شال مەن بالا. بەردىبەك سوقپاقبايەۆ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شال مەن بالا. بەردىبەك سوقپاقبايەۆ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1) وقۋشىلارعا بەردىبەك سوقپاقبايەۆ تۋرالى مالىمەت بەرىپ، «شال مەن بالا» ماتىنىمەن تانىستىرۋ جانە ءتۇسىندىرۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن، وي - ءورىسىن، ساۋاتتى وقۋىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ.
3) ۇلكەندى سىيلاۋعا، كىشىگە ىزەت كورسەتۋگە ءاردايىم قاراپايىم، ءتارتىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: كەسپە قاعازدار، سۋرەت، پلاكات.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباق.
ادىستەرى: اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىز بە، بالالار!
- سالەمەتسىز بە!
- بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزعا دايىنبىز با؟
- ءيا.
- ەندەشە، بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز وزگەشە بولماق. سەندەردىڭ جارىسقىلارىڭ كەلە مە؟
- ءيا.
- ەندەشە، بالالار بۇگىن جارىساتىن بولامىز. ول ءۇشىن سەندەردىڭ بەلسەنە قاتىسىپ، مىنا دوڭگەلەكشەنى كوپ جيناۋعا تىرىسىڭدار. كىم كوپ جيناسا سول توپ جەڭىمپاز اتانادى. كەلىستىك پە؟
- ەندەشە ءبىز كەلگەن قوناقتارعا ءوز ءبىلىمىمىزدى كورسەتەيىك. 3 توپ بولىپ جارىسىپ، بىلىمدەرىمىزدى ورتاعا سالامىز. 1 توپ – «زەيىن» توبى.
2 توپ – «اقىل» توبى.
3 توپ – «ءبىلىم» توبى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- بالالار، ءۇي تاپسىرماسىنا دايىنبىز با؟
- ولاي بولسا، ءۇي تاپسىرماسى «اق شاش» ءماتىنىن مازمۇنعا ايتىپ بەرۋ. ال ەكىنشى ءۇي جۇمىسى ودان وزگەشە بولماق مۇندا 3 توپتىڭ ءبىر - ءبىر مۇشەلەرى ورتاعا شىعىپ، ءبىرىنىڭ باستاعان ولەڭىن ءبىرى جالعاستىرادى. ەگەردە قاتەلەسسە ول توپقا ۇپاي بەرىلمەيدى.
(بالالاردان وسىلايشا ءۇي تاپسىرماسى سۇرالادى)
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ.
- بالالار، ءۇي تاپسىرماسىن جاقسى دايىنداپ كەلىپسىڭدەر. ەندى مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپ بەرىڭدەرشى.
• بالالار، ۆ. سۋحوملينسكيي قاي حالىقتىڭ جازۋشىسى ەكەن؟
• ماتىندە نە تۋرالى ايتىلعان؟
• انانىڭ شاشى نەلىكتەن اعارادى ەكەن؟
• عالي ورمانوۆ كىم؟ ول قاي وبلىستا دۇنيەگە كەلگەن؟
• بالالار، «ايتقانىڭدى ەكى ەتپەي، اق ءسۇتىڭدى وتەرمىن» دەگەن ولەڭ جولدارىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
• تاعى باسقا قانداي انا تۋرالى ولەڭدى بىلەسىڭدەر؟
ءىۇ. جاڭا ساباق.
- بالالار، انامىزدى بارلىعىمىز قادىرلەپ، قۇرمەتتەيمىز بە؟
- انامىز بىزگە ۇنەمى جاقسى، ءتارتىپتى، بۇزىق بولماۋعا، ۇلكەندى سىيلاۋعا، كىشىگە ىزەت كورسەتۋگە ءاردايىم قاراپايىم، ءادىل بولۋعا تاربيەلەيدى سولاي ەمەس پە؟
- ال، سەندەر انالارىڭنىڭ ايتقانىن ەكى ەتپەي ورىنداپ جۇرسىڭدەر مە؟
- وتە جاقسى، سەندەر قانداي جاقسى وقۋشىلار ەدىڭدەر. وزدەرىڭدەي وقۋ وزاتى، كىشىپەيىل، ۇلگىلى بالامەن تانىسقىلارىڭ كەلەمە؟
- ولاي بولسا، ءبىزدىڭ كەلەسى تاقىرىبىمىز سول بالانىڭ اتاعا كورسەتكەن قايىرىمدىلىعى جايىندا بولماق. سونىمەن قاتار بۇل ءماتىندى جازعان بەردىبەك سوقپاقبايەۆ ەكەن. ول – بالالار جازۋشىسى. ول تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
(بالالار بىلگەندەرىن ايتىپ بەرەدى.)
- بالالار، بىلگەنىمىزدى ورتاعا سالايىق ءار ءبىر جاۋاپتارىڭىز ءۇشىن ۇپايلارىڭ كوبەيەدى.
- دۇرىس ايتاسىڭدار. سەندەردىڭ ايتقاندارىڭدى مەندە تولىقتىرا كەتەيىن.
بەردىبەك سوقپاقبايەۆ – 1924 جىلى، 15 قازاندا الماتى وبلىسى نارىنقول اۋدانىندا تۋعان. ءازىل وسپاق ولەڭدەردە شىعارعان. اناسىنان ەرتە ايىرىلىپ، ءومىر تاۋقىمەتىن ەرتە تارتقان. 1950 جىلى «بۇلاق» اتتى جىر جيناعى جارىق كوردى. ول جيىرمادان استام رومان، پوۆەست، اڭگىمە جازدى. ونىڭ «مەنىڭ اتىم – قوجا» پوۆەسىندەگى قوجانىڭ مىنەز - قۇلىعى وزىنە ۇقسايتىندىعىن اۆتوردىڭ ءوزى ايتقان بولاتىن. ونىڭ «جەكپە - جەك»، «اياجان». «بالالىق شاققا ساياحات»، «چەمپيون» ت. ب. شىعارمالارى كەڭىنەن تانىس.
ا) ماتىنمەن جۇمىس.
- جاقسى، بالالار ەندى ءماتىندى الدىمەن مەن وقىپ شىعايىن، سەندەر مۇقيات تىڭداڭدار جاراي ما؟
(ءمۇعالىم ءماتىندى باياۋ، اسىقپاي بالالارعا تۇسىنىكتى ەتىپ وقىپ شىعادى، تۇسىندىرەدى)
- بالالار، ءماتىننىڭ ىشىندە سەندەر تۇسىنبەي قالعان سوزدەر بولۋى مۇمكىن. مىسالى ەسىككە قاراي بەيىمدەلدى دەگەن جەردە بەيىمدەلدى ءسوزى ەسىككە قاراي جاقىندادى دەگەندى بىلدىرەدى. شال ىلگەرى لىقسىپ دەگەن سوزدە ىلگەرى جىلجىپ دەگەندى بىلدىرەدى.
- باسقا قانداي ءسوز سەندەرگە تۇسىنىكتى ەمەس؟
- وتە جاقسى بالالار، ولاي بولسا وسى ءماتىندى ەندى وزدەرىڭ ەكى سويلەمنەن قاتار - قاتار بويىنشا وقىپ شىعىڭدار.
(بالالار ءمۇعالىم ايتقانداي ەكى سويلەمنەن وقىپ شىعادى.)
- قاراڭدارشى، بالالار بۇل ءماتىننىڭ بىزگە بەرەر تاربيەسى وتە مول. ءماتىننىڭ نەگىزگى مازمۇنىن تۇسىندىك سولاي ەمەس پە؟
-
ءا) بىلگەنگە مارجان.
- ولاي بولسا، ءماتىن نە تۋرالى ەكەن؟
- اتاي قايدان كەلە جاتىر ەدى؟
- ماتىندەگى تاقىرباس بالانىڭ اتى كىم ەدى؟
ءبىز ماۋلەننەن ۇلگى الۋىمىز كەرەك. ول ۇلكەن جاقسى ءىس جاسادى. ءبىراق بالالار، ۇرلىق جاساۋعا بولا ما؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ولاي ىستەۋگە بولمايدى. ءبىز قاتەلەسسەك كەشىرىم سۇراۋىمىز كەرەك پە؟
وتە جاقسى. ماۋلەن قانداي بالا؟
- ەندى بالالار، مىنا جەردە سەندەر نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- شىرشا
- ءبىز كەشە عانا جاڭا جىلدى قارسى الدىق، شىرشانى اينالىپ، اياز اتادان سىيلىق الدىق سولاي ەمەس پە؟
ب)«جاسىل شىرشا» ويىنى (توپتار ءبىر - بىرىنە سۇراق قويادى)
- ولاي بولسا، بالالار وسى شىرشانى ويىنشىقتارمەن تولىقتىرىپ، اسەمدەۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن توپ ءوزارا ءبىر - بىرىنە سۇراق قويادى. مىسالى، زەيىن توبى اقىل توبىنا، اقىل توبى ءبىلىم توبىنا، ءبىلىم توبى زەيىن توبىنا. ەگەر، توپ سۇراققا جاۋاپ بەرمەسە قارسى توپتىڭ جاۋاپ بەرۋىنە بولادى.
(ءمۇعالىم بالالارعا ويىنشىق بەرەدى. بالالار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ونى شىرشاعا ىلەدى. ءار توپ 2 سۇراقتان قويادى)
ءۇ. داپتەرمەن جۇمىس.
- جاقسى بالالار، سەندەر سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر. بۇعان قاراپ مەن سەندەردىڭ ءماتىندى دۇرىس تۇسىنگەندەرىڭدى كورىپ وتىرمىن. بالالار، ءبىز ءماتىننىڭ ىشىنەن قانداي ماقال - ناقىل سوزدەر كەزدەستىردىك قانە، كىم تاۋىپ ماعان ايتىپ بەرەدى.
• «ۇرلىق ىستەۋ – ول جاقسى ادامنىڭ كاسىبى ەمەس»
• «جاقسىلىققا جاقسىلىق – ءار كىسىنىڭ ءىسى.
جاماندىققا جاقسىلىق – ەر كىسىنىڭ ءىسى»
(بالالار ناقىل سوزدەردى تاپقاننان كەيىن ءمۇعالىم تاقتاعا ءىلىپ، ول تۋرالى بالالاردىڭ تۇسىنىكتەرىن ءۇش توپتان دا سۇراپ شىعادى جانە داپتەرلەرىنە جازدىرادى.)
ءۇى. اۋتوترەنينگ:
- ءقازىر ۇستەلگە ەركىن وتىرىپ، ەكى قولىڭىزدى تىزە ۇستىنە قويىپ، كوزدەرىڭىزدى جۇمىپ وتىرىڭىزدار. ەشتەڭە ويلاماي وزدەرىڭدى بوس، ەركىن سەزىنىڭىزدەر، مەنى تىڭداڭىزدار.
قىس. اينالا اپپاق ۇلپا قارعا ورانعان. اياعىڭ قار ۇستىندە، تاياتىنداي بولعان سوڭ باپپەن اسىقپاي، اياڭداي باساسىڭ. كوزىڭ اپپاق قارعا شاعىلىسىپ، بويىڭدى كۇننىڭ شۋاعى نۇرعا بولەيدى، دەنىڭ راحاتتانادى. ءوزىڭدى ەمەن ەركىن سەزىنىپ، كوڭىلىڭ كوتەرىلىپ، كەۋدەڭدى ءان كەرنەيدى. اي حاي راحات - اي! قانداي تاماشا!
ءۇى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
1. «ورنىن تاپ» ويىنى.
- بالالار، ءقازىر ءبىز ويىن وينايمىز. سەندەر مىنا تاقتاداعى شىعارمانىڭ وقيعالارىن
رەت - رەتىمەن ورنالاستىرۋلارىڭ كەرەك جاراي ما؟
- ءيا
اتانىڭ اڭگىمەسى – 3
ترامۆايدان تۇسكەندە – 1
اتانىڭ نەمەرەسى – 4
اتانىڭ بالاعا ريزا بولۋى – 6
بەيتانىس بالانىڭ كومەگى – 2
اتا مەن نەمەرەسىنىڭ اڭگىمەسى – 5
2. توپپەن جۇمىس.
- بالالار، ءقازىر ءۇش توپقا دا ءۇش ءتۇرلى تاپسىرما بەرەمىن.
- « زەيىن» توبىنا سۋرەتكە قاراپ اڭگىمەلەۋ.
- «اقىل» توبىنا ءماتىن بويىنشا قانداي سۋرەت سالار ەدىڭ؟
- «ءبىلىم» توبىنا جاقسىلىق پەن جاماندىققا بايلانىستى ماقال قۇراۋ، ونىڭ ىشىندە ۇقىپتىلىق پەن ۇقىپسىزدىق، ادالدىق پەن ادىلدىك جانە ۇرلىق تۋرالى بولۋى مۇمكىن.
- ەندىگى بالالار، تومەندە بەرىلگەن تۇسىنىكتەمەنى ىشتەرىڭنەن وزدەرىڭ وقىپ شىعىڭدارشى.
«ماتىندە بىرنەشە وقيعا باياندالۋى مۇمكىن. ماتىندەگى وقيعالار ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى بولادى»
(ءمۇعالىم وسى تۇسىنىكتەمەنى ءتۇسىندىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ويىن سۇراپ، ناقتى مىسال كەلتىرەدى)
ءۇىىى. جاڭا تاقىرىپتى قورىتۋ.
- بالالار، سونىمەن بۇگىنگى تاقىرىپتان نە تۇسىندىك؟
- ماۋلەننىڭ اتاعا كومەكتەسكەنى دۇرىس دەپ ويلايسىڭدار ما؟
- سەندەردە جولدا ۇلكەن كىسىلەرگە كومەكتەسەسىڭدەر مە؟
- بىرەۋدىڭ باۋىنان جەمىس ۇرلاۋعا بولا ما ەكەن؟
- ۇلگىلى وقۋشى بولۋعا تىرىسامىز با؟
- وتە جاقسى بالالار، سەندەردىڭ ءماتىندى تۇسىنگەندەرىڭدى كورىپ تۇرمىن. ەندەشە جيناعان دوڭگەلەكشەلەردى ساناپ كىمنىڭ جەڭىمپاز بولعانىن انىقتايىق.
ءىح. ۇيگە تاپسىرما.
ءماتىندى وقىپ، مازمۇنداۋعا دايىندالىپ كەلۋ.
باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
1) وقۋشىلارعا بەردىبەك سوقپاقبايەۆ تۋرالى مالىمەت بەرىپ، «شال مەن بالا» ماتىنىمەن تانىستىرۋ جانە ءتۇسىندىرۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن، وي - ءورىسىن، ساۋاتتى وقۋىن، سوزدىك قورىن دامىتۋ.
3) ۇلكەندى سىيلاۋعا، كىشىگە ىزەت كورسەتۋگە ءاردايىم قاراپايىم، ءتارتىپتى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: كەسپە قاعازدار، سۋرەت، پلاكات.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباق.
ادىستەرى: اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ، ويىن.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- سالەمەتسىز بە، بالالار!
- سالەمەتسىز بە!
- بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىزعا دايىنبىز با؟
- ءيا.
- ەندەشە، بالالار بۇگىنگى ساباعىمىز وزگەشە بولماق. سەندەردىڭ جارىسقىلارىڭ كەلە مە؟
- ءيا.
- ەندەشە، بالالار بۇگىن جارىساتىن بولامىز. ول ءۇشىن سەندەردىڭ بەلسەنە قاتىسىپ، مىنا دوڭگەلەكشەنى كوپ جيناۋعا تىرىسىڭدار. كىم كوپ جيناسا سول توپ جەڭىمپاز اتانادى. كەلىستىك پە؟
- ەندەشە ءبىز كەلگەن قوناقتارعا ءوز ءبىلىمىمىزدى كورسەتەيىك. 3 توپ بولىپ جارىسىپ، بىلىمدەرىمىزدى ورتاعا سالامىز. 1 توپ – «زەيىن» توبى.
2 توپ – «اقىل» توبى.
3 توپ – «ءبىلىم» توبى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
- بالالار، ءۇي تاپسىرماسىنا دايىنبىز با؟
- ولاي بولسا، ءۇي تاپسىرماسى «اق شاش» ءماتىنىن مازمۇنعا ايتىپ بەرۋ. ال ەكىنشى ءۇي جۇمىسى ودان وزگەشە بولماق مۇندا 3 توپتىڭ ءبىر - ءبىر مۇشەلەرى ورتاعا شىعىپ، ءبىرىنىڭ باستاعان ولەڭىن ءبىرى جالعاستىرادى. ەگەردە قاتەلەسسە ول توپقا ۇپاي بەرىلمەيدى.
(بالالاردان وسىلايشا ءۇي تاپسىرماسى سۇرالادى)
ءىىى. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ.
- بالالار، ءۇي تاپسىرماسىن جاقسى دايىنداپ كەلىپسىڭدەر. ەندى مەنىڭ سۇراعىما جاۋاپ بەرىڭدەرشى.
• بالالار، ۆ. سۋحوملينسكيي قاي حالىقتىڭ جازۋشىسى ەكەن؟
• ماتىندە نە تۋرالى ايتىلعان؟
• انانىڭ شاشى نەلىكتەن اعارادى ەكەن؟
• عالي ورمانوۆ كىم؟ ول قاي وبلىستا دۇنيەگە كەلگەن؟
• بالالار، «ايتقانىڭدى ەكى ەتپەي، اق ءسۇتىڭدى وتەرمىن» دەگەن ولەڭ جولدارىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
• تاعى باسقا قانداي انا تۋرالى ولەڭدى بىلەسىڭدەر؟
ءىۇ. جاڭا ساباق.
- بالالار، انامىزدى بارلىعىمىز قادىرلەپ، قۇرمەتتەيمىز بە؟
- انامىز بىزگە ۇنەمى جاقسى، ءتارتىپتى، بۇزىق بولماۋعا، ۇلكەندى سىيلاۋعا، كىشىگە ىزەت كورسەتۋگە ءاردايىم قاراپايىم، ءادىل بولۋعا تاربيەلەيدى سولاي ەمەس پە؟
- ال، سەندەر انالارىڭنىڭ ايتقانىن ەكى ەتپەي ورىنداپ جۇرسىڭدەر مە؟
- وتە جاقسى، سەندەر قانداي جاقسى وقۋشىلار ەدىڭدەر. وزدەرىڭدەي وقۋ وزاتى، كىشىپەيىل، ۇلگىلى بالامەن تانىسقىلارىڭ كەلەمە؟
- ولاي بولسا، ءبىزدىڭ كەلەسى تاقىرىبىمىز سول بالانىڭ اتاعا كورسەتكەن قايىرىمدىلىعى جايىندا بولماق. سونىمەن قاتار بۇل ءماتىندى جازعان بەردىبەك سوقپاقبايەۆ ەكەن. ول – بالالار جازۋشىسى. ول تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
(بالالار بىلگەندەرىن ايتىپ بەرەدى.)
- بالالار، بىلگەنىمىزدى ورتاعا سالايىق ءار ءبىر جاۋاپتارىڭىز ءۇشىن ۇپايلارىڭ كوبەيەدى.
- دۇرىس ايتاسىڭدار. سەندەردىڭ ايتقاندارىڭدى مەندە تولىقتىرا كەتەيىن.
بەردىبەك سوقپاقبايەۆ – 1924 جىلى، 15 قازاندا الماتى وبلىسى نارىنقول اۋدانىندا تۋعان. ءازىل وسپاق ولەڭدەردە شىعارعان. اناسىنان ەرتە ايىرىلىپ، ءومىر تاۋقىمەتىن ەرتە تارتقان. 1950 جىلى «بۇلاق» اتتى جىر جيناعى جارىق كوردى. ول جيىرمادان استام رومان، پوۆەست، اڭگىمە جازدى. ونىڭ «مەنىڭ اتىم – قوجا» پوۆەسىندەگى قوجانىڭ مىنەز - قۇلىعى وزىنە ۇقسايتىندىعىن اۆتوردىڭ ءوزى ايتقان بولاتىن. ونىڭ «جەكپە - جەك»، «اياجان». «بالالىق شاققا ساياحات»، «چەمپيون» ت. ب. شىعارمالارى كەڭىنەن تانىس.
ا) ماتىنمەن جۇمىس.
- جاقسى، بالالار ەندى ءماتىندى الدىمەن مەن وقىپ شىعايىن، سەندەر مۇقيات تىڭداڭدار جاراي ما؟
(ءمۇعالىم ءماتىندى باياۋ، اسىقپاي بالالارعا تۇسىنىكتى ەتىپ وقىپ شىعادى، تۇسىندىرەدى)
- بالالار، ءماتىننىڭ ىشىندە سەندەر تۇسىنبەي قالعان سوزدەر بولۋى مۇمكىن. مىسالى ەسىككە قاراي بەيىمدەلدى دەگەن جەردە بەيىمدەلدى ءسوزى ەسىككە قاراي جاقىندادى دەگەندى بىلدىرەدى. شال ىلگەرى لىقسىپ دەگەن سوزدە ىلگەرى جىلجىپ دەگەندى بىلدىرەدى.
- باسقا قانداي ءسوز سەندەرگە تۇسىنىكتى ەمەس؟
- وتە جاقسى بالالار، ولاي بولسا وسى ءماتىندى ەندى وزدەرىڭ ەكى سويلەمنەن قاتار - قاتار بويىنشا وقىپ شىعىڭدار.
(بالالار ءمۇعالىم ايتقانداي ەكى سويلەمنەن وقىپ شىعادى.)
- قاراڭدارشى، بالالار بۇل ءماتىننىڭ بىزگە بەرەر تاربيەسى وتە مول. ءماتىننىڭ نەگىزگى مازمۇنىن تۇسىندىك سولاي ەمەس پە؟
-
ءا) بىلگەنگە مارجان.
- ولاي بولسا، ءماتىن نە تۋرالى ەكەن؟
- اتاي قايدان كەلە جاتىر ەدى؟
- ماتىندەگى تاقىرباس بالانىڭ اتى كىم ەدى؟
ءبىز ماۋلەننەن ۇلگى الۋىمىز كەرەك. ول ۇلكەن جاقسى ءىس جاسادى. ءبىراق بالالار، ۇرلىق جاساۋعا بولا ما؟
- دۇرىس ايتاسىڭدار. ولاي ىستەۋگە بولمايدى. ءبىز قاتەلەسسەك كەشىرىم سۇراۋىمىز كەرەك پە؟
وتە جاقسى. ماۋلەن قانداي بالا؟
- ەندى بالالار، مىنا جەردە سەندەر نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
- شىرشا
- ءبىز كەشە عانا جاڭا جىلدى قارسى الدىق، شىرشانى اينالىپ، اياز اتادان سىيلىق الدىق سولاي ەمەس پە؟
ب)«جاسىل شىرشا» ويىنى (توپتار ءبىر - بىرىنە سۇراق قويادى)
- ولاي بولسا، بالالار وسى شىرشانى ويىنشىقتارمەن تولىقتىرىپ، اسەمدەۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن توپ ءوزارا ءبىر - بىرىنە سۇراق قويادى. مىسالى، زەيىن توبى اقىل توبىنا، اقىل توبى ءبىلىم توبىنا، ءبىلىم توبى زەيىن توبىنا. ەگەر، توپ سۇراققا جاۋاپ بەرمەسە قارسى توپتىڭ جاۋاپ بەرۋىنە بولادى.
(ءمۇعالىم بالالارعا ويىنشىق بەرەدى. بالالار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ونى شىرشاعا ىلەدى. ءار توپ 2 سۇراقتان قويادى)
ءۇ. داپتەرمەن جۇمىس.
- جاقسى بالالار، سەندەر سۇراقتارعا دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر. بۇعان قاراپ مەن سەندەردىڭ ءماتىندى دۇرىس تۇسىنگەندەرىڭدى كورىپ وتىرمىن. بالالار، ءبىز ءماتىننىڭ ىشىنەن قانداي ماقال - ناقىل سوزدەر كەزدەستىردىك قانە، كىم تاۋىپ ماعان ايتىپ بەرەدى.
• «ۇرلىق ىستەۋ – ول جاقسى ادامنىڭ كاسىبى ەمەس»
• «جاقسىلىققا جاقسىلىق – ءار كىسىنىڭ ءىسى.
جاماندىققا جاقسىلىق – ەر كىسىنىڭ ءىسى»
(بالالار ناقىل سوزدەردى تاپقاننان كەيىن ءمۇعالىم تاقتاعا ءىلىپ، ول تۋرالى بالالاردىڭ تۇسىنىكتەرىن ءۇش توپتان دا سۇراپ شىعادى جانە داپتەرلەرىنە جازدىرادى.)
ءۇى. اۋتوترەنينگ:
- ءقازىر ۇستەلگە ەركىن وتىرىپ، ەكى قولىڭىزدى تىزە ۇستىنە قويىپ، كوزدەرىڭىزدى جۇمىپ وتىرىڭىزدار. ەشتەڭە ويلاماي وزدەرىڭدى بوس، ەركىن سەزىنىڭىزدەر، مەنى تىڭداڭىزدار.
قىس. اينالا اپپاق ۇلپا قارعا ورانعان. اياعىڭ قار ۇستىندە، تاياتىنداي بولعان سوڭ باپپەن اسىقپاي، اياڭداي باساسىڭ. كوزىڭ اپپاق قارعا شاعىلىسىپ، بويىڭدى كۇننىڭ شۋاعى نۇرعا بولەيدى، دەنىڭ راحاتتانادى. ءوزىڭدى ەمەن ەركىن سەزىنىپ، كوڭىلىڭ كوتەرىلىپ، كەۋدەڭدى ءان كەرنەيدى. اي حاي راحات - اي! قانداي تاماشا!
ءۇى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
1. «ورنىن تاپ» ويىنى.
- بالالار، ءقازىر ءبىز ويىن وينايمىز. سەندەر مىنا تاقتاداعى شىعارمانىڭ وقيعالارىن
رەت - رەتىمەن ورنالاستىرۋلارىڭ كەرەك جاراي ما؟
- ءيا
اتانىڭ اڭگىمەسى – 3
ترامۆايدان تۇسكەندە – 1
اتانىڭ نەمەرەسى – 4
اتانىڭ بالاعا ريزا بولۋى – 6
بەيتانىس بالانىڭ كومەگى – 2
اتا مەن نەمەرەسىنىڭ اڭگىمەسى – 5
2. توپپەن جۇمىس.
- بالالار، ءقازىر ءۇش توپقا دا ءۇش ءتۇرلى تاپسىرما بەرەمىن.
- « زەيىن» توبىنا سۋرەتكە قاراپ اڭگىمەلەۋ.
- «اقىل» توبىنا ءماتىن بويىنشا قانداي سۋرەت سالار ەدىڭ؟
- «ءبىلىم» توبىنا جاقسىلىق پەن جاماندىققا بايلانىستى ماقال قۇراۋ، ونىڭ ىشىندە ۇقىپتىلىق پەن ۇقىپسىزدىق، ادالدىق پەن ادىلدىك جانە ۇرلىق تۋرالى بولۋى مۇمكىن.
- ەندىگى بالالار، تومەندە بەرىلگەن تۇسىنىكتەمەنى ىشتەرىڭنەن وزدەرىڭ وقىپ شىعىڭدارشى.
«ماتىندە بىرنەشە وقيعا باياندالۋى مۇمكىن. ماتىندەگى وقيعالار ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى بولادى»
(ءمۇعالىم وسى تۇسىنىكتەمەنى ءتۇسىندىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ويىن سۇراپ، ناقتى مىسال كەلتىرەدى)
ءۇىىى. جاڭا تاقىرىپتى قورىتۋ.
- بالالار، سونىمەن بۇگىنگى تاقىرىپتان نە تۇسىندىك؟
- ماۋلەننىڭ اتاعا كومەكتەسكەنى دۇرىس دەپ ويلايسىڭدار ما؟
- سەندەردە جولدا ۇلكەن كىسىلەرگە كومەكتەسەسىڭدەر مە؟
- بىرەۋدىڭ باۋىنان جەمىس ۇرلاۋعا بولا ما ەكەن؟
- ۇلگىلى وقۋشى بولۋعا تىرىسامىز با؟
- وتە جاقسى بالالار، سەندەردىڭ ءماتىندى تۇسىنگەندەرىڭدى كورىپ تۇرمىن. ەندەشە جيناعان دوڭگەلەكشەلەردى ساناپ كىمنىڭ جەڭىمپاز بولعانىن انىقتايىق.
ءىح. ۇيگە تاپسىرما.
ءماتىندى وقىپ، مازمۇنداۋعا دايىندالىپ كەلۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جانۋارلاردىڭ ءبىر - بىرىنە قايىرىمدىلىعى
-
ءىس - ارەكەت ماقساتى: بالالاردى كومپيۋتەرگە ۇيرەتۋ، وقىتۋ. بالالاردىڭ كومپيۋتەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا، قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن مۇقيات ساقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
