InfoHub Logo

مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنداعى الىپ قالانىڭ ورتالىق الاڭىندا سەرۋەندەپ جۇرگەن ەدىم. ەلدەن كەلگەلى ءۇش ايدان استام ۋاقىت وتكەن. قانشا جەردەن وركەنيەتتى ەلدىڭ الەمگە ايگىلى شاھارىندا جۇرسەم دە، تۋىپ وسكەن ەل-جەرىمە تەز جەتۋدى ارمانداپ، كوڭىلىم الىپ ۇشىپ، اسىعۋمەن كوپ كۇندەرىم ءوتتى. مىنە، ەرتەڭ تاڭ سارىدە ەلگە قايتامىن. ۋاقىت جاقىنداعان سايىن تاعاتسىزدانىپ، بۇرىنعىداي كۇندى ەمەس، ەندى، ساعات، مينۋتتى دا ساناپ كەتەدى ەكەنسىڭ. بالا-شاعامدى ساعىندىم با، وسىندا وتكىزگەن ءۇش ايدى وي ەلەگىنەن وتكىزدىم بە، الاڭدا قانەن-قاپەرسىز باياۋ عانا ادىمداپ ءجۇر ەدىم. قاسىمنان وتە بەرگەن بىرەۋدىڭ:

— Excuse me، are you Kazakh؟ (كەشىرىڭىز، ءسىز قازاقسىز با؟) — دەگەن توسىن داۋسى ەرىكسىز جالت قاراتتى.

— ءيا، قازاقپىن!

— اسسالام الەيكۋم، باۋىرىم! — دەپ، كۇرەكتەي ۇلكەن الاقانىمەن قولىمدى قىسقان جىگىت اعاسى، تانىسۋدىڭ يشاراسىن ءبىلدىرىپ، ءوز ەسىمىن: — اقمىرزا! — دەدى. مەن دە ءاتى-جونىمدى ايتىپ، قولىن قىستىم.

استانادان وسىندا كەلىپ ورنالاسقانىنا بەس جىل بولىپتى. الدە ءبىر ءىرى كومپانيادا قىزمەت ەتەتىنىن ايتتى دا ءاربىر قازاققا ءتان مىنەزبەن “ۇيگە ءجۇر، قوناق بول”-دىڭ استىنا الدى. راقمەتىمدى ايتىپ، باس تارتتىم. ەكەۋىمىز الاڭدا بىرگە سەرۋەندەي ءجۇرىپ ءبىراز ۋاقىت اڭگىمەلەستىك. ەل-جۇرتتى ساعىنعانى، كوپتەن بەرى اشىلىپ اڭگىمە ايتپاعانى اڭعارىلادى. مەنىڭ ازاندا ەلگە قايتاتىنىمدى ەستىگەندە، قىزىعا قاراپ كوزى جاساۋىراپ كەتكەندەي كورىندى دە:

— باۋىرىم، ازعانا ۋاقىتىڭدى ءبولشى، ماعان! انا تۇرعان ءدامحاناعا ءجۇر! الاڭسىز وتىرىپ ءبىر سىرلاسايىقشى! — دەپ، قيىلىپ تۇرىپ، جالىنعانداي سىڭاي تانىتتى.

ارينە، كەلىستىم. ەكەۋىمىز كەڭ زالدىڭ تۇكپىرىندەگى ۋ-شۋدان اۋلاقتاۋ ءبىر ورىنعا جايعاستىق. جەڭىل-جەلپى تاعامدارمەن بىرگە اعىلشىن شايىنە تاپسىرىس بەردىك. مەنىڭ ازداپ جازۋشىلىقپەن اينالىساتىنىمدى ەستىگەندە، اقمىرزانىڭ قوس جانارى جايناپ شىعا كەلدى دە:

— و، بارەكەلدى! ناعىز “ىزدەگەنگە سۇراعان” دەگەننىڭ وسى بولدى عوي. اينالايىن، باۋىرىم! كوپتەن بەرى ىشىمە سىيماي جۇرگەن ءبىر سىرىمدى ساعان اقتارايىنشى! مىندەتتى تۇردە جازاسىڭ عوي، يا؟ — دەپ، “بۇل شىنىمەن جازار ما ەكەن، قالاي بولادى” دەگەن سىڭايمەن ءبىر ءسات جۇزىمە تەسىلە قارادى.

— اعاسى، ەگەر اڭگىمەڭىز قىزىقتى بولسا، نەگە جازباسقا؟ — دەدىم.

— بالكىم، بىرەۋگە قىزىق تا بولار. ءبىراق، مەن ءۇشىن ونىڭ قىزىعىنان گورى شىجىعى باسىمداۋ بولار-اۋ! دەگەنمەن، مەنىڭ ءاتى-جونىمدى ناقتى كورسەتپەۋگە ۋادە بەرەسىڭ عوي؟

— ۋادە، اقمىرزا اعا، ەش الاڭداماڭىز! جالپى، مۇندا كەلگەنىڭىزگە ءبىراز جىل بولىپتى. ەلگە قايتۋ ويىڭىزدا جوق پا؟ — دەپ سۇرادىم.

— ە، ەل جەرىنە قايتۋدى كىم ويلايمايدى دەيسىڭ. جاسىم ەلۋدى ەڭسەرىپ قالدى. ادام بالاسى ەگدەلەنگەن سايىن تۋىپ وسكەن جەرىن ساعىنىپ، كەرى قايتقىسى كەلىپ تۇرادى ەكەن... — دەدى دە، تەرەڭ ءبىر كۇرسىنىپ، الدىنداعى ءشايىن قولىنا الىپ، سوراپتاي باستادى.

ەلدەن كەتىپ شەت جايلاعانداردىڭ اراسىندا نەشە ءتۇرلىسى بار. بىرەۋلەر قازىنادان نەمەسە قورلاردان اقشا جىمقىرىپ، ءىزىن جاسىرۋ ءۇشىن دە وسىلاي شەت ەلدەرگە كەلىپ ورنىعىدى. وندايلار قاشىپ-پىسىپ جۇرەدى. ەندى، ءبىر توبى رەسمي بيلىككە جاقپاي قالىپ، باس ساۋعالاپ كەتۋى دە مۇمكىن. ءبىراق، اقمىرزا مۇندايلاردىڭ ەش بىرىنە ۇقسامايدى. ەگەر ءويتىپ جۇرگەن بولسا، كوشەدە سىرتتاي كورە سالىپ، ءوزى شاقىرىپ تۇرىپ، تىلدەسپەس ەدى. كەرىسىنشە، كوزگە تۇسە سالا، الدى-ارتىنا قاراماي قاشىپ بوي تاسالاماي ما. ءقازىر اسىقپاي وتىرىپ، بىردەمە ايتقىسى كەلەدى. ونىڭ باستالا قويماعان اڭگىمەسىنە قىزىعۋشىلىق وياندى دا، اينىپ قالىپ جۇرەر دەپ ويلاپ، ەپتەپ سوزگە تارتۋعا كوشتىم.

— اعاسى، ەلدەن نەگە كەتتىڭىز؟ — دەگەن سۇراعىما ول:

— ە، باۋىرىم! “ارقادا قىس جايلى بولسا، ارقار اۋىپ نەسى بار” دەمەكشى، تۋىس-تۋعاننان بەزىپ، ەل-جەردەن شالعايدا جەتىسكەننەن ءجۇر دەيسىڭ بە؟ شاراسىزدىقتان دا. مەنىڭ دە نامىسىم بار ەر ازاماتپىن عوي. سول سەبەپتەن دە “سۇرتكىش” بولىپ جۇرگىم كەلمەدى. ءسويتىپ ەلدەن كەتتىم عوي.

— اعاسى، سۇركىتشىڭىز نە؟ جۇمباقتاماي ايتساڭىزشى! — دەپ، ودان ارى قىزىعا ءتۇستىم.

— ەندى، سونىڭ باسىن اشايىن، ىشتەگى بار سىرىمدى اقتارايىن دەگەندىكتەن الاڭدا سەرۋەندەپ جۇرگەن سەنى ادەيىلەپ مۇندا اكەلگەن جوقپىن با؟ جازۋشىلىعىڭ بولعانى تىپتەن جاقسى بولدى. بالكىم، بۇل وقيعاعا سەن كۇلەرسىڭ. ءبىراق، مەن ءۇشىن سونشالىقتى كوڭىل كونشىتەرلىك نارسە دە ەمەس — دەپ، ءبىر جوتكىرىنىپ الدى دا، اقمىرزا بىلاي دەدى:

— ەگەر ەسىڭدە بولسا، سوناۋ جىلدارى ءبىزدىڭ ەلدە وڭتايلاندىرۋ دەگەن ءبىر ناۋقان ءوتتى عوي. سول تۇستا قىزمەتتىك ورنىم قىسقارىپ، جۇمىسسىز قالدىم. “ەكى قولعا ءبىر كۇرەك” دەپ كەن قازىپ، باتپاق يلەپ كەتەتىندەي جۇمىسشى بولساڭ، كەز كەلگەن جەردەن ءناپاقا تاۋىپ جۇرە بەرەسىڭ عوي. باستىق بولماسام دا بىلدەي ءبىر مامانمىن. ەكى اي بويى ساندالدىم. اشپاعان ەسىگىم قالماعان شىعار. ءسويتىپ جۇرگەندە، ءبىر مەكەمەدە بوس ورىن پايدا بولعانىن تانىسىم حابارلاي قويدى. سالىپ ۇرىپ جەتتىم. قالانىڭ ەسكى بولىگىندە ورنالاسقان شاعىن عانا باسقارما ەكەن.

مەملەكەتتەن قارجىلاندىرىلاتىن، ەڭبەكاقىسى اسا كوپ بولماسا دا سەنىمدى. ولاي دەيتىنىم، باسقارمانىڭ ءوزى قىسقارمايتىن، جەكەشەلەنىپ تە كەتپەيتىن تۇراقتىلاۋ. بوسانۋعا كەتكەن ەكى قابات ايەلدىڭ ورنى بوس ەكەن. بالا كۇتىمىنە بايلانىستى ءۇش جىلسىز جۇمىسقا شىعا قويمايتىندىقتان شتاتقا ادام ىزدەپتى. مەنىڭ قۇجاتتارىممەن تانىسقان سوڭ ءبارى تالاپقا سايكەس بولىپ قىزمەتكە دەرەۋ قابىلداندىم.

مەكەمەدە ۇزىن سانى ون سەگىز ادام جۇمىس ىستەيدى ەكەن. كوبى قىز-كەلىنشەكتەر بولعانىمەن، باستىقپەن قوسقاندا التى ەركەك بارمىز. وعان دا شۇكىر دەۋگە بولادى. ءبىر كەزدەرى مەكەمەدە جالعىز ەركەك بولىپ تا قىزمەت اتقارعانمىن. ءوزىمدى تىكەلەي باسقاراتىن ادام ەر ازامات ەكەن. جالپى، ايەلدەر باسقاراتىن ۇجىم جايسىزداۋ كەلەدى. نە دەگەنمەن، بورىكتىنىڭ نامىسى ءبىر دەگەندەي. ءبىراق، ءدال ءبىزدىڭ بولىمدە مەن جالعىز ەركەكپىن. ءبىر كابينەتتە ءتورت مامان قاتار وتىرامىز. ال، كورشى كابينەتتەگى بولىمدە ءوزىم قاتارلى ءتورت جىگىت بىرگە ىستەيدى ەكەن. ولارمەن جاقىن تانىسىپ، دوستاسىپ تا كەتتىم. اراسىندا قولىم قالت ەتكەندە، كورشى ءبولىمنىڭ جىگىتتەرىمەن قاۋقىلداسىپ، كىرىپ-شىعىپ جۇرەمىن. تورتەۋى دە جاقسى ازاماتتار. ءازىلىمىز جاراسادى، ونىڭ ۇستىنە ءبارىمىز قۇرداس بولىپ شىقتىق. ال، باستىعىمىز بويى دا ەڭسەلى، ەتەك-جەڭى دە كەڭ وتە تولىق ادام. العاش كورگەندە، مىنا الىپ دەنەنى قالاي كوتەرىپ جۇرەدى ەكەن دەپ ىشتەي تاڭعالىپ ەدىم. ءوزىنىڭ جاسى دا ءبىراز جەرگە بارىپ قالعان. جەتپىستەن اسىپ، سەكسەنگە تاياپ قالعان كورىنەدى. ءبىراق، ەشكىمگە ءجابىرى جوق جاقسى كىسى سەكىلدى.

حوش، سونىمەن قىزمەتىمىز ادەتتەگىدەي ءجۇرىپ جاتتى. ءبىزدىڭ ءبولىمنىڭ جۇمىسى قىم قاربالاس. قاسىمداعى ەكى كەلىنشەك، ءبىر جاس قىز بار، تورتەۋىمىز كەيدە باس كوتەرمەي قالامىز. ارا-تۇرا جۇمىستان كەيىن ەكى-ۇش ساعات قالىپ تا جۇمىس ىستەيمىز. تۇسكى ءۇزىلىستى تاس ۇمىتىپ كەتەتىن كەزدەرىمىز دە بولىپ تۇرادى. ال، بىزبەن سالىستىرعاندا، كورشى بولىمدەگى جىگىتتەر بوس وتىراتىن سەكىلدى كورىنەدى. باستىق تاڭەرتەڭ جۇمىسقا ساعات وننان كەيىن كەلەدى دە، كەشكە بەسكە تاياۋ كەتىپ قالادى. ونى قويشى، ءوزى بي، ءوزى قوجا، قاشان كەلىپ، قاشان قويارىن مەنەن سۇرامايدى عوي. باستىق كەتكەندە كورشى ءبولىمنىڭ تورتەۋى دە بىرگە جوق بولادى. مۇنىسىن از دەسەڭ، باستىق جۇمىسقا كەلمەي قالسا، كابينەتتەرى قۇلىپتاۋلى تۇرادى. ءبولىمنىڭ اتاۋى دا قىزىق. “جەدەل اتقارۋ ءبولىمى”. نەسىن جەدەل اتقارادى؟ مەن باس سۇققان سايىن تورتەۋى انەكدوت ايتىپ وتىرا ما، بىلمەيمىن، ەزۋلەرى كۇلكىدەن ءبىر تيىلمايدى.

بىردە قولىم بوساي قالعان سوڭ كورشى كابينەتكە كىرىپ، ءبىراز اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ وتىر ەدىم. حاتشى قىز كەلدى دە:

— ءقازىر كىمنىڭ كەزەگى ەدى؟ — دەپ سۇرادى.

— ومار، سەن بارىپ كەلشى! — دەدى، ءبىرى قارسى الدىنداعى جىگىتكە.

— مەن ەمەس، داۋلەتتىڭ كەزەگى عوي — دەپ، ول قاسىنداعىنى نۇسقادى.

— قانە، تەزدەتسەڭىزدەرشى! باستىق كۇتىپ قالدى، بىلەسىڭدەر عوي! — دەپ حاتشى قىز اسىقتىرىپ ەدى، داۋلەت ورنىنان تۇرىپ شىعىپ كەتتى.

— باستىق سەندەردى كەزەكپەن شاقىرىپ تۇرا ما؟ — دەسەم، ءۇش ارىپتەسىم جاتىپ كەپ سىقىلىقتاپ كۇلەدى. ءبولىم باستىعى كوزىلدىرىكتى جىگىت:

— ءبىز جەدەل اتقارۋشىلارمىز عوي. باستىقتىڭ جەدەل جۇمىسىن كەزەكپەن رەتتەپ تۇرامىز دا! — دەپ قويادى، قۋلانا جىميىپ. مۇندا ءبىر گاپ بارىن سەزگەن مەن:

— ا، ءبىلدىم. سەندەر كەزەكتەسىپ باستىقپەن شاحمات وينايتىن بولدىڭدار عوي. باياعىدان بەرى نەگە ايتپايسىڭدار؟ مەن شاحماتتان سپورت شەبەرىمىن عوي — دەپ ەدىم، الگى ۇشەۋى ودان بەتەر قارقىلداسىپ كەپ كۇلسىن. سول ساتتە ءبىزدىڭ ءبولىمنىڭ باستىعى مەنى شاقىرىپ، شۇعىل تاپسىرما بەرە قويدى دا اڭگىمەمىز سول تۇستان ءۇزىلىپ قالدى.

ءبىر كۇنى كورشى بولىمدەگى جىگىتتەردىڭ ءبىرى ساكەن باسقارماداعى بارلىق قىزمەتكەرلەردى داستارحان باسىنا شاقىردى. ول مينيسترلىككە جاڭا قىزمەتكە تاعايىندالىپتى. ارىپتەستەرىنە قوشتاسۋ ءدامىن تاتقىزۋدى ءجون كورىپتى. مەكەمەنىڭ ءبىرىنشى قاباتىنداعى اسحاناعا جينالعانبىز. كوڭىلدى وتىرىس بولدى. ەسىمدە قالعانى ۇلكەن باستىعىمىزدىڭ:

— مينيسترگە تۋراسىن ايتتىم. “بۇل بالانىڭ ماعان ەڭبەگى ءسىڭدى. وسەتىندەي ءجونى بار. ماعان ءمىنسىز قىزمەت كورسەتتى” دەگەندى قۇلاعىنا ابدەن قۇيدىم عوي — دەپ ءالسىن-السىن قايتالاي بەرگەنى.

العاشىندا “ماعان” دەگەنى بىرتۇرلىلەۋ ەستىلسە دە وعان اسا ءمان بەرمەدىم. ءبىراق، اڭگىمە ايتىپ، ەكى قولىن سەرمەگەندە بايقاعانىم، دەنەسىمەن سالىستىرعاندا قولدارى تىم قىسقا سەكىلدى كورىندى. ادام قاتتى سەمىرگەندە ەكى قولى قىسقارىپ قالادى ەكەن-اۋ دەپ ويلادىم دا قويدىم.

— اعاسى، سونىمەن الگى “سۇرتكىش” بولمايتىنىڭىزدى ايتساڭىزشى! — دەپ ەدىم. اقمىرزا كوزىن الايتا ماعان ءبىر ءسات تەسىلە قارادى دا:

— ءسال سابىر ساقتاي تۇرساڭشى، باۋىرىم! سوعان كەلە جاتىرمىن عوي. ءسوزدىڭ سوڭىن كۇتپەي سونشاما دەگبىرسىزدەنۋگە بولا ما ەكەن؟ ... سونىمەن نە دەپ توقتادىم؟ — دەپ، وزىمە ساۋال تاستادى.

— ادام قاتتى سەمىرگەندە ەكى قولى قىسقارىپ قالادى ەكەن دەپ ويلادىڭىز...

— ءيا، ءدال سولاي ويلادىم. سونىمەن، ساكەننىڭ بوساعان ورنىنا جىگىتتەر مەنى شاقىردى. ارينە، نەگە قۋانا-قۋانا كەلىسپەسكە. مەن ىستەپ جۇرگەن بولىمگە قاراعاندا، جۇمىستارى اناعۇرلىم جەڭىل. سويتە تۇرا ەڭبەكاقىسى دا قوماقتىلاۋ. ونىڭ سىرتىندا اي سايىن جالاقىعا قوسىمشا سىياقى جانە كادىمگى ۋلى گاز شىعاراتىن جەرلەردە نەمەسە شاحتادا ىستەيتىن جۇمىسشىلارعا بەرىلەتىن ۇستەماقى دا بۇل بولىمدە بار ەكەن. مۇنىڭ ءبارىن كورە تۇرا قالاي بارمايسىڭ، ونداي ماي شەلپەككە.

ءبولىم باستىعىما كەلىپ، ۇسىنىسىمدى ايتىپ، وتىنىشىمە قول قويدىرۋعا بەردىم. ول كەلىنشەك سوزىمە زەيىن قويىپ تىڭداپ، ءوتىنىشىمدى مۇقيات وقىپ شىقتى دا:

— جاقسىلاپ ويلاندىڭىز با؟ كەيىن وكىنىپ جۇرمەيسىز بە؟ — دەپ، قادالىپ تۇرىپ سۇرادى.

— نەسىنە وكىنەمىن قۇداي-اۋ! كورشى ءبولىم دەگەنىڭ باتپان قۇيرىق ەكەن عوي. جىگىتتەر وزدەرى شاقىرىپ وتىرعاندا قالاي بارمايمىن؟

— جۇمىستىڭ جايىن ولار سىزگە ءجىتى تۇسىندىرگەن شىعار. سىزگە قاتاڭ ەسكەرتىپ قويايىن! ءبىزدىڭ بولىمگە قايتا ورالامىن دەسەڭىز، مەن قابىلدامايمىن. بۇل ءبىر. ەكىنشىدەن، سىزگە اۋىسۋ تۋرالى بۇيرىق شىعا سالىسىمەن ورنىڭىزعا جاڭا ماماندى جۇمىسقا الامىن. تۇسىنىكتى عوي؟

— وي، الا بەر، اينالايىن! “ەر جىگىت ەكى سويلەمەيدى”. مەن ءويتىپ، كەتىپ قالىپ، قايتا ورالىپ جۇرەتىن مىجبالاردىڭ قاتارىنان ەمەسپىن. كەتتىم بە، قايتپايمىن. ۋادە بەرە الامىن.

— جارايدى، وندا ءوز وبالىڭىز وزىڭىزگە! “ءوزى جىعىلعان بالا جىلامايدى” دەگەن ءسوز بار. قالاۋىڭىز كورشى ءبولىم بولسا، مەن سىزگە ايتارىم جوق. اجەپتاۋىر ازامات دەپ ءسىزدى قاتتى سىيلاپ كەلگەن ەدىم. كوڭىلىم قالدى، سىزدەن دە! سوڭعى كەزدە ءبىزدىڭ قازاق جىگىتتەرى نامىستان جۇرداي بولىپتى. ءتىپتى، سۇرتكىش بولۋدان دا ارلانبايدى ەكەن-اۋ. جان تىنىش وتىرىپ، مول اقشا تاپسا بولدى، بۇلارعا! — دەدى دە، ءبولىم باستىعى كەلىنشەك ءوتىنىشتىڭ اياق جاق بۇرىشىنا “كەلىسەمىن” دەپ وتە انىق جازدى دا قولىن سۇيكەپ قويا سالدى.

العىسىمدى ايتىپ شىعىپ بارا جاتقاندا ونىڭ اۋزىنان شىققان “ءوز وبالىڭىز وزىڭىزگە”، “نامىستان جۇرداي” دەگەن سوزگە تاڭ-تاماشا بولدىم. نە ءۇشىن “سۇرتكىش” دەگەن ءسوزدى قولداندى؟ ونىڭ دا بايىبىنا بارا المادىم.

ءوتىنىشىمدى كادر بولىمىنە اپاردىم. سول ساتتە باسقارما باستىعىنىڭ بۇيرىعى بۇرق ەتە قالدى دا، مەن جەدال اتقارۋ ءبولىمىنىڭ ۇستەلىنە بارىپ قونجيدىم.

ساعات تورتتەن كەيىن باستىق ۇيىنە كەتتى دە بولىمدەگى تورتەۋىمىزگە ەركىندىك ءتيدى. تىسقا شىعىپ، كوشە بويىنداعى سىرحاناعا كەلىپ جايعاستىق. مەنىڭ جاڭا قىزمەتىمدى جۋىپ ءبىراز گۋلەتتىك. جاڭا بولىمدەگى جۇمىسىمنىڭ جەڭىل دە جايلى ءارى كوڭىلدى بولاتىندىعىنا بەك سەنىمدى بولدىم.

ەرتەڭىندە ۇيقىنى قاندىرىپ، ساعات ون جارىمدا كابينەتكە كەلسەم، الگى ۇشەۋى ءالى جوق ەكەن. قابىلداۋ بولمەسىندەگى حاتشى قىزعا تەلەفون شالسام، باستىق ونبىردە كەلەدى دەيدى. بۇگىن باسقارما باستىعى شاقىرىپ، شاحماتپەن سايىساتىن شىعارمىن دەپ ويلاپ، ينتەرنەتكە كىرىپ، وزىمشە ازىن-اۋلاق دايىندىق جاساعان بولدىم. كەشىكپەي ارىپتەستەرىم دە كەلدى.

— بۇگىن كەزەكشىلىككە شىعامىن عوي. باستىق قاشان شاقىرار ەكەن؟ — دەپ، سۇراپ ەدىم.

— سەن جاڭا ادامسىڭ. بۇگىن بولىمدە بول! كەزەكشىلىكتى ازىرشە ءبىز ۇشەۋىمىز اتقارا بەرەمىز عوي. ەرتەڭنەن باستايسىڭ! ءوزىڭدى ءوزىڭ پسيحولوگيالىق جاعىنان جاقسىلاپ دايىندا! — دەدى، ءبولىم باستىعى.

مەن شاحماتتان بىلدەي سپورت شەبەرىمىن. نەسىنە دايىندالا بەرەمىن. باستىق نەشە جەردەن مىقتى شاحماتشى بولسا دا، ماعان ءتىسى باتا قويماس. العاشىندا ادەيى ۇتىلعان ءتۇر كورسەتىپ، ءبىراز الداۋسىراتىپ، كەيىننەن تاس-تالقان ەتەمىن. وسىلاي ويلاپ، الاقانىمدى ىسقىلاپ ەرتەڭگى كۇندى اسىعا كۇتتىم.

تۇسكە دەيىنگى كەزەكشىلىكتى ءبولىم باستىعى ءوزى باستاپ، ومار قوستاپ اتقارىپ كەلدى. ماعان تۇستەن كەيىن باراسىڭ دەدى. ەكەۋى دە اسا كوپ اينالمادى، ىزىنشە قايتا ورالدى. سوعان قاراعاندا، شاحماتتى قاتىرمايتىن بولسا كەرەك.

تۇسكى ۇزىلىستە باسقارماداعى بىرەۋ تۋعان كۇنىن اتاپ ءوتتى. اسحانادا ۇستەل قايىستىرىپ مول داستارحان جاساعان ەكەن. تايلى-تۇياعىمىز قالماي تۇگەل جينالدىق. مەن توردەگى ۇستەلدىڭ اياق جاعىندا باسقارما باستىعىنا قارسى قويىلعان ورىندىققا جايعاسىپ ىشىپ-جەۋگە كىرىستىم. ءوز باسىم مايلى ەت اساۋدان الدىما جان سالمايتىنداردىڭ قاتارىندامىن. ءبىراق، ۇلكەن باستىقتىڭ قاسىندا ءجىپ ەسە المايتىنىما انىق كوز جەتكىزدىم. ەگدەلەگەن جاسىنا قاراماستان، تاماقتى ۇرادى-اق ەكەن. ول ول ما، ساپار كەسەمەن ءۇش مارتە مايلى سورپانى قىلعىتىپ الىپ، ارتىنان قىمىز بەن شۇباتتى بىرىنەن كەيىن ءبىرىن ايداپ جاتىر. ەڭسەرزەدەي دەنە مەن بەس بيەنىڭ ساباسىنداي قارىندى تولتىرۋ قايدان وڭاي بولسىن. جۇتا بەرەدى ەكەن.

وسىلايشا ەكى ساعاتقا سوزىلعان تۇستەنۋدەن كەيىن ادەتتەگىدەي جۇمىسقا كىرىستىك. بولىمدەگى ۇشەۋ:

— ال، اقمىرزا! كەزەكشىلىگىڭ ءساتتى ءوتسىن! باستىق كەشكە دەيىن سەنى ءبىراز ابىگەرگە سالاتىن شىعار — دەسىپ، جىمىڭ-جىمىڭ ەتەدى.

— كورسىن، سپورت شەبەرىنىڭ شاحماتتى قالاي شاشاتىنىن! — دەپ، مەن وزىمشە ءماز بولىپ وتىرمىن.

ءوستىپ ايتىپ اۋىز جيعانشا حاتشى قىز كەلىپ “كەزەكشىلىككە” شاقىردى. ات شاپتىرىم كەڭ كابينەتكە كىرگەنىمدە، باستىق تا ورنىنان باياۋ كوتەرىلىپ، پيدجاگىن شەشىپ ورىندىعىنىڭ ارقالىعىنا جاۋىپ قويىپ جاتىر ەكەن. ماعان دا پيدجاك شەشۋدى بۇيىرىپ، ەكى جەڭدى ءتۇرۋدى تاپسىردى. جان-جاققا كوز جۇگىرتسەم، تىگۋلى تۇرعان شاحمات كورىنبەيدى. باستىق شالبارىنىڭ بەلدىگىن بوساتتى دا ماعان:

— ءجۇر! — دەپ بۇيىردى.

سوڭىنان ەردىم. شاحمات وينايتىن جەكە بولمەسى بار، سوندا اسىقپاي كەڭ وتىرىپ، شايقاسپاق ەكەن عوي دەپ توپشىلادىم. بۇرىشتاعى ءبىر بولمەنىڭ ەسىگىن اشىپ كىردى. مەن مەن دە كىردىم. اجەپتاۋىر كەڭدەۋ بولعانىمەن... ءماسساعان... بولمەسى تۇسكىر بار بولسىن... كادىمگى اجەتحانا!

— قوي-ەي، ونىسى نەسى؟! — دەپ مەنىڭ داۋسىم قاتتىراق شىعىپ كەتكەنى سونشالىق، ءدامحانانىڭ انانداي جەرىندە تاماقتانىپ وتىرعان ءبىر توپ ادام جالت قارادى. باس ءيىپ، ولاردان كەشىرىم سۇراۋىما تۋرا كەلدى. اقمىرزا ءسوزىن جالعاستىرىپ:

— سويتسەم... قازاقتىڭ “باقسام باقا ەكەن” دەيتىنىندەي، مەنىڭ شاحمات ويناۋعا شاقىرادى دەپ ويلاپ جۇرگەنىم، مۇلدە كەرەعار نارسە بولىپ شىقتى. باستىق ۋنيتازعا وتىرا سالا گۇرىلدەتىپ، ىشىندەگىسىن تۇگەل اقتارىپ جىبەرگەندەي بولدى. ادام بالاسى توزگىسىز ساسىق ءيىس قولقانى قاۋىپ بارادى. دەرەۋ شىعۋعا بەت الدىم.

— ءاي، قايدا باراسىڭ؟ مەن ءالى بولعان جوقپىن. قولىڭا ءبىر بۋما قاعاز الىپ دايىن تۇر! سوسىن، انا بۇرىشتا تۇرعان قۇماندى الىپ ارتىمدى جاقسىلاپ جۋاسىڭ، مىنا تۇرعان سۇيىق سابىنمەن جاقسىلاپ سابىندا! — دەپ، باستىق بۇيىرا زىركىلدەدى.

— قويىڭىز، باسەكە! مەن ونداي مازاعىڭىزعا كونە المايمىن! — دەدىم دە شىعىپ جۇرە بەردىم.

سەمىزدىك دەگەننىڭ سونشالىقتى لاس دۇنيە ەكەندىگىنە سول جولى كوزىم جەتتى. الگى بەيشارا باستىق اۋىر دارەتكە وتىرعاننان كەيىن ارت جاعىن سۇرتە المايدى ەكەن عوي. ەكى قولى ول جەرىنە جەتپەيدى ەكەن. سول ءۇشىن باسقارمادا ءبىر ءبولىم ۇستاپ وتىر. حاتشى قىز سوڭىمنان ەرە كەلىپ، وماردى ەرتىپ الىپ كەتتى. مەن سول ساتتە قىزمەتتەن ءوز ەركىممەن كەتەتىنىمدى مالىمدەپ، ءبولىم باستىعىنىڭ قولىنا ارىزىمدى قالدىرىپ كەتىپ قالدىم...

باسقارما باستىعىنىڭ ەكى قولى قىسقا بولعانىمەن، قۇرىعى ۇزىن ەكەن. مەنى ەشبىر جەرگە قىزمەتكە قابىلداتپاي قويدى. ءسويتىپ، جات جەردە كۇن كورىپ جاتقان جايىم بار. ول سەمىز ءتىرى تۇرعاندا مەن ەلگە بارا المايمىن. جاسى جەتكەن ادام عوي، ەگەر ولاي-بۇلاي بولىپ كەتتى دەگەن ءبىر حابار جەتسە، سول ساتتە ەلگە قايتامىن — دەپ، اقمىرزا ءسوزىن اياقتادى.

---