سان ەسىم
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سان ەسىم (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ سان ەسىم تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتە وتىرىپ، سويلەم ىشىنەن سان ەسىمدەردى تاۋىپ، سان ەسىمنىڭ زات ەسىممەن بايلانىسىن، جازىلۋ ەملەسىن مەڭگەرتۋ. ءسوز تاپتارى ولاردىڭ تۇرلەرىن، سۇراقتارىن، سويلەمدەردى ءسوز تاپتارىنا تالداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق:
جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن پايدالانا توپپەن، جۇپپەن، وقۋلىقپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ.
تانىمدىق تاپسىرمالار ارقىلى وي بەلسەندىلىگىن، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ ارقىلى پانگە قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك:
وقۋشىلاردى تابيعاتتاعى تىرشىلىك يەلەرىن سۇيە بىلۋگە، قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس.
ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن، كورنەكىلىك، تەستىلىك، وزىندىك جۇمىس، توپتىق.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، تىرەك - سىزبا، كومپيۋتەر، سۋرەتتەر، قيما قاعازدار، تەست.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، ماتەماتيكا.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1) سالەمدەسۋ:
بالالار، قازاق ءتىلى ساباعىمىزعا قۇرمەتتى قوناقتار كەلىپ وتىر. قوناقتارعا ءوزىمىزدىڭ بىلىمدەرىمىزدى كورسەتىپ، بەلسەنە قاتىسايىق.
2) پسيحولوگيالىق دايىندىق:
ۇلكەنگە دە ءسىز،
كىشىگە دە ءسىز،
سالەم بەردىك سىزدەرگە
قۇرمەتپەنەن ءبىز.
3) – ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
4) – بالالار، بۇگىنگى ساباقتا وقۋلىق تاپسىرمالارىمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، سان ەسىم تۋرالى بىلىمدەرىڭدى ودان ءارى دامىتامىز.
ءىى. – الدىمەن، ويىمىزدى جيناقتاپ، وتكەن ءبىلىمىمىزدى ەسكە تۇسىرەيىك.
- تىلىمىزدەگى سوزدەر نەلەرگە بولىنەدى؟
- ءبىز قانداي ءسوز تاپتارىمەن تانىستىق؟
- ەندى ەكرانداعى تىرەك - سىزبا بويىنشا، ءسوز تاپتارى تۋرالى نە بىلەتىنىمىزدى ورتاعا سالايىق. (سلايد 7.)
1) زات ەسىم دەگەنىمىز نە؟ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟ (كىم؟ نە؟ كىمدەر؟ نەلەر؟)
2) زات ەسىمنىڭ تۇرلەرىن اتا. (جەكەشە، كوپشە)
3) ەتىستىك دەگەنىمىز نە؟ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟(نە ىستەدى؟ نە قىلدى؟)
4) ەتىستىكتەردىڭ تۇرلەرىن اتا. (دارا، كۇردەلى)
5) سىن ەسىم دەگەنىمىز نە؟
6) سان ەسىم دەگەنىمىز نە؟
ءىىى. جاڭا ساباق. نەنىڭ سۋرەتتەرىن كورىپ تۇرمىز؟ سان ەسىمدەر قانداي ءسوز تابىمەن بايلانىسىپ تۇر؟ وسى جەردەن قانداي ءبىر ويعا كەلۋگە بولادى؟ سان ەسىمدەر زات ەسىممەن بايلانىسىپ تۇر.
IV. داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇن رەتىمەن بەرىلگەن ۇلگىدەگى ق ق ءارپى مەن قۇستار ءسوزىن كوركەم ەتىپ جازامىز. (سلايد 8.) (ءارىپتىڭ باستالۋ نۇكتەسى مەن بايلانىستارىنا نازار اۋدارا جازىڭدار).
- قۇستار سوزىنە اۋىزشا دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
V. سوزدىك ديكتانت جازامىز.
ءتورت، ون، جيىرما، ەلۋ، توقسان، ونىنشى، جەتىنشى، وتىز بەس، جيىرما ءۇش.
تەكسەرۋ: (سلايد 9.)
ەكراندا جازىلعان سوزدەرگە قاراپ، اركىم ءوز قاتەلەرىڭدى تەكسەرە قويىڭدار!
(مىسالى: مىرزاقمەت، نەشە قاتە؟ ت. س. س.). جىبەرىلگەن قاتەلەرىمىزدى ەسكە ساقتاپ، ەكىنشى رەت جىبەرمەيتىندەي مۇقيات بولىڭدار!
VI. ەندى، ەكرانداعى سۋرەتكە نازار اۋدارايىق. (سلايد 10. پرويگرىۆاتەل Windows Media ارقىلى «ورمان دىبىسى» اۋەنى قوسىلادى.)
- سۋرەتتە جىلدىڭ قاي مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
- كوكتەمدە تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- قانداي جىل قۇستارىن بىلەسىڭدەر؟
- قاراڭدارشى، بالالار قايدا ءجۇر دەپ ويلايسىڭدار؟
- تىڭدايىقشى، ورماندا نەلەردىڭ داۋسى ەستىلەدى؟
- قۇستاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
- سۋرەتتە بالالار نە ىستەپ جاتىر؟
ءمۇعالىم ءسوزى: جاس ۇيانى اعاشقا كەندىر جىپپەن بايلاعان ءجون. ايتپەسە، ول ءوسىپ تۇرعان اعاشتى بۋناپ زيان كەلتىرەدى. ۇيانىڭ قۇس كىرەتىن اۋزى ءاردايىم وڭتۇستىك - شىعىسقا قاراپ، ىلگەندە 5 - 6 م بيىكتىكتە ءىلۋدى ەستەرىڭە ساقتاڭدار!
- وسى قۇراستىرىلعان سويلەمدەردىڭ ىشىنەن مىنا سويلەمدى تاقتاعا جازىپ، ءسوز تاپتارىنا تالدايىق.
ەكى بالا اعاشتىڭ بۇتاعىنا ۇيانى ورناتتى.
VII. سەرگىتۋ جاتتىعۋى.
قارلىعاشقا ۇقسايىق،
قانە، قانات جازايىق،
قارلىعاش بوپ ۇشايىق
ۇشىپ - ۇشىپ الايىق.
ورنىمىزدى تابايىق
VIII. وقۋلىقپەن جۇمىس
1 - تاپسىرما ماتىندەگى سيفرلاردى سوزگە اۋىستىرىپ سان ەسىمى بار سويلەمدەردى كوشىرىپ جازۋ.
2 - تاپسىرما سۋرەت بويىنشا ءماتىن قۇراستىرتىپ وعان ات قويعىزامىن. سان ەسىمدەردىڭ قاي ءسوز تابىمەن بايلانىسىپ تۇرعانىن انىقتايدى.
3 - تاپسىرما بەرىلگەن سان ەسىمدەرگە زات ەسىم تىركەستىرىپ جازدىرتامىن.
ءىح. ديداكتيكالىق ويىن: «جىلدام جاۋاپ».
ءى توپ كەز كەلگەن ءسوز تاپتارىنا قاتىستى ءسوز ايتادى.
ءىى توپ - سول ايتىلعان سوزگە جىلدام سۇراق قويادى.
ءىىى توپ سول سوزبەن ءسوز تىركەسىن ايتادى.
ح. وزىندىك جۇمىس جاسايمىز.
1. ساباق، قوڭىراۋ، ءمۇعالىم
2. ءتۇن، كۇن، ۇيقى
3. كۇلكى، كۇلدىرگىش
4. كۇندەلىك، جالقاۋلىق، ەكىلىك
5. ءارىپ، ءالىپبي
6. جاڭبىر، بۇلت، لايساڭ
7. شاش، باس، بانتيك
8. كىتاپ، جازۋشى، باسپا
9. اعاش، توپىراق، تۇقىم
(اۋىزشا تەكسەرۋ).
ءحى. توپپەن جۇمىس. (سلايد 12. )
ەكراندا ءار توپقا تاپسىرما بەرىلگەن. (وقۋ)
ءى توپ. تومەندەگى نەشە؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى نەشىنشى؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزگە اينالدىرىپ جاز.
بەس سىنىپ -
ون التى داپتەر -
جيىرما ءۇي -
ءىى توپ. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى سان ەسىمدەردى قويىپ، كوشىرىپ جاز. سان ەسىمدەردىڭ استىن سىز.
بولات... جاستا. ول... سىنىپتا وقيدى.
ءىىى توپ. ونىڭ دا ءبىل ەسەبىن،
ءار اپتادا نەشە كۇن؟
ءحىى. ديداكتيكالىق ويىن. «كىم كوپ بىلەدى؟»
سان ەسىمدەرگە قاتىستى كىم كوپ ماقال - ماتەلدەر بىلەدى؟
1. ەل ىشىندە – ەلۋ ەل بار.
2. جەتى رەت ولشە، ءبىر رەت كەس.
3. ەرىنشەكتىڭ ءىسى – ەكى.
4. ءجۇز تەڭگەڭ بولعانشا، ءجۇز دوسىڭ بولعان ارتىق
5. ەر ءبىر رەت ولەدى، قورقاق مىڭ رەت ولەدى.
6. ون ەكى مۇشەڭ ساۋ بولسا جارلىمىن دەمە،
ون ساۋساعىڭ تۇگەل بولسا، داۋلەت ەمەي نەمەنە.
ءحىى. وتىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا بىلىمدەرىمىزدى بەكىتۋ ماقساتىندا 2 - نۇسقاداعى تەست تاپسىرماسىن ورىندايمىز.(تەست پاراقشالارى)
ءحىىى. ماتەماتيكالىق جۇمباق ەسەپ. (سلايد 12. )
- ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- الما قايدا وسەدى؟
- ولەڭدە نەشە الما قالدى؟
- 12 ول قانداي ءسوز تابىنا جاتادى؟
- سان ەسىم دەگەنىمىز نە؟
- قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟
XIV.- بالالار، بۇگىنگى ساباقتان نە ۇيرەندىك؟
ساباق نەسىمەن ۇنادى؟
XV. ۇيگە 4 - جاتتىعۋ. سيفرلاردى سوزبەن اۋىستىرىپ كوشىرىپ جازىپ، سان ەسىمدەردىڭ استىن سىزۋ. (سلايد 13.)
XVI. باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ سان ەسىم تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتە وتىرىپ، سويلەم ىشىنەن سان ەسىمدەردى تاۋىپ، سان ەسىمنىڭ زات ەسىممەن بايلانىسىن، جازىلۋ ەملەسىن مەڭگەرتۋ. ءسوز تاپتارى ولاردىڭ تۇرلەرىن، سۇراقتارىن، سويلەمدەردى ءسوز تاپتارىنا تالداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق:
جاڭا تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن پايدالانا توپپەن، جۇپپەن، وقۋلىقپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ.
تانىمدىق تاپسىرمالار ارقىلى وي بەلسەندىلىگىن، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ. كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەۋ ارقىلى پانگە قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك:
وقۋشىلاردى تابيعاتتاعى تىرشىلىك يەلەرىن سۇيە بىلۋگە، قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس.
ءادىس - تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن، كورنەكىلىك، تەستىلىك، وزىندىك جۇمىس، توپتىق.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، تىرەك - سىزبا، كومپيۋتەر، سۋرەتتەر، قيما قاعازدار، تەست.
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، ماتەماتيكا.
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
1) سالەمدەسۋ:
بالالار، قازاق ءتىلى ساباعىمىزعا قۇرمەتتى قوناقتار كەلىپ وتىر. قوناقتارعا ءوزىمىزدىڭ بىلىمدەرىمىزدى كورسەتىپ، بەلسەنە قاتىسايىق.
2) پسيحولوگيالىق دايىندىق:
ۇلكەنگە دە ءسىز،
كىشىگە دە ءسىز،
سالەم بەردىك سىزدەرگە
قۇرمەتپەنەن ءبىز.
3) – ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
4) – بالالار، بۇگىنگى ساباقتا وقۋلىق تاپسىرمالارىمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، سان ەسىم تۋرالى بىلىمدەرىڭدى ودان ءارى دامىتامىز.
ءىى. – الدىمەن، ويىمىزدى جيناقتاپ، وتكەن ءبىلىمىمىزدى ەسكە تۇسىرەيىك.
- تىلىمىزدەگى سوزدەر نەلەرگە بولىنەدى؟
- ءبىز قانداي ءسوز تاپتارىمەن تانىستىق؟
- ەندى ەكرانداعى تىرەك - سىزبا بويىنشا، ءسوز تاپتارى تۋرالى نە بىلەتىنىمىزدى ورتاعا سالايىق. (سلايد 7.)
1) زات ەسىم دەگەنىمىز نە؟ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟ (كىم؟ نە؟ كىمدەر؟ نەلەر؟)
2) زات ەسىمنىڭ تۇرلەرىن اتا. (جەكەشە، كوپشە)
3) ەتىستىك دەگەنىمىز نە؟ قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟(نە ىستەدى؟ نە قىلدى؟)
4) ەتىستىكتەردىڭ تۇرلەرىن اتا. (دارا، كۇردەلى)
5) سىن ەسىم دەگەنىمىز نە؟
6) سان ەسىم دەگەنىمىز نە؟
ءىىى. جاڭا ساباق. نەنىڭ سۋرەتتەرىن كورىپ تۇرمىز؟ سان ەسىمدەر قانداي ءسوز تابىمەن بايلانىسىپ تۇر؟ وسى جەردەن قانداي ءبىر ويعا كەلۋگە بولادى؟ سان ەسىمدەر زات ەسىممەن بايلانىسىپ تۇر.
IV. داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇن رەتىمەن بەرىلگەن ۇلگىدەگى ق ق ءارپى مەن قۇستار ءسوزىن كوركەم ەتىپ جازامىز. (سلايد 8.) (ءارىپتىڭ باستالۋ نۇكتەسى مەن بايلانىستارىنا نازار اۋدارا جازىڭدار).
- قۇستار سوزىنە اۋىزشا دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
V. سوزدىك ديكتانت جازامىز.
ءتورت، ون، جيىرما، ەلۋ، توقسان، ونىنشى، جەتىنشى، وتىز بەس، جيىرما ءۇش.
تەكسەرۋ: (سلايد 9.)
ەكراندا جازىلعان سوزدەرگە قاراپ، اركىم ءوز قاتەلەرىڭدى تەكسەرە قويىڭدار!
(مىسالى: مىرزاقمەت، نەشە قاتە؟ ت. س. س.). جىبەرىلگەن قاتەلەرىمىزدى ەسكە ساقتاپ، ەكىنشى رەت جىبەرمەيتىندەي مۇقيات بولىڭدار!
VI. ەندى، ەكرانداعى سۋرەتكە نازار اۋدارايىق. (سلايد 10. پرويگرىۆاتەل Windows Media ارقىلى «ورمان دىبىسى» اۋەنى قوسىلادى.)
- سۋرەتتە جىلدىڭ قاي مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
- كوكتەمدە تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
- قانداي جىل قۇستارىن بىلەسىڭدەر؟
- قاراڭدارشى، بالالار قايدا ءجۇر دەپ ويلايسىڭدار؟
- تىڭدايىقشى، ورماندا نەلەردىڭ داۋسى ەستىلەدى؟
- قۇستاردىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟
- سۋرەتتە بالالار نە ىستەپ جاتىر؟
ءمۇعالىم ءسوزى: جاس ۇيانى اعاشقا كەندىر جىپپەن بايلاعان ءجون. ايتپەسە، ول ءوسىپ تۇرعان اعاشتى بۋناپ زيان كەلتىرەدى. ۇيانىڭ قۇس كىرەتىن اۋزى ءاردايىم وڭتۇستىك - شىعىسقا قاراپ، ىلگەندە 5 - 6 م بيىكتىكتە ءىلۋدى ەستەرىڭە ساقتاڭدار!
- وسى قۇراستىرىلعان سويلەمدەردىڭ ىشىنەن مىنا سويلەمدى تاقتاعا جازىپ، ءسوز تاپتارىنا تالدايىق.
ەكى بالا اعاشتىڭ بۇتاعىنا ۇيانى ورناتتى.
VII. سەرگىتۋ جاتتىعۋى.
قارلىعاشقا ۇقسايىق،
قانە، قانات جازايىق،
قارلىعاش بوپ ۇشايىق
ۇشىپ - ۇشىپ الايىق.
ورنىمىزدى تابايىق
VIII. وقۋلىقپەن جۇمىس
1 - تاپسىرما ماتىندەگى سيفرلاردى سوزگە اۋىستىرىپ سان ەسىمى بار سويلەمدەردى كوشىرىپ جازۋ.
2 - تاپسىرما سۋرەت بويىنشا ءماتىن قۇراستىرتىپ وعان ات قويعىزامىن. سان ەسىمدەردىڭ قاي ءسوز تابىمەن بايلانىسىپ تۇرعانىن انىقتايدى.
3 - تاپسىرما بەرىلگەن سان ەسىمدەرگە زات ەسىم تىركەستىرىپ جازدىرتامىن.
ءىح. ديداكتيكالىق ويىن: «جىلدام جاۋاپ».
ءى توپ كەز كەلگەن ءسوز تاپتارىنا قاتىستى ءسوز ايتادى.
ءىى توپ - سول ايتىلعان سوزگە جىلدام سۇراق قويادى.
ءىىى توپ سول سوزبەن ءسوز تىركەسىن ايتادى.
ح. وزىندىك جۇمىس جاسايمىز.
1. ساباق، قوڭىراۋ، ءمۇعالىم
2. ءتۇن، كۇن، ۇيقى
3. كۇلكى، كۇلدىرگىش
4. كۇندەلىك، جالقاۋلىق، ەكىلىك
5. ءارىپ، ءالىپبي
6. جاڭبىر، بۇلت، لايساڭ
7. شاش، باس، بانتيك
8. كىتاپ، جازۋشى، باسپا
9. اعاش، توپىراق، تۇقىم
(اۋىزشا تەكسەرۋ).
ءحى. توپپەن جۇمىس. (سلايد 12. )
ەكراندا ءار توپقا تاپسىرما بەرىلگەن. (وقۋ)
ءى توپ. تومەندەگى نەشە؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەردى نەشىنشى؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزگە اينالدىرىپ جاز.
بەس سىنىپ -
ون التى داپتەر -
جيىرما ءۇي -
ءىى توپ. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى سان ەسىمدەردى قويىپ، كوشىرىپ جاز. سان ەسىمدەردىڭ استىن سىز.
بولات... جاستا. ول... سىنىپتا وقيدى.
ءىىى توپ. ونىڭ دا ءبىل ەسەبىن،
ءار اپتادا نەشە كۇن؟
ءحىى. ديداكتيكالىق ويىن. «كىم كوپ بىلەدى؟»
سان ەسىمدەرگە قاتىستى كىم كوپ ماقال - ماتەلدەر بىلەدى؟
1. ەل ىشىندە – ەلۋ ەل بار.
2. جەتى رەت ولشە، ءبىر رەت كەس.
3. ەرىنشەكتىڭ ءىسى – ەكى.
4. ءجۇز تەڭگەڭ بولعانشا، ءجۇز دوسىڭ بولعان ارتىق
5. ەر ءبىر رەت ولەدى، قورقاق مىڭ رەت ولەدى.
6. ون ەكى مۇشەڭ ساۋ بولسا جارلىمىن دەمە،
ون ساۋساعىڭ تۇگەل بولسا، داۋلەت ەمەي نەمەنە.
ءحىى. وتىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا بىلىمدەرىمىزدى بەكىتۋ ماقساتىندا 2 - نۇسقاداعى تەست تاپسىرماسىن ورىندايمىز.(تەست پاراقشالارى)
ءحىىى. ماتەماتيكالىق جۇمباق ەسەپ. (سلايد 12. )
- ولەڭدە نە تۋرالى ايتىلعان؟
- الما قايدا وسەدى؟
- ولەڭدە نەشە الما قالدى؟
- 12 ول قانداي ءسوز تابىنا جاتادى؟
- سان ەسىم دەگەنىمىز نە؟
- قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟
XIV.- بالالار، بۇگىنگى ساباقتان نە ۇيرەندىك؟
ساباق نەسىمەن ۇنادى؟
XV. ۇيگە 4 - جاتتىعۋ. سيفرلاردى سوزبەن اۋىستىرىپ كوشىرىپ جازىپ، سان ەسىمدەردىڭ استىن سىزۋ. (سلايد 13.)
XVI. باعالاۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
