ءسوز قۇدىرەتى (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى)
قازاق ادەبيەتى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
1. ءسوز قۇدىرەتى
2. ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتى
3. الىپ - ەر تۇڭعانى جوقتاۋ
4. ورحون ەسكەرتكىشتەرى (VIII ع.)
5. ەسكەرتكىشتەن ۇزىندىلەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز قۇدىرەتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) ادەبيەتتىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ؛
ءا) تاربيەلىك ءمانى بار مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ وقۋشىلاردى ەلىن، جەرىن، وتانىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ؛
ب) وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باقىلاۋ ارقىلى مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار، قوسىمشا ماتەريالدار
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
قىمباتتى وقۋشىلار! سەندەر 8 - سىنىپقا ارنالعان "ادەبيەت" وقۋلىعىن قولدارىڭا الىپ وتىرسىڭدار، مۇمكىن، مازمۇنىمەن تانىسىپ تا شىققان بولارسىڭدار. بۇعان دەيىن، 5 - سىنىپتان بەرى، سەندەردى نەبىر قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەر الەمىنە، وقيعاسى قىزىقتى اڭگىمە - حيكاياتتار دۇنيەسىنە اپارعان، ولەڭ جاتتاتىپ، كوڭىلدەرىڭدى شاتتاندىرعان ادەبيەت ءپانىن وقىپ - ۇيرەنىپ كەلدىڭدەر.
ەندى 8 - سىنىپتا وقيتىن "ادەبيەت" وقۋلىعىنىڭ 5 — 7 - سىنىپتارداعى ادەبيەت وقۋلىقتارىنان ەداۋىر وزگەشەلىگى بار. ول وزگەشەلىك — وقۋلىق مازمۇنىندا، تاقىرىپتاردىڭ بەرىلۋىندە. ولاردا وسى ۋاقىتقا دەيىن وقىعان شىعارما - لارىڭنان العان اسەرلەرىڭدى، وزدەرىنە ۇناعان كەيىپكەرلەردەن بويلارىڭا اۋىسقان ادامدىق، تازالىق، ۇلتجاندىلىق قاسيەتتەردى، ەڭ باستىسى، وسى كەزگە دەيىن العان ادەبي بىلىمدەرىڭدى ءارى قاراي تەرەڭدەتە تۇسەتىن جالپى تۇركى حالىقتارىنا ورتاق جازبا ادەبيەتىمىزدىڭ باستاۋى — ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرى بەرىلدى. راس، ءبۇل ادەبيەت سەندەرگە العاشىندا وسى ۋاقىتقا دەيىن وقىعان تۋىندىلارىڭنان توسىنداۋ كورىنۋى ىقتيمال. سوناۋ الىس عاسىرلاردان جەتكەن اسىل مۇرانىڭ ءتىلى دە ۇيرەنشىكتى ەمەس، سوندىقتان دا تۇسىنۋگە قيىنداۋ سوعار. ءبىراق ولاردى سەندەردىڭ شامالارىڭ كەلمەيتىندەي قيىندىق دەۋگە بولمايدى. "ەجەلگى ءداۋىردىڭ وزىندە مەنىڭ اتا - بابامنىڭ كەرەمەت جازبا ونەرى بولعان ەكەن. سوندا مىناداي اسىل ويلار ايتىلعان ەكەن، سونداعى ءتىل، ماقال - ماتەلدەر بۇگىنگە جەتىپ، ونى ءبىز ايتىپ، قولدانىپ ءجۇر ەكەنبىز" دەگەندى سەزىنۋدىڭ ءوزى قانشالىق عانيبەت دەسەڭدەرشى! وسى ماقتانىش سەزىم مەن سانا ەجەلگى ادەبيەتتى وقىپ - ۇيرەنۋگە سەندەردى قۇلشىندىرا تۇسەتىنىنە كۇماندانۋعا بولا ما!
ادەبيەت ادامعا ءسوز قۋاتى، كوركەم بەينە ارقىلى اسەر ەتەدى. جازۋشى وتكەن تاريحتى، ونداعى ادامداردىڭ جان – كۇيىن، سەزىمىن، قايعى – مۇڭىن تەبىرەنە جازىپ، كۇشتى اسەرگە بولەپ، ويعا شومىلدىرادى. كەيبىر كوركەم شىعارمانى وقىپ وتىرىپ، وقيعاسىنا ءوزىڭ ارالاسىپ كەتكەندەي كۇي كەشەسىڭ، كەيىپكەردىڭ ءتۇر ءتۇسىن، قۋانعانىن، رەنجىگەنىن جان جۇرەگىڭمەن قابىلدايسىڭ. بۇنىڭ ءبارى كوركەم ادەبيەتتىڭ، ياعني ءسوز ونەرىنىڭ قۇدىرەتى. ادام بالاسىنا قۋانىش سىيلايتىن، سەزىمىمىزدى تاربيەلەپ، بايىتىپ، ازاماتتىق تۇلعا قالىپتاستىراتىن، جاراسىمدى ادەبي تىلدە سويلەۋگە ۇيرەتەتىن ادەبيەتتىڭ جەكە ادام ومىرىندە، قوعامدىق بولمىس تىرشىلىكتە الاتىن ورنى ەرەكشە.
ال ناعىز وقىرمان بولۋ ءۇشىن، كوركەم شىعارمالار تۋرالى عىلىمي بىلىمگە يە بولىپ، ولاردى تالداي بىلۋگە ۇيرەنۋ كەرەك. كوركەم تۋىندىنى تالداۋ وقۋلىقتان العان بىلىمىڭە عانا قاتىستى ەمەس. وقىعان شىعارما مازمۇنىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ قابىلداپ، اۆتوردىڭ ويى مەن ءقوزقاراسىن ايتپاي تانىپ، وسى شىعارما تۋرالى ءوز ءسوزىڭدى، پىكىرىڭدى ايتۋ – تالداۋدىڭ باسى دا، نەگىزگىسى دە وسى.
وقىرمان شىعارمانى وقي وتىرىپ، شىن قۋانىش سەزىمىن باستان كەشىرىپ، ەستەتيكالىق ءلاززات الۋ ءۇشىن اۆتوردىڭ ءوز تۋىندىسىن جاساۋ ۇستىندەگى سەزىمىنە جاقىنداي ءتۇسۋ قاجەت. وقۋلىقتا ۇسىنىلعان شىعارمالاردى وقىعاندا، سەندەر دە سويتىڭدەر. تالانتتى جازۋشىنىڭ تالانتتى وقىرماندارى بولۋعا تىرىسىڭدار.
ءسوز ونەرى – ماڭگىلىك مەكتەپ، ونىڭ ءومىرىنىڭ شەگى جوق.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
باعالاۋ: ساباققا قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: ءسوز قۇدىرەتى تۋرالى ويتولعاۋ جازۋ.
6، 7، 8، 9، 10 ساباقتاردى قاراۋ
11، 12، 13، 14، 15 ساباقتاردى قاراۋ
16، 17، 18، 19، 20 ساباقتاردى قاراۋ
21، 22، 23، 24، 25 ساباقتاردى قاراۋ
26، 27، 28، 29، 30 ساباقتاردى قاراۋ
31، 32، 33، 34، 35 ساباقتاردى قاراۋ
36، 37، 38، 39، 40 ساباقتاردى قاراۋ
41، 42، 43، 44، 45 ساباقتاردى قاراۋ
46، 47، 48، 49، 50 ساباقتاردى قاراۋ
51، 52، 53، 54، 55 ساباقتاردى قاراۋ
56، 57، 58، 59، 60 ساباقتاردى قاراۋ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
1. ءسوز قۇدىرەتى
2. ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتى
3. الىپ - ەر تۇڭعانى جوقتاۋ
4. ورحون ەسكەرتكىشتەرى (VIII ع.)
5. ەسكەرتكىشتەن ۇزىندىلەر
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز قۇدىرەتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) ادەبيەتتىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ؛
ءا) تاربيەلىك ءمانى بار مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ وقۋشىلاردى ەلىن، جەرىن، وتانىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ؛
ب) وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باقىلاۋ ارقىلى مانەرلەپ وقۋعا داعدىلاندىرۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق ىزدەنۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كىتاپتار، قوسىمشا ماتەريالدار
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح
ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، وقۋ قۇرالدارىن تەكسەرۋ. سىنىپتىڭ تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ. وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ.
ءا) ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋ:
ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى سۇرايمىن. وقۋشىلارعا بىرنەشە سۇراقتار قويامىن
ب) جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
قىمباتتى وقۋشىلار! سەندەر 8 - سىنىپقا ارنالعان "ادەبيەت" وقۋلىعىن قولدارىڭا الىپ وتىرسىڭدار، مۇمكىن، مازمۇنىمەن تانىسىپ تا شىققان بولارسىڭدار. بۇعان دەيىن، 5 - سىنىپتان بەرى، سەندەردى نەبىر قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەر الەمىنە، وقيعاسى قىزىقتى اڭگىمە - حيكاياتتار دۇنيەسىنە اپارعان، ولەڭ جاتتاتىپ، كوڭىلدەرىڭدى شاتتاندىرعان ادەبيەت ءپانىن وقىپ - ۇيرەنىپ كەلدىڭدەر.
ەندى 8 - سىنىپتا وقيتىن "ادەبيەت" وقۋلىعىنىڭ 5 — 7 - سىنىپتارداعى ادەبيەت وقۋلىقتارىنان ەداۋىر وزگەشەلىگى بار. ول وزگەشەلىك — وقۋلىق مازمۇنىندا، تاقىرىپتاردىڭ بەرىلۋىندە. ولاردا وسى ۋاقىتقا دەيىن وقىعان شىعارما - لارىڭنان العان اسەرلەرىڭدى، وزدەرىنە ۇناعان كەيىپكەرلەردەن بويلارىڭا اۋىسقان ادامدىق، تازالىق، ۇلتجاندىلىق قاسيەتتەردى، ەڭ باستىسى، وسى كەزگە دەيىن العان ادەبي بىلىمدەرىڭدى ءارى قاراي تەرەڭدەتە تۇسەتىن جالپى تۇركى حالىقتارىنا ورتاق جازبا ادەبيەتىمىزدىڭ باستاۋى — ەجەلگى ءداۋىر ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرى بەرىلدى. راس، ءبۇل ادەبيەت سەندەرگە العاشىندا وسى ۋاقىتقا دەيىن وقىعان تۋىندىلارىڭنان توسىنداۋ كورىنۋى ىقتيمال. سوناۋ الىس عاسىرلاردان جەتكەن اسىل مۇرانىڭ ءتىلى دە ۇيرەنشىكتى ەمەس، سوندىقتان دا تۇسىنۋگە قيىنداۋ سوعار. ءبىراق ولاردى سەندەردىڭ شامالارىڭ كەلمەيتىندەي قيىندىق دەۋگە بولمايدى. "ەجەلگى ءداۋىردىڭ وزىندە مەنىڭ اتا - بابامنىڭ كەرەمەت جازبا ونەرى بولعان ەكەن. سوندا مىناداي اسىل ويلار ايتىلعان ەكەن، سونداعى ءتىل، ماقال - ماتەلدەر بۇگىنگە جەتىپ، ونى ءبىز ايتىپ، قولدانىپ ءجۇر ەكەنبىز" دەگەندى سەزىنۋدىڭ ءوزى قانشالىق عانيبەت دەسەڭدەرشى! وسى ماقتانىش سەزىم مەن سانا ەجەلگى ادەبيەتتى وقىپ - ۇيرەنۋگە سەندەردى قۇلشىندىرا تۇسەتىنىنە كۇماندانۋعا بولا ما!
ادەبيەت ادامعا ءسوز قۋاتى، كوركەم بەينە ارقىلى اسەر ەتەدى. جازۋشى وتكەن تاريحتى، ونداعى ادامداردىڭ جان – كۇيىن، سەزىمىن، قايعى – مۇڭىن تەبىرەنە جازىپ، كۇشتى اسەرگە بولەپ، ويعا شومىلدىرادى. كەيبىر كوركەم شىعارمانى وقىپ وتىرىپ، وقيعاسىنا ءوزىڭ ارالاسىپ كەتكەندەي كۇي كەشەسىڭ، كەيىپكەردىڭ ءتۇر ءتۇسىن، قۋانعانىن، رەنجىگەنىن جان جۇرەگىڭمەن قابىلدايسىڭ. بۇنىڭ ءبارى كوركەم ادەبيەتتىڭ، ياعني ءسوز ونەرىنىڭ قۇدىرەتى. ادام بالاسىنا قۋانىش سىيلايتىن، سەزىمىمىزدى تاربيەلەپ، بايىتىپ، ازاماتتىق تۇلعا قالىپتاستىراتىن، جاراسىمدى ادەبي تىلدە سويلەۋگە ۇيرەتەتىن ادەبيەتتىڭ جەكە ادام ومىرىندە، قوعامدىق بولمىس تىرشىلىكتە الاتىن ورنى ەرەكشە.
ال ناعىز وقىرمان بولۋ ءۇشىن، كوركەم شىعارمالار تۋرالى عىلىمي بىلىمگە يە بولىپ، ولاردى تالداي بىلۋگە ۇيرەنۋ كەرەك. كوركەم تۋىندىنى تالداۋ وقۋلىقتان العان بىلىمىڭە عانا قاتىستى ەمەس. وقىعان شىعارما مازمۇنىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ قابىلداپ، اۆتوردىڭ ويى مەن ءقوزقاراسىن ايتپاي تانىپ، وسى شىعارما تۋرالى ءوز ءسوزىڭدى، پىكىرىڭدى ايتۋ – تالداۋدىڭ باسى دا، نەگىزگىسى دە وسى.
وقىرمان شىعارمانى وقي وتىرىپ، شىن قۋانىش سەزىمىن باستان كەشىرىپ، ەستەتيكالىق ءلاززات الۋ ءۇشىن اۆتوردىڭ ءوز تۋىندىسىن جاساۋ ۇستىندەگى سەزىمىنە جاقىنداي ءتۇسۋ قاجەت. وقۋلىقتا ۇسىنىلعان شىعارمالاردى وقىعاندا، سەندەر دە سويتىڭدەر. تالانتتى جازۋشىنىڭ تالانتتى وقىرماندارى بولۋعا تىرىسىڭدار.
ءسوز ونەرى – ماڭگىلىك مەكتەپ، ونىڭ ءومىرىنىڭ شەگى جوق.
ءبىلىمدى بەكىتۋ: وتىلگەن تاقىرىپقا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويامىن. تۇسىنبەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەمىن.
باعالاۋ: ساباققا قاتىسىپ وتىرعاندارىنا قاراي بىلىمدەرى باعالانادى.
ۇيگە تاپسىرما: ءسوز قۇدىرەتى تۋرالى ويتولعاۋ جازۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
6، 7، 8، 9، 10 ساباقتاردى قاراۋ
11، 12، 13، 14، 15 ساباقتاردى قاراۋ
16، 17، 18، 19، 20 ساباقتاردى قاراۋ
21، 22، 23، 24، 25 ساباقتاردى قاراۋ
26، 27، 28، 29، 30 ساباقتاردى قاراۋ
31، 32، 33، 34، 35 ساباقتاردى قاراۋ
36، 37، 38، 39، 40 ساباقتاردى قاراۋ
41، 42، 43، 44، 45 ساباقتاردى قاراۋ
46، 47، 48، 49، 50 ساباقتاردى قاراۋ
51، 52، 53، 54، 55 ساباقتاردى قاراۋ
56، 57، 58، 59، 60 ساباقتاردى قاراۋ
You Might Also Like
