سىزگە ارنادىم!
(ۇستازعا حات)
ۇستاز! ۇستازداردىڭ ۇستازى! ۇلى ۇستاز دەۋگە ابدەن بولار ەدى، ۇلى دەگەن ءسوزدىڭ ءقادىرىن كەتىرىپ الامىن با دەپ قورقامىن، ءبىراق بۇل ويىم ۇلى دەگەن ءسوزدى ۇستاز سوزىمەن ءبىر تىركەستە قولدانۋدان نەمەسە، اتاپ ايتقاندا سىزگە قاتىستى قولدانۋدان تايسالعاندىقتان ەمەس، انىعىندا، ءقادىرلى مەنىڭ وقىرماندارىمنىڭ شىنايى شاكىرتتىك مويىنداۋ دەگەندى بىردەن قابىلداي الاتىن-المايتىندىقتارىنا كۇمانىمنىڭ بولۋى سەبەپتى (ولاردىڭ كەيىنىرەك قابىلدارى ءسوزسىز، الايدا ءدال بۇگىن ولاردىڭ بۇعان دايىن ەمەستىگى، سەبەبى ءدال مەندەگى سەزىمدەي شىنايى سەزىمنىڭ ومىردە بار ەكەندىگىنە، بولاتىندىعىنا كوزدەرى جەتپەگەندىكتەن ازىرشە تۇسىنە الماۋى ىقتيمال ەكەندىگىنەن) مەن سىزگە قاتىستى ۇلى ۇستازىم دەسەم، اسەر قابىلداۋدا باسقاشا ءتۇيسىنىپ ۇيرەنگەن، شىنايىلىق پەن تازالىقتى ايىرۋ زەرتحانالارى جالعاندىق پەن كۇنكورۋ، جانباعۋ ەسەبىنە نەگىزدەلگەن سانا-سەزىمدەرى مەن تۇيسىك-تانىمدارىنا قايشى كەلەدى-اۋ دەگەندىكتەن، جانە وسى ايتىپ وتىرعان ويىما ءوزىم تولىقتاي سەنگەندىكتەن جانە ءسىزدىڭ دە كۇمانىڭىز بولمايتىنىنا كامىل سەنگەندىكتەن سىزگە ۇلى ۇستازىم دەگەندى ءدال ءقازىر تىلمەن ايتىپ ارزانداتىپ المايىن دەگەن نيەتپەن ۇستازداردىڭ ۇستازى دەگەن مويىنداۋمەن شەكتەلگەندى ازىرشە ءجون كوردىم! بۇل جەردە مەن ەڭ اقىلدىمىن، ال قالعانداردى اقىماق دەۋدەن اۋلاقپىن. الايدا، «جۇرتتىڭ ءبارى مەنشە سۇيسە ءومىردى، مىناۋ الەم كەتپەس پە قۇلپىرىپ» دەگەندى ايتقان عۇلاما اقىننىڭ (وسى كەلتىرىپ وتىرعاندا قاز-قالپىندا ەمەس، كەيبىر سوزدەرى ەسىمدە سول كۇيىندە قالماعاندىقتان ماعىنالىق تۇرقىن بەرگەنىمە دە قۋانىپ وتىرمىن) ءومىردىڭ پارقىن بىلگەن ادام ەكەندىگىندە ءسوز جوق.
مەن دە ءسىزدى تانىعان كۇننەن باستاپ ومىرگە كوزىم اشىلا باستاعانىنا، ءالىپتىڭ تاياق ەمەس، ءالىپبيدىڭ باسى ەكەندىگىن بىلە باستاعانىما كوزىم جەتىپ وتىر. جازۋعا، ويدىڭ تاڭبالانۋىنا قاتىستى ايتىلماعان ءسوز بۇل! ءومىر دەگەن جالپى ۇعىمنىڭ، دالىرەك ايتساق، جازۋمەن، جان-دۇنيەنىڭ سىرىنا ۇڭىلە وتىرىپ، ءبىر-بىرىمىزدىڭ ساتتىلىگىمىزدەن، ساتسىزدىگىمىزدەن تۋىنداعان جەكە باسىمىزداعى ساتسىزدىكتىڭ ايىقپاس دەرتىمەن الىسىپ، سول دەرتتى ونىڭ پايدا بولۋ سەبەبىنە ۇڭىلمەي، ودان جازىلام دەپ ارپالىسىپ جۇرگەن دىمكاس قالپىمىزدان جازىلۋ جولىنداعى ەم-دوممەن، ياعني رۋحاني دۇنيەمىزدى ساۋىقتىرۋ ءادىسى — جازۋشىلىق ونەرمەن شۇعىلدانىپ جۇرگەندەردىڭ تابيعاتىنا قاتىستى تالاي قاتپارلى قىرتىستاردى، وسى جازۋ-سىزۋعا الپىستى القىمداعان ساتتە بەت بۇرعان مەن ءۇشىن وسى كيەلى ورتانىڭ شەشۋى قيىن جۇمباعىنىڭ كوپتىگىن ءسىز عانا تۇسىنەسىز! مۇنداعى ەرەجە تۇتاستاي العاندا، بوكس نە كۇرەس ەرەجەلەرىنە مۇلدەم قاراما قايشى ەكەندىگىنە كوزىم جەتتى. .... سول كوپتەگەن كوز جەتكىزۋلەردىڭ ارقاسىندا ۇستاز ءسوزىنىڭ ءمانى مەن ءۇشىن ۇلى دەگەن سوزدەن دە بيىگىرەك پە دەپ قالدىم. ءيا، ۇستازىم، ءسىزدىڭ ءومىرىڭىز قىم-قۋىت كۇرەس-تارتىسقا تولى. سىرتتاي باقىلاۋ مەن جازبا دۇنيەلەرىڭىزدى پارىقتاۋ ارقىلى بۇعان وڭاي كوز جەتكىزدىم.
كەي ساتتەرى وسى ورتادا ادام (قازاق جازۋ ونەرى توڭىرەگىندەگىلەر) بيىككە ۇمتىلعان سايىن اياعىنىڭ استى ىلديلاي تۇسەتىنىنە كوزىم جەتىپ كەلەدى. بۇرىنعى ءادىس — بيىككە ۇمتىلعاندى بالاعىنان تارتاتىن ەكى اياقتى پەندەگە ءتان كوزگە كورىنەتىن، زەردەلەۋگە وڭاي ايلالى ارەكەتتىڭ بۇگىندە سيقى وزگەرگەن. ەكى اياقتى پەندە ءالى دە ەكى اياقپەن جۇرەدى، ءتورت اياقتىعا تۇبەگەيلى ۇقساپ كەتكەن جوق. ەكى اياقتى كورتىشقان كەيپىنە اينالا باستاعانداي ما، قالاي؟ ويتكەنى، تابانىڭنىڭ استىن ىلديلاۋعا ماشىقتانعان قىلىعى باسقاشا وي تۇيۋگە كەلىڭكىرەمەيتىنى وسىنىڭ كەپىلى! كوپكە توپىراق شاشۋ ويىمدا جوق! مەن كەرەك دەسەڭىز، ءوزىمدى ءوزىم سىرت كوزبەن باقىلاۋعا داعدىلانعان اداممىن.
انەۋكۇنگى تاكسي ۇستىندەگى وقيعادان كەيىن حابار-وشارسىز قالدىق قوي! ءىشى تار، سىرتى ورىسشا ايتقاندا «پار»، قازاقشا ايتقاندا بۋى بۇرقىراپ تۇرعان ارىپتەس قارا قاتىننىڭ ماعان قاراتا شاپتىرعان قىجىلعا تولى بەيپىل سوزدەرى، سونى ايتقانداعى شىتىناپ كەتكەلى تۇرعان تايپاق بەتى مەن دولىلىقتان جاس تولعان كوزدەرىن اياناشپەن ەسكە الىپ قويامىن. سونىڭ اتاكاسىنا سەبەپشى بولعان «سەبەپتەن» كەيىن مەن ءسىزدىڭ، ۇستازىم، ساقتىققا بوي الدىرىپ، حابار-وشاردى ۇزگەنىڭىزدەن-اق «كۇشىك كۇنىڭىزدە وسى تاقىلەتتەس ىقپالدى شيبورىلەرگە وڭباي تالانىپ»، ەندىگى جەردە قالىپتاسقان يممۋنيتەتىڭىز تەرىڭىزگە تىتىركەنۋ گورموندارىن دەر كەزىندە بۇركىپ ۇلگەرگەنىن بايىپتادىم. ءبىراق، مەنىڭ شولاق پايىمىممەن قاراسام، بۇل ۋاقىتشا حابار-وشاردىڭ ءۇزىلۋى. ويتكەنى، ازان شاقىرىپ قويعان اتىمىزدى اتاپ حابارلاسۋ-حابارلاسپاۋ دا بۇل جەردە ەڭ باستى ماسەلە ەمەس. ەڭ باستىسى سىزدەگى، ۇستازىم، رۋحتىڭ،تەك قانا كەمەلدىكتى قالاپ تۇراتىن رۋحتىڭ، قوسپاسىز اسىلدىق قاسيەتى ابدەن ەكشەلگەن اسقاق رۋحتىڭ جىلۋىنان شاپاعاتقا بولەنگەن مەندەگى، سىزبەن جانە انىعىن ايتسام اراي ەسىمدى سىزبەن رۋحتاس جانمەن جولىققانعا دەيىن قيمىل-قوزعالىسقا كەلمەگەن، ءدال ءقازىر تەك سامعاۋدى اڭسايتىن توپشىسى تىنىم كورمەۋگە بەل بايلاعان رۋحتىڭ اراسىنداعى بايلانىس قوزعالىسقا ءتۇسىپ كەتتى. ەندىگى جەردە ازان شاقىرىپ ات قويىلعان ەكى پەندە شاكىرت — ۇستاز اراسىنداعى پەنداۋي بايلانىستىڭ تەك وبەكتيۆتى اتقاراتىن مىندەتى بولماسا، رۋحتىق («رۋحاني» دەگەن ءسوز رەسمي قابىلداۋ ءۇشىن ايتۋعا كەرەك) قارىم-قاتىناس اۋە كەڭىستىگىندە اەروناۆيگاسيالىق دالىزدەردىڭ زاڭداستىرىلۋى سياقتى الدەقاشان ءوز كەڭىستىگىن زاڭداستىرىپ العانىنا كۇمانىم جوق.
ءبارىبىر، ءسىز مەن ءۇشىن ۇستازسىز، ءدال وسى ارەكەتىڭىزدىڭ (سوزگە تىتىركەنىپ، ىقپالدىدان قايمىعىپ بايىپتىلىقتان اۋىتقۋ ارەكەتىڭىزدىڭ) وزىنەن جيىركەنە وتىرىپ، ۇيرەنۋگە تۋرا كەلەدى. توزە-توزە كون بولعان تەرى شىركىندى سىرتقا سىر بەرمەيىم دەگەننىڭ وزىندە «قورعانۋ ينستينكتى» نەبىر ارەكەتتەرگە اپارادى ەمەس پە؟ تەرىسىنە ءتيىپ كەتسەڭ جىلان دا جيىرىلماي ما؟ سوناۋ ءبىر ادەمى كەشتەگى داستارحان باسىنداعى التاۋدىڭ (بىرەۋى ءجاسوسپىرىم دەلىك) «اشىق-جارقىن» دەپ ءوزىمىز باعا بەرگەن اڭگىمەسىنىڭ سالقىن سىزىن ىشكى ەسەبىنە بۇرعان جانداردىڭ (ولار بىرەۋ ەمەس، ەكەۋ) ەسەسى تۇگەندەلەردەي احۋالعا ىڭعاي بەرە باستاعانىڭىزدى مەندەگى تۇيسىك ەسەپكە الىپ ۇلگەرگەن سوڭ وسى وي سۋىرتپاقتالا باستادى. مۇنى قويىرتپاق دەسەڭىز، ەركىڭىز بار. بۇل مەنىڭ ەمەس، رۋحتىڭ قالاۋى ىسپەتتى، جاز دا جاز دەپ وتىرعان...
كەڭەستىك كەزەڭدە مەكتەپ باعدارلاماسىندا جاراتىلىستانۋ وقۋلىعىندا اتىشۋلى عالىمنىڭ قۇرباقانىڭ بوربايىنا قىشقىل تامىزىپ جاساعان تاجىريبەسى تىتىركەنۋ سەزىمىمەن ويناۋ ەمەس، بالا جاستان ميىمىزعا قۇيىپ، ومىردە وسىنداي دا وسىنداي تىتىركەنۋدىڭ تالايىن باستان كەشىرەسىڭدەر، جۇيكە تالشىقتارىنىڭ اسەرىنە جاۋاپ قاتۋ اسەرىنىڭ تەورياسىن دا بىلىڭدەر دەپ وقىتقان ءومىر مەكتەبىنىڭ ءبىر ساباعى ىسپەتتى. اڭگىمەلەرىڭىزگە قاراعاندا، ءسىز ءوزىڭىز ۇستاز ساناعان، قادىرلەگەن جانداردىڭ الدەنەشەۋى ءجۇرىپ وتكەن سۇرلەۋ عوي ءبىزدىڭ (مەن سەكىلدى مىڭداعان شاكىرتتەرىڭىزدىڭ) ءسۇرىنىپ-قابىنىپ جۇرگەنىمىز! «ادام كەرۋەن، ءومىر — جول، ەشكىمگە جات ءىز ەمەس، جولمەن كوشكەن كەرۋەننىڭ الدى-الدى ءبىز ەمەس» دەگەن جوق پا ەدى، سانىنە ەلدى ءتانتى قىلعان قايران ساكەن اعامىز!
ءومىر وزگەرەر، ادەت توزار، بىزدەن گورى زەردەلى، اقىلدى بۋىن وسىپ-جەتىلىپ، ءبىزدى دە سىن ساداعىمەن كوزدەر! اتۋ-اتپاۋ ءوز قولدارىندا! كوزدەگەن سوڭ اتقانى دۇرىس. ءومىردى ءبىزدىڭ بۋىننىڭ بويىندا قالىپتاسقان نەبىر جاعىمپازدىق، رۋشىلدىق (!!! — ءۇش لەپ بەلگىسىن رۋشىلدىق ءسوزىنىڭ قاسىنا قويعانىم — بارىنە سەبەپشى رۋ اتىنا ايتىلعان ءبىر اۋىز پىكىرى ۇلكەن كىسىنىڭ)، مانساپقۇمارلىق، وتىرىك ايعاق بەرۋ مەن وسەكشىلدىكتەن تازارتۋ ءۇشىن اتسا اتا بەرسىن، ءبىراق ولجا ءۇشىن اتپاس. بالكىم، اتار دا. سيرەك قۇبىلىستار مۇراجايىنا جادىگەر بولارمىز (تەگىن جادىگەر دە ولجا عوي). كوسەم اتىنداعى قالاداعى اتاقتى مۇراجايدان گيتلەر اڭكى-تاڭكىسىن شىعارعان جەر مەن كوكتىڭ اراسىنداعى دۇنيەنىڭ كونە جادىگەرلەرىن كورگەنىم بار ەدى. تۇلا بويىم تۇرشىگىپ، سول كورگەن جادىگەرلەر ماعان «جاۋىزدىققا نالەت» دەگىزگەن! ول كەزدە ادامزاتتىڭ جاۋى — جالعىز جاۋىز گيتلەر ەدى! ال ءقازىر شە؟ ۇستازىم! ماعان كەيدە ءبارىمىز سول باس ءفاشيستىڭ سارقىتىن ىشكەن، ول اۋقات ىشكەن قۇتىنىڭ جۇعىنىن جالاعاندايمىز! شەتىمىزدەن جالاڭداپ تۇرمىز، جاۋىزدىق اتتى جالماۋىز ءبىزدى رۋ-رۋعا ءبولىپ، بىر-بىرىنە ۋ ىشكىزۋگە دايار تۇرعانداي كورىنەدى. قورقىنىشتى!
ۇستازىم، سىزدىڭشە قالاي، ادامزات وسىلاي ازعىنداپ، تەگى ءبىر قازاقتى ءبولىپ، بولشەكتەپ، جاۋىزدىق بالالاپ ءومىر جالعاساتىن بولسا، شىنىمەن، بىزدەن كۇرەسكەر شىقپاعانى ما؟ ومىردەن جيعان تاجىريبەمىزدىڭ ءادىرا قالعانى ما؟ نە ءۇشىن ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىز، نە ءۇشىن شاكىرت اتاندىق!؟.
بىلىمدىلەر باس قوسىپ، ءبىلىم-ىلىم تاراتۋ جولىندا، ەل يگىلىگى، قازاقتىڭ بولاشاعى، ادامزاتتىڭ بىرلىگى جولىندا جاۋىزدىققا قارسى كۇرەس اشپاسا، ءبارى دە بوس اۋرە، تىرشىلىك كەشۋدىڭ اداميدان ساداعا كەتكىر ارەكەتى، دالباسا بولىپ شىقپاي ما؟ قازاق ەل بوپ بولاشاققا جەتەتىنىنە، ءدال سىزدەي ۇستازدىڭ ءور رۋحى سانالاردى وياتۋ ارقىلى امان-ەسەن باستاپ اپاراتىنىنا كۇمانىم بولماس ەدى...
اعزاداعى ەمەس، رۋحتاعى جارانى جازۋ — جازۋشى اتانعانداردىڭ كيەلى دە مارتەبەلى مىندەتى، بۇ دۇنيەگە كەلگەندەگى موينىنا جۇكتەلگەن پارىزى ەمەس پە ەدى، سىزدەن جاۋاپ حات كۇتەم، ۇستازىم! اسقاق رۋحىڭىز ءۇنسىز قالۋى مۇمكىن ەمەس، بايلانىس قۇرالى رەتىندە ءوزىڭىزدىڭ بەكزاتتىعىڭىزعا سەندىم!!!
PS. ۇستاز! «ءوزىڭدى ءوزىڭ تانى» دەپ ەدىڭ، تانىپ تا كەلەمىن! توڭىرەگىمدەگىلەر ءوزىن ءوزى تانىماسا، جان جاراسىن جازۋدىڭ ورنىنا ورايىن كۇتىپ، اششى تىرناعىن اياۋسىز باتىرىپ، جاراقات سالۋعا تىرىسسا، سول تىرناق استىنا جينالعان كىردىڭ ۋىتىن جايۋعا پيعىلى بۇرسا جالعىز-جارىم قازاقتىڭ ءوزىن تانىعانىنان كىمگە قانداي پايدا؟ جەكەلەگەن مەن سياقتىلاردىڭ ءوزىن-وزى تانۋى — سورعا بىتكەن سوراعا (ءشوپتىڭ اتى) ىنتىققانمەن بىردەي مە ەكەن!؟
ءوتىنىش: وسى سۇحباتتى جالعاستىرۋعا زاۋقىڭىز بولا كورسىن!
سالەممەن شاكىرتىڭىز (تالشىن مۇقانوۆا)
18 ماۋسىم، 2012 جىل.
You Might Also Like
-
...تەرەزە سىرتىندا — الابۇرتقان كوكتەم. بىردە سىبىلىقتاپ، بىردە سىرعاقتاتىپ، ەندى بىردە ساي-سۇيەگىڭدى سىزداتارداي ەگىلىپ قويا بەرەتىن ءساۋىردىڭ بۇلتى. جۇمادا جاۋسا، جۇماعا اۋماي قويماۋ الماتى ج...
