الۋ ءۇشىن «ساعىنام» اتتى كەشىنە جينالىپ وتىرمىز.
ءمادينانىڭ جۇلدىزداي جارقىراپ، باياعى شاشۋباي، نارتاي بابالارى، مايرا اپاسى سەكىلدى قولىنا بايان، گارمون ۇستاپ، سىبىزعىداي سىزىلعان ۇنىمەن، تاۋ سۋىنداي ءمولدىر، بۇلاق سۋىنداي سىڭعىرلاعان اندەردى ورىنداپ، حالقىنىڭ جۇرەگىن جاۋلاپ العان ەدى. ءمادينا جەرگىلىكتى كومپوزيتور بەكسۇلتان بايكەنجەيەۆتىڭ «اقبايانىن» ايتىپ ءان الەمىنە «اقبايان» بولىپ ەنىپ ەدى. سول اپپاق قالپىنا كىرشىك تۇسىرمەي، ونەردەگى تازالىق پەن ءومىر ءسۇرىپ ول تويدىڭ ءانشىسى ەمەس، ويدىڭ ءانشىسى بولاتىن. ونىڭ داۋسى ەشكىمگە ۇقسامايتىن، ەشكىمگە ەلىكتەمەيتىن سىڭعىرلاعان بولاتىن. «الدىڭ جارىق بولسىن، ءان الەمىنىڭ اقبايانى».
ءان: «ساعىم جىلدار»
م. ەرالييەۆا 1954ج 2 تامىزدا قىزىلوردا وبىلىسى قازالى اۋدانى مۇراتبايەۆ كولحوزىندا دۇنيەگە كەلگەن 1974ج قىزىلوردا پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىنىڭ مۋزىكا ءبولىمىن، 1978ج قازاقتىڭ مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ مۋزىكا فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ، 1978جىلدان. 1984 جىلعا دەيىن قازاقستان عىلىم اكادەمياسى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنا قىزمەت ەتىپ، ءارى ونىڭ اسپيرانتۋراسىن ءتامامدادى. م. ەرالييەۆانىڭ ەڭبەگى باعالانىپ 1990ج 20 ساۋىردە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى» اتاعىنا يە بولدى. شەتەلدەردە بولىپ، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ءان ونەرىن دارىپتەدى.
ەلىكتەيتىن ەركە ەدىڭ،
كورىكتى ەدىڭ - اۋ ەرتەڭىڭ.
ءالى تالاي جايىلاتىن،
جايىلمادى - اۋ وركەنىڭ.
سىردىڭ اسەم اق قۇسى ەدىڭ،
ءان بوپ اتىڭ كەتتى سەنىڭ
ساعىنىش بوپ سىڭعىرلاعان
ءۇنىڭ قانداي ءتاتتى سەنىڭ.
ءان: «ەسىڭە مەنى العايسىڭ»
ءمادينا ساحناعا شىعىپ ونەر كورسەتكەن دە، ادەمىلىك پەن ءسان سالتاناتتىڭ، تالعام مەن سەزىمدىگى سۇلۋلىقتىڭ ۇيلەسىمدى گالەرەياسىن جاسايدى. بىردە ۇكىلى كامشات بوركى مەن بۇرمەلى كويلەگى جەلبىرەپ، شاشباۋى سىڭعىرلاپ، حالىقتىڭ كوركەم سالتىن اسپەتتەي ساقتاعان ەركە قىز بولىپ جانىڭا ءلاززات بەرسە، ەندى ءبىر ءسات قازاقى داستارحانعا شاقىرعان ىزەتتى كەلىندەي ءيىلىپ، سىيلاستىق ءداستۇرىن تارتۋ ەتەدى.
يا، ونەر ادامنىڭ قۇدىرەتتىلىگى دە وسى تۋا بىتكەن دارىنىن دا، ونى قاجىماي تالماي دامىتىپ، ەلىنىڭ يگىلىگىنە باعىشتاي الۋىندا بولسا كەرەك.
ال ءمادينانىڭ ءومىرى تاقتايداي تەگىس جول ەمەس، بۇرالاڭ - بۇلتارىسى كوپ. اباي اتامىز ايتقانداي: «سوقتىقپالى سوقپاعى جەتكىلىكتى ناعىز ونەر جولى ەكەن».
ون ۇشىندە اناسىنان ايىرىلىپ، سەگىز جاسار ءسىڭلىسىن جەتەكتەپ جولى جايساڭ ادامداردىڭ قامقورلىعىمەن كامەلەت جاسىنا جەتكەن جاس قىزدىڭ ءان الەمىنە كەلۋىنىڭ ءوزى ەرلىك پەن بارا - بار.
وسىدان تالاي ۋاقىت بۇرىن تۋعان «اقبايان، قىرعىزدىڭ، ساعىندىم، قيالداعى قالقا»، اندەرىن ءوز داۋىسىنا لايىقتى جازدىرعان. ءمادينا ءان بەسىگىندە ارمانسىز تەربەلگەن ەدى.
انىنەن الاسارىپ قىران شىڭى،
شىڭىلداپ ەڭ ءبىر تازا تۇرار شىڭى.
تابيعات قالاي قيىپ بەرە سالعان
سونشاما جانى نازىك ۇلى ءانشىنى.
باسىلعان ومىرىنە ونەر ءمورى،
جۇلدىزدى تاعى سونداي كورەرمە ەدى.
دالانىڭ بۇلبۇلىنا داڭق سىيلاعان،
قول سوزىپ ۇلكەن ساحنا كورەرمەنى
مايداكول اۋىلى، №98 ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى
يزتلەۋوۆا زامزاگۇل
«ساعىنام» اتتى م. ەرالييەۆانى ەسكە الۋعا ارنالعان ءان كەشى
ساحنا تاقىرىپقا ساي بەزەندىرىلگەن. م. ەرالييەۆانىڭ سۋرەتى ءىلىنىپ، جانىنا «ساعىنام» دەگەن تاقىرىپ ءىلىنىپ قويىلعان.
جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار، قۇرمەتتى ونەر سۇيەر قاۋىم!
جۇرگىزۋشى: حوش كەلدىڭىزدەر اۋىل تۇرعىندارى!
جۇرگىزۋشى:
ەرتەرەك ءسوندى، مەزگىلسىز اقتى ءبىر جۇلدىز،
ماڭدايعا سيماي ءمادينا كەتتى بۇل - بۇل قىز.
قاراشا ايدا قايعىرىپ تۇردى قارا اسپان،
سۇپ - سۋىق بولىپ قاباعىن ءتۇيدى سۇپ - سۇر كۇز.
ءوشتى - ءوشتى ءمادينا ءۇنى ماڭگى ەندى،
نازىك ءانسىز اتىرامىز با تاڭدى ەندى.
تاسپادان ەندى - تاسپادان ەندى تىڭدارمىز.
ءمادينا ءۇنى ەستىلە تۇعىن اندەردى.
جۇرگىزۋشى: يا، تاعدىردىڭ سالعان انىنە نە ىستەرسىڭ، جانىم نە ىستەرسىڭ دەپ ءوزى شىرقاعانداي ءوزىمىزدىڭ جەرلەسىمىز، قازاق حالقىنىڭ سۇيىكتى ءانشىسى م. ەرالييەۆانى ەسكە الۋ ءۇشىن «ساعىنام» اتتى كەشىنە جينالىپ وتىرمىز.
ءمادينانىڭ جۇلدىزداي جارقىراپ، باياعى شاشۋباي، نارتاي بابالارى، مايرا اپاسى سەكىلدى قولىنا بايان، گارمون ۇستاپ، سىبىزعىداي سىزىلعان ۇنىمەن، تاۋ سۋىنداي ءمولدىر، بۇلاق سۋىنداي سىڭعىرلاعان اندەردى ورىنداپ، حالقىنىڭ جۇرەگىن جاۋلاپ العان ەدى. ءمادينا جەرگىلىكتى كومپوزيتور بەكسۇلتان بايكەنجەيەۆتىڭ «اقبايانىن» ايتىپ ءان الەمىنە «اقبايان» بولىپ ەنىپ ەدى. سول اپپاق قالپىنا كىرشىك تۇسىرمەي، ونەردەگى تازالىق پەن ءومىر ءسۇرىپ ول تويدىڭ ءانشىسى ەمەس، ويدىڭ ءانشىسى بولاتىن. ونىڭ داۋسى ەشكىمگە ۇقسامايتىن، ەشكىمگە ەلىكتەمەيتىن سىڭعىرلاعان بولاتىن. «الدىڭ جارىق بولسىن، ءان الەمىنىڭ اقبايانى».
ءان: «ساعىم جىلدار»
م. ەرالييەۆا 1954ج 2 تامىزدا قىزىلوردا وبىلىسى قازالى اۋدانى مۇراتبايەۆ كولحوزىندا دۇنيەگە كەلگەن 1974ج قىزىلوردا پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىنىڭ مۋزىكا ءبولىمىن، 1978ج قازاقتىڭ مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ مۋزىكا فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ، 1978جىلدان. 1984 جىلعا دەيىن قازاقستان عىلىم اكادەمياسى مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنا قىزمەت ەتىپ، ءارى ونىڭ اسپيرانتۋراسىن ءتامامدادى. م. ەرالييەۆانىڭ ەڭبەگى باعالانىپ 1990ج 20 ساۋىردە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى» اتاعىنا يە بولدى. شەتەلدەردە بولىپ، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ءان ونەرىن دارىپتەدى.
ەلىكتەيتىن ەركە ەدىڭ،
كورىكتى ەدىڭ - اۋ ەرتەڭىڭ.
ءالى تالاي جايىلاتىن،
جايىلمادى - اۋ وركەنىڭ.
سىردىڭ اسەم اق قۇسى ەدىڭ،
ءان بوپ اتىڭ كەتتى سەنىڭ
ساعىنىش بوپ سىڭعىرلاعان
ءۇنىڭ قانداي ءتاتتى سەنىڭ.
ءان: «ەسىڭە مەنى العايسىڭ»
ءمادينا ساحناعا شىعىپ ونەر كورسەتكەن دە، ادەمىلىك پەن ءسان سالتاناتتىڭ، تالعام مەن سەزىمدىگى سۇلۋلىقتىڭ ۇيلەسىمدى گالەرەياسىن جاسايدى. بىردە ۇكىلى كامشات بوركى مەن بۇرمەلى كويلەگى جەلبىرەپ، شاشباۋى سىڭعىرلاپ، حالىقتىڭ كوركەم سالتىن اسپەتتەي ساقتاعان ەركە قىز بولىپ جانىڭا ءلاززات بەرسە، ەندى ءبىر ءسات قازاقى داستارحانعا شاقىرعان ىزەتتى كەلىندەي ءيىلىپ، سىيلاستىق ءداستۇرىن تارتۋ ەتەدى.
يا، ونەر ادامنىڭ قۇدىرەتتىلىگى دە وسى تۋا بىتكەن دارىنىن دا، ونى قاجىماي تالماي دامىتىپ، ەلىنىڭ يگىلىگىنە باعىشتاي الۋىندا بولسا كەرەك.
ال ءمادينانىڭ ءومىرى تاقتايداي تەگىس جول ەمەس، بۇرالاڭ - بۇلتارىسى كوپ. اباي اتامىز ايتقانداي: «سوقتىقپالى سوقپاعى جەتكىلىكتى ناعىز ونەر جولى ەكەن».
ون ۇشىندە اناسىنان ايىرىلىپ، سەگىز جاسار ءسىڭلىسىن جەتەكتەپ جولى جايساڭ ادامداردىڭ قامقورلىعىمەن كامەلەت جاسىنا جەتكەن جاس قىزدىڭ ءان الەمىنە كەلۋىنىڭ ءوزى ەرلىك پەن بارا - بار.
وسىدان تالاي ۋاقىت بۇرىن تۋعان «اقبايان، قىرعىزدىڭ، ساعىندىم، قيالداعى قالقا»، اندەرىن ءوز داۋىسىنا لايىقتى جازدىرعان. ءمادينا ءان بەسىگىندە ارمانسىز تەربەلگەن ەدى.
انىنەن الاسارىپ قىران شىڭى،
شىڭىلداپ ەڭ ءبىر تازا تۇرار شىڭى.
تابيعات قالاي قيىپ بەرە سالعان
سونشاما جانى نازىك ۇلى ءانشىنى.
باسىلعان ومىرىنە ونەر ءمورى،
جۇلدىزدى تاعى سونداي كورەرمە ەدى.
دالانىڭ بۇلبۇلىنا داڭق سىيلاعان،
قول سوزىپ ۇلكەن ساحنا كورەرمەنى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
