ستامبۇلداعى عۇسماندى تۇرىك ءھام سۇلتاندارى
ەڭ ەسكى زاماندا التايداعى تۇرىكتەر كۇنباتىس جاققا بارا بەرگەن. سول تۇرىكتىڭ سە، ياكي Caقa دەگەن حالقى عايسا پايعامباردان 200 جىلداي بۇرىن الاتاۋدىڭ كۇنباتىسىندا ءجۇردى. ولاردى تيبەت ناسىلىنەن يۋبەشكي دەگەندەر ورنىنان قۋىپ، ودان بەتەر كۇنباتىسقا جىبەرگەن. سونىڭ ءبىر توبى قاڭلى اتانعان ەدى. عايسا پايعاماردان 130 جىل بۇرىن بارعان قىتايدىڭ جان-ۇسان دەگەن ەلشىسى كەرگەن. جۇڭگو جازۋشىلارىنىڭ سوزىنشە: سول كەزدە قاڭلىلار ءجۇز جيىرما مىڭ ءۇيلى حالىق ەدى. قاڭلىلارعا ول كەزدە بەس كىشىرەك حان قارايدى. سول قاراعاندار تاشكەنت، سامارقان، كيرمان، بۇقارا، حيۋا ەدى.
ەۆرەي جازۋشىلارى ولاردى ەسكاف ياكي ساقا دەپ جازدى. وسى ايتىلعان تۇرىك حالقىنىڭ ءبىرتالايى فارسى ىشىندە قالىپ، سونىڭ اقجار دەگەن ناسىلىنەن ءنادىر شاھ دەگەن فارسىنى قاراتىپ الدى. وسى كۇنگى فارسىنىڭ پاتشاسى سول تۇرىكتىڭ قاجار دەگەن تايپاسىنان مۇزافوريددين شاھتىڭ بالاسى ماحمەد-عالي شاھ.
سونان سوڭ، 1219 جىلى شىڭعىس حاننىڭ اسكەرى ورتا ازياداعى ەلدى شاۋىپ، بىت-شىت قىلعاندا، ءار ەل تولقىنىپ اۋعاندا، جوعارىدا ايتىلعان قاڭلىنىڭ قاپ حان دەگەنىنىڭ حالقى ەلۋ مىڭ ۇيدەي. قاڭلى اۋىپ، رۇم جەرىنە باردى. ءبىرازدان سوڭ سوعىس باسىلعان كەزدە قاپتىڭ بالاسى سۇلەيمەن ەلىن الىپ كەلە جاتقاندا فيرات دارياسىنا سۋعا كەتىپ ولگەن سوڭ، سۇلەيمەننىڭ بالاسى تۇعرۇل ءتورت ۇيدەي ەلىمەن ارىز رۇم جاعىندا قالىپتى. ءوزى باتىر بولىپ ماڭىنداعى ەلدەردى الىپ جۇرگەن. كۇنيا پاتشاسى عالاەددين دەگەن شىڭعىسحان بالاسى شاعاتايدىڭ اسكەرىمەن سوعىسىپ جاتقانىن كورىپ، عالاەددينگە بولىسىپ، كوپ قايرات كورسەتكەن سوڭ، عالاەددين ريزا بولىپ، اسكۋد، قارشاتاۋ، تۇمانشي دەگەن جەرلەردى بەرىپ تۇعرۇلدى اسكەرباسى قىلىپتى. 1272 جىلى 90 جاستا ءتۇرعۇل ءولىپ، ورنىنا بالاسى ءعۇسمان اسكەرباسى بولدى.
بۇل اكەسىنەن دە مىقتى بولىپ، ءار جەردى الىپ، قاراشا حاسار دەگەن جەردى العاندا، عالاەددين ءعۇسماندى ءوز الدىنا بولەك بەك قويادى. ونىسى 1282 جىلى ەدى. مۇنان ون ءبىر جىل سوڭ تەرەزەدەگى شىڭعىس ناسىلىنەن حان بولىپ تۇرعان عازان حان رۇم جۇرتىن شاۋىپ، ءاربىر كىشكەنە حاندىقتارعا ءبولىپ جىبەرگەندە ءعۇسمان دا ءوز ەركى وزىندە، ءبىر حان بولىپ قالدى. 1300 جىلى سول سەبەپتەن ول تۇرىكتەر ءعۇسمان جۇرتى اتانىپ، ءعۇسمان سۇلتاندى ءبىرىنشى سۇلتان دەپ سانايدى.
1. عۇسمان تۇعرۇل ۇلى. 2. ورحان عۇرمان ۇلى. 3. مۇرادحانداۋ دا-ۋنقار ورحان ۇلى. 4. ءيىلدىرىم بايازيد مۇرادحانداۋ — داۋنقار ۇلى (ماحمەد بايازيد). 6. مۇراد ۇلى. ماحمەد فاتيح ماراد ۇلى، بايازيد مادمۋ ياۋز سلام بايازيد ۇلى، كانۋن سۇلەيمەن ياۋز سلام ۇلى، سالام سۇلەيمەن ۇلى. ماراد سالام ۇلى، ماحمەد ماراد ۇلى. احمەد ماحمەد ۇلى، مۇستافا ماحمەد ۇلى. عۇسمان احمەد ۇلى. ماراد احمەد ۇلى، يبراھيم احمەد ۇلى، ماحمەد يبراھيم ۇلى، سۇلەيمەن يبراھيم ۇلى، احمەد يبراھيم ۇلى، مۇستافا ماحمەد ۇلى، احمەد ماحمەد ۇلى، ماحمەد مۇستافا ۇلى، ءحۇسمان مۇستافا ۇلى، مۇستافا احمەت ۇلى، عابدۋلحاميد احمەد ۇلى، سالام مۇستافا ۇلى، مۇستافا عابدۋلحاميد ۇلى، ماحمۇد عابدۋلحاميد ۇلى، عابدۋلحاميد ۇلى وسى كۇنگى سۇلتان.
You Might Also Like
-
ارعىن دەپ نە سەبەپتەن اتالعانى تۋرالى ورىستىڭ جازۋشىلارى ءارتۇرلى ءسوز ايتادى. سونىڭ ىشىندە قيسىندىسى «تۇرىك-ورحونسكيي نادپيس» دەگەن ەڭبەك. ارعىن تۇرىكتىڭ قىتايشا حۋ-حۋ، بىزشە ۇيعىر اتان...
-
يمان دەگەن اللا تاعالانىڭ بارلىعىنا، بىرلىگىنە، ودان باسقا اللا جوقتىعىنا، مۋحاممەد ءعالايھيس-سالامنىڭ پايعامبارلىعىنا، قۇران ءسوزىنىڭ ءبارى شىندىعىنا انىق ىقىلاسپەن نانباق.
