شاعالالار مەن قاڭعىباستار
قالانىڭ قاق ورتاسىندا شاعالالار ۇشىپ ءجۇر. مىڭداعان ماشينادان شىققان ساسىق ءيىس، شاھار ءۇستىن تۇمشالاپ تۇرعان ءتۇتىن...
اۋ، وسىنداي جەردە شاعالانىڭ نە شارۋاسى بار؟ مىنا قارا قالا اق شاعالا جۇرەتىن جەر مە، قۇداي-اۋ! كەتپەي مە سوناۋ شالقىپ جاتقان ايدىن كولىنە. تولقىندى تولقىن قۋالاعان، كۇن نۇرىنا شاعىلىسىپ جارقىراپ جاتقان ءجانناتتى دۇنيەگە...
مىنا تۇنشىققان قالادا نەسى بار، ا؟ مۇمكىن قىزىق ءۇشىن، قۇمىرسقانىڭ يلەۋىندەي جىبىرلاعان قۋ تىرشىلىكتى كورۋ ءۇشىن جاي ساياحاتتاپ كەلەتىن شىعار.
قالانىڭ قاق ورتاسىندا شاعالالار ۇشىپ ءجۇر... ءبىر ءتۇرلى ۇيلەسپەيدى. قالانىڭ ءىشىن قاسقىرلار كەزىپ جۇرسە، قانداي بولار ەدى. ۇيلەسپەيدى عوي. مىنا شاعالالاردىكى دە سونداي.
قاسقىرلار كەلسە، قالانىڭ تۇرعىندارى تىرقىراپ قاشىپ، ميليسيا، مۇمكىن ارميا دۇرلىگەر ەدى.
شاعالالاردان ەشكىم قورىقپايدى. شاعالالار اسپاندا قالىقتايدى. ادامدار اسپانعا قاراۋعا دا مۇرشالارى جوق. جەردەن كوز الماي اسىعىپ، اپتىعىپ بارا جاتادى. ال شاعالالار قالانىڭ قاق ورتاسىندا ۇشىپ جۇرەدى.
سويتسە، ونىڭ سىرى بار ەكەن.
اينالاسى تورتكۇل بولىپ كەلگەن ماحاللانىڭ (ياعني كۆارتالدىڭ) ورتا تۇسىندا قولدان سوققان، اركىم الىنشە ءارقيلى قيۋلاستىرعان گاراجدار تۇرادى. تەمىردەن سوعىلعاندارى، قىشتان ورىلگەندەرى... بار. ءبىراق ءبارىنىڭ توبەسى قاڭىلتىر.
الگى شاعالالار سول قاڭىلتىرعا كەلىپ قونادى. ارى-بەرى جورعالاپ جۇرەدى. ادەتتە وندا جابايى كەپتەرلەر دە از ەمەس. ولار ەندى شاعالادان ىعىسادى. ويتكەنى شاعالالار كەپتەرلەردەن گورى ىرىلەۋ.
بۇلار گاراجداردىڭ توبەسىنە نەگە ءۇيىر دەسە، سول ۇيشىكتەردىڭ ىرگەسىندە قوقىس قوراپتارى ورىن تەۋىپتى. سوڭعى كەزدە قوراپتاردىڭ جاڭا ءتۇرى شىققان. قوقىس سالاتىنداي ەمەس، ءسال ۇلكەندەۋ بولسا، ادام تۇراتىنداي. جالت-جۇلت ەتەدى. قاقپاعى جانە بار.
قاقپاعى كوبىنەسە جابۋلى تۇرادى. ولاردى ەرتەڭگىسىن ەل ورنىنان ەندى تۇرىپ جاتقاندا، يىقتارىنا دوربا ىلگەن الدەكىمدەر كەلىپ اشادى. قوراپتىڭ ءىشىن ءتىنتىپ، ال كەلىپ ءبىر اقتارسىن. كەرەك-اۋ دەگەن زاتتارىن يىقتارىنداعى دورباعا تىقپالاي بەرەدى. كەرەك ەمەسىن لاقتىرىپ تاستايدى.
قوراپ قوپارۋشىلاردىڭ كەپيەتتەرى — ءتىرى ءارۋاق. بەتى-باستارى كىر، ىسىڭكى، ساقال-مۇرتتارى وسكەن، شاشتارى قوبىراعان، كوزدەرى قىپ-قىزىل.
بۇلار شاعالالاردىڭ ءارى دوسى، ءارى جاۋى دەسە دە بولادى.
دوسى بولاتىن سەبەبى: قانعىباستار قوراپتىڭ قاقپاعىن اشادى. ايتپەسە شاعالالار اشا المايدى عوي. جاۋى بولاتىن سەبەبى: قوراپتىڭ ىشىندەگى ءىلىپ الارىن قالدىرماي دوربالارىنا سالىپ اكەتەدى.
كەيدە قوراپتان جارتى بولكە، شيرەك بولكە نان دا شىعادى. شاعالالارعا كەرەگى دە سول نان. ول ءبىراق قاڭعىباستاردان ارتىلمايدى.
نەسىبەلەرىن جيىپ-تەرىپ العان سوڭ، قاڭعىباستار الىسقا ۇزاماي-اق، قاز-قاتار تىزىلگەن گاراجداردىڭ ارتىنداعى اعاشتاردىڭ كولەڭكەسىنە بارىپ جايعاسادى. سول جەردە تاپقان-تايانعاندارىن دوربالارىنان شىعارىپ، ورتاعا ءۇيىپ، تاماقتانا باستايدى.
مىج-تىجى شىققان گازەت داستارقاننىڭ ۇستىندە نە جوق دەيسىڭ — ءبارى بار. تۇزدالعان پوميدوردىڭ مىجىلعان قالدىعى، جارتىسى تىستەلگەن جارتىكەش قيار، قابىعى قابات-قابات بولسا دا سولىڭقىراعان پياز، قاتقان ناننىڭ نەشە ءتۇرى، جارتىلاي كۇيىپ كەتكەن كاۋاپ، كوگىستەنىپ كەتكەن ءمانتى. وسىنىڭ ءبارىنىن ۇستىنەن شوقيىپ قاراپ تۇرعان ءبىر بوتەلكە زاھار اراق...
تىرناقتارى ايۋداي ەكى ەركەكتىڭ ورتاسىندا جالعىز ايەل. بەت-اۋزى دومبىعىپ، كوزىنىڭ اينالاسى كولكىلدەپ كەتكەنى بولماسا، بۇل ءوزى ءالى جاپ-جاس قىز ەكەن. ءبىراق ءجۇرىس-تۇرىسى، ءتۇر-تۇرپاتى ابدەن تيتىقتاعان ادامنىڭ سىيقى. اياق الىسى سىلبىر. ەكى ەركەك بوتەلكەدەگىنى قاق ءبولىپ ءىشىپ، سولعان قياردى قارش-قارش شايناپ جاتقاندا، مىنا ۇزىن ەتەكتىسى داستارقاننان شەتتەپ، الا دورباسىنا باسىن قويىپ، ءبىر جامباستاپ قيسايا كەتتى.
وسى كەزدە گاراجدىڭ قوقىس قوراپتارىن اينالا ۇشىپ جۇرگەن اقشاعالالار جەردە جەم تەرگەن كەپتەرلەرمەن ارالاسىپ، الا دوربا جاستانىپ جاتقان ۇرعاشىنىڭ جانىنا جاقىنداپ-جاقىنداپ كەلىپ، الدەنەگە الاڭ سىڭاي تانىتىپ، اراق ءىشىپ وتىرعان ەكى ەركەككە ەلەۋسىز قاراپ، جورعالاپ ءجۇردى.
الگى ەكى ەركەك بوتەلكەنىڭ اۋزىنان قىلق-قىلق ەتكىزىپ بىر-ەكى جۇتقاننان كەيىن-اق بەتى-باستارى قيساڭداپ قالدى.
الا دوربانى جاستىق قىلىپ، جانتايىپ جاتقان قىزدىڭ لەزدە كوزى ءىلىنىپ كەتىپ، ءبىر عاجايىپ ءتۇس كوردى. تۇسىندە اۋىلعا بارىپتى. اۋىلى قۇمنىڭ شەتىندە، شاھاردان شالعاي ەدى.
الىستاعى قويلى اۋىلدى تاڭ قالدىرىپ، جاڭىل قىز كۇمىس قاناتتارى جالت-جۇلت ەتكەن ۇشاققا ءمىنىپ كەلدى. ۇشاق قويلى اۋىلدىڭ ىرگەسىنە كەلىپ قونعاندا، كەمپىر-شال، بالا-شاعا، ەر-ازامات قالماي تۇگەل جينالدى.
ۇشقىش كىسى ۇشاقتى ارعىماق ات قۇساتىپ قازىققا بايلاپ قويدى.
جۇرت شەتىنەن جاڭىلمەن قۇشاقتاسىپ كورىسىپ:
— امان-ەسەن وقۋىڭدى ءبىتىرىپ قايتتىڭ با؟ — دەسىپ مارە-سارە.
ەندى بىردە جاڭىل اپپاق كويلەك كيىپتى، كەلىن بوپ تۇسكەن ەكەن دەيدى، توبەسىنەن گۇل جاۋىپ، ءبارى قۇتتىقتاپ، ۋ دا شۋ...
كەنەت ايقاي-ۇيعاي شىعىپ، ادامدار بىر-بىرىمەن جانجالداسىپ، توبەلەسىپ كەتەدى.
ءسويتىپ جاتقاندا، جاڭىل ويانىپ كەتتى. قاراسا، قاسىنداعى ەكى ەركەك ءبىرىن-بىرى قىلقىندىرىپ جاتىر.
تۇبىندە ءبىر جۇتىمداي اراق قالعان بوتەلكەنى ءبىرىنىڭ قولىنان ءبىرى جۇلىپ الماق بولىپ، كوكپار تارتقانداي تالاسادى-اي كەپ.
جاڭىل قايسىسىنا جاق بولارىن بىلمەيدى. «ءبىرىڭ ءولىپ، ءبىرىڭ قال» دەيىن دەسە، وعان دا قيمايدى. ءوزىنىڭ ءىشىن بىرەۋ بۇراپ-بۇراپ جىبەرگەندەي، جانى كوزىنە كورىنىپ، ەكى ەركەكتىڭ جانجالىنا دا قاراي الماي، وزىمەن ءوزى الەك.
تولعاق قاتتى قىسقاندا، شىداي الماي قاتتى ىڭىرانىپ، دەرەۋ الاقانىمەن اۋزىن باسا قويدى. ەسىرىك ەركەكتەر ەستىپ قويماسىن دەگەنى. بالا تۋلاعان ءىشىن ءبىر قولىمەن باسىپ، ەڭبەكتەپ قالىڭ اعاشتىڭ اراسىنا كىرىپ كەتتى.
«جاقسى يت ولىگىن كورسەتپەيدى» دەۋشى ەدى اۋىلداعى اجەسى. ونىڭ ۇستىنە انا ماس نەمەلەر يتتىك ىستەپ جۇرە مە دەپ تە سەسكەنگەن. جانى جامان قىسىلعاندا كوز الدىنا اپاسى بايعۇس كەلدى. اپاسى — بيعايشا مارقۇم بولعان. شالى ەكەۋى ءومىر بويى الىستاعى قۇمدا سوۆحوزدىڭ قويىن باقتى.
وسى ءقازىر ءولىمشى حالدەگى جاڭىل سول الىستاعى قۇمدا دۇنيەگە كەلىپ ەدى. اكە-شەشەسى قىسى-جازى قوي سوڭىندا بولعان سوڭ، بۇل سوۆحوز ورتالىعىنداعى مەكتەپتى نەمەرە اعاسىنىڭ ۇيىندە جاتىپ وقىدى.
مەكتەپتى ورتاشا عانا باعامەن بىتىرسە دە، قويشىنىڭ بالالارىنا جەڭىلدىك بار دەگەن سوڭ دۇرمەككە ىلەسىپ N قالاسىنا تارتقان.
وقۋعا تۇسە المادى. ەلگە قايتۋعا نامىستانىپ، قايداعى مىلقاۋلار مەكتەبىنە «تەحنيچكا» دەگەن جۇمىسقا ورنالاسىپ ەدى.
مىلقاۋلار مەكتەبىنىڭ باستىعى دۇلەي نەمە ەكەن، جاڭىلدى بولمەسىنە وڭاشا شاقىرىپ الىپ، ءالى بەتى اشىلماعان بەيكۇنا قىزدى تۇرعان ورنىندا باس سالىپ... دەگىزگەن. ودان تاعى، تاعى...
كەيىنىرەك ساۋناعا اپاراتىن بولدى. سويتە-سويتە ىستىق-سۋىعى باسىلعان سوڭ، سىرتتان كەلەتىن قوناق-دوستارىمەن قوساقتاپ جىبەرەتىندى شىعاردى. سول-سول ەكەن، ەندىگى جەردە جاڭىل ەركىنەن ايىرىلىپ، قاقپاقىل دوپ سياقتى قولدان-قولعا ءوتىپ كەتتى-اۋ.
ال الىستاعى اناسى بولسا:
— قىزىمىز N قالاسىندا وقىپ ءجۇر! — دەپ اۋزىن تومپايتىپ، كۇمپىلدەپ سويلەيتىن بولعان.
ەندى سول اناسى مىنا جان ءتاسىلىم كەزدە كوز الدىنا كەلىپ تۇرا قالدى. «قۇلىنىم، قۇدىققا قۇلاپ كەتتىڭ عوي»، — دەپ شىڭىراۋعا قولىن سوزادى.
سول-سول ەكەن، ءۇستى-باسى جىلبىسقى شارانا جەرگە دومالاپ ءتۇستى. باقىرعان داۋسى شىققانداي بولدى دا، لەزدە ءۇنى ءوشتى. تۋماي، تۋا شوككىر! جاڭىل جالما-جان بالانىڭ اۋزىن باسقان... بەيكۇنانىڭ ءۇنى شىقپاي قالدى.
بالا بايعۇس: جارىق دۇنيەگە مەن كەلە جاتىرمىن! ال ەندى اش قوينىڭدى! — دەپ باقىرا جار سالماقشى ەدى، اناسى: «ماستار ويانىپ كەتىپ، الەك سالار» دەپ قورقىپ، نارەستەنىڭ اۋزىن قايتا باستى. شارانادان ارىلماعان ءبىر جاپىراق نەمە تاباندا تۇنشىعىپ، ءۇنى مۇلدە ءوشتى.
اياق-قولى ادەپكىدەي تىرباڭدامايدى، جۇدىرىقتاي قىزىلشاقا بىلق-سىلق. جاڭىل سورلىنىڭ ۇرەيى ۇشىپ، باسىنداعى اق ورامالعا ونى وراي سالدى. كەنەت ەمشەگى سىزداپ، ومىراۋىنىڭ سىرتىنا شىپ-شىپ ءسۇت شىقتى. مۇندايدا بالانى ەمىزۋ كەرەك-اۋ دەگەن ەسىنە ءتۇسىپ، وراۋلى سورلىنى ومىراۋىنا تاقاپ ەدى، جۇدىرىقتاي شىركىننەن تىرشىلىك بەلگىسى بىلىنبەدى.
— جاڭىلكا، قايداسىڭ؟ — دەپ قالدى ماس داۋىس.
جاڭىل ساسقالاقتاپ، شارانانى انالار كورىپ قويماسىن دەپ تەز ورنىنان تۇرىپ، وراۋلى نارەستەنى دەرەۋ قوقىس قوراپتىڭ ىشىنە اپارىپ تاستاي سالدى.
سونان سوڭ، تۇك بولماعانداي، ەشتەڭە كورمەگەندەي:
— مەن مۇندامىن، — دەپ كيرەلەڭدەپ ماستاردىڭ قاسىنا كەلگەن.
* * *
قۇدايدىڭ قۇدىرەتىندە شەك جوق. شەك كەلتىرگەندەر توپ-توبىمەن توزاقتا تۇر.
دۇنيەنىڭ دە شەگى جوق. شەگى جوقتى ادام بايعۇس قايدان بولجايدى. ءتىپتى جۇيرىك كوڭىلدىڭ كوك دونەنىنىڭ ءوزى دۇنيەنىڭ شەگىنە جەتە الماي دىڭكەلەيدى.
اللا-تاعالا شەكسىز، شەتسىز الەمدى جاراتتى. الەمنىڭ باسى دا جوق، اياعى دا جوق. سول شەكسىز الەم اللانىڭ اشسا الاقانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا. ول ءبارىن دە كورەدى. ءبارىن دە بىلەدى. بار قىلام دەسە بار قىلادى، جوق قىلام دەسە جوق قىلادى.
اللا تاعالا قاپ-قاراڭعى تۇندە قاپ-قارا قۇمىرسقانى دا كورەدى.
سونشالىقتى قۇدىرەتتى كۇشتى جاساعان يەمىز ءۇشىن ۇلكەن قالانىڭ ىشىندە، ءبىر توپ تالدىڭ تاساسىندا ەكى ماسكۇنەم مەن جاڭىل دەسە — اتىنا لايىق جالعان دۇنيەدە جاڭىلىسىپ جۇرگەن مىسكىن قىزدى كورۋ تۇك تە قيىن ەمەس.
وقيعانىڭ قالاي-قالاي ءوربيتىنىن الدىن-الا بىلگەن جاراتۋشى قۇدىرەت N قالاسىنا، قوقىس قوراپتارى قويىلعان پۇشپاققا جەتى پەرىشتەنى ادەيى اتتاندىرعان. جەتى پەرىشتە اقشاعالالار بەينەسىندە قالانىڭ كوگەرشىندەرىمەن ارالاسىپ، قاڭعىباستاردىڭ قاسىنان شىقپاي قويعان. ءبىر سۇمدىقتىڭ بولارىن سەزگەن.
اقىرى دۇنيە توڭكەرىلىپ، استان-كەستەنى شىققانداي وراسان كۇناكار قىلمىس جاسالدى. دۇنيە قاقپاسىن اشا بەرگەندە، پەرىشتەدەي نارەستە وپات بولدى.
* * *
ءدال سول كۇنى، ءدال سول ساعاتتا، يەسىز قالعان ەسكى گاراجدا، يەسىز جابايى قاڭعىباس قارا مىسىق، قۇدايدىڭ قۇدىرەتى شىعار، جاڭىل جازعان جالعىز بالاسىن تۋا الماي، جانى القىمىنا كەلىپ جاتقاندا، بىرىنەن سوڭ ءبىرى ءتورت سوقىر تاپتى. تورتەۋىن دە جالاپ-جۇقتاپ، ۇستىندە ءبىر جالقىق قالدىرماي، قۇرعاتتى. كوزىن اشا الماعان ءتورت سوقىرعا كەسىرتكەدەي كەرىلىپ جاتىپ، ەمشەك ەمىزدى. قارا قابىلانداي قارا مىسىقتىڭ بۇل بالالارى ەندى مۇنداي كۇتىمنەن كەيىن ءبىراز كۇننەن سوڭ، كوزدەرى اشىلىپ سوقىردان ماۋلەنگە اينالماق.
قارا مىسىقتىڭ قوجايىندارى بۇل مەكەننەن قونىس اۋدارىپ، باسقا قيىرعا كوشىپ كەتكەن. ۇيلەرىنە بەيتانىس بىرەۋلەر كىرگەن. قارا مىسىق بەيتانىستاردى جاتىرقاسا دا، ۇيرەنشىكتى ۇيىنە كىرمەك بولىپ ۇمتىلىپ ەدى، قوجايىننىڭ الدى-ارتىن بىردەي ماي باسىپ كەتكەن جۋان قاتىنى:
— ويباي، قارا مىسىق! — دەپ باج ەتە قالدى.
دالباسا سەنىم-نانىم بويىنشا قارا مىسىق الدىنان كەس-كەستەپ وتسە، ادامنىڭ جولى بولمايدى-مىس.
وسىلايشا قارا مىسىق ءوزىنىڭ تۋعان ۇيىنە كىرە الماي، لەزدە بومج (ورىسشا: بەز وپرەدەلەننوگو مەستا جيتەلستۆا) بولىپ شىعا كەلگەن. ەندى ول يەسىز ەسكى گاراجدى پانالاپ، تىشقان اۋلاپ، قوقىس قوراپتاردى جاعالاپ، تىمىسكى تىرشىلىككە كوشىپ ەدى عوي. ءوزى قارا، ءوزى جابايى مىسىقتان وبال بىلمەس ناداندار شايتاننىڭ ءوزىن كورگەندەي ۇرەيلەنەر ەدى. سويتسە...
* * *
بەت-اۋىزدارى دومبىعىپ، ۇسىگەن كارتوپتاي توڭازىعان، كوزدەرىنىڭ الدى كولكىلدەگەن بومج-دار جاڭىلعا باجىرايا قاراپ قالىپ:
— قايدا ءجۇرسىڭ، بليادۋەش چتو لي؟ ءوزىڭنىڭ لەزدە قۇر سۇلدەرىڭ قالىپتى عوي، بلياد، — دەستى.
كەشە عانا بىرگە اراق ءىشىپ، قۇشاقتاسىپ بىرگە تۇرىپ، بىرگە جاتاتىن اشىنالارى ءقازىر جاڭىلعا جابايى اڭدار سياقتى بولىپ كورىندى. ءوزىنىڭ وسىلارمەن بىرگە ءجۇرىپ، بىرگە جاتىپ، بىرگە تۇرعانىنا تاڭىرقاعان: جامان ءتۇس كورىپ، سودان وقىس شوشىپ ويانعانداي، ءۇستى-باسىنىڭ ءبارى قۇسىققا، ناجىسكە بىلعانعانداي، جالت بۇرىلىپ، قوقىس قوراپتارعا قاراي تۇرا جۇگىردى.
وكپەسىن قولىنا الىپ، جەتىپ كەلسە، قوقىس قوراپتىڭ ىشىندە اق ورامال دا جوق، شارانا دا جوق. تەمىر قوراپقا بەلۋارىنا دەيىن اسىلىپ، قوقىستى قولىمەن ارى-بەرى اۋدارىپ، تۇك قالدىرماي اقتاردى. جوق!
اپىر-اۋ، ارادا بەس مينۋتتاي-اق ۋاقىت ءوتتى. بىرەۋ-مىرەۋ كەلىپ الىپ كەتتى دەيتىن ەمەس. مۇنداي ەلەڭ-الاڭ بوزالا تاڭ شاعىندا قوقىس قوراپقا ەشكىم دە كەلە قويماس ەدى. بىرەۋ كەلسە، ونى جاڭىل كورەر ەدى عوي. ول ءتىپتى جاڭا كەلگەن ىزىمەن كەرى قايتتى عوي.
وزەگى ورتەنىپ بارا جاتقانداي كوزىنەن جاس پارلاي بەردى.
زارلا بايعۇس، سايقال زاماننىڭ قۇرباندىعى. سەن ەندى وسى زاماننىڭ قوقىس قوپارعان تاستاندىسىڭ. تاستاندىدان تاستاندى تۋادى. سەنىڭ دەنەڭنەن دەنە ءبولىنىپ شىقتى. ءبىراق تۋماي جاتىپ ول دا تاستاندى بولدى.
ەندى نەسىنە زارلايسىڭ، بەيشارا.
«ەردى نامىس ولتىرەدى، قوياندى قامىس ولتىرەدى». نامىستاناسىڭ. ءبىراق سەن ەر-ازامات ەمەسسىڭ عوي. سەن الىستاعى اۋىلدا، توبە-توبە قۇمداردىڭ اراسىندا وسكەن قىز ەدىڭ. از ءۇيلى اۋىلىڭدا ءتورت سىنىپتىق شاعىن مەكتەپ بار ەدى. ونى بىتىرگەن سوڭ سوۆحوز ورتالىعىنداعى ون جىلدىققا كوشىپ، ينتەرناتتا جاتىپ وقىدىڭ.
«قىز بالاعا قىرىق ۇيدەن تيۋ» دەۋشى ەدى-اۋ باياعىدا اۋليە كەمپىرلەر. قايران دا قايران، وقىماعان پەداگوگتار-اي! ينتەرناتتاعى جۋان قارا قاتىن ول اجەلەرگە مۇلدە ۇقسامايتىن. ايلىعىن الادى، تاماعى ينتەرناتتان، اۋقاتتىڭ قالعان-قۇتقانىن دورباعا سالىپ الىپ، ۇيىنە قايقايىپ قايتاتىن كادىمگى سالپى ەتەكتىڭ ءوزى ەدى.
ول تاربيەشى بولىپ جارىتپادى. ەشقاشان وڭ-سولدى كورسەتىپ، ءجون-جوسىق ايتپادى. ءسويتىپ جاڭىل دا ينتەرناتتان ەش تاربيە كورگەن جوق، ايتەۋىر، اتتەستات دەگەن كوك قاعاز الدى.
جاڭا بوي جەتىپ قالعاندا، القىن-جۇلقىنداۋ وسكەن جاڭىل قىز قويشى اكە-شەشەسىنىڭ بەس قوشقارىن ساتتىرىپ، سونىڭ اقشاسىمەن وقۋعا جونەلگەن...
* * *
ولار — شاعالالار جەتەۋ ەدى. جەتەۋىنىڭ بىرەۋى — جەتەكشى. توبەسىندە كادىمگى ايدارى بار. وتە ءبىر ءزارۋ ساتتەردە سول ايدارى تىكىرەيىپ، سەكسيە قالۋشى ەدى! ءدال ءقازىر سونداي ءساتتىڭ كەلگەنىن ءبىلدىرىپ، ايدارى ءبىر جاتىپ، ءبىر تۇرىپ، قاربالاس ءسات-زامان تۋعانىن ءبىلدىرىپ، داۋسى شاڭقىلداپ: «حا-حا-حا، حا-حا-حا» دەپ جانتالاس ءحالدى ءبىلدىردى.
شاح-شاعالانىڭ نە ايتقانىن لەزدە تۇسىنگەن التى شاعالا قوقىس-قوراپقا تەز-تەز ءتۇسىپ، اق ورامالدىڭ بۇكتەۋىن جازىپ جىبەرىپ، شارانانى ماتانىڭ قاق ورتاسىنا جاتقىزىپ، ەكى شاعالا اياق جاعىنان قىزىل تۇمسىقتارىمەن تىستەپ الىپ، اق جايمانى تىك كوتەرىپ، اسپانعا ۇشىپ شىقتى.
شاح-شاعالا ولارعا جول باسشى بولىپ، وق بويى بيىككە كوتەرىلگەن سوڭ، قيلى-قيلى تىرشىلىگى بار، تومەندە وسىراق ماشينالارى جىبىرلاعان، اۋاسى تار، مۇڭكىگەن N شاھارىنىڭ ۇستىنەن ءبىر اينالىپ، ءالى دە جارقىراپ تۇرعان شولپان جۇلدىزىنا قاراي بەت الدى.
اسپان الەمىندەگى قۇبىلىستاردى كوز ىلمەي باقىلاپ وتىراتىن وبسەرۆاتوريا دەيتىن مەكەمەنىڭ كەزەكشى قىزمەتكەرى قازان اۋزىنداي تەلەسكوپتىڭ اينەگىن قايتا-قايتا سۇرتە بەردى. ءبىراق اينەك تاپ-تازا. ال ەندى تەلەسكوپقا ۇڭىلە بەرسە بولدى، كوزگە تۇسكەن اق شەل سياقتى بىردەڭە جابىسىپ قالعانداي. ەندى سونى ءسۇرتىپ تاستايىن دەسە، تاپ-تازا.
تەلەسكوپتىڭ كوزىندەگى اق شەل ءبىر ساتتە وزىنەن-وزى جوعالىپ كەتتى. كەزەكشى ۇيرەنشىكتى الەمگە ءۇڭىلدى: جىبىرلاعان سانسىز جۇلدىزدار. سانسىز... سانسىز دەگەن ۇعىم بەيمالىم دۇنيە. سول سانسىزدىڭ ار جاعىندا نە بار دەگەن سۇراق تۇرسا نە دەرسىڭ.
دۇنيە-الەم شەكسىز دە ءتۇپسىز. ال الگى نە ءولى ەكەنى بەلگىسىز، نە ءتىرى ەكەنى بەلگىسىز شارانا كوتەرگەن جەتى شاعالا وسى شەكسىز دە ءتۇپسىز الەمنىڭ قاي تۇكپىرىنە قاراي كەتتى؟ كىم بىلەدى؟
ونى تەك ءبىر اللا عانا بىلەدى. اللانىڭ تاپسىرماسىن مۇلتىكسىز ورىنداعان جەتى شاعالا — جەتى پەرىشتە عانا بىلەدى.
ال كۇناعا بەلشەسىنەن باتىپ بارا جاتقان قارا جەردىڭ بەتىندەگى N قالاسىنىڭ قاق ورتاسىندا قوقىس-قوراپتاردىڭ جانىندا مىسىقتى قان قاقساتىپ، جاڭا تۋعان سوقىرلارىن كاۋاپ قىلىپ ءپىسىرىپ جەپ وتىرعان قوس قاڭعىباستى بايقاۋعا بولار ەدى. قارا مىسىق اسپانعا قاراپ مياۋلاپ، جەر بەتىندەگى تىرشىلىكتەن ءتۇڭىلىپ، بەيمالىم جاققا بەزىپ كەتتى.
كۇيەلەش-كۇيەلەش كاۋاپتاردى اۋزى-باسى قيسالاڭداپ جەپ وتىرعان قاڭعىباستاردىڭ قاسىندا جاڭىل كورىنگەن جوق. ءىشىڭ جىلاي ما، جىلاماي ما، ءوزىڭ ءبىل...
You Might Also Like
-
كوكتەم شىعا بۇل ولكەگە جىلى جاقتان ەڭ الدىمەن ناۋرىزكوك پەن قارلىعاشتار ۇشىپ جەتەدى. ساعىنىپ، اسىعىپ كەلەتىنى سونشالىق، كەيبىر جىلدارى الدامشى اۋا-رايىنىڭ قاھارىنادا ۇرىنىپ قالىپ جاتادى.
