شەڭبەر حوردالارى كەسىندىلەرىنىڭ جانە قيۋشىلاردىڭ پروپورسيونالدىعى
گەومەتريا 9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شەڭبەر حوردالارى كەسىندىلەرىنىڭ جانە قيۋشىلاردىڭ پروپورسيونالدىعى.
ماقساتى: وقۋشىلارعا شەڭبەر ىشىندە قيىلىسقان حوردالاردىڭ كەسىندىلەرىنىڭ قاسيەتى، شەڭبەر سىرتىندا جاتقان نۇكتە ارقىلى جۇرگىزىلگەن قيۋشىلاردىڭ كەسىندىلەرىنىڭ قاسيەتىن مەڭگەرتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
تاربيەلىك: ءوز بەتىمەن ارەكەت ەتە الاتىن، ىزدەنگىش جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ ساباعى؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: وقىتۋدىڭ ءۇش ولشەمدى ادىستەمەلىك تەحنولوگياسى بويىنشا؛
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
«ەڭبەك انا، ءبىلىم - قازىنا» دەيدى عوي دانا حالقىمىز. ءبىلىم، اقىل – پاراساتتى جەتى قازىنانىڭ ءبىرى دەپ كيەلى جەتى سانىنىڭ قاتارىنا جاتقىزعان. قازىنا دەگەن ءسوز كەن، بايلىق دەگەن سوزدەرىمەن سينونيم، ياعني بايلىق، كەن دەگەن سوزدەرگە جۋىق بولىپ كەلەدى.
سوندىقتان ءبىلىم قازىناسىن ىزدەۋ ارقىلى ساباعىمىزدى جالعاستىرامىز.
ءىى. وتىلگەن وقۋ ماتەريالىن قايتالاۋ
1) شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان بۇرىش دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: توبەسى شەڭبەردىڭ بويىندا جاتاتىن، ال قابىرعالارى شەڭبەردى قيىپ وتەتىن بۇرىشتى شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان بۇرىش دەپ اتايمىز.
2) ونىڭ قاسيەتى قانداي؟
شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان بۇرىش ءوزى تىرەلەتىن دوعانىڭ جارتىسىمەن ولشەنەدى.
• ۆس = 400
BAC =؟
ءىىى. جاڭا ساباق
13 - تەورەما: ەگەر شەڭبەردىڭ اۆ جانە CD حوردالارى ك نۇكتەسىندە قيىلىسسا، وندا
اك * كۆ = Dك * كC بولادى.(71سۋرەت)
71 سۋرەت
دالەلدەۋ: اD جانە ۆس حوردالارىن جۇرگىزىپ، اكD جانە ۆكس ءۇشبۇرىشتارىن الامىز. بۇل ءۇشبۇرىشتار ۇقساس. سەبەبى، Dۆ دوعاسىنا تىرەلەتىن بولعاندىقتان، A = C؛ ۆەرتيكال بۇرىشتار بولعاندىقتان، اكD= ۆكس. اس دوعاسىنا تىرەلەتىن D = ۆ. اكD جانە ۆكس ءۇشبۇرىشتارىنىڭ ۇقساستىعىنان مىنا پروپورسيالاردى الامىز: اك: سك = Dك: كۆ نەمەسە اك: كۆ = Dك: سك. دالەلدەندى.
14 – تەورەما: ەگەر شەڭبەر سىرتىندا جاتقان N نۇكتەسىنەن شەڭبەردى ا، ۆ، جانە س، D نۇكتەلەرىندە قياتىن ەكى قيۋشى جۇرگىزىلسە، وندا Nا * Nۆ = Nس * ND. مۇنداعى ا، س نۇكتەلەرى N - گە جاقىن ورنالاسقان نۇكتەلەر.(72 سۋرەت)
دالەلدەۋ:
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
اقشۇقىر اۋىلى م. ءابدىحالىقوۆ مەكتەپ - گيمنازياسىنىڭ
ماتەماتيكا جانە ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
دۋيشوۆا گۋلبارشىن دۋيشوۆنا
شەڭبەر حوردالارى كەسىندىلەرىنىڭ جانە قيۋشىلاردىڭ پروپورسيونالدىعى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شەڭبەر حوردالارى كەسىندىلەرىنىڭ جانە قيۋشىلاردىڭ پروپورسيونالدىعى.
ماقساتى: وقۋشىلارعا شەڭبەر ىشىندە قيىلىسقان حوردالاردىڭ كەسىندىلەرىنىڭ قاسيەتى، شەڭبەر سىرتىندا جاتقان نۇكتە ارقىلى جۇرگىزىلگەن قيۋشىلاردىڭ كەسىندىلەرىنىڭ قاسيەتىن مەڭگەرتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ؛
تاربيەلىك: ءوز بەتىمەن ارەكەت ەتە الاتىن، ىزدەنگىش جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرتۋ ساباعى؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: وقىتۋدىڭ ءۇش ولشەمدى ادىستەمەلىك تەحنولوگياسى بويىنشا؛
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
«ەڭبەك انا، ءبىلىم - قازىنا» دەيدى عوي دانا حالقىمىز. ءبىلىم، اقىل – پاراساتتى جەتى قازىنانىڭ ءبىرى دەپ كيەلى جەتى سانىنىڭ قاتارىنا جاتقىزعان. قازىنا دەگەن ءسوز كەن، بايلىق دەگەن سوزدەرىمەن سينونيم، ياعني بايلىق، كەن دەگەن سوزدەرگە جۋىق بولىپ كەلەدى.
سوندىقتان ءبىلىم قازىناسىن ىزدەۋ ارقىلى ساباعىمىزدى جالعاستىرامىز.
ءىى. وتىلگەن وقۋ ماتەريالىن قايتالاۋ
1) شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان بۇرىش دەگەنىمىز نە؟
جاۋاپ: توبەسى شەڭبەردىڭ بويىندا جاتاتىن، ال قابىرعالارى شەڭبەردى قيىپ وتەتىن بۇرىشتى شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان بۇرىش دەپ اتايمىز.
2) ونىڭ قاسيەتى قانداي؟
شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان بۇرىش ءوزى تىرەلەتىن دوعانىڭ جارتىسىمەن ولشەنەدى.
• ۆس = 400
BAC =؟
ءىىى. جاڭا ساباق
13 - تەورەما: ەگەر شەڭبەردىڭ اۆ جانە CD حوردالارى ك نۇكتەسىندە قيىلىسسا، وندا
اك * كۆ = Dك * كC بولادى.(71سۋرەت)
71 سۋرەت
دالەلدەۋ: اD جانە ۆس حوردالارىن جۇرگىزىپ، اكD جانە ۆكس ءۇشبۇرىشتارىن الامىز. بۇل ءۇشبۇرىشتار ۇقساس. سەبەبى، Dۆ دوعاسىنا تىرەلەتىن بولعاندىقتان، A = C؛ ۆەرتيكال بۇرىشتار بولعاندىقتان، اكD= ۆكس. اس دوعاسىنا تىرەلەتىن D = ۆ. اكD جانە ۆكس ءۇشبۇرىشتارىنىڭ ۇقساستىعىنان مىنا پروپورسيالاردى الامىز: اك: سك = Dك: كۆ نەمەسە اك: كۆ = Dك: سك. دالەلدەندى.
14 – تەورەما: ەگەر شەڭبەر سىرتىندا جاتقان N نۇكتەسىنەن شەڭبەردى ا، ۆ، جانە س، D نۇكتەلەرىندە قياتىن ەكى قيۋشى جۇرگىزىلسە، وندا Nا * Nۆ = Nس * ND. مۇنداعى ا، س نۇكتەلەرى N - گە جاقىن ورنالاسقان نۇكتەلەر.(72 سۋرەت)
دالەلدەۋ:
ماڭعىستاۋ وبلىسى، ءتۇپقاراعان اۋدانى،
اقشۇقىر اۋىلى م. ءابدىحالىقوۆ مەكتەپ - گيمنازياسىنىڭ
ماتەماتيكا جانە ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
دۋيشوۆا گۋلبارشىن دۋيشوۆنا
شەڭبەر حوردالارى كەسىندىلەرىنىڭ جانە قيۋشىلاردىڭ پروپورسيونالدىعى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
"جۇرەك جىلۋى" (اتا - انالارعا ارنالعان ترەنينگ)
-
تاقىرىبى: ەكى تاڭبالى سانعا كوبەيتۋ جانە ءبولۋ تاسىلدەرى. قايتالاۋ.
