InfoHub Logo

«كوش ءتۇزۋ بولسىن» ايتۋعا كەلگەندەر، اۋىلدىڭ يگى جاقسىلارى: شارۋاشىلىقتىڭ ديرەكتورى، پارتورگ، اۋىلدىق كەڭەس ءتوراعاسى، گاراج باستىعى، تاعىسىن تاعىلار زەيىلبەكتىڭ جولاشارعا دەپ ارناپ سويعان سەمىز مارقاسىنىڭ ەتىن جەپ، اراعىن ءىشىپ، داستارقان جينالعان سوڭ، ءبارى ءبىر كىسىدەي ورە تۇرەگەلىپ كەتۋگە بەت بۇردى. شەتىنەن ەل كورىپ، جۇرت تانىعان سۇڭعىلا شىركىندەر، كەتەرلەرىندە قىزمەت دارەجەسىنە قاراي كەزەكپەن ءسوز سويلەپ، زەيىلبەكتىڭ بارعان جەرىندە ابىرويلى بولۋىنا تىلەك ءبىلدىرىپ، پەندەگە بىتەر مال مەن باقتىڭ ءبارىن ءبىر سونىڭ باسىنا ۇيىپ-توگىپ تاستادى. «جىگەرلى» مەن «بوقتىنىڭ» اراسى دەگەن نە ءتايىرى، ءجۇز ەلۋ-اق شاقىرىم، وسى تۇرعان تايلى-تاياعىمىزبەن تەگىس كوتەرىلىپ، جول شىعارىپ سالۋعا بولار ەدى، اتتەڭ، ناۋقان كەزى، باستان اسقان جۇمىس بار. جەپ وتىرعانىڭ وكىمەتتىڭ نانى بولعان سوڭ، تارتىبىنە باعىنباۋعا لاج جوق. مۇنى ايتقان ديرەكتور اللابەردى قوڭقاقتاۋ قوشقار مۇرنىنىڭ ءدال ۇشىنا جەلىمدەي جابىسىپ قالعان ۋىلجىپ پىسكەن قۇيقانىڭ تارىداي قيقىمىن شەرتىپ ءتۇسىردى دە، قوي باستاعان سەركەدەي بوپ كەڭسە جاقتى بەتكە الدى. ودان بۇرىنىراق قوزعالۋعا باتىلدارى بارماي، قورعالاقتاپ تۇرعان قالعان باسقالار دا باستىقتارىنىڭ سوڭىنان ەرە جونەلىستى. ەسىك الدىندا زەيىلبەك، تىلەۋباي جانە زەيىلبەكتىڭ كەلىنشەگى مايگۇل عانا قالدى.

ۇشەۋى ءۇش جەردە تۇرىپ، ءبىر ءسات ولار ءارقايسى وزىنشە وي كەشكەندەي ەدى. زەيىلبەك شىر ەتىپ ومىرگە العاش كەلگەندە، كىندىك قانى تامىپ، جۇرت قاتارلى ادام بوپ وسكەن تۋعان اۋلىن قيماي ەلجىرەسە، تىلەۋباي ءبىر كۇندە تۋىپ، تايداي تەبىسىپ قاتار وسكەن جان اياسپاس قۇرداسىنان ايرىلعىسى كەلمەي قينالىپ تۇر. مايگۇل عانا ءبىر كۇرسىنىپ الىپ، اياق-تاباقتاردى جيناستىرۋعا كىرىسكەن. سوسىن ولارىن انادايدا جۇرگەلى دايىن تۇرعان ماشينا ۇستىندەگى جۇك اراسىنا اپارىپ مۇقيات قىستىردى دا:

— قوشتاسىپ، شەر تارقاتىپ بولساڭدار، جۇرمەيمىز بە؟ — دەدى كۇيەۋى زەيىلبەككە قاراپ كۇلە سويلەپ. — جولاشار كادەمىزدى جاسادىق. قوشتاسقىسى كەلگەندەر كەلىپ قوشتاستى دەگەندەي.

مايگۇل ءسوزىن قوشتاعانداي، «بيتلز» بولامىن دەپ جەلكە شاشىن قوبىراتا ءوسىرىپ جىبەرگەن شوپىر بالا ءداۋىر، كابينا ەسىگىن شالقايتا اشىپ جىبەرىپ ايقاي سالدى:

— قاشپاق بولساڭ زىمىرا دەگەن. جارىق كۇندى كەشتەتىپ المايىق!

زەيىلبەك پەن تىلەۋباي بىر-بىرىنە قاراپ كوز تاستاستى دا، ەندى قوزعالماق بولعاندا، كەنەت تىلەۋبايدىڭ يەگى جىلايتىن بالاشا كەمسەڭدەپ، ەرنى دىرىلدەپ، شەگىر كوزى باقشاڭداپ شاپىراشتاندى دا قالدى. زەيىلبەك قۇرداسىنىڭ ونىسىنا تاڭدانباق تۇگىل، ءمان دە بەرگەن جوق. شوپىر قاسىنداعى كابيناداعى بوس ورىنعا جايعاسىپ جاتقان كەلىنشەگى مايگۇلدىڭ بالعاداي اياق-قولىنا، ۇنەمى بويىنان توقتىعى مەن نىقتىعى ءبىلىنىپ تۇراتىن جاراۋ مۇسىنىنە سۇيسىنە قاراپ جايباراقات تۇرا بەردى. ءبىر ۋاقىتتا بارىپ تىلەۋبايدىڭ:

— م-مەن، س-سەنى ششىعارىپ سسالام، — دەگىنى ەستىلدى، كەكەشى شەشىلىپ، كەكەشىمەن بىرگە ىشىندەگى قيماستىق ىستىق جالىنى قوسا شىققانداي بولدى. ءسۇيتتى دە قۋتىڭداپ العا ءتۇسىپ جول باستادى. ءۇن-تۇنسىز ونىڭ سوڭىنان ەرگەن زەيىلبەك، اياق باسقان سايىن ءبىر قولىنداعى قىسقا تاياعىمەن جەر تىرەپ، تۇيە ۇستىندەگى ادامداي بويى بىرەسە بيىكتەپ، بىرەسە الاسارىپ شويقاڭداپ بارا جاتتى. بۇلارعا ماشينا كابيناسىنان قاراپ وتىرعان مايگۇل قاسىنداعى شوپىر بالاعا بىلدىرمەي مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى. «ءبىرى كەكەش، ءبىرى اقساق، جاراسۋلارىن شىركىندەردىڭ...»

قۇرداستار ماشينا قورابى ۇستىنە ءبىرىن-بىرى دەمەي تىرمىسا شىعىپ، جۇك اراسىنا جايعاسقانشا، موتورىنا وت بەرىپ، جۇرۋگە دايىن تۇرعان ماشينا دا قوزعالعان. سۇيتكەنشە كورشى اۋلادان، قولىندا ۇلكەن كەنەپ تۇيىنشەگى بار، جۇگىرە شىققان ىرىستى ايقايلادى. ەمشەكتەگى بالاسى ءبىر قولتىعىندا، سوڭىندا اياعى شىققان ەكى-ۇش قارادومالاق — ءبارى ماشيناعا قاراي قولدارىن بۇلعاپ، ايقايلاي جۇگىرىپ كەلەدى.

ارتتا قالىپ بارا جاتقان بۇرىنعى تاتۋ كورشىسىنىڭ توبەسى كورىنگەننەن مايگۇل شوپىرعا توقتاي تۇر دەپ بەلگى بەرىپ، ءوزى كابينا ەسىگىن اشىپ، ىرىستىنى سۇيسىنە جىميىپ كۇتىپ تۇردى.

— بالالاردى بەكەر مازالادىڭ-اۋ، — دەدى ىرىستىنىڭ قولىنان قوماقتى كەنەپ تۇيىنشەكتى الىپ، شوپىرمەن ەكى اراداعى قۋىسقا جايعاستىرىپ جاتىپ. — اپ-اۋىر عوي. ىشىنە نە سالىپ قويعانسىڭ، ءباتىر-اۋ.

— تۋھ، قوش دەمەستەن تايىپ باراسىڭدار عوي تەگى. — ىرىستى ءبىر قولتىعىندا تىرباڭداپ جۇرگەن ەمشەكتەگى بالاسىن جىلاماسىن دەپ ەكى اياعىنا كەزەك تەڭسەلىپ، بار دەنەسىمەن ىرعالا تەربەتىپ تۇر. — باراتىن اۋىلدارىڭ ءبىرشاما جەر. انانى، — دەدى شوپىر مەن مايگۇل اراسىندا جاتقان تۇيىنشەكتى يەگىمەن نۇسقاپ، — جولدا قاۋجارسىڭدار. سوسىن اياعىنا وراتىلعان قاراسيراقتارعا قاراپ جەكىپ تاستادى:

— ءتايت ءارى! كويلەگىمنىڭ ەتەگىن جىرتاتىن بولدىڭدار عوي. كىسىمەن ءبىراۋىز سويلەسۋگە دە مۇرسا بەرمەيسىڭدەر.

— ال مايكەش، قوش ەندى، — دەدى قاراسيراقتاردى ەپتەپ جاسقاپ العان سوڭ، — بارعان جەرلەرىڭدە باياندى بولىڭدار. بىزدەردى دە ۇمىتپاي ارلى-بەرلى وتكەندە سوعىپ كەتىپ تۇرىڭدار. ساعىنعاندا سەندەرگە ءوزىم دە بارار ەم، مىنا وڭكەي شۋىلداقتاردان قول بوساي قويار دەيمىسىڭ.

ىرىستى تاعى بىردەمەلەردى باستىرمالاتا ايتىپ مايگۇلدىڭ قولىن قىستى دا، قايتادان ەتەگىنە وراتىلعان بالالارىنىڭ ءبىرىن قۇشاقتاپ، ءبىرىن جەتەكتەپ، ەندى ءبىرىن الدىنا ساپ قاقپايلاپ جولدان بىلايىراق شەگىنىپ تۇردى.

— وسى قاتىنداردىڭ-اق اڭگىمەسى تاۋسىلمايدى، — دەپ كۇڭكىلدەگەن شوپىر بالا ءداۋىر ماشينانى ورنىنان شۇعىل قوزعاپ جىبەرگەن. ماشينا قورابى ۇستىندەگىلەردىڭ باستارى بىر-بىرىنە سوقتىعىسىپ قالدى. مايگۇل ماڭدايىن ەسىك قىرىنا سوعىپ الا جازدادى. ءبىراق شوپىر بالانىڭ دولىعىپ وتىرعان ىڭعايىن بايقاپ، جاق اشىپ ءلام دەمەدى. تەرەزە اينەگىنەن سىرتقا كوز جىبەرىپ، تەز-تەز شەگىنىپ ارتتا اعاراڭداپ قالىپ بارا جاتقان اۋىل ۇيلەرىنە ءبىرتۇرلى قيماستىقپەن مۇڭايا قاراپ قالدى.

اۋىل اراسىنىڭ وي-شۇڭقىرىنا كىبىرتىكتەگەن ماشينا قاسقا جولعا شىققاسىن ءجۇرىس الىپ، ءبىرقالىپتى بۇلكىلگە سالدى.

تانىس تا بەيتانىس كەر دالا، ءقادىر بىلمەس قاتىگەز ولاق قولعا تۇسكەن جانى نازىك سۇلۋ ايەلدەي جۇدەپ-جاداپ سۇلىق جاتىر. تاز ادامنىڭ باسىنداعى شاشىنداي سيرەك، ونىڭ وزىندە بويى ءبىر قارىس، جارىم قارىس بيداي ساباقتارى ءار-ار جەردەن ءبىر قىلتيادى.

وسىدان ون بەس-جيىرما جىل بۇرىن زەيىلبەكتەر جالاڭاياق شاپقىلاپ ءجۇرىپ تىعىلماق ويناعاندا، تاپا ءتالتۇستىڭ وزىندە كىسى كەۋدەسىنە جەتىپ بويلاپ وسكەن بيدايىق پەن اقسەلەۋدىڭ اراسىنا جاسىرىنعان ءبىرىن-بىرى تاپپايتىن. شىركىن، بالا كوڭىل-اي، سول كەزدە زەيىلبەككە اينالاداعى بيىك توبەلەر، وزەن-كولدەر، توعايلار، مولدىرەگەن بۇلاقتار — ەشقاشان وزگەرمەيتىن مىزعىماس تىلسىم دۇنيەدەي كورىنۋشى ەدى-اۋ. ەندى مىنە، جەل وتىندە تۇرىپ، كۇن كوزىنە وڭىپ كەتكەن ەسكى شۇبەرەكتەن دا جامان، ءوڭى بوپ-بوز. قاراماسا قاتىن كەتەدى دەگەندەي، تابيعاتى ەگىنشىلىككە ۇيلەسپەيتىن قايران جەر جىرتىلا-جىرتىلا، وعان ءجيى قۋاڭشىلىق قوسىلىپ ازىپ-توزىپ كەتتى. سوندا دا جىلدا جىرتىپ، جىلدا ەگىن سالادى.

— اۋىلدان ررەنجىپ شىققانداي ەڭسەڭ ءتتۇسىپ كە-كەتىپتى عوي، — دەدى تىلەۋباي مۇنى يىقتان جۇدىرىقتاپ ءتۇيىپ قالىپ. — سسالقىن بۇ-بۇلاقتان سسۋ ىشكىزىپ، ممەن سسەنىڭ كو-كوڭىلىڭدى كو-كوتەرەيىن. وسىنى ايتىپ تىلەۋباي كابينا توبەسىنەن تۇيگىشتەپ-تۇيگىشتەپ جىبەردى.

زەيىلبەك سوندا بايقادى، بۇلار «جىگەرلىنىڭ» شەكاراسىنا جەتىپ قالعان ەكەن. ماشينا ۇلكەن جولدان بۇرىلىپ، جيدەسى ارالاسا وسكەن شوق تالدىڭ ىشىنە سۇعىنا بارىپ توقتادى.

ماشينادان الدىمەن تۇسكەن مايگۇل شوق تالدىڭ ەتەگىندە قۇمىرسقانىڭ يلەۋىندەي بولىپ جاتقان ساز تومپەشىككە باسقالاردان ءسال بۇرىنىراق جەتكەن.

— ويبوي، ەندى ءقايتتىم! — دەدى ول اياعىنا شوق باسقانداي شوشىنا داۋىستاپ. — بۇلاق كوزى بىتەلىپ قالىپتى عوي.

— قويشى ءارى، مۇمكىن ەمەس! — بار سالماعىن ساۋ اياعىنا سالىپ مايگۇلدىڭ ارتىنان قويقالاڭداعان زەيىلبەك تە انادايدان شىر ەتە قالدى. —بۇكىل وسى ايماق تۇگەلىمەن تاندىرى قۋراپ كەۋىپ قالسا دا، سالقىنبۇلاق سۋى ەشقاشان تارتىلمايدى. كەلىپ، ول دا بۇلاق كوزىنە اسىعا ءۇڭىلدى. بۇل كەزدە تىلەۋباي دا جەتكەن ەدى. جاعىمسىز جىلىمشى ءيىس بىردەن مۇرىنعا ۇردى. بۇلاق كوزىندەگى وت ورنىنداي اپاندا سارقىندى سۋ كولكيدى. بەتى تولعان ءشوپ-شالام، تەمەكى تۇقىلى، اراق قۇتىسىنىڭ تۇيمەدەي پلاستماسسا تىعىندارى... بۇلاقتىڭ اپانمەن جالعاسىپ ەڭىسكە قاراي جالعاسقان جىلعاسى بەتىن قۇم باسىپ جالاڭاشتانىپ جاتىر.

تىلەۋباي ءۇن-تۇنسىز بارىپ ماشينادان كۇرەك اكەلدى دە، اپاننىڭ جىلعاعا جالعاسقان وندىرشەك تۇسىنان باستاپ بۇلاق كوزىن ارشي باستادى.

— بوس اۋرەشىلىك، — دەدى شوپىر بالا ءداۋىر جاقتىرماي تىرجاڭداپ، — بۇلاق كوزىنىڭ بىتەلگەنى — ولگەنى.

— ءوزىڭ، شىراق، نە ايتىپ تۇرسىڭ؟ — زەيىلبەك وعان ۇلكەندىك جولمەن ازداپ زەكىپ، ۇرسىپ تاستادى.

شوپىر بالا ءداۋىردىڭ ويى توقتاماي جۇرە بەرسەك ەدى. ءبىراق ول ءقازىر زەيىلبەكپەن سالعىلاسۋدىڭ وزىنە ابىروي اپەرمەيتىنىن ءتۇسىندى دە:

— قوي، موتورىم ماي جەپ كەلە جاتىر ەدى، — دەپ تىم رابايسىز ۇزىن سيراقتارىن سۇيرەتە باسىپ ماشيناسىنا قاراي كەتتى.

جىلعانىڭ تابانى ءبىراز تەرەڭدەتىلگەن سوڭ، ىركىندى سۋعا جول اشىلىپ، اپان لەزدە تازارىپ قالدى. ءبىراق استىنداعى باتتاسقان قورىس باتپاقتان بۇلاق كوزى بىلىنە قويمادى. تىلەۋباي تال بۇتاعىنان جارتى كەزدەي تاياق سىندىراپ الدى دا، سونىمەن بۇلاق كوزىن ىزدەپ ارلى-بەرلى جۇگىرتە باستادى. شىدامى تاۋسىلعان مايگۇل:

— بۇنىڭنان ءبارىبىر تۇك شاقپايدى، — دەپ جاڭاعى شوپىر بالا ءسوزىن قوشتاعانداي ەدى، تىلەۋباي جاقتىرماي:

— سسالقىن بۇ-بۇلاقتىڭ سسۋىن ىشپەي كەتپەيسىڭدەر، ججىبەرمەيمىن، — دەدى، رەنجىگەننەن كەكەشى كۇشەيىپ، بۋلىعا ازەر سويلەدى.

— جارايدى، — دەدى ءوزىنىڭ اعاتتىق جاساپ العانىن سەزگەن مايگۇل رايىن وزگەرتىپ، — مەن وعان دەيىن داستارقان جاساي بەرەيىن.

تىلەۋباي تاياق جۇگىرتىپ تە ەشتەڭە وندىرە الماعان سوڭ، سىز ۇستىنە ەكپەتىنەن جاتا قالىپ، قولىن بۇلاق كوزى وسى-اۋ دەگەن جەرگە يىقتاتا تىعىپ جىبەرگەن. ءسۇيتتى دە «بارماتۋحا» شاراپتان قالعان سيىمدىلىعى 750 گرامدىق ءداۋ قارا شولمەكتى سۋىرىپ الدى.

— ءمماس سا-ساعان، بە-بەزگەلدەك، مىنا ششىركىننىڭ جۇرگەن جەرىن قا-قاراڭىز! — دەپ، شولمەكتى قىل موينىنان بۇرە قىسقان كۇيى جيىركەنىشتى زاتتاي ەتىپ اۋلاققا قاراي شوكەلەپ لاقتىرىپ جىبەردى.

— و، پالەكەت، — دەدى زەيىلبەك تە تاڭدانىپ، — مۇنى ىستەپ جۇرگەن قانداي عانا قارا جۇرەك بولدى ەكەن؟!

ءارى قاراي تەلەۋبايدىڭ جۇمىسى جەڭىلدەنىپ كەتكەن ەدى. بۇلاق كوزى وڭەشى كەڭەيتىلىپ، باتتاسقان قورىسىنان ارشىلعان سوڭ، ارعى جاعى ءسۇت ارالاستىرىلعان سۋداي بولىپ لايلاندى دا، ارتىنشا اقىرىن لىقسىپ اعا باستادى.

— و، ارۋاق، كوزى اشىلدى. اشىلدى كوزى! — دەدى تىلەۋباي جاس بالاشا قۋانىپ، سەكىرىپ ءماز بولىپ. كەكەشى دە بىلىنبەي كەتتى.

— راحمەت، راحمەت، — دەپ جاتىر زەيىلبەك تە دوسىن ارقادان قاعىپ، قۇشاقتاپ. — ەڭبەك سەنىكى. سەنىڭ ارقاڭدا سالقىنبۇلاقتان سۋ ىشەتىن بولدىق. ءجۇر، ەندى مايگۇلگە بارايىق.

جاساۋلى داستارقاندى كورگەندە تىلەۋبايدىڭ كوزى شوقتاي جاينادى.

— پ-پاح، پ-پاح، پ-پاتشالاردىڭ اسىنداي عوي مىناۋ، — دەپ الاقانىن قۇشىرلانا ۋقالاپ، داستارقان شەتىنە تىزە بۇگىپ وتىرا كەتتى. باسقالار دا جايعاستى. كوك شوپكە جايىلعان كەنەپ بەتىندە سەمىز قويدىڭ مايلى جامباسى، ەتتى بەل ومىرتقا، بىرنەشە قالىڭ قابىرعا، تورسىق ءبۇيىر باۋىرساقتار، ەكى-ۇش باس اششى جۋا جاتىر. وسىلاردىڭ امىرشىسىندەي بولىپ ءدال ورتادا اقشيىپ «استانالىق» تۇر.

— ىرىستىنىڭ جولدا قاۋجارسىڭدار دەگەنى ەدى، — دەدى مايگۇل كۇلىمسىرەپ.

— ممالادەس، ءببىزدىڭ بايبىشە، — دەپ تىلەۋباي بىردەن شىنىعا قول سوزدى.

بۇل كەزدە مەزگىل ءتۇس بولىپ قالعان. شاقىرايىپ تاس توبەگە شىعىپ العان كۇن جارىقتىق توڭىرەكتى بار ىستىق لەبىمەن اياماي شىجعىرىپ-اق تۇر. اۋا جەلسىز، تىمىرسىق. تامىرلارىنداعى بار ءنارى تاۋسىلعان وسىمدىكتەر سولىڭقى، سەلت ەتپەيدى. داستارقان جايىلعان شوق تالدىڭ اراسى عانا بولار-بولماس سالقىن لەپ ءۇيىرىپ تۇرعانداي. بوتەلكە اۋزىن اشىپ، ءبىراق ستاكاندارعا قۇيماي تۇرىپ، تىلەۋباي:

— سەن رۋلدەسىڭ عوي، — دەپ داستارقاننىڭ ءدال ورتا تۇسىندا شىنتاقتاي جاتقان داۋىرگە قاراعان، ول قولدى ءبىر-اق سەرمەدى.

— ەركىن دالادا ءجۇرمىز عوي. ءوزىمىز ماشينانى ۇيىقتاپ وتىرىپ تا ايداي بەرەمىز.

شولمەك ءۇش كىسىگە تەڭ ءبولىنىپ قۇيىلدى.

ءبىرازدان كەيىن قالجاسى جۇقالاۋ تىلەۋباي قىزىڭقىراپ قالىپ، ءار نارسەنىڭ باسىن ءبىر شالىپ بوسە باستادى. اۋەلى جاتىپ كەپ ايەلىن ماقتادى:

— ممەنىڭ ىررىستىم جاقسى ققاتىن عوي، ججاقىن-جۋىق، ججولداس-جوراعا بىردەي ممەيىربان. ا-ال، سەندەر ببولساڭدار، ۇيلەنبە وعان دەپ ببەزەك ققاقتىڭدار.

— ەكى بالاسى بار، بۇرىن تۇرمىستا بولعان ايەل، قايدان بىلەيىك، — دەدى مايگۇل كەش تە بولسا بۇرىنعى ەسكى كىناسىن جۋىپ-شايعانداي بولىپ.

— سىزدە وسى بالا جاعى بار-اۋ دەيمىن. — شوپىر بالا ءداۋىر دە قاراپ وتىرماي اراعا ءسوز قىستىردى.

— ءقازىر جەتەۋ. ببۇيىرتسا، ونعا ججەتكىزەمىن، — دەدى تىلەۋباي ويلانباستان.

ءداۋىر تاڭدايىن قاعىپ، باسىن شايقادى.

— ءويدا! ءبارىن قالاي اسىرايسىڭ؟ وسى كۇنى ءبىر بالا، ەكى بالانىڭ وزىنەن اسىراۋى قيىن دەپ جۇرت زار جىلايدى.

— سسەن بالا، گگازەت وقىمايسىڭ با، ۋكاز شىقتى عوي. سسەميانىڭ ققارجىسى ءار ادامعا ششاققاندا ەلۋ سومنان ككەم ببولسا، ققالعانىن ۇكىمەت تتولتىرادى.

— ءقازىر الاتىنىڭ ايىنا ءبىر ءجۇز ەلى سوم. ايەلىڭ جۇمىس ىستەمەيدى. جەتى بالاڭمەن توعىز جانسىڭدار. ءجۇز ەلۋدى توعىزعا بولەيىك. — زەيىلبەك ەرىندەرى مەن ساۋساقتارىن قوسا جىبىرلاتىپ ىشتەي ەسەپ جۇرگىزە باستادى. — سوندا ايىنا ءار جان باسىنا ۇستىندە ازداعان تيىنى بار، ون التى سومنان اينالادى. ال ەندى ەلۋدى توعىزعا كوبەيتسەك، و، وندا اقشانىڭ استىندا قالاسىڭدار. ايىنا ءتورت ءجۇز ەلۋ سوم!

— ەندى قالاي، —دەدى تىلەۋباي كوڭىلى تاسىعاندا كەكەشى ازاياتىن ادەتىمەن تازا سويلەپ. — دۇنيەگە ءبىر قوزى كەلسە، ءبىر ءتۇپ جۋسان كوكتەيدى دەگەن... بۇدان كەيىن تىلەۋباۋ ەكىنشى جامباسىنا اۋىسىپ وتىرىپ، ءتىلىنىڭ كەمىستىگىن ايتىپ مۇڭ شاعا باستادى. قىزمەتتە وسپەي ءجۇرمىن دەدى. ءبارى سول ءتىلى قۇرعىردىڭ مۇكىستىگىنەن. ايتپەسە، قۇدايعا شۇكىر، باسى ەشكىمدىكىنەن كەم ەمەس. زەيىلبەك بىلەدى عوي، مەكتەپتە ءمۇعالىم شىعارا الماعان ەسەپتى شەمىشكەشە شاعىپ تاستايتىن. وسى كۇنى ءوسۋ ءۇشىن باس ەمەس، ءتىل عوي كەرەگى. توپ الدىنا شىعىپ - اپ جوقتان بار جاساپ، باردان زور جاساپ سايراي بىلسەڭ بولدى. اتتەڭ، ءتىل جوق. قالعانى عوي ءوستىپ بولىمشەنىڭ ەسەپشىسى دەگەن اتپەن...

— مەن ساعان ءتىل مۇكىستىگىن جازاتىن ەم ايتايىن با؟ — دەدى زەيىلبەك قۋلانىپ. — قۇدىقتىڭ اۋزىنا بارىپ سويلە دە، ارجاقتان شىعار جاڭعىرىعىن تىڭدا، وللاحي، جۋرنالدان وقىدىم. ءسۇيتىپ ءجيى-جيى قايتالاي بەرسەڭ، ءبىر كەزدە وز-وزىڭنەن بۇلبۇلداي سايراپ كەتەتىن كورىنەسىڭ.

— ممەنىڭ سسۇيەگىم ققاتايىپ ققالعان، مماعان ەم ققونبايدى، — دەدى تىلەۋباي كادىمگىدەي بالاشا نالىپ.

وسى كەزدە قور ەتە قالعان وعاش داۋىس ەستىلگەن. ورتادا كولدەنەڭ ءتۇسىپ جاتقان شوپىر بالا ءداۋىر ۇيىقتاپ كەتكەن ەكەن.

— سسابازىڭ ررۋلدە وتىرسا دا ققايتپايدى ەكەن، — دەگەن تىلەۋباي مايگۇل جاققا جۇتىنا كوز تاستاپ قويدى. مايگۇل ءتۇسىنىپ:

— ىرىستىنىڭ ماعان دەگەنى بولار، سەندەرگە بۇيىردى، — دەپ قاعازىندا «شىرىن» دەگەن جازۋى بار شولمەكتى ەركەكتەردىڭ الدىنا قاراي دومالاتىپ جىبەردى. قۋانىپ كەتكەن تىلەۋباي:

— مايكەش، سەن مەنىڭ نەدەن ككەكەش، زەيىلبەكتىڭ نەدەن ااقساق ببولعانىن بىلەسىڭ بە؟ — دەي بەرىپ، لۇق دەگىزىپ شاراپ تىعىنىن سۋىرىپ الدى. 

— جوق، بىلمەيمىن، — دەدى مايگۇل.

— سەن قويا تۇر. — زەيىلبەك كەكەشى ۇستاپ، بەت-اۋزى قۇبىلا باستاعان تىلەۋبايدى سويلەتپەي تاستادى. — مايگۇلدەن جاسىرعان سىرىم ەدى، ءوزىم ايتايىن. ول بىلاي بولعان، — دەپ ۇزىلگەن ءسوزىن جالعادى. — سوعىس اياقتالاتىن جىل. بەس-التىلارداعى كەزىمىز. تاڭ اتسا، بالا بىتكەن ءۇي توبەسىنە شىعىپ الامىز. سوعىستان قايتقان بىرەۋ اكەسىنە، بىرەۋ اعاسىنا جول قارايدى. قاراي-قاراي ءبىر كەزدە كوز تالادى، شارشايسىڭ. بالامىز عوي، زەرىگىپ اراسىندا ويىن ويناپ الامىز. وسىنداي قىجىل ويىن ۇستىندە عوي دەيمىن، مەن تىلەۋبايعا: بىزگە نە جوق، سەنىڭ دە، مەنىڭ دە اكەمىز ولگەن، قارا قاعاز العانبىز، ولار ەندى كەلمەيدى، دەپپىن.

— ااكەمىزدىڭ ككەلمەيتىنىن مەن ءوزىم دە ببىلەتىنمىن، — دەدى تىلەۋباي ءسوزدى ءارى قاراي ءىلىپ اكەتىپ. — ءببىراق مىنانىڭ ءسسوزى ككەۋدەمدەگى ءۇۇمىتىمدى ۇزگەندەي بولدى دا، ىزالانىپ كەتىپ، ييتەرىپ ققالدىم.

— ءۇي توبەسىنەن قۇلاپ، سول جەردە ەستەن تانىپ قالىپپىن، — دەگەن زەيىلبەك اڭگىمە جەلىسىن ءوز قولىنا قايتا الدى. — سودان ءبىر جامباسىمنىڭ ۇرشىعى تايىپ كەتىپتى... ول كەزدە اۋىلدا دارىگەر جوق. ءسۇيتىپ وسىنداي بوپ قالدىم عوي.

— ببىرەۋلەر، وويباي، زەيىلبەكتىڭ اياعى سسىندى ددەگەندە، ججۇرەگىم ششوشىپ اۋزىما تتىعىلدى، — دەدى تىلەۋباي. — ججان ۇشىرا ششىڭعىرىپ ججىبەرىپپىن. سسودان بەرى ممىنە، ءتتىل جوق...

كۇيەۋىنەن اياعىڭ نەدەن اقساق، دوسىڭ نەگە كەكەش دەپ سۇرايىنشى دەگەن وي مايگۇلدىڭ باسىنا كىرىپ-شىققان دا ەمەس. اراق قىزۋى ما، قوشتاسارداعى قيماستىق پا، ولار جۇرەكتەگى جان سىرلارىن اقتارىپ سالدى. مايگۇلدىڭ ەستىمەي-اق قويايىنشى دەگەن شىندىعى ەدى، «سويقان سوعىس»، دەپ ىشتەي كۇرسىنىپ ءبىرتۇرلى ىڭعايسىزدانىپ قالدى ول.

وتىرىستى ءبىر ءسات ۇنسىزدىك بيلەدى. كۇن نۇرى قىزىل-جاسىل قۇلپىرىپ، جەر دۇنيە وت بولىپ بالقىپ جاتقانداي. تىنىشتىقتى كەنەت وتىرعانداردى اينالا سوقتىعىپ ۇشقان شىبىن ىزىڭى بۇزدى. ۇلكەندىگى بارماقتاي قارا شىبىن بەزەك قاعىپ ءجۇر. شىداماعان زەيىلبەك قاسىندا جاتقان تاياعىن الا سالىپ، قاسقىر سوققانداي سەرمەلەپ ۇركىتىپ تاستادى.

— شىبىننان باسقا تۇك قالماعان با بۇل دالادا، — دەپ الدەكىمگە رەنجىگەندەي بولدى. — بۇلبۇل سايراماق تۇگىل، تورعاي ۇشپايدى. بۇرىندارى وسى بۇلاقتىڭ باسىندا، توعاي ىشىندە بال ارالارى قۇجىناي ۇشىپ ءجۇرۋشى ەدى.

— سەن دە توندىرتەدى ەكەنسىڭ، — دەدى مايگۇل جاقتىرماي. قولىنا اراقتان بوساعان شىنىلاردى تىركەي ۇستاپ بۇلاق باسىنا قاراي جونەلە بەردى.

تىلەۋباي وگىزدىڭ قانى تاقىلەتتەس «شىرىن» شارابىن ستاقاندارعا تاعى دا ءبولىپ قۇيا باستاعان ەدى، مانادان بەرى قاننەن-قاپەرسىز قورىلداپ ۇيىقتاپ جاتقان شوپىر بالا ءداۋىر باسىن جەردەن جۇلىپ الدى.

— ءبىر تانىس ءيىس مۇرىن جارىپ بارادى عوي. — تىلەۋبايدىڭ قولىنداعى بوتەلكەنى كورىپ، قۋانا جىميدى. — ءا، باسە، باستاڭعى جاساپ جاتىر ەكەنسىڭدەر عوي.

— ننەگە، ءووزىمىز دە ەەندى بولماعاندا ووياتقالى جاتىر ەدىك، — دەدى ساسىپ قالعان تىلەۋباي كەكەشى كۇشەيىپ، تۇتتىعىڭقىراپ.

شاراپتان كەيىن اڭگىمەگە زەيىلبەك شەشىلدى.

— ەح، — دەدى وز-وزىنەن شيرىعىپ، — ەستىرسىڭدەر دە بىلەرسىڭدەر،- جاڭا جەردە جاڭا ءتارتىپ ورناتۋعا كۇش سالام. مەن ەندى باس ەكونوميستپىن عوي. باس ەكونوميست! — زەيىلبەك سۇق ساۋساعىن شوشايتتى. — شوتقا قاعىپ، مىناۋىڭ دۇرىس، پايدا بەرەدى. ال مىناۋىڭ تەرىس، قىپ-قىزىل شىعىنعا باتاسىڭ، دەيمىن دە وتىرامىن. سودان كەيىن مەنىمەن ساناسپاي كورسىن. — اراقتىڭ اسەرىنەن ءسال جاساۋراعان كوزىن ءجيى-جيى جىپىلىقتاتا باستادى. — جاڭا، جولدا «جىگەرلىنىڭ» ەگىنىن كوردىڭ عوي. ەگىن بە سول. مازاق.

— ددۇرىس اايتاسىڭ، ددوسىم: — تىلەۋباي دا قاراسۇر ءوڭى قۇبىلىپ، قولدارىن كەزەك سەرمەپ قويىپ، ءبىراز ءسوزدىڭ باسىن قايىردى: سەن مالادەسسىڭ، العىرسىڭ، ءالى دە وسەسىڭ، دەدى. ءتىپتى ديرەكتور بولىپ كەتۋىڭ دە مۇمكىن دەپ قويدى. تەك ءوسشى. سەن وسسەڭ ماعان دا جامان بولماس. وسسەڭ، قاراماعىڭا الىپ، ءتاۋىر جۇمىس بەرەسىڭ عوي، دەپ قيالدادى.

— ءسوز بار ما، — دەيدى زەيىلبەك، — مەنىڭ وسكەنىم، سەنىڭ وسكەنىڭ. تەك ساسپا دا اسىقپا، جاراي ما. بۇل دۇنيە بىزدەن قاشپاس. تىزگىندەيمىز ءالى-اق. تىزگىندەيمىز... — زەيىلبەكتىڭ كوز الدى تەڭىزدەي تولقىپ بۇلدىراپ تۇر. وت جالانىپ شاڭىتقان اسپان، شاعىن توعاي، اناۋ جۇك تيەلگەن ماشينا — ءبارى بۋالدىر تارتىپ تەڭسەلىپ، ءتىپتى بۇلاقتان سۋ الىپ جاتقان مايگۇل دە ەكەۋ-ۇشەۋ بولىپ كورىنەدى. قاسىنداعى تىلەۋبايعا قاراپ ەدى، ول يەگى كەمسەڭدەپ جىلاپ وتىر.

— ءوي، ساعان نە بولدى؟ — دەدى وعان تاڭدانىپ.

— ججالعىز ققالدىم، ممۇلدە ججالعىز ققالدىم، — دەدى تىلەۋباي وكسىك قىسقان كەۋدەسىنەن ءۇنى ارەڭ دەپ شىعىپ.

— مەن دە جالعىزبىن، — دەدى زەيىلبەك، — ءبىراق مەن جىلامايمىن. بەر جاعىمەن كۇشەيسە دە، كوكىرەگىن تولتىرىپ لاپىلداپ كەلىپ قالعان تەگەۋرىندى ىستىق لەپتى توقتاتا المادى. كوز شاراسى جاسقا تولىپ كەتتى... ءيا، ەكەۋى دە جالعىز. الدارىندا اعا، ارتتارىندا ءىنى جوق. ءبارى سول سوعىس جالماۋىزدىڭ كەسىرىنەن. ايتپەسە، زەيىلبەكتىڭ قىزمەتى ءوسىپ، جاڭا جەرگە كوشىپ جاتقاندا، مۇنى ۇلكەن قۋانىش كورىپ، جاقسىلاپ توي جاساۋعا بولماس پا ەدى. بۇلاردا ونداي جاناشىر جوق. ەكەۋى دە جالعىز. قۇيرىق-جالسىز. «جىگەرلىنىڭ» ۇيالاس جىگىتتەرى بۇلاردى ءقايتسىن. دايىن تاماقتى ءىشتى دە كەتتى. سوعان دا راحمەت. ايتپەسە ورتا جولعا دەيىن شىعارىپ سالسا نەلەرى كەتۋشى ەدى.

دوستار ءوستىپ «سەن جالعىز، مەن جالعىز» دەسىپ، گوي-گويگە باسىپ جاتقاندا، ەكى قولىندا ەكى شولمەك بۇلاق سۋى مايگۇل كەلدى مايپاڭداپ.

— بارەكەلدە، مىنالارعا نە بوپ قالعان اياق استىنان؟ — مايگۇل ءۇستى-باسىن قاققىشتاپ تۇرىپ جاتقان داۋىرگە قارادى. — مىنالارعا قوي دەسەيشى، ەركەكسىڭ عوي.

— جەڭەشە، مەن ءىشىپ العان ادامعا ءسوز شىعىندامايمىن، — دەدى. سوسىن جايباراقات قالپى بۇلعالاڭداپ، ءبىر قولىمەن اۋىن شەڭگەلدەي ۇستاپ شوق تالدىڭ سىرت جاعىنان اينالا بەردى...

— قاپ، مىنا قوس توبەتتىڭ قىلىعىن-اي! — مايگۇل قولىنداعى بوتەلكەدەن زەيىلبەك پەن تىلەۋبايدىڭ توبەلەرىنەن مۇزداي بۇلاق سۋىن قۇيىپ-قۇيىپ جىبەردى. —تۇك كوتەرە المايتىندارىڭ بار، اراق ىشكەن نە تەڭدەرىڭ... انا شوپىر بالا داۋىرگە قاراڭدارشى، قىزباق تۇگىل، سەزگەن دە جوق... جالعىزبىز دەيدى-ەي. قايداعى جالعىزدىق ايتىپ وتىرعاندارىڭ؟ بالالار شە؟ بىرىڭدە — بەسەۋ، بىرىڭدە — جەتەۋ. قۇدايدان قورىقساڭدارشى تۇگە...

سالقىن سۋ ەم بولدى. دوستار ەستەرىن تەز جيناپ الدى.

— بالالار وزىنشە، ءبىز وزىمىزشەمىز عوي، — دەدى الدىمەن تىلگە كەلگەن زەيىلبەك ۇيالعان تەك تۇرماستىڭ كەرىمەن. -ولار ءوزارا ءبىرى اعا، ءبىرى ءىنى عوي. ال ءبىز، ءبىز... جالعىزدارمىز.

— ججارىقتىق سسالقىنبۇلاقتىڭ سسۋى ما مىناۋ؟ — تىلەۋباي مايگۇل قولىنداعى بوتەلكەنى الدى. — بەرى اكەلشى، ىشەيىك ءبىر راحاتتانىپ.

سۋ ىشكەن سوڭ قوس دوستىڭ بويلارى سەرگىپ، كوڭىلدەرى جايلانىپ قالدى. جاربيىپ ورىندارىنان تۇردى. ءتۇس اۋىپ قالىپتى. كوك جۇزىندە شوكىم-شوكىم شاربى بۇلتتار پايدا بولىپتى. سونداي سۇيكىمدى بۇلتتار. زەيىلبەك پەن تىلەۋبايعا اق قانات بولىپ بايلانىپ، الدەقايدا، كوز كورمەگەن ءبىر الىس قيىرعا الىپ ۇشىپ كەتەتىندەي... دوستار ءبىرىن-بىرى ىشتەي ۇعىسىپ، ىشتەي ءتۇسىنىسىپ تۇر. اشەيىندە ەشبىر جەردە ايتىلمايتىن سوزدەر ايتىلدى. ىشكەندىكتىڭ دە اسەرى بولعان شىعار، ايتسە دە تۋعان جەرگە، ونىڭ اۋاسى مەن سۋىنا دەگەن بالالىق ەركەلىكتەرى بارىنەن باسىم ەدى. سونىڭ اسەرى ەدى.

— ەندى سسەن ككەتەسىڭ، مەن ققالامىن، — دەدى كەنەت تىلەۋباي، — ممەن ءبىراق سسەنى جوقتاتپايمىن. ببۇلاق ككوزىن ارشىپ تتۇرامىن.

— ارلى-بەرلى جۇرگەندە مەن دە بۇرىلماي وتپەسپىن. كاۋسارىنان تاتارمىن، — دەدى زەيىلبەك.

— اۋ، مانادان بەرى اۋنادىڭدار، قۋنادىڭدار. جەتەر. ەندى جۇرمەيمىز بە؟ — دەدى مايگۇل قۇرداستاردى اسىقتىرىپ.

— سالقىنبۇلاقتان سۋ ىشتىك، جۇرسەك جۇرەيىك، — دەدى زەيىلبەك...

---