شالعاي مۇددەلەر
اراعا ۇزاق جىل سالىپ، اۋىلعا باردىم. امانداسا كەلگەن اعايىن-تۋعان، دوس-جارانداردىڭ اياعى سەيىلە بەرگەندە ءجىتى باسىپ قىرما ساقال ءبىر جىگىت كىرىپ كەلدى.
— و، تايلان، امان-ساۋمىسىڭ؟ ساعىندىرىپ-ساعىندىرىپ ءبىر-اق كەلەتىندەرىڭ - اي وسى سەندەردىڭ. ساۋ بولساڭ بوپتى. ال، كانە، زارىقتىرىپ كەلگەندە اكەلگەن نە بازارلىعىڭ بار؟ الگى استانالىق دەۋشى مە ەدىڭدەر، الدە ارنايى موسكۆالىق دەۋشى مە ەدىڭدەر، نەمەنە ەدى، باسا كەلگەن بولارسىڭ. ۇلكەن قالادا ءجۇرمىن دەپ، مىنا كىشكەنە اۋىلىڭدى، ءبىز سياقتى قۇربى، زامانداستارىڭدى ۇمىتىپ كەتسەڭ، ءوزىڭ دە وڭباسسىڭ — دەپ توكپەلەپ سويلەپ، تاقىمداي باستادى. قاسىن ويناتىپ، جىمىڭ قاعادى، كوزىن قىسىپ قويادى.
بۇل تاۋجەن دەگەن ءبىر كەزدە پىسىق، ىسكەر جىگىت بولاتىن ەدى. ۇزاق مەزگىل كولحوزدا ەسەپشىلىك قىزمەت اتقارعان. سوڭعى جىلدارداعى حاباردان «تاۋجەن ىشكىلىككە سالىنىپ كەتىپتى. قاي جەرگە بارسا دا يىعى سىيمايدى. ءار قىزمەتتىڭ باسىن ءبىر ۇستاپ، قوناقتاي الماي ءجۇر»، — دەگەندى ەستيتىنمىن.
— بارماعىڭدى ساعىندىم. بىردەمەڭ بولسا، شىعار بەرى. بولماسا مىنا جەردە دۇكەن دە جاقىن. جۇگىرتە عوي بىرەۋدى. وسىنداي وڭاشادا قاعىپ تاستايىق، — دەپ تاۋجەن الدى-ارتىمدى وراپ، ەلپىلدەپ بارادى.
— كورىپ وتىرمىن، تاماعىڭ كەپسىپ قالعان ەكەن. دۇكەنگە بارىپ بىردەمە اكەپ بەرمەسەم بولماس ساعان، — دەپ وڭتايلانا بەردىم...
تاۋجەن تاماعىن كەنەپ، قىپىڭ ەتە قالدى.
— بولسا، اقاڭنىڭ قۇلاگەرىنە قاي قىلاڭ جەتسىن؟ جەتىم بالانىڭ قارنىنداي ءىشىڭدى كەپتەگەننەن باسقا نە قاجەتى بار شاراپ دەگەنىڭ.
وسى ءبىر شاقتا ەسىك تاعى دا شالقالاپ اشىلدى دا، ءبىر قولىندا ەسكى قارا پورتفەلى، ەكىنشى قولىندا دومبىراسى بار شوقشا ساقالدى قارت كىرىپ كەلدى.
ءتور الدىندا وتىرعان تاۋجەن قيسايا كەتتى.
— ە، امان ءجۇرسىڭ بە، بالام؟ باياعى ءوزىڭ باردا كازەتكە ءبىر ولەڭىم باسىلىپ ەدى عوي. سودان كەيىن ءساتى تۇسپەي-اق قويدى. كازەت توڭىرەگىندە كىلەڭ ءبىر بورىكراتتەر جينالىپ السا كەرەك. مىقتى دەگەننىڭ بارىنە ارىزدى ايداپ جاتىرمىن. حابارى ءبىر كەلسىنشى. سودان كەيىن قالاي باسپاي وتىرار ەكەن! — دەپ قارت ماعان قارادى. سول شاقتا وڭ جاق بەتىنىڭ ەتى جىبىر ەتە ءتۇستى. وڭ كوزى جىپىلىق قاعىپ كەتتى. - اي، شىراعىم، سەن جوقتا كوپ دۇنيە جازىلدى. ەسكى قيسسالاردى قايتا ولەڭگە ءتۇسىردىم. وقيىن دەپ كەلدىم. وتىر، - دەدى ول ءتور الدىنا جايعاسا بەرىپ. دومبىراسىن دا كۇيلەي باستادى. بۇل سول كولحوزدا تۇراتىن ءبايبورى دەگەن قارت ەدى. كوپ سويلەيتىن، كەلسىن - كەلمەسىن بوراتىپ ولەڭ جازا بەرەتىن مازاڭ قارت بولاتىن.
— اۋ، بالا، سەن وسى قوپاڭداي بەرەسىڭ، ءبىر جاققا بارماق پا ەدىڭ؟ اتاڭنىڭ لەبىزىن تىڭداماي ەشقايدا دا كەتپەيسىڭ، — دەدى ءبايبورى اق جاعال بولعان قارا پورتفەلدەن قالىڭ داپتەردى شىعارىپ جاتىپ تاعى دا.
— وي، شال، ونىڭدى قويا تۇر، — دەدى جانتايىپ جاتقان تاۋجەن، — تايلاننىڭ اسىعىس شارۋاسى بار. ەرتەڭ كەلىپ وقى.
ءبايبورى الاقانىن ماڭدايىنا توسىپ، ءتور جاققا تەسىلە قارادى. بەت ەتى تاعى دا جىبىر ەتتى.
— بۇل كىم ەدى؟ الگى ىبىشتىڭ جامان تاۋجەنى مە؟ وي، اراق پەن جۋا ساسىعان مۇڭدار نەمە؟ جايىڭا جات. بىلەم سەنىڭ نە شارۋاڭنىڭ بار ەكەنىن، — دەپ ءبايبورى شوقشا ساقالى شوشتاڭداپ ادۋىن سويلەدى.
تاۋجەن باسىن كوتەردى. شال پورتفەلىنىڭ ۇستىندە جاتقان قالىڭ داپتەردى قولىنا الدى. سالماقتاپ-سالماقتاپ قويدى. سودان كەيىن قاس-قاباعىن ويناتىپ، قۋاقىلانا:
— وسى شاتپاقتاردى دا قيسسا دەپ... وتقا تاستا ءارى، — دەدى.
— ءاي، وسى سەن كىمگە ءجون ۇيرەتپەكسىڭ، مۇڭدار نەمە! جوعال، بار!
تاۋجەن ءبىر قۋلىق ساقتاپ، شالدى ادەيى شاپقا ءتۇرتىپ وتىرعانعا ۇقسايدى. ماعان قاراپ كوزىن قىسىپ قويدى دا:
— بۇل ۇيدەن كىم مىلجىڭ بولسا، سول كەتەتىن بولسىن، — دەدى.
— اكەڭ جامان عوي، مۇڭدار نەمە. ىبىشتان ءقايبىر وڭعان بالا تۋدى دەيسىڭ.
جىگىت شىقىلىقتاي كۇلدى. شالدىڭ بەت-اۋزى تاعى دا جىبىرلاپ كەتتى. قارتتىڭ يىعىنا تاۋجەن قولىن سالدى. جۇزىنەن كۇلكى ءىزى جوعالىپ كەتتى. بالاتا ارناپ اقىل ايتىپ وتىرعان ۇلكەن ادامشا سويلەدى.
— قالجىڭ عوي، بايەكەسى. بايەكەڭ ەكەۋمىز كەيدە وسىلاي قورازدارعا ۇقساپ، ءىلىنىسىپ قالامىز. ايتەۋىر كەگىمىز جوق بىر-بىرىمىزگە. اقساقالدىڭ جازعاندارى دا كوپ. سونى سەن، تايلان، رەتىن تاۋىپ باستىرساڭ دەيمىن.
ءبايبورى قارت شوقشا ساقالىن سيپاپ شالقايا وتىردى.
تاۋجەن شالعا قارادى.
— ال، قوساعاسى. تايلان بولسا، جاڭا عانا كەلدى. جول سوعىپ شارشاعان دا بولار. دەمالسىن. ەرتەڭ كەل. سوندا وقىرسىڭ. كانە سويتە عوي.
شالدىڭ بەتى تاعى جىبىر ەتە قالدى.
— شىراعىم، سەن كەلسەيشى ەرتەڭ. مەنىڭ جايىمدى بىلەسىڭ عوي ءوزىڭ. ءسوز جۇيەسىن تۇسىنەر كىم بار مۇندا؟ — دەپ جۋاسي سويلەدى.
— جارايدى، ەندى ەرتەڭ كەل دەپ وتىرمىن عوي. ءبىرىنشى كۇندى مىنا بىزگە، زامانداستارىنا بەرسەڭشى.
جىعىلا قالاتىن بايەكەڭ دە كورىنبەيدى.
— ءبىر كۇن اراق ىشپەسەڭ، ءىشىڭ كەپپەس، بالام. سەن كەل ەرتەڭ. بايقايمىن، تاۋجەن مەن ءبايبورى ءبىرىن-بىرى الدايدى. ارباسادى. بىرىنەن ءبىرى قۇتىلعىسى كەلەدى.
ال مەن بولسام، مىلجىڭ مەن ىشكىشتىڭ ەكەۋىنەن دە قۇتىلعىم كەلىپ اسىعىپ وتىرمىن.
You Might Also Like
-
مىنە، ەكى كۇندەي دە بولعان جوق. ەكى جىلدىق مەكتەپتى ءبىتىرىپ شىقتىق. جۇرت جاڭا قىزمەت ورىندارىنا كەتىپ جاتىر. ال، مەن بولسام... يە، مەن قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىندەگى ءبىر قالاعا اتتاندىم.
