InfoHub Logo

«قوستاناي قالا اكىمدىگى ءبىلىم ءبولىمىنىڭ
№5 ورتا مەكتەبى» مم
كوكەيەۆا امانگۇل سابىرجان قىزى

ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ساقتار»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك ءمانى: ەجەلگى قازاقستان اۋماعىندا مەكەندەگەن ساق تايپالارىنىڭ ايماعى جانە ءومىر تىرشىلىگى مەن شارۋاشىلىعى، ساق قوعامىنداعى باسقارۋ ءىسى جانە ءوز تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن جۇرگىزگەن كۇرەسى جانە مادەنيەتى تۋرالى العان بىلىمدەرىن جۇيەلەۋ، ناقتىلاۋ، قورىتىندىلاۋ.
دامىتۋشىلىق ءمانى:وقۋشىلاردىڭ ساقتار تۋرالى العان بىلىمدەرىن ودان ءارى جەتىلدىرىپ جانە ءوي-ورىسىن دامىتۋ.
تاربيەلىك ءمانى:"تۋعان جەردى ءسۇيۋ پارىز، ءسۇيۋ ءۇشىن تاريحىن ءبىلۋ پارىز"- دەگەندەي ءوز وتانىنىڭ تاريحىن ءبىلىپ قويماي تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، وتانشىلدىققا، مەملەكەتتى جانە تاۋەلسىزدىكتى سۇيۋگە، ۇلتجاندىلىققا تاريحي تۇلعالاردىڭ ەرلىك ءىسى نەگىزىندە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى:كارتا، سۋرەتتەر، سىزبا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ - جيناقتاۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءسۇراق - جاۋاپ، كارتامەن، اڭگىمەلەسۋ، سۋرەتپەن، تەستپەن جۇمىس، ينتەراكتيۆتى تاقتانى قولدانۋ.

ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمدەسۋ
- تۇگەندەۋ
جوسپار: - ال ەندى بۇگىن ساباقتىڭ جۇمىس جوسپارىمەن تانىسايىق :
1. ساقتاردىڭ مەكەندەگەن جەرى، ساق قوعامى
2. ساقتاردىڭ تۇرمىسى مەن شارۋاشىلىعى
3. ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسى
4. ساقتاردىڭ مادەنيەتى
5. قورىتىندى تەست
6. باعالاۋ
7. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
قايتالاۋ ساباق:
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى:
بىرەگەي حالىقپىز ءبىر قارا تامىر،
ساقتاردان باستالادى اتا ءداۋىر.
قانى مەن جانىن بەرگەن تۋعان جەرگە،
بار قازاق بىر-بىرىنە تۋىس باۋىر.
دەپ وسى ولەڭ جولىمەن بۇگىنگى ساباعىمىزدى ساقتار جەرلەرىنە ساياحات جاساۋدان باستايمىز.

وي شاقىرۋ ستراتەگياسى:
وقۋشىلار ساقتار تۋرالى ءوز ويلارىن تەزدەتىپ ايتىپ شىعادى. دەرەكتەردى رەت-رەتىمەن قويۋ:
وقۋشىلار دەرەكتەردى اتاپ ورىن-ورنىنا قويادى.
يراندىقتاردا -------------------- جۇيرىك اتتى تۋرلار
گرەك دەرەكتەرىندە --------------- ازيالىق سكيفتەر
پارسى دەرەكتەرىندە ------------ قۇدىرەتتى ەركەكتەر

سىزبامەن جۇمىس:
وقۋشىلار ساقتاردى باسقاشا قالاي اتاعانىن جانە قاي جەردە مەكەندەگەنىن ايتىپ بەرەدى.
شوشاق بورىك كيىپ جۇرەتىن ساقتار (تيگراحاۋدا) ----------سىرداريانىڭ ورتا اعىسى، تيان-شان، جەتىسۋ
تەڭىزدىڭ ارعى جاعىنداعى ساقتار (پارادارايا) ------------قارا تەڭىزدىڭ سولتۇستىگى، ارال تەڭىزىنىڭ ماڭى، سىرداريا مەن امۋداريانىڭ تومەنگى اعىسى
حاوما سۋسىنىن دايىندايتىن ساقتار (حاۋماۆارگا)------------مۋرگاب اڭعارى

كارتا مەن جۇمىس: ساقتاردىڭ مەكەندەگەن جەرلەرىن كورسەتۋ
سىزبا ارقىلى ءتۇسىندىرۋ. بۇل سىزبا ارقىلى وقۋشىلار ساق قوعامى نەشە توپتان تۇرعانىن جانە ولار قانداي ءتۇستى كيىم كيگەندەرىن، سونىمەن قاتار باسقا ەلدەر قالاي اتاعانىن اتاپ كەتۋ.
ساق قوعامىن اتاپ كەتۋ:

ساق قوعامىندا ءومىر سۇرگەن ادامداردىڭ ءۇش توبى
جاۋىنگەرلەر
ابىزدار
مالشىلار مەن ەگىنشىلەر
راتايشتار---------------------توستاعان---------------------------سەگىزاياقتى

قىزىل --------------------------اق ----------------------------------سارى مەن كوك
ساقتاردىڭ شارۋاشىلىعى: وقۋشىلاردان ساقتار قانداي شارۋاشىلىقپەن اينالىسقانىن جانە سونىمەن كاتار تاعى قانداي شارۋاشىلىقپەن اينالىستى.
ساقتاردىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىعى: كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى جانە ەگىنشىلىكپەن

وقۋشىلارمەن مىنا سۋرەتكە قاراپ وتىرىپ اڭگىمەلەسۋ.
ءتورت تۇلىك مالدان الاتىن پايدالى جاعى جانە نە ءۇشىن پايدالى ەكەنىن ايتۋ جانە مالدان الاتىن پايدالى جاعىن ءار مالعا اپارىپ قويۋ.

ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكە قاتىسقاندار كىمدەر؟
وقۋشىلار ساقتاردىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن قاتىسقان ادامداردىڭ ەسىمىن اتاپ سۋرەتىن كورسەتە وتىرىپ، قوزعاۋ ارقىلى اپارادى. قاتىسقاندار ۇستىندە قالادى، قاتىسپاعاندار استىندا قالادى.
وي جيناقتاۋ: ءتوميريستىڭ بويىنداعى جەكە قاسيەتى
ساق شەبەرلەرى جاساعان زاتتارىندا قانداي بەينەلەردى ورنەكتەدى؟ ولار قانداي ءمان-ماعىنانى بەرە ءبىلدى.

سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ:
شىرىك-رابات - ب. ز. ب. 4 - ب. ز -دىڭ 13 عاسىرلارىنا جاتاتىن ەجەلگى قالاشىق
1. قالا قاي تايپالاردىڭ استاناسى بولعان؟
2. قالاي قورعاعان؟
3. قالا بولىكتەرىن اتا.
«التىن كيىمدى ادامعا»سيپاتتاما: بويى-165سم، 17-18 جاستاعى ساق حانزاداسى –كيىمى التىننان جاسالعان
ابىز- باس كيىمى
جاۋىنگەر- قاسىندا سەمسەر، قانجار
مالشى –قامشى تابىلعان.

قازاقستاننان تابىلعان التىن ادام. قازاقستان مەن التايدىڭ شەكارالاس لوكوت جەرىندە 1997 جىلى “التىن ادام” تابىلعان.
ونىڭ كيىمى ساقتارعا ءتان “اڭدىق ستيلدە “ جانە التىننان جاسالعان.
تەست قورىتىندى:
1. قازاقستاندا ەڭ العاشقى پايدا بولعان تايپالىق وداقتار قالاي اتالادى؟
ا. عۇندار ۆ. ۇيسىندەر س. قاڭلىلار د. ساقتار ە. تۇركىلەر
2. مىنا تايپالاردىڭ قايسىسى "ازيالىق سكيفتەر"اتىنا يە بولدى؟
ا. قاڭلىلار ۆ. ساقتار س. مونعولدار د. تۇرىكتەر ە. ۇيسىندەر
3. يران جازبالارى ساقتاردى:
ا. "دالا سكيفتەرى" ۆ. "ازيالىق سكيفتەر" س. "كۇيمەلەر" د. "كوشپەلىلەر" ە. "جۇيرىك اتتى تۋرلار" دەپ اتايدى.
4. قاي ساق تايپالارى جەتىسۋدى مەكەندەدى؟
ا. ماسساگەتتەر ۆ. حاوموۆارگا س. تيگراحاۋدا د. اپاسياكتار ە. اريماسپالار
5. ساق تايپالارىنىڭ ءبىرى ماسساگەتتەر جايلى جازعان گرەك تاريحشىسى:
ا. سترابون ۆ. ديوگەن س. پتولومەي د. گەرودوت ە. اريستوتەل
6. ساق تايپالار وداعىنىڭ جوعارعى بيلەۋشىسىنىڭ تيتۋلىن اتاڭىز:
ا. پاتشا ۆ. قاعان س. حان د. ەلتەبەر ە. گۋرحان
7. ساق قورعانىنان "التىن ادامدى" ارحەولوگتار قاشان تاپتى؟
ا. 1979ج. ۆ. 1950ج. س. 1940ج. د. 1969ج. ە. 1989ج.
8. ب. ز. د VI ع. ساق تايپالارى كىمدەرمەن سوعىستى؟
ا. عۇندارمەن ۆ. سلاۆياندارمەن س. مونعولدارمەن د. پارسىلارمەن ە. الاندارمەن
9. پارسىلارمەن سوعىستا ساق مالشىسى ەرلىك جاسادى.
ا. رۇستەم ۆ. فادلان س. ەسحات د. شىراق ە. كامبيز
10. ساقتارعا قارسى سوعىستا جەڭىلىپ، ولتىرىلگەن پارسى پاتشاسى كىم؟
ا. داريي ۆ. كامبيس س. پوليەن د. كسەرك ە. كير

باعالاۋ:
ۇيگە تاپسىرما:
توميريسكە جانە شىراقتىڭ جاساعان ەرلىگىنە شاعىڭ ەسسە جازىپ كەلۋ.
تەستكە دايىندالىپ كەلۋ

پايدالانعان ادەبيەتتەر:
1)ەجەلگى قازاقستان تاريحى. ت. س سادىقوۆ، ع تولەۋبايەۆ، الماتى «اتا مۇرا» 6ء-شى سىنىپ 2006 ج.
2)قازاقستان تاريحى «وچەركتەر» الماتى «ءداۋىر» باسپاسى 1994 ج.
3)ەجەلگى قازاقستان تاريحى ك. م. بايپاقوۆ الماتى «راۋان»1998ج. 6ء-شى سىنىپ.
4)ينتەرنەت «Google» ىزدەۋ جۇيەسى