شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى. دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى. شار.
ساباقتىڭ ءتىلى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىنىڭ، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىنىڭ فورمۋلاسىن قورىتىپ شىعارۋ، فورمۋلانى ەسەپتەر شىعارۋدا پايدالانۋعا ۇيرەتۋ. π - سانى، شار، سفەرا ۇعىمدارىنا شولۋ جاساۋ.
تاربيەلىك: ۇقىپتىلىققا، ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ساۋاتتىلىققا جانە سالىستىرا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: لوگيكالىق ويلاۋىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، تەوريالىق ءبىلىمىن پراكتيكا جۇزىندە قولدانا ءبىلۋ داعدىسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، گلوبۋس، كۋبيك، شاريكتەر، دوڭگەلەك فورمالى شابلوندار، سىزعىش، ءجىپ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: ەسەپتەر شىعارۋدا شەڭبەر مەن دوڭگەلەكتىڭ ايىرماشىلىعىن ەسكەرۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، ساباققا قاجەتتى قۇرالداردى دايىنداتۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
وتىلگەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ، وقۋشىلارعا گەومەتريالىق فيگۋرالار
جونىندە سۇراقتار قويۋ.
1. قاتىناس دەگەنىمىز نە؟
2. پروپورسيا دەگەنىمىز نە؟
3. پروپورسيانىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىن ايت؟
4. قانداي شامالاردى تۋرا پروپورسيونال شامالار دەپ اتايدى؟
5. قانداي شامالاردى كەرى پروپورسيونال شامالار دەپ اتايدى؟
6. ماسشتاب دەگەنىمىز نە؟
7. شەڭبەر دەگەنىمىز نە؟
8. دوڭگەلەك دەگەنىمىز نە؟
9. شەڭبەردىڭ راديۋسى دەگەنىمىز نە؟
10. شەڭبەردىڭ ديامەترى دەگەنىمىز نە؟
11. ديامەتر راديۋستان نەشە ەسە ۇزىن؟
ۆ) جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى مەن دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن انىقتاعاندا π – سانى ماڭىزدى جانە وتە قاجەت. بۇل ساندى ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى پيفاگور اشقان بولاتىن. ول شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن ونىڭ ديامەترىنەن قانشا ەسە ۇلكەن ەكەندىگىن كورسەتەدى:
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن ولشەپ تابۋعا بولادى. ول ءۇشىن الدارىڭداعى دوڭگەلەك شابلوننىڭ كومەگىمەن تاجىريبە جاساپ كوز جەتكىزەيىك.
پراكتيكالىق تاپسىرما
1. شابلوننىڭ جيەگىن جىپپەن اينالدىرىپ ورا.
2. ءجىپتىڭ ۇزىندىعىن سىزعىشپەن ولشە.
3. شابلوننىڭ ديامەترىن سىزعىشپەن ولشە.
4. شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن ونىڭ ديامەترىنىڭ ۇزىندىعىنا بولىڭدەر. وقۋشىلاردىڭ شىعارعان ءبولىندىسى بىردەي بولادى. كەز كەلگەن دوڭگەلەكتىڭ شەڭبەرىنىڭ ۇزىندىعىنىڭ ونىڭ ديامەترىنىڭ ۇزىندىعىنا قاتىناسى تۇراقتى شاما. ونى گرەكتىڭ π - ارپىمەن بەلگىلەيمىز.
π – سانى شەكتەۋسىز وندىق بولشەك.
ەسەپتەۋلەردە ءمانى الىنادى = π بۇدان س = π • D
ەگەر D = 2 R وندا س = 2 π R
شەبەردىڭ ۇزىندىعى π سانى مەن شەڭبەردىڭ ديامەترىنىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ.
1 ەسەپ: D = 10 سم. س -؟ س = π • D
س = π • D =3، 14 •10 = 31، 4 (سم) جاۋابى: 31، 4 سم.
2 ەسەپ: R =15 سم. س -؟ س = 2 π • D
س = 2 • 3، 14 • 15 = 94، 2 (م) جاۋابى: 94، 2 م.
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن انىقتاعاندا π - سانى ماڭىزدى جانە وتە قاجەت. بۇل ساندى ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى پيفاگور اشقان بولاتىن.
ول شەڭبەر ۇزىندىعىن ونىڭ ديامەترىنەن نەشە ەسە ۇلكەن ەكەنىن كورسەتەدى.
دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى
كوپتەگەن زەرتتەۋلەردىڭ كومەگىمەن دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى قابىرعاسى دوڭگەلەكتىڭ راديۋسىنداي كۆادراتتىڭ اۋدانىنان π - ەسە ارتىق ەكەنى دالەلدەنگەن.
S = π R2 دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى ونىڭ راديۋسىنىڭ كۆادراتى مەن π – ءدىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ.
3 ەسەپ: بەرىلگەنى: R = 5 سم. شەشۋى: S = π R2
تابۋ كەرەك؛ S
S = 3، 14 • 5 2 = 3، 14 • 25 = 78، 5 م 2 ج: 78، 5 م 2
شار: گلوبۋس، ويىن دوبى، يادرو ت. ب. شار دەپ اتالاتىن فيگۋرا. شاردىڭ بەتى سفەرا دەپ اتالادى. «سفەرا» گرەك ءسوزى. قازاقشا «دوپ» دەگەندى بىلدىرەدى. شاردىڭ سەنترى ارقىلى ءوتىپ، سفەرانىڭ ەكى نۇكتەسىن قوساتىن كەسىندى شاردىڭ (سفەرانىڭ) ديامەترى دەپ اتالادى. شاردىڭ قيماسى دوڭگەلەك بولادى. سفەرانى جازىقتىقپەن قيعانداعى قيماسى شەڭبەر بولادى. جەر شار تارىزدەس. سۋرەتتەرىن سالۋ س/ك گلوبۋس، سفەرا، شار، دوپ.
4. جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ
1. π – سانى نەگە تەڭ.
2. شەڭبەر ۇزىندىعىنىڭ فورمۋلاسى.
3. دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىنىڭ فورمۋلاسى.
4. شارعا مىسال كەلتىر
5. سفەراعا مىسال كەلتىر.
ەسەپتەر شىعارۋ.
№ 162 1، 2 4 وقۋشى ورىندايدى.
5. دارىندى وقۋشىمەن جۇمىس.
№ 174 1. 13 سۋرەت بويىنشا شىعارۋ.
6. بوي سەرگىتۋ ءساتى. «ويلان تاپ»
لوگيكالىق ەسەپتەر.
1) R=2 سم شار، كولەمى قانداي كۋبتىڭ ىشىنە سيادى.
شەشۋى: د =2 • R = 2 • 2 = 4 سم.
a = د = 4سم.
V = ا3 = 43 = 64 (سم3) ج: 64 سم3
7. كومەكتى قاجەت ەتەتىن وقۋشىلارمەن جۇمىس.
1) π ≈؟
2) شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى -؟
3) شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن قانداي ارىپپەن بەلگىلەيمىز.
4) راديۋس دەگەنىمىز نە؟
5) ديامەتر نەشە راديۋسقا تەڭ؟
6) شار، سفەراعا مىسال كەلتىر.
8. باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: № 176. № 183.
قوسىمشا تەست
1. 1) 4، 2: 6، 3
2) 33: 22
3) 2، 5: 5
4) 64: 96 قاتىناستاردىڭ قايسىسى تەڭ؟
ا) 2 جانە 4
ۆ) 1 جانە 4
س) 2 جانە 3
د) 1 جانە 3
2) پروپورسيانىڭ بەلگىسىز مۇشەسىن تابىڭىزدار:
ا) 6؛ ۆ) 15؛ س) 7؛ د) 10
3) پروپورسيانىڭ بەلگىسىز مۇشەسىن تابىڭىزدار: 13، 5: 9 = ح: 12
ا) 12. س) 18. ۆ) 8. د) 16
4) پروپورسيانىڭ نەگىزگى قاسيەتىن پايدالانىپ تەڭدەۋدى شەشىڭدەر
ا) 7، 2
ۆ) 1
س) 80؛
د) 39، 15
5) 16 كگ قوسپادا 7، 2 كگ تەمىر بار. نەشە كگ قوسپادا 3، 6 كگ تەمىر بار؟
ا) 7، 5 كگ
س) 3، 2 كگ
ۆ) 5 كگ.
د) 8 كگ
6) ح - ءتى تابىڭدار: |ح – 3| = 5
ا) – 5؛ 5؛
ۆ) – 2؛ 8؛
س) – 4؛ 3؛
د) – 8؛ 2؛
7) ەسەپتىڭ شارتىنا سايكەس دۇرىس پروپورسيانى تاڭداپ ال. ەسەپ: 6 گا ەگىستىككە 10 8ءڭدان سەبىلدى. 15 گا ەگىستىككە سەبىلۋ ءۇشىن قانشا ءدان كەرەك؟
ا) 15: 6 = 10، 8: ح
ۆ) 6: 15 = ح: 10، 8
س) 6: 10، 8 = ح: 15
د) 6: 10، 8 = 15: ح
8) ءۇش ساننىڭ قاتىناسى 2: 5: 9 قاتىناسىنداي. ەڭ كىشى سان مەن، ەڭ ۇلكەن ساننىڭ قوسىندىسى 55 كە تەڭ. وسى سانداردىڭ قوسىندىسىن تابىڭدار.
ا) 85؛ س) 78؛ ۆ) 70؛ د) 52؛
9) ءۇش ساننىڭ قاتىناسى 3: 4: 8 قاتىناسىنداي. ەڭ ۇلكەن سان مەن، ەڭ كىشى ساننىڭ ايىرىمى 30 - عا تەڭ. وسى سانداردىڭ قوسىندىسىن تابىڭىزدار.
ا) 52؛ ۆ) 48؛ س) 90؛ د) 36؛
10. ەسەپتەڭدەر: (2 • 45 +3 • 30 – 4 • 15)/( |- 8 | • 28 - |8| •13)
ا) 1؛ س) 5؛ ۆ) 2؛ د) 7؛
11) تەڭدەۋدىڭ تۇبىرلەرىن كورسەت. |ح| + 1 = 4
ا) – 5؛ 5؛
س) – 3
ۆ) – 3؛ 3؛
د) 3
12) ورنەكتىڭ ءمانىن تابىڭدار. | - 27| - |15| + |0| - | - 4|
ا) 8؛ ۆ) – 8؛ ۆ) 46؛ س) 38؛
13) ورنەكتىڭ 30 وقۋشى بار ونىڭ 19 - ى ماتەماتيكا ۇيىرمەسىنە، 15 - ءى سپورتتىڭ ۇيىرمەلەرگە قاتىسادى. سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ نەشەۋى شەت تىلدەر ۇيىرمەسىنە دە، سپورتتىڭ ۇيىرمەگە دە قاتىسادى؟
ا) 3؛ ب) 4؛ س) 5؛ د) 2
14) كارتاداعى 1سم - گە جەر بەتىندەگى 500سم قاشىقتىق سايكەس كەلەدى. كارتانىڭ ماسشتابىن تابىڭدار.
ا) 1: 500
ۆ) 1: 50000
س) 1: 5000
د) 1: 2500
16. جاقشانى اش: - ( - ( -( -( - 74 ))))
ا) – 74. س) 0. ۆ) 47. د) 71
17) - 5؛ 0، 3؛ - 0، 9؛ 0؛ - 14؛ 27؛ - 7، 5 ساندارىنىڭ قايسىسى كوورديناتالىق تۇزۋدە – 8 دەن سولعا قاراي ورنالاسقان؟ ساندى انىقتا.
ا) – 7. س) – 14. د) – 5. ۆ) 27
18) كوورديناتالىق تۇزۋدە ك ( - 4، 5) جانە R (9، 5) نۇكتەلەرىنىڭ اراسىندا نەشە ءبۇتىن سان ورنالاسقان؟
ا) 9. س) 13. د) 4. ۆ) 14
19) امالداردى ورىنداڭدار. 7، 8: (- 2، 6) + ( - 5، 2) • ( - 5)
ا) – 2. س) 15. ۆ) 23. د) 20
20) سىنىپتاعى بارلىق وقۋشىلاردىڭ سانى - 27 ونىڭ قىزدار سىنىپتا نەشە قىز بار؟
ا) 12 س) 15 ۆ) 18 د) 14
21) تىك ءتورتبۇرىشتىڭ ەنى 6 سم. ونىڭ ۇزىندىعى ەنىنەن 60 % ارتىق. پەريمەترىن تابىڭدار.
ا) 31، 6. س) 30. ۆ) 32. د) 30، 6
22) ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 350. 1 - ءشى ساننىڭ 80 %- ءى ەكىنشى ساننىڭ 60 % - ىنە تەڭ. 1 ءشى ساندى تابىڭدار.
ۆ) 170. ا) 150. س) 180. د) 200
23) شەڭبەردىڭ راديۋسى 25 سم. دوڭعالاق 100 رەت اينالعاندا نەشە مەتر قاشىقتىققا بارادى؟
ا) 168 م. س) 140 م. ۆ) 157 م. د) 126 م
24) ديامەترى 20 دم دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى نەگە تەڭ؟
ا) 208. س) 314. ۆ) 260. د) 320
25) بولشەكتى قىسقارتىڭدار. (0، 54 • (- 1، 25) •1، 6 • 0، 3 )/(- 0، 9 • 0، 48 • ( - 0، 5))
ا) 2، 3. س) (- 1، 5). ۆ) 2. د) 2، 5
ساباقتىڭ ءتىلى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىنىڭ، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىنىڭ فورمۋلاسىن قورىتىپ شىعارۋ، فورمۋلانى ەسەپتەر شىعارۋدا پايدالانۋعا ۇيرەتۋ. π - سانى، شار، سفەرا ۇعىمدارىنا شولۋ جاساۋ.
تاربيەلىك: ۇقىپتىلىققا، ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ساۋاتتىلىققا جانە سالىستىرا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: لوگيكالىق ويلاۋىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، تەوريالىق ءبىلىمىن پراكتيكا جۇزىندە قولدانا ءبىلۋ داعدىسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، گلوبۋس، كۋبيك، شاريكتەر، دوڭگەلەك فورمالى شابلوندار، سىزعىش، ءجىپ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: ەسەپتەر شىعارۋدا شەڭبەر مەن دوڭگەلەكتىڭ ايىرماشىلىعىن ەسكەرۋ.
ساباقتىڭ مازمۇنى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، ساباققا قاجەتتى قۇرالداردى دايىنداتۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
وتىلگەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ، وقۋشىلارعا گەومەتريالىق فيگۋرالار
جونىندە سۇراقتار قويۋ.
1. قاتىناس دەگەنىمىز نە؟
2. پروپورسيا دەگەنىمىز نە؟
3. پروپورسيانىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىن ايت؟
4. قانداي شامالاردى تۋرا پروپورسيونال شامالار دەپ اتايدى؟
5. قانداي شامالاردى كەرى پروپورسيونال شامالار دەپ اتايدى؟
6. ماسشتاب دەگەنىمىز نە؟
7. شەڭبەر دەگەنىمىز نە؟
8. دوڭگەلەك دەگەنىمىز نە؟
9. شەڭبەردىڭ راديۋسى دەگەنىمىز نە؟
10. شەڭبەردىڭ ديامەترى دەگەنىمىز نە؟
11. ديامەتر راديۋستان نەشە ەسە ۇزىن؟
ۆ) جاڭا ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى مەن دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن انىقتاعاندا π – سانى ماڭىزدى جانە وتە قاجەت. بۇل ساندى ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى پيفاگور اشقان بولاتىن. ول شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن ونىڭ ديامەترىنەن قانشا ەسە ۇلكەن ەكەندىگىن كورسەتەدى:
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن ولشەپ تابۋعا بولادى. ول ءۇشىن الدارىڭداعى دوڭگەلەك شابلوننىڭ كومەگىمەن تاجىريبە جاساپ كوز جەتكىزەيىك.
پراكتيكالىق تاپسىرما
1. شابلوننىڭ جيەگىن جىپپەن اينالدىرىپ ورا.
2. ءجىپتىڭ ۇزىندىعىن سىزعىشپەن ولشە.
3. شابلوننىڭ ديامەترىن سىزعىشپەن ولشە.
4. شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن ونىڭ ديامەترىنىڭ ۇزىندىعىنا بولىڭدەر. وقۋشىلاردىڭ شىعارعان ءبولىندىسى بىردەي بولادى. كەز كەلگەن دوڭگەلەكتىڭ شەڭبەرىنىڭ ۇزىندىعىنىڭ ونىڭ ديامەترىنىڭ ۇزىندىعىنا قاتىناسى تۇراقتى شاما. ونى گرەكتىڭ π - ارپىمەن بەلگىلەيمىز.
π – سانى شەكتەۋسىز وندىق بولشەك.
ەسەپتەۋلەردە ءمانى الىنادى = π بۇدان س = π • D
ەگەر D = 2 R وندا س = 2 π R
شەبەردىڭ ۇزىندىعى π سانى مەن شەڭبەردىڭ ديامەترىنىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ.
1 ەسەپ: D = 10 سم. س -؟ س = π • D
س = π • D =3، 14 •10 = 31، 4 (سم) جاۋابى: 31، 4 سم.
2 ەسەپ: R =15 سم. س -؟ س = 2 π • D
س = 2 • 3، 14 • 15 = 94، 2 (م) جاۋابى: 94، 2 م.
شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن، دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىن انىقتاعاندا π - سانى ماڭىزدى جانە وتە قاجەت. بۇل ساندى ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى پيفاگور اشقان بولاتىن.
ول شەڭبەر ۇزىندىعىن ونىڭ ديامەترىنەن نەشە ەسە ۇلكەن ەكەنىن كورسەتەدى.
دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى
كوپتەگەن زەرتتەۋلەردىڭ كومەگىمەن دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى قابىرعاسى دوڭگەلەكتىڭ راديۋسىنداي كۆادراتتىڭ اۋدانىنان π - ەسە ارتىق ەكەنى دالەلدەنگەن.
S = π R2 دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى ونىڭ راديۋسىنىڭ كۆادراتى مەن π – ءدىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ.
3 ەسەپ: بەرىلگەنى: R = 5 سم. شەشۋى: S = π R2
تابۋ كەرەك؛ S
S = 3، 14 • 5 2 = 3، 14 • 25 = 78، 5 م 2 ج: 78، 5 م 2
شار: گلوبۋس، ويىن دوبى، يادرو ت. ب. شار دەپ اتالاتىن فيگۋرا. شاردىڭ بەتى سفەرا دەپ اتالادى. «سفەرا» گرەك ءسوزى. قازاقشا «دوپ» دەگەندى بىلدىرەدى. شاردىڭ سەنترى ارقىلى ءوتىپ، سفەرانىڭ ەكى نۇكتەسىن قوساتىن كەسىندى شاردىڭ (سفەرانىڭ) ديامەترى دەپ اتالادى. شاردىڭ قيماسى دوڭگەلەك بولادى. سفەرانى جازىقتىقپەن قيعانداعى قيماسى شەڭبەر بولادى. جەر شار تارىزدەس. سۋرەتتەرىن سالۋ س/ك گلوبۋس، سفەرا، شار، دوپ.
4. جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ
1. π – سانى نەگە تەڭ.
2. شەڭبەر ۇزىندىعىنىڭ فورمۋلاسى.
3. دوڭگەلەكتىڭ اۋدانىنىڭ فورمۋلاسى.
4. شارعا مىسال كەلتىر
5. سفەراعا مىسال كەلتىر.
ەسەپتەر شىعارۋ.
№ 162 1، 2 4 وقۋشى ورىندايدى.
5. دارىندى وقۋشىمەن جۇمىس.
№ 174 1. 13 سۋرەت بويىنشا شىعارۋ.
6. بوي سەرگىتۋ ءساتى. «ويلان تاپ»
لوگيكالىق ەسەپتەر.
1) R=2 سم شار، كولەمى قانداي كۋبتىڭ ىشىنە سيادى.
شەشۋى: د =2 • R = 2 • 2 = 4 سم.
a = د = 4سم.
V = ا3 = 43 = 64 (سم3) ج: 64 سم3
7. كومەكتى قاجەت ەتەتىن وقۋشىلارمەن جۇمىس.
1) π ≈؟
2) شەڭبەردىڭ ۇزىندىعى -؟
3) شەڭبەردىڭ ۇزىندىعىن قانداي ارىپپەن بەلگىلەيمىز.
4) راديۋس دەگەنىمىز نە؟
5) ديامەتر نەشە راديۋسقا تەڭ؟
6) شار، سفەراعا مىسال كەلتىر.
8. باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: № 176. № 183.
قوسىمشا تەست
1. 1) 4، 2: 6، 3
2) 33: 22
3) 2، 5: 5
4) 64: 96 قاتىناستاردىڭ قايسىسى تەڭ؟
ا) 2 جانە 4
ۆ) 1 جانە 4
س) 2 جانە 3
د) 1 جانە 3
2) پروپورسيانىڭ بەلگىسىز مۇشەسىن تابىڭىزدار:
ا) 6؛ ۆ) 15؛ س) 7؛ د) 10
3) پروپورسيانىڭ بەلگىسىز مۇشەسىن تابىڭىزدار: 13، 5: 9 = ح: 12
ا) 12. س) 18. ۆ) 8. د) 16
4) پروپورسيانىڭ نەگىزگى قاسيەتىن پايدالانىپ تەڭدەۋدى شەشىڭدەر
ا) 7، 2
ۆ) 1
س) 80؛
د) 39، 15
5) 16 كگ قوسپادا 7، 2 كگ تەمىر بار. نەشە كگ قوسپادا 3، 6 كگ تەمىر بار؟
ا) 7، 5 كگ
س) 3، 2 كگ
ۆ) 5 كگ.
د) 8 كگ
6) ح - ءتى تابىڭدار: |ح – 3| = 5
ا) – 5؛ 5؛
ۆ) – 2؛ 8؛
س) – 4؛ 3؛
د) – 8؛ 2؛
7) ەسەپتىڭ شارتىنا سايكەس دۇرىس پروپورسيانى تاڭداپ ال. ەسەپ: 6 گا ەگىستىككە 10 8ءڭدان سەبىلدى. 15 گا ەگىستىككە سەبىلۋ ءۇشىن قانشا ءدان كەرەك؟
ا) 15: 6 = 10، 8: ح
ۆ) 6: 15 = ح: 10، 8
س) 6: 10، 8 = ح: 15
د) 6: 10، 8 = 15: ح
8) ءۇش ساننىڭ قاتىناسى 2: 5: 9 قاتىناسىنداي. ەڭ كىشى سان مەن، ەڭ ۇلكەن ساننىڭ قوسىندىسى 55 كە تەڭ. وسى سانداردىڭ قوسىندىسىن تابىڭدار.
ا) 85؛ س) 78؛ ۆ) 70؛ د) 52؛
9) ءۇش ساننىڭ قاتىناسى 3: 4: 8 قاتىناسىنداي. ەڭ ۇلكەن سان مەن، ەڭ كىشى ساننىڭ ايىرىمى 30 - عا تەڭ. وسى سانداردىڭ قوسىندىسىن تابىڭىزدار.
ا) 52؛ ۆ) 48؛ س) 90؛ د) 36؛
10. ەسەپتەڭدەر: (2 • 45 +3 • 30 – 4 • 15)/( |- 8 | • 28 - |8| •13)
ا) 1؛ س) 5؛ ۆ) 2؛ د) 7؛
11) تەڭدەۋدىڭ تۇبىرلەرىن كورسەت. |ح| + 1 = 4
ا) – 5؛ 5؛
س) – 3
ۆ) – 3؛ 3؛
د) 3
12) ورنەكتىڭ ءمانىن تابىڭدار. | - 27| - |15| + |0| - | - 4|
ا) 8؛ ۆ) – 8؛ ۆ) 46؛ س) 38؛
13) ورنەكتىڭ 30 وقۋشى بار ونىڭ 19 - ى ماتەماتيكا ۇيىرمەسىنە، 15 - ءى سپورتتىڭ ۇيىرمەلەرگە قاتىسادى. سىنىپتاعى وقۋشىلاردىڭ نەشەۋى شەت تىلدەر ۇيىرمەسىنە دە، سپورتتىڭ ۇيىرمەگە دە قاتىسادى؟
ا) 3؛ ب) 4؛ س) 5؛ د) 2
14) كارتاداعى 1سم - گە جەر بەتىندەگى 500سم قاشىقتىق سايكەس كەلەدى. كارتانىڭ ماسشتابىن تابىڭدار.
ا) 1: 500
ۆ) 1: 50000
س) 1: 5000
د) 1: 2500
16. جاقشانى اش: - ( - ( -( -( - 74 ))))
ا) – 74. س) 0. ۆ) 47. د) 71
17) - 5؛ 0، 3؛ - 0، 9؛ 0؛ - 14؛ 27؛ - 7، 5 ساندارىنىڭ قايسىسى كوورديناتالىق تۇزۋدە – 8 دەن سولعا قاراي ورنالاسقان؟ ساندى انىقتا.
ا) – 7. س) – 14. د) – 5. ۆ) 27
18) كوورديناتالىق تۇزۋدە ك ( - 4، 5) جانە R (9، 5) نۇكتەلەرىنىڭ اراسىندا نەشە ءبۇتىن سان ورنالاسقان؟
ا) 9. س) 13. د) 4. ۆ) 14
19) امالداردى ورىنداڭدار. 7، 8: (- 2، 6) + ( - 5، 2) • ( - 5)
ا) – 2. س) 15. ۆ) 23. د) 20
20) سىنىپتاعى بارلىق وقۋشىلاردىڭ سانى - 27 ونىڭ قىزدار سىنىپتا نەشە قىز بار؟
ا) 12 س) 15 ۆ) 18 د) 14
21) تىك ءتورتبۇرىشتىڭ ەنى 6 سم. ونىڭ ۇزىندىعى ەنىنەن 60 % ارتىق. پەريمەترىن تابىڭدار.
ا) 31، 6. س) 30. ۆ) 32. د) 30، 6
22) ەكى ساننىڭ قوسىندىسى 350. 1 - ءشى ساننىڭ 80 %- ءى ەكىنشى ساننىڭ 60 % - ىنە تەڭ. 1 ءشى ساندى تابىڭدار.
ۆ) 170. ا) 150. س) 180. د) 200
23) شەڭبەردىڭ راديۋسى 25 سم. دوڭعالاق 100 رەت اينالعاندا نەشە مەتر قاشىقتىققا بارادى؟
ا) 168 م. س) 140 م. ۆ) 157 م. د) 126 م
24) ديامەترى 20 دم دوڭگەلەكتىڭ اۋدانى نەگە تەڭ؟
ا) 208. س) 314. ۆ) 260. د) 320
25) بولشەكتى قىسقارتىڭدار. (0، 54 • (- 1، 25) •1، 6 • 0، 3 )/(- 0، 9 • 0، 48 • ( - 0، 5))
ا) 2، 3. س) (- 1، 5). ۆ) 2. د) 2، 5
ءبيبىجان كادىرجان قىزى زايىربايەۆا
قوستاناي وبلىسى، مەڭدىقارا اۋدانى
بوروۆسكوي سەلوسى، عابباس جۇمابايەۆ اتىنداعى
بوروۆسكوي ورتا مەكتەبىنىڭ ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
قوستاناي وبلىسى، مەڭدىقارا اۋدانى
بوروۆسكوي سەلوسى، عابباس جۇمابايەۆ اتىنداعى
بوروۆسكوي ورتا مەكتەبىنىڭ ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
You Might Also Like
