InfoHub Logo

جەر بەتىندەگى ادام بالاسى مەن اڭ-قۇستى تۇگەل بيلەگەن سۇلەيمەن دەگەن پاتشا ايەلىن وتە جاقسى كورەدى ەكەن. نە قالاسا، ءبارىن ورىنداي بەرىپتى.

ءبىر كۇنى ەرىككەن ايەل سۇلەيمەن پاتشاعا بىلاي دەپتى:

– ماعان تەك قانا قۇستىڭ سۇيەگىنەن ساراي سالدىرىپ بەر!

پاتشا شابارمانى قارشىعانى شاقىرىپ الادى دا قۇس اتاۋلىنى تۇگەل جيناپ كەلۋگە بۇيىرىپتى. پاتشا ايەلىنىڭ ءسوزىن دۋال ۇستىندە وتىرعان بايعىز ەستىپ قويىپتى. قارشىعا وي مەن قىردى شارلاپ، قۇستاردى تەگىس جيناپتى.

سۇلەيمەن پاتشا سىرتقا شىعىپ، الدىنا كەلگەن قۇستاردى تۇستەپ، تۇگەندەي باستايدى دا جۇدىرىقتاي بايعىزدىڭ جوق ەكەنىن ءبىلىپتى. پاتشا قاھارلانىپ:

– بايعىز قايدا؟ – دەپ سۇراپتى. قارشىعا ونىڭ كەلمەي قالعان سەبەبىن ايتىپتى:

– ءبىراز شارۋام بار ەدى، – دەدى.

– ءتىرى بولسا – ءوزىن، ءولىپ قالسا – ولىگىن الىپ كەل! – دەپ، سۇلەيمەن پاتشا قارشىعانى قايتا جۇمساپتى.

قارشىعا زۋلاپ وتىرىپ، بايعىزعا جەتىپتى. كەلە سالا پاتشانىڭ ءامىرىن جەتكىزىپتى. سوندا بايعىز:

– جۇمىسىم ءالى بىتكەن جوق. جۇدىرىقتاي مەنى پاتشا قايتەدى؟ نەگە شاقىرتادى، نەسىنە كەرەكپىن؟ – دەپتى قارشىعاعا.

پاتشانىڭ بۇيرىعىن ورىنداماي قايتپايتىن قارشىعا كۇش كورسەتىپ:

– ەگەر ءوز ىقتيارىڭمەن جۇرمەسەڭ، زورلاپ الىپ كەتەمىن، – دەپتى.

باسقا امالى قۇرىعان بايعىز ەرىكسىز كونىپ، قارشىعانىڭ سوڭىنان ىلەسىپتى. الدىنا كەلگەن سوڭ، سۇلەيمەن پاتشا اشۋلانىپ:

– ءبىر شاقىرعاننان نەگە كەلمەدىڭ؟ – دەپ سۇراپتى.

– ۇيدە جاتىپ وي ويلادىم، تاقسىر، – دەپ، جاۋاپ بەرىپتى بايعىز.

ونىڭ نە ويلاعانىن بىلگىسى كەلگەن پاتشا تاپتىشتەي ءتۇسىپتى:

– نە ويلادىڭ سوندا؟

– و، پاتشام، دۇنيەدە ءولى كوپ پە، ءتىرى كوپ پە؟ سونى ەسەپتەدىم، – دەپتى بايعىز.

سۇلەيمەن پاتشا تاڭدانىپ قالىپتى:

– ءيا، قايسىسى كوپ ەكەن؟

– قانشا ەسەپتەسەم دە ءولىنىڭ بىرەۋى ارتىق بولا بەرەدى، – دەپتى بايعىز.

دۇنيەنىڭ ەسەپ-قيسابى قولىندا تۇرعان سۇلەيمەن پاتشا بۇعان كەلىسپەي داۋ ايتىپتى:

– ولاي ەمەس، ءتىرىنىڭ بىرەۋى ارتىق. سەن قالاي ەسەپتەدىڭ؟

– تاقسىر، – دەپتى، بايعىز باس ءيىپ، – مەن تۇسكە دەيىن ۇيقتاپ جاتاتىنداردى دا، وياۋ بولسا دا قالعىپ جۇرەتىندەردى دە ولىگە قوستىم. ويتكەنى ولار ەشتەڭەنى دە بىتىرمەيدى، ەشتەڭەنى دە ويلامايدى عوي.

سوندا سۇلەيمەن پاتشا:

– بۇل قۋلىقپەن قۇتىلمايسىڭ. مۇنى سەنسىز دە بىلەمىز. ەگەر ءوزىڭدى اقتايتىن دالەلىڭ بولماسا، قارشىعاعا موينىڭدى ۇزدىرەمىن! – دەپتى قاھارلانىپ.

زارەسى ۇشقان بايعىز:

– دات، پاتشام، – دەپتى ساۋعا سۇراپ. پاتشا ىرىق بەرەدى:

– ايت داتىڭدى!

– بۇدان باسقا دا ەسەپ-قيسابىم بار ەدى.

– ول قانداي ەسەپ تاعى؟

– دۇنيەدە ەركەك كوپ پە، ۇرعاشى كوپ پە دەپ، سولاردى دا ەسەپتەدىم. سوندا ۇرعاشىنىڭ بىرەۋى ارتىق شىقتى.

– بۇل دا ءمالىم جاي. ايەلدەن ەركەكتىڭ بىرەۋى ارتىق ەكەنى ماعان دا بەلگىلى. سەن ايەلدىڭ بىرەۋى ارتىق دەگەندە قالاي ەسەپتەدىڭ؟ – دەپ سۇراپتى پاتشا.

– تاقسىر، مەن ەرىككەن ايەلدىڭ تىلىنە ەرىپ، ەرمەگىنە ەلىگىپ، ءوزى ويلانىپ ءىس ىستەمەگەن ەركەكتى دە ايەل قاتارىنا قوستىم، – دەپتى بايعىز.

سوندا سۇلەيمەن پاتشا ويلانىپ وتىرىپ قالادى دا بىلاي دەپ بۇيىرادى:

– بايعىز راس ايتادى. ويىڭدى ۇقتىم. مەن ەرىككەن ايەلدىڭ ەرمەگىنە اينالعان ەكەنمىن. سوعان بولا كىناسىز قۇستاردى قىرىپ، سونىڭ سۇيەگىنەن ساراي سالدىرماق بولىپ ەم. ونىم ورنى تولماس اعاتتىق ەكەن. قۇستىڭ سۇيەگى ساراي سالۋعا شىداي ما، ونى دا ويعا سالماپپىن. نە ىستەسەڭ دە ويعا سالعانىڭ دۇرىس ەكەنىن ۇمىتىپپىن.

– ويلان، تاقسىر، ويلان! – دەپتى بايعىز.

سوندا سۇلەيمەن پاتشا قارشىعاعا مويىن بۇرىپ، بىلاي بۇيىرىپتى:

– قۇستاردىڭ ءبارىن بوساتىپ قويا بەر. ولارعا ۇقتىر، بايعىزعا العىس ايتسىن. ول ءوز باسىن اجالعا تىگىپ تۇرىپ، قۇستاردى قورعاپ قالدى. بارلىق قۇستاردى قىرعىننان قۇتقاردى.

ءسويتىپ، قۇستار اجالدان امان قالىپتى. سودان بەرى قۇس اتاۋلى بايعىزدى قاستەرلەپ جۇرەدى ەكەن. وسى وقيعانى قۇستار ۇمىتپاسىن دەپ، بايعىز ءتۇن ىشىندە ىزىڭداپ، ۇيقى كورمەيدى ەكەن.

---