ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى
تەحنولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى جانار بەكبايەۆا
تاقىرىبى: ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى
ماقساتى: قازاقتىڭ ۇلتتىق ءسۇت تاعامدارىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن قۇندىلىعىن، قازاق حالقىنىڭ قوناقجاي ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋ، تاعامداردىڭ جاسالۋ جولدارىنا تۇسىنىك بەرۋ؛
دامىتۋشىلىعى: حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ءسۇت تاعامدارىنىڭ جاسالۋ جولدارىن تاجىريبەدە قولدانا بىلۋگە، تاپسىرمالاردى ورىنداۋ كەزىندە توپتاسىپ، جەكە جۇمىس ىستەي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
تاربيەلىگى: ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردىڭ بويىنا ۇلتتىق سەزىمدى قالىپتاستىرۋ، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ءسۇت تاعامدارىنىڭ قاسيەتىن ۇعىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى - سۋرەتتى، پراكتيكالىق، توپتىق، جەكە جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كارتوچكالار، پلاكاتتار.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بيولوگيا، ادەبيەت
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى تۋرالى نە بىلسە، ونى توپتاستىرۋ ارقىلى قاعاز بەتىنە ءتۇسىرۋ. وقۋشى ويىنداعىنى توقتاۋسىز، شەكتەمەي، جازا بەرەدى، ول ءۇشىن ۋاقىت بەرىلەدى(7 مينۋت). وقۋشىلار جازعاندارىن وقيدى، جيناقتايدى. ءتورت تۇلىك مالدىڭ سۋرەتى، بۇكتەمەنى پايدالانۋ
جۇمباق شەشۋ
ءبىزدىڭ اتا – بابالارىمىز مالدىڭ ءقادىرىن بىلگەن. حالقىمىز مال ءوسىرۋدى، مال ونىمدەرىن پايدالانۋدى شەبەر مەڭگەرگەن. ءتورت تۇلىك مالدان ءار ءتۇرلى ءسۇت وندىرىلەدى. تۇيەدەن – شۇبات، بيەدەن – قىمىز، سيىردان – ءسۇت، قويدان – قويمالجىڭ، ەشكىدەن – ءسۇت. ءسۇت – ەڭ جۇعىمدى تاعامداردىڭ ءبىرى. لامىق ءسۇتتى ەڭ جەڭىل تاعام رەتىندە باعالايدى. ءسۇت سونىمەن قاتار دەنساۋلىققا پايدالى. كوپتەگەن اۋرۋلارعا ەم. ويتكەنى سۇتتە كوپتەگەن دارۋمەندەر بار. ءسۇتتىڭ قۇرامىندا: ءسۇت سۋ، ءسۇت قىشقىلى، بەلوك، ءسۇت قانتى، مينەرالدى تۇزدار جانە مايدان تۇرادى. ءسۇت قۇرامىندا ون ەكى ءتۇرلى A، B، C، D دارۋمەندەر، ەكى جۇزدەن اسا ورگانيكالىق مينەرالدى قوسىلىستار بار. جىلقىنىڭ قىمىزى، تۇيەنىڭ شۇباتى، قوي، ەشكى، سيىردىڭ ايرانى مەن قۇرتى تاماق پەن سۋسىن عانا ەمەس، دەنساۋلىققا پايداسى بار دارىلىك قاسيەتتەرى دە بار تاعامدار. اسقازان، جۇرەك، بۇيرەك، باۋىر اۋرۋلارىنا پايدالى. قازىرگى ءوندىرىس سالالارىندا سۇتتەن دايىندالاتىن ونىمدەر وتە كوپ. ايران – ۇيىتىلعان ءسۇت. ونى قايماعى الىنعان سۇتتەن دە، قايماعى الىنباعان سۇتتەن دە ۇيىتۋعا بولادى.
III. «سۋرەتتى جۇمباق» توپقا ءبولۋ. ءار توپ جەتەكشىسى ءبىر سۋرەتتەن الادى، سول سۋرەت بويىنشا ءوز ويلارىن ايتادى.
IY. ميعا شابۋىل. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
1. ۇلتتىق تاعامداردى اتا؟
2. Cءۇت تاعامدارى. قىمىز قانداي تاعام؟ قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن اتا؟- تاماقتانۋ مادەنيەتى دەگەن نە؟ قۇيماق ۇلتتىق تاعامعا جاتا ما؟ ۇلتتىق سالقىن سۋسىنداردى اتا؟ ماكارون ونىمدەرىن اتا؟
Y. اس تاعامدارىنا بايلانىستى ىرىمدار. جەرگە توگىلگەن اقتى (ءسۇت، ايران، ت. ب) باسۋعا بولمايدى. ءسۇت توگىلگەن جەرگە تۇز سەبەدى.
2. ساۋىلعان ءسۇتتىڭ بەتىن اشىق قويمايدى.
3. ءسۇتتى ۇرلەپ ىشپەيدى، مايلىلىعى ازايادى.
4. سۇتتەن جاسالعان تاعامداردى جەرگە توگىپ تاستاۋعا بولمايدى.
5. ءسۇت ساۋاتىن شەلەكتى سۋ باسىنا اپارۋعا بولمايدى، قۇتى كەتىپ قالادى.
6. تۇندە تاماقتىڭ بەتىن جاۋىپ قويادى.
7. قول جۋماي اقتى ىشپەيدى
YI. سوزدىك ديكتانت. «اس - ادامنىڭ ارقاۋى» شىعارما جازۋ.
بىلىمدەرىن تەكسەرۋ. جەكە جۇمىس. تەست.
1 كوكونىستەردىڭ قاي تۇرىنەن كراحمال الىنادى؟
ا) ءسابىز ب) كارتوپ
2 بۋتەربرودقا كوكونىستى قالاي پايدالانامىز؟
ا) شيكى كۇيىندە ب) پىسكەن كۇيىندە
3 بۇل تاعامنىڭ قايسىسى ادام دەنساۋلىعىنا پايدالى؟
ا) باۋىرساق ب) شۋبات
4. قاي تۇلىكتىڭ ءسۇتى شايعا قاتىلمايدى؟
ا) جىلقى ب) سيىر
5. مالدىڭ ءسۇتىن قايدا ساقتايدى؟
ا) سالقىن جەرگە ب) جىلى جەرگە
6. ۋىز نەدەن جاسالادى؟
ا) اشىعان سۇتتەن ب) تولدەگەن مالدىڭ العاشقى كۇنگى سۇتىنە
7. شۇباتتى قاي تۇلىكتىڭ سۇتىنەن ازىرلەيدى؟
ا) تۇيە سۇتىنەن ب) بيەنىڭ سۇتىنەن
YII. قورىتىندى جاساڭىز. ءسۇت جانە ءسۇت تاعامدارىنىڭ وزگە تاعامداردان وزگەشەلىگى جايلى اڭگىمەلە. ساباقتى قورىتىندىلاۋ، پىسىقتاۋ.
باعالاۋ.
تاقىرىبى: ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى
ماقساتى: قازاقتىڭ ۇلتتىق ءسۇت تاعامدارىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن قۇندىلىعىن، قازاق حالقىنىڭ قوناقجاي ءداستۇرىن قۇرمەتتەۋ، تاعامداردىڭ جاسالۋ جولدارىنا تۇسىنىك بەرۋ؛
دامىتۋشىلىعى: حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ءسۇت تاعامدارىنىڭ جاسالۋ جولدارىن تاجىريبەدە قولدانا بىلۋگە، تاپسىرمالاردى ورىنداۋ كەزىندە توپتاسىپ، جەكە جۇمىس ىستەي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
تاربيەلىگى: ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردىڭ بويىنا ۇلتتىق سەزىمدى قالىپتاستىرۋ، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ءسۇت تاعامدارىنىڭ قاسيەتىن ۇعىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمەلى - سۋرەتتى، پراكتيكالىق، توپتىق، جەكە جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كارتوچكالار، پلاكاتتار.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بيولوگيا، ادەبيەت
ساباقتىڭ بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى تۋرالى نە بىلسە، ونى توپتاستىرۋ ارقىلى قاعاز بەتىنە ءتۇسىرۋ. وقۋشى ويىنداعىنى توقتاۋسىز، شەكتەمەي، جازا بەرەدى، ول ءۇشىن ۋاقىت بەرىلەدى(7 مينۋت). وقۋشىلار جازعاندارىن وقيدى، جيناقتايدى. ءتورت تۇلىك مالدىڭ سۋرەتى، بۇكتەمەنى پايدالانۋ
جۇمباق شەشۋ
ءبىزدىڭ اتا – بابالارىمىز مالدىڭ ءقادىرىن بىلگەن. حالقىمىز مال ءوسىرۋدى، مال ونىمدەرىن پايدالانۋدى شەبەر مەڭگەرگەن. ءتورت تۇلىك مالدان ءار ءتۇرلى ءسۇت وندىرىلەدى. تۇيەدەن – شۇبات، بيەدەن – قىمىز، سيىردان – ءسۇت، قويدان – قويمالجىڭ، ەشكىدەن – ءسۇت. ءسۇت – ەڭ جۇعىمدى تاعامداردىڭ ءبىرى. لامىق ءسۇتتى ەڭ جەڭىل تاعام رەتىندە باعالايدى. ءسۇت سونىمەن قاتار دەنساۋلىققا پايدالى. كوپتەگەن اۋرۋلارعا ەم. ويتكەنى سۇتتە كوپتەگەن دارۋمەندەر بار. ءسۇتتىڭ قۇرامىندا: ءسۇت سۋ، ءسۇت قىشقىلى، بەلوك، ءسۇت قانتى، مينەرالدى تۇزدار جانە مايدان تۇرادى. ءسۇت قۇرامىندا ون ەكى ءتۇرلى A، B، C، D دارۋمەندەر، ەكى جۇزدەن اسا ورگانيكالىق مينەرالدى قوسىلىستار بار. جىلقىنىڭ قىمىزى، تۇيەنىڭ شۇباتى، قوي، ەشكى، سيىردىڭ ايرانى مەن قۇرتى تاماق پەن سۋسىن عانا ەمەس، دەنساۋلىققا پايداسى بار دارىلىك قاسيەتتەرى دە بار تاعامدار. اسقازان، جۇرەك، بۇيرەك، باۋىر اۋرۋلارىنا پايدالى. قازىرگى ءوندىرىس سالالارىندا سۇتتەن دايىندالاتىن ونىمدەر وتە كوپ. ايران – ۇيىتىلعان ءسۇت. ونى قايماعى الىنعان سۇتتەن دە، قايماعى الىنباعان سۇتتەن دە ۇيىتۋعا بولادى.
III. «سۋرەتتى جۇمباق» توپقا ءبولۋ. ءار توپ جەتەكشىسى ءبىر سۋرەتتەن الادى، سول سۋرەت بويىنشا ءوز ويلارىن ايتادى.
IY. ميعا شابۋىل. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
1. ۇلتتىق تاعامداردى اتا؟
2. Cءۇت تاعامدارى. قىمىز قانداي تاعام؟ قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن اتا؟- تاماقتانۋ مادەنيەتى دەگەن نە؟ قۇيماق ۇلتتىق تاعامعا جاتا ما؟ ۇلتتىق سالقىن سۋسىنداردى اتا؟ ماكارون ونىمدەرىن اتا؟
Y. اس تاعامدارىنا بايلانىستى ىرىمدار. جەرگە توگىلگەن اقتى (ءسۇت، ايران، ت. ب) باسۋعا بولمايدى. ءسۇت توگىلگەن جەرگە تۇز سەبەدى.
2. ساۋىلعان ءسۇتتىڭ بەتىن اشىق قويمايدى.
3. ءسۇتتى ۇرلەپ ىشپەيدى، مايلىلىعى ازايادى.
4. سۇتتەن جاسالعان تاعامداردى جەرگە توگىپ تاستاۋعا بولمايدى.
5. ءسۇت ساۋاتىن شەلەكتى سۋ باسىنا اپارۋعا بولمايدى، قۇتى كەتىپ قالادى.
6. تۇندە تاماقتىڭ بەتىن جاۋىپ قويادى.
7. قول جۋماي اقتى ىشپەيدى
YI. سوزدىك ديكتانت. «اس - ادامنىڭ ارقاۋى» شىعارما جازۋ.
بىلىمدەرىن تەكسەرۋ. جەكە جۇمىس. تەست.
1 كوكونىستەردىڭ قاي تۇرىنەن كراحمال الىنادى؟
ا) ءسابىز ب) كارتوپ
2 بۋتەربرودقا كوكونىستى قالاي پايدالانامىز؟
ا) شيكى كۇيىندە ب) پىسكەن كۇيىندە
3 بۇل تاعامنىڭ قايسىسى ادام دەنساۋلىعىنا پايدالى؟
ا) باۋىرساق ب) شۋبات
4. قاي تۇلىكتىڭ ءسۇتى شايعا قاتىلمايدى؟
ا) جىلقى ب) سيىر
5. مالدىڭ ءسۇتىن قايدا ساقتايدى؟
ا) سالقىن جەرگە ب) جىلى جەرگە
6. ۋىز نەدەن جاسالادى؟
ا) اشىعان سۇتتەن ب) تولدەگەن مالدىڭ العاشقى كۇنگى سۇتىنە
7. شۇباتتى قاي تۇلىكتىڭ سۇتىنەن ازىرلەيدى؟
ا) تۇيە سۇتىنەن ب) بيەنىڭ سۇتىنەن
YII. قورىتىندى جاساڭىز. ءسۇت جانە ءسۇت تاعامدارىنىڭ وزگە تاعامداردان وزگەشەلىگى جايلى اڭگىمەلە. ساباقتى قورىتىندىلاۋ، پىسىقتاۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
-
قوستاناي وبلىسى، رۋدنىي قالاسى.
