InfoHub Logo

قايرانمىن، قايدان وقىدىم ەكەن؟ الدە احماد سايدتتەن بە، الدە جاي انشەيىن ءبىر جيىن توپتا ايتىلا سالعان انەكدوت پا؟ ايتەۋىر، مىنا ءبىر اڭگىمە ەسىمدە: ءبىر كىسى بازاردان سامسا ساتىپ الىپ جەپ وتىرسا، ىشىنەن مايعا قۋىرىلعان باداناداي قارا شەگىرتكە شىعادى. الگى كىسى ساتۋشىعا: «مۇنىڭىز نە؟»— دەپ وجىرايعان ەكەن، ساتۋشى اسپاي-ساسپاي: «ە، بۇل ءبىزدىڭ جاقتىڭ مەيىزى عوي»،— دەپتى دە، كادىمگى شەگىرتكەنى جيىركەنبەستەن اۋزىنا سۇڭگىتەدى دە، قىلق ەتكىزىپ جۇتا سالادى.

بۇل بولعان ماسەلە مە نەمەسە ءبىر قالامگەردىڭ ەڭبەگى مە، الدە قىزىقشىلىق ءۇشىن ايتىلا سالعان قىسىر اڭگىمە مە، و جاعى بەيمالىم. ءتىپتى، وندا مەنىڭ شاتاعىم دا جوق. ال ءدال وسىنداي وقيعاعا تاپ بولعانىم اقيقات.

ءبىر كۇنى تاماقتانايىنشى دەپ، ءوزىمىزدىڭ ۇلكەن مەيمانحانانىڭ استىڭعى قاباتىنداعى كافەگە كىردىم. ەت ارالاستىرىلعان ماكارون مەن ايران الدىم. اشىعىڭقىراپ قالسام كەرەك، ەكى-ۇش قاسىق استى وڭەشكە ءۇستىن-ۇستىن سۇڭگىتتىم. نەسىن ايتاسىز، بالەنىڭ ءبارى ءتورتىنشى قاسىقتان شىقتى. ءتورتىنشى قاسىقتى اساپ سالعان زامات-اق شايمەڭدەپ كەپ تۇرىپ قالدىم. وعان سەبەپ، قاتقىلداۋ ءبىر زات تىسىممەن قاقتىعىسا بەردى. «سۇيەك بولار» دەگەن ويمەن و زاتتى ستول ۇستىنە قويىپ، الدىمداعى ءدامدى اسقا قايتا وڭتايلانا بەرۋىم مۇڭ ەكەن، قاسىمدا تاماق جەپ تۇرعان ەكى ايەلدىڭ كوزدەرى اجىرايىپ، بەت-الپەتتەرى تىرجيىپ، لوقسي باستادى. الگى كەلىنشەكتىڭ ءبىر جاساۋراعان كوزىن ءسۇرتىپ جاتىپ:

— مىناۋ، تاراقتىڭ سىنىعى عوي!— دەدى، مەن تاستاعان زاتتى نۇسقاپ.

— ويباي، بەتى قۇرىسىن!—دەپ ەكىنشى ايەل تاماعىن تاستاي سالىپ، زىتىپ بارادى.

تەرلەپ-تەپشىپ اسا ءبىر عالامات ىجدىھاتپەن اس ءىشىپ وتىر ەدىم، كوڭىلى تۇسكىر ءارى-سارى بوپ، لەزدە بۇزىلىپ-اق كەتكەنى. تەرىمدى ءسۇرتىپ، جايلاپ ستول ۇستىنە كوز تاستادىم: بارماقتاي اپپاق پلاستماستى. دەمەك، بۇل حيميا دۇنيەسىنە جاتادى! بۇل زاتتى جۇتۋعا بولمايتىنىن وزدەرىڭىز دە سەزىپ وتىرعان شىعارسىزدار. ارينە، قۇرساققا قيانات جاساماۋ كەرەك!

كافە ءىشى ىرۋ-دىرۋ. قاسىمداعى الگى بەلسەندى كەلىنشەك داياشىلاردى، اسپازداردى اياعىنان تىك تۇرعىزدى. «اكتىلەۋ كەرەك»،— دەپ بارادى انشەيىن.

قىسقاسى، بالەنىڭ ءبارى ءتورتىنشى قاسىقتان شىقتى. ياعني، مەنەن شىقتى. جۇرتقا بىلدىرتپەي، سو قىرسىقتىڭ كوزىن جوعالتىپ جىبەرگەنىمدە عوي، بالكىم، مۇنشالىقتى داۋ-دابىرا تۋماس پە ەدى، الدە قايتەر ەدى؟ مىقتاپ ءبىر سىباپ الىپ، كوزىن جوعالتاتىن كىشىگىرىم شىبىن-شىركەي دە ەمەس... باداناداي حيميالىق زات! وي، توباي!..

كافە مەڭگەرۋشىسى — حوزۋنوۆيچ ستولدا جاتقان قۇيتاقانداي پلاستماستى الدى دا، ارى-بەرى شۇقىلاپ كەرىپ:

— ازامات، بۇل قويدىڭ شەمىرشەگى!—دەدى بەتى بۇلك ەتپەستەن.

— مۇمكىن، كەڭىردەگى بولار؟— دەدىم مەن.

— سىزگە چاحوحبيلي اكەپ بەرەيىن بە؟— دەپ لىپ ەتە قالدى حوزۋنوۆيچ.

— راقمەت!

— الدە ۇيرەك ەتىن جەيسىز بە؟

— ۇلكەن راقمەت!

— رومشتەكس، بيفشتەكسپەن قالايسىز؟— دەپ قۇرداي جورعالادى ول.

— ويپىرماۋ، ايتتىم عوي سىزگە، ەشقانداي «شتەكسىڭىزدىڭ» كەرەگى جوق دەپ. تىنىشتىق بەرىڭىزشى، ادالدىقپەن ايرانىمدى ءىشىپ الايىن.

مەنى ءوز يكەمىنە كەلتىرە الماعان حوزۋنوۆيچ:

— ءسىز ءبۇيتىپ جۇرتتى ارانداتپانىز،— تابەتىن بۇزباڭىز،قۇر بوسقا داۋرىعىپ...— دەپ سۇستانا قالدى.— كەرەك دەسەڭىز، بۇل — شەمىرشەك، تاعى دا قايتالاپ ايتامىن — شەمىرشەك، شەمىرشەك!..

— ە، شەمىرشەك بولسا، اۋزىڭىزعا سالىپ شايناڭىزشى، كورەلىك ەكەنىڭىزدى! — دەپ قوسارلانا كەتتى مەنىڭ قاسىمداعى بەلسەندى ايەل.

سول سول-اق ەكەن، كافە مەڭگەرۋشىسى قولىنداعى قويدىڭ «شەمىرشەگىن» اۋزىنا قاعىپ سالدى. كەڭىردەگىن بۇلك ەتكىزىپ، كوزىن اقشيتتى ول. جۇرت اڭ-تاڭ. اپىراي، راستان-اق جۇتىپ جىبەردى مە ەي؟ مىناۋىڭ بارىپ تۇرعان سيقىرشى ەكەن، كاززاپ ەكەن!..

تاراقتىڭ سىنىعى بولدى. ايعاق جوق. اكتى جازىلمادى. ءبىز جاي-جايىمىزعا تارقاستىق. رەستوران ديرەكتورى ىىىاۋكەرەيەۆا الگى سيقىرشىعا «شارا قولدانامىز» دەپ ول قالدى.

ايتقانداي-اق، «شارا» قولدانىپتى. بىرەر تاۋلىكتەن سوڭ، ءحوزۋنوۆيچتىڭ سۋرەتىن «قۇرمەت تاقتاسىنان» كوردىك، ماي مەيرامىندا وعان ۇستەمە سىيلىق تا بەرگەنىن داياشى قىزداردان ەستىدىك. اللا-تاعالا اقىرىن بەرسىن!

...كۇندەردىڭ كۇنىندە مەنىڭ ءبىر جولداسىم سوقىرىشەك بوپ، قالالىق اۋرۋحاناعا تۇسكەن-دى. دەمالىس كۇنى. ءسۇت- ءمۇت دەگەندەيىن، ونى-مۇنى الىپ، اق حالات كيىپ، دوسىمنىڭ پالاتاسىنا كىرىپ باردىم. قاسىندا موسقالداۋ بىرەۋ جاتىر. ءجۇزى تانىس، ءبىر جەردە كورگەن سياقتىمىن. ويپىر-اۋ، قايدان كورىپ ەم؟! ءارى ويلاپ، بەرى ويلاپ، اقىر سوڭىندا تانىدىم-اۋ!.. ءوزىمىزدىڭ باياعى حوزۋنوۆيچ! ءبىر قىزىعى، ول مەنى تانىعان جوق.

بۇل بەيباقتىڭ اۋرۋحاناعا نەندەي سىرقاتپەن تۇسكەندىگى جونىندە جولداسىمنان سۇراپ ەدىم، ول ماعان مىناداي انىقتاما بەردى.

— ءوزىم سياقتى، بۇل دا سوقىرىشەك. وپەراسيا جاساعانىنا ءۇش كۇن بولدى. ءوزى ءدوي باستىق كورىنەدى. كەلىم-كەتىم ادامدارى كوپ... سوقىرىشەك دەگەنىڭىز، دارىگەرلەر ءۇشىن تۇك ەمەس ەكەن، باۋىرىم!..

جولداسىمنىڭ اڭگىمەسىنە قۇلاق اسقام جوق. وسىدان بىرەر اي بۇرىن بولىپ وتكەن كافەدەگى حيكايا ەسىمە ءتۇستى مەنىڭ. قويدىڭ «شەمىرشەگىن» جۇتقان مىنا پاقىردى اياپ كەتتىم. بۇل بەيشارا جۇتپاعاندا ءقايتسىن؟! «شاعىم كىتابىڭدى بەر، اكتى جازامىز!»— دەپ، ءبىز دىگىرلەپ تۇرىپ المادىق پا؟ بۇ ماسەلەنى باستاۋشى ءوزىم جانە الگى بەلسەندى كەلىنشەك. دەمەك، سوندا ءبىز كىنالىمىز بە؟.. ءاي، قايدام! مۇمكىن، بۇل باتىردىڭ «شەمىرشەك» جۇتپاعان دا بولار، كەزىمىزدى الا بەرە تۇكىرىپ تاستاۋى دا ىقتيمال؟.. دەگەنمەن، جۇرتقا جاماندىق ويلاپ قايتەيىن، «جىلدام ساۋىعىڭدار!» — دەپ وعان دا، دوسىما دا ىشتەي جىلى نيەت ءبىلدىردىم.

---