«ءسىز»، «ءبىز» دەگەن - جىلى ءسوز
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى وڭايەۆا ورىنشا باقامباي قىزى
تاقىرىبى: «ءسىز»، «ءبىز» دەگەن - جىلى ءسوز
ساباقتىڭ ماقساتى:
بالالاردى سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. ولەڭگە تالداۋ جاساي وتىرىپ، مانەرلەپ وقۋعا، ءوز ويىن تولىق بايانداۋعا، وي - تانىم بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋىنا، ءوز بەتتەرىنشە ىزدەنۋگە، ءبىر – ءبىرىنىڭ پىكىرىنە قۇرمەتپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. تاقىرىپتىڭ مازمۇنىن اشىپ كورسەتۋ؛
2. ولەڭدەگى ادامدار اراسىنداعى سىيلاستىقتى سۋرەتتەي ءبىلۋ؛
3. مادەني سويلەۋگە، ۇلكەندەردى سىيلاۋعا دەگەن سەزىمدى ۇعىندىرۋ؛
4. ءوز ويلارىن ەركىن ايتىپ، دالەلدەپ، جەتكىزە الۋ.
نە ارقىلى باعالانادى؟
1. ولەڭ مازمۇنىنا تالداۋ جاساۋ ارقىلى؛
2. ەرتەگىگە ءوز ويلارىن قوسۋ؛
3. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ، سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەۋ؛
4. توپتىق تاپسىرمانى ورىنداۋ؛
5. سەمانتيكالىق كارتا قۇرۋ؛
6. كورىنىستەگى رولدەردە ويناۋ.
كورنەكىلىگى: ەرتەگىگە بايلانىستى سۋرەتتەر، سۇراقتار مەن تاپسىرمالار، سەمانتيكالىق كارتا، كورىنىستەر.
ساباقتىڭ ءادىسى: «دوڭگەلەك ۇستەل»، «بلۋم تاكسونومياسى»، «توپتاستىرۋ» ستراتەگيالارى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى، بەينەلەۋ، دۇنيەتانۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. (ساباققا دايىنداۋ)
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
سۇراقتار:
- ءماتىن تۋرالى قانداي وي تۇيدىڭدەر؟
- «ۇشقان ۇيا» ءسوزىنىڭ ماعىناسى قانداي؟
- ب. مومىش ۇلىنىڭ اكەسى قانداي ادام بولعان؟
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. «ءار جۇرەكتەن ءبىر تىلەك»
- بالالار دوڭگەلەنىپ تۇرادى. جۇرگىزۋشى «سيقىرلى تاياقشانى» تۇرعانداردىڭ بىرىنە ۇسىنادى. ول جانىنداعى بالانىڭ جاقسى جاقتارىن ايتىپ، ماداقتايدى دا، تاياقشانى وعان بەرەدى. ول تاياقشانى وسى تارتىپپەن كەلەسى بالاعا ۇسىنادى دا.
- ايگۇل، سەنىڭ ءجۇزىڭ سونداي مەيىرىمدى كورىنەدى! سەنىڭ داۋسىڭ قانداي كەرەمەت! مۇرات، ماعان سەنىڭ اقكوڭىلدىلىگىڭ ۇنايدى ت. ب. وسىلايشا جالعاسادى.
ءىى. ماعىنانى تانۋ.
- بالالار، سەندەر ەرتەگى تىڭداعىلارىڭىز كەلە مە؟ ولاي بولسا مەن سەندەرگە ەرتەگى ايتايىن.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە جاپان تۇزدە جالعىز تەرەك ءومىر ءسۇرىپتى. 20 جىلدا ەر جەتىپ، 30 – ىندا بۇعاناسى بەكىپ، 40 – تا كەمەلىنە كەلىپتى دە، 50 – دەن اسقان سوڭ قارتايا باستاپتى. كەيبىر بۇتاقتارى سىنىپ، قوتىر قابىعىنىڭ ءار جەرىنە قۇرت ءتۇسىپتى. قۇرت كوبەيىپ ونىڭ ءار جەرىن تەسىپتى. تۇلا بويى قاقساپ اۋىرعان سوڭ امال بار ما؟
- ۋح، جانىم – اي، جانىم – اي! ەندى نە قىلامىن؟ قۇرت اۋرۋىنا شالدىقتىم. تەسىپ جەپ بارادى، بۇتاقتارىم سىرقىرايدى، جاپىراقتارىم سىزدايدى، جاردەم بەرە كورىڭدەر – دەپ، تەرەك كۇنى – ءتۇنى زارلاي بەرەدى. (كوڭىلسىز، جاپىراعى ءتۇسىپ جاتقان تەرەك سۋرەتى)
سۇراق قويۋ. بلۋم تاكسونومياسى.
- ەرتەگىنى اڭگىمەلەگەن كەزدە كوز الدىڭىزعا نە ەلەستەدى؟
- ەرتەگىنى تىڭداعان كەزدە سەندەر قانداي كوڭىل كۇيدە بولدىڭىز؟
- تەرەك نەگە مۇنداي كۇيگە دۋشار بولدى؟
- ەرتەگى قالاي اياقتالدى دەپ ويلايسىز؟
- ەرتەگىدەگى تەرەككە سەندەر قالاي كومەكتەسەر ەدىڭدەر؟ (ادەمى، جايقالعان تەرەك سۋرەتى كورسەتىلەدى)
- بالالار، سەندەر جاقسى سوزدەرىڭىزبەن، جاقسى ءىس – ارەكەتتەرىڭىزبەن تەرەككە كومەكتەسىپ ەدىڭدەر، تەرەك جازىلىپ، جاقسى كۇيگە ەندى. ولاي بولسا «جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس» دەگەندەي جاقسى ءسوز ادامنىڭ دا، تەرەكتىڭ دە جاراسىن ەمدەيدى ەكەن. ولاي بولسا ءبىز بۇگىن «ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز دەگەن ءو. تۇرمانجانوۆتىڭ ولەڭىمەن تانىسامىز.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
ا) ولەڭدى مانەرلەپ وقىتۋ (ىشتەي، سىبىرلاپ، داۋىستاپ وقۋ)
ب) ءسىز، ءبىز دەگەن قانداي سوزدەر ەكەن؟
ۆ) اقىن ادامدار اراسىنداعى سىيلاستىقتى قالاي سۋرەتتەگەن؟
سۋرەت بويىنشا جۇمىس. «سويلەۋ مادەنيەتىن بىلەمىز بە؟»
«سالەمدەسۋ سوزدەرى» سالەم! سالەمەتسىز بە؟ امانسىڭ با؟
«قوشتاسۋ سوزدەرى» كەزدەسكەنشە امان – ساۋ بول! ءبارى جاقسى بولسىن!
جولىڭ بولسىن! قوش بول! ساۋ بول!
«قارىم – قاتىناس سوزدەرى» رۇقسات ەتىڭىز! راحمەت! ريزامىن! كەشىرىم سۇرايمىن! كەشىرىڭىز!
تاقىرىبى: «ءسىز»، «ءبىز» دەگەن - جىلى ءسوز
ساباقتىڭ ماقساتى:
بالالاردى سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەتۋ. ولەڭگە تالداۋ جاساي وتىرىپ، مانەرلەپ وقۋعا، ءوز ويىن تولىق بايانداۋعا، وي - تانىم بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋىنا، ءوز بەتتەرىنشە ىزدەنۋگە، ءبىر – ءبىرىنىڭ پىكىرىنە قۇرمەتپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. تاقىرىپتىڭ مازمۇنىن اشىپ كورسەتۋ؛
2. ولەڭدەگى ادامدار اراسىنداعى سىيلاستىقتى سۋرەتتەي ءبىلۋ؛
3. مادەني سويلەۋگە، ۇلكەندەردى سىيلاۋعا دەگەن سەزىمدى ۇعىندىرۋ؛
4. ءوز ويلارىن ەركىن ايتىپ، دالەلدەپ، جەتكىزە الۋ.
نە ارقىلى باعالانادى؟
1. ولەڭ مازمۇنىنا تالداۋ جاساۋ ارقىلى؛
2. ەرتەگىگە ءوز ويلارىن قوسۋ؛
3. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ، سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەۋ؛
4. توپتىق تاپسىرمانى ورىنداۋ؛
5. سەمانتيكالىق كارتا قۇرۋ؛
6. كورىنىستەگى رولدەردە ويناۋ.
كورنەكىلىگى: ەرتەگىگە بايلانىستى سۋرەتتەر، سۇراقتار مەن تاپسىرمالار، سەمانتيكالىق كارتا، كورىنىستەر.
ساباقتىڭ ءادىسى: «دوڭگەلەك ۇستەل»، «بلۋم تاكسونومياسى»، «توپتاستىرۋ» ستراتەگيالارى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى، بەينەلەۋ، دۇنيەتانۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى. (ساباققا دايىنداۋ)
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
سۇراقتار:
- ءماتىن تۋرالى قانداي وي تۇيدىڭدەر؟
- «ۇشقان ۇيا» ءسوزىنىڭ ماعىناسى قانداي؟
- ب. مومىش ۇلىنىڭ اكەسى قانداي ادام بولعان؟
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. «ءار جۇرەكتەن ءبىر تىلەك»
- بالالار دوڭگەلەنىپ تۇرادى. جۇرگىزۋشى «سيقىرلى تاياقشانى» تۇرعانداردىڭ بىرىنە ۇسىنادى. ول جانىنداعى بالانىڭ جاقسى جاقتارىن ايتىپ، ماداقتايدى دا، تاياقشانى وعان بەرەدى. ول تاياقشانى وسى تارتىپپەن كەلەسى بالاعا ۇسىنادى دا.
- ايگۇل، سەنىڭ ءجۇزىڭ سونداي مەيىرىمدى كورىنەدى! سەنىڭ داۋسىڭ قانداي كەرەمەت! مۇرات، ماعان سەنىڭ اقكوڭىلدىلىگىڭ ۇنايدى ت. ب. وسىلايشا جالعاسادى.
ءىى. ماعىنانى تانۋ.
- بالالار، سەندەر ەرتەگى تىڭداعىلارىڭىز كەلە مە؟ ولاي بولسا مەن سەندەرگە ەرتەگى ايتايىن.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە جاپان تۇزدە جالعىز تەرەك ءومىر ءسۇرىپتى. 20 جىلدا ەر جەتىپ، 30 – ىندا بۇعاناسى بەكىپ، 40 – تا كەمەلىنە كەلىپتى دە، 50 – دەن اسقان سوڭ قارتايا باستاپتى. كەيبىر بۇتاقتارى سىنىپ، قوتىر قابىعىنىڭ ءار جەرىنە قۇرت ءتۇسىپتى. قۇرت كوبەيىپ ونىڭ ءار جەرىن تەسىپتى. تۇلا بويى قاقساپ اۋىرعان سوڭ امال بار ما؟
- ۋح، جانىم – اي، جانىم – اي! ەندى نە قىلامىن؟ قۇرت اۋرۋىنا شالدىقتىم. تەسىپ جەپ بارادى، بۇتاقتارىم سىرقىرايدى، جاپىراقتارىم سىزدايدى، جاردەم بەرە كورىڭدەر – دەپ، تەرەك كۇنى – ءتۇنى زارلاي بەرەدى. (كوڭىلسىز، جاپىراعى ءتۇسىپ جاتقان تەرەك سۋرەتى)
سۇراق قويۋ. بلۋم تاكسونومياسى.
- ەرتەگىنى اڭگىمەلەگەن كەزدە كوز الدىڭىزعا نە ەلەستەدى؟
- ەرتەگىنى تىڭداعان كەزدە سەندەر قانداي كوڭىل كۇيدە بولدىڭىز؟
- تەرەك نەگە مۇنداي كۇيگە دۋشار بولدى؟
- ەرتەگى قالاي اياقتالدى دەپ ويلايسىز؟
- ەرتەگىدەگى تەرەككە سەندەر قالاي كومەكتەسەر ەدىڭدەر؟ (ادەمى، جايقالعان تەرەك سۋرەتى كورسەتىلەدى)
- بالالار، سەندەر جاقسى سوزدەرىڭىزبەن، جاقسى ءىس – ارەكەتتەرىڭىزبەن تەرەككە كومەكتەسىپ ەدىڭدەر، تەرەك جازىلىپ، جاقسى كۇيگە ەندى. ولاي بولسا «جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس» دەگەندەي جاقسى ءسوز ادامنىڭ دا، تەرەكتىڭ دە جاراسىن ەمدەيدى ەكەن. ولاي بولسا ءبىز بۇگىن «ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز دەگەن ءو. تۇرمانجانوۆتىڭ ولەڭىمەن تانىسامىز.
وقۋلىقپەن جۇمىس.
ا) ولەڭدى مانەرلەپ وقىتۋ (ىشتەي، سىبىرلاپ، داۋىستاپ وقۋ)
ب) ءسىز، ءبىز دەگەن قانداي سوزدەر ەكەن؟
ۆ) اقىن ادامدار اراسىنداعى سىيلاستىقتى قالاي سۋرەتتەگەن؟
سۋرەت بويىنشا جۇمىس. «سويلەۋ مادەنيەتىن بىلەمىز بە؟»
«سالەمدەسۋ سوزدەرى» سالەم! سالەمەتسىز بە؟ امانسىڭ با؟
«قوشتاسۋ سوزدەرى» كەزدەسكەنشە امان – ساۋ بول! ءبارى جاقسى بولسىن!
جولىڭ بولسىن! قوش بول! ساۋ بول!
«قارىم – قاتىناس سوزدەرى» رۇقسات ەتىڭىز! راحمەت! ريزامىن! كەشىرىم سۇرايمىن! كەشىرىڭىز!
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
