تابيعات جانە ادام
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: الەۋمەتتىك ورتا
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: «ءوزىن - ءوزى تانۋ»
تاقىرىبى: تابيعات جانە ادام
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تابيعات پەن ادامنىڭ ۇيلەسىمدىلىگى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ؛
دامىتۋشىلىق: تابيعاتقا دەگەن قامقور قارىم - قاتىناس داعدىلارىن دامىتۋ؛
تاربيەلىلىك: تازالىققا، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر.
بالالار، كەلگەن قوناقتارعا امانداسىپ الايىق:
سالەمەتسىزدەر مە، زدراۆستۆۋيتە، good morning.
شاتتىق شەڭبەرى:
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇن - انا!
ارمىسىڭ قايىرىمدى اسپان - انا!
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەر - انا!
قۇت دارىپ بار الەمدى جارىلقا!
(بالالار تاربيەشىمەن بىرگە ايتادى.)
ويىن: «كىم كوپ بىلەدى؟» ( دوپ ارقىلى)
1.«ادەپتى بالا دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟». ۇلكەنگە ورىن بەرۋ، كەشىرىم سۇراۋ.
2.«جاقسىلىق جاساۋ» دەگەن نە؟ قۇستارعا جەم بەرۋ، اعاشتارعا سۋ قۇيۋ.
3. ۇيىڭە قوناق كەلسە قالاي كۇتىپ الاسىڭ؟ امانداسۋ، تورگە شىعارۋ، ويىنشىقتارىڭدى بەرۋ.
4.«وتباسى» دەگەن كىمدەر؟ (اتا، اجە، ماما، پاپا، اپا، ءسىڭلى، قارىنداس.
قۇستاردىڭ دىبىسى ەستىلەدى. قۇستار، ولاردىڭ دىبىسى.
بالالار نە بايقاپ تۇرسىڭدار؟ توپتا ءبىر ەرەكشەلىك بار سياقتى. مەن وسى قۇستاردىڭ تۇمسىعىنان كەرەمەت گۇلدەردى، جۇرەكتەردى بايقاپ تۇرمىن. وسى گۇلدەر مەن جۇرەكتەردى الىپ كورەيىكشى، نەلەر جاسىرىلعان ەكەن.
جۇمباقتار:
تاڭمەن كوزىن اشادى،
الەمگە نۇرىن شاشادى. (كۇن)
كوزگە ىلىنبەيدى،
جۇتساڭ بىلىنبەيدى. (اۋا)
قاراڭعىدا جىمىڭدايدى، جانادى،
جارىق تۇسسە، بىردەن ءسونىپ قالادى. (جۇلدىز)
تەرەزەمىزدىڭ اينەگىن جۋادى،
ءبىراق سۇرتپەيدى. (جاڭبىر)
ەش تەسiككە تۇرمايدى،
ول جوقتا جەر قۇرعايدى. (سۋ)
بالالار وسىلاردىڭ بارلىعىن بىزدەر ءبىر سوزبەن نە دەپ اتايمىز؟
- تابيعات
قانە، بالالار، مەن سەندەرگە ەندى «تابيعات دەگەن نە؟» دەگەن اڭگىمەدەن قىسقاشا ءۇزىندى وقىپ بەرەيىن.
ءبىر كۇنى جانۋارلار جينالىپ الىپ، وسى «تابيعات دەگەن نە ءوزى؟»،- دەپ ءبىر - بىرىمەن ءسوز تالاستىرىپتى. سوندا باقا تۇرىپ:
- تابيعات دەگەنىمىز تەلەگەي تەڭىز سۋ،- دەپتى.
سوندا ايۋ ايتىپتى، مەندە تالاي جەردە بولدىم، مەن دە بىلەمىن:
- تابيعات دەگەن ورمان،- دەپتى.
وسى كەزدە تۇيە تۇرىپ:
- ول قۇم، تىكەنەك ءشوپ،- دەپتى.
سوندا قۇستار شۋلاپ:
- ارينە ول، تازا اۋا، اشىق اسپان، ءداندى داقىلدار دەپتى.
- جەر، جەر دەپ جار سالىپتى كيىك وسى كەزدە، جەر - انا، تابيعات - انامىز دەپتى بارلىعى ءبىر داۋىسپەن.
ويىن: «كىم تەز جاۋاپ بەرەدى؟»
بالالار، جانۋارلار نەگە وسىلاي دەپتى؟
بالالار! تابيعاتپەن ادام ءبىر - بىرىمەن بايلانىستا ەكەن. ادامنىڭ تابيعاتسىز تىرشىلىگى جوق.
ءبىزدى قورشاعاننىڭ ءبارى – تابيعات، ول جازيرا دالا، بيىك تاۋلار، كوگىلدىر كولدەر، ءمولدىر وزەندەر مەن بۇلاقتار. اۋاسىز، كۇنسىز، سۋسىز ءومىر سۇرە المايمىز.
ۆيدەوروليك «نەتكەن سۇلۋ قازاق جەرى»
ترەنينگ ويىن – «تابيعاتپەن سىرلاسۋ». سەرگۋ.
وتىرعان سىيقىرلى ورىندىعىمىز ارقىلى تابيعاتقا ساياحاتقا بارامىز. كوز الدارىڭا تۋعان جەرىمىزدى، ونىڭ اسەم تابيعاتىن ەلەستەتىڭدەر. سۋلار ءموپ - ءمولدىر اعىپ جاتىر، گۇلدەر جايناپ ءوسىپ تۇر. تابيعاتتى تاماشالاپ كەلە جاتساق الدىمىزدان تازا ءموپ – ءمولدىر بۇلاق كەزدەسەدى. سول بۇلاقتان سۋ ىشەمىز. ول ءۇشىن:
1. العا ءيىلۋ 2. الامىز. 3. ىشەمىز 4. راحات - اي
الما اعاشى كەزدەسەدى. سول اعاشتان المانى الىپ جەيمىز.
1. وڭ اياق العا، سول اياق وكشەسى كوتەرىلەدى. 2. الۋ 3. قىرت ەتىپ تىستەۋ 4. ءتاتتىسىن - اي
راۋشان گۇلىنە كەزدەسەمىز.
1. العا ءيىلۋ. 2. الامىز 3. يىسكەيمىز. 4. قاجەت ەمەس اۋانى سىرتقا شىعاراسىز.
بالالار:
بۇلاق - دەنساۋلىق،
الما - رۋحاني بايلىق
گۇل – باقىت قۇسىن سىيلايدى.
بالالار مەن سىزدەرگە وسىلاردىڭ بارلىعىن سىيلايمىن. وسىلاردىڭ بارلىعىن ءبىز قايدان الامىز. ەندەشە بىزدەر تابيعاتتى قورعاۋىمىز، كومەكتەسۋىمىز كەرەك.
«اڭشى مەن بالا» ەرتەگىسىنەن قىسقاشا كورىنىس.
اڭشى مىلتىعىن تازالاپ وتىرادى. قاسىنا ءبىر بالا كەلىپ مىلتىعىنا قاراپ، تاماشالاپ تۇرادى. سول كەزدە اڭشى بالاعا:
- اڭ اۋلاۋعا شىعامىسىڭ؟- دەيدى
- شىعامىن.
- اتقانىڭدى جىعامىسىڭ؟
- جىعامىن.
- ءما، ەندەشە مىلتىعىم، بار اتىپ قايت قۇستاردى توعايدىڭ. (مۋزىكا وينايدى، بالا مىلتىعىن كەزەنىپ، كەزەنىپ قۇستاردى اتپاي قايتىپ كەلەدى)
- قۇسىڭ قايدا قاراعىم – اۋ؟
- اتپادىم.
- تاپپادىڭ با، توعايدان قۇس؟
- تاپپادىم.
- كوپ ەدى عوي، كولدە قۇس؟
- كوپ ەكەن.
- ەندى نەگە اتپادىڭ؟
- قۇستاردى مەن اتۋعا قيمادىم، تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن سىيلادىم.
- ءاي، بارەكەلدى اقىلدى بالا ەكەنسىڭ.
بالالار بالانىڭ ىستەگەن ءىسى دۇرىس پا، بۇرىس پا؟
سۋرەت بويىنشا بالالار سويلەم قۇراپ ايتادى.
بالالار تاقپاقتار، ماقالدار، تىيىم سوزدەر ايتادى.
كەشكىلىك پە، كۇندىز بە؟
ءوسىپ تۇرعان گۇلدى ۇزبە.
ءۇزىپ الساڭ سەن ءبىر گۇل،
ءۇزىپ السام مەن ءبىر گۇل.
نە قالادى سيقىنان،
قىزىل - جاسىل جەردىڭ بۇل. ك. اياۋلىم
تابيعاتتى قورعاۋ ءۇشىن ءبارىمىز،
كۇرەسەيىك، ءبىر - ءبىر اعاش ەگەيىك.
تەككە وتىرماي، جاسىمىز بەن كارىمىز،
تازا اۋا ءۇشىن تەرىمىزدى توگەيىك. شىنار
سۇيەيىك تابيعاتتى ايالايىق،
ءبىز ودان جاقسىلىقتى ايامايىق.
اناداي تابيعاتتىڭ اياسىندا،
جادىراپ جاس بالاشا دەم الايىق! كاۋسار
«تابيعات – تىرشىلىك اياسى»،«تابيعات – تال بەسىك»،
تابيعات ءبىزدى قورشاعان ورتا
تازا بولسا تابيعات – امان بولار ادامزات»،
«تابيعاتسىز ادامداردىڭ كۇنى جوق، ونى ايتۋعا تابيعتتىڭ ءتىلى جوق»
گۇلدى ۇزبە.
كوكتى جۇلما،
سۋدى توكپە.
سۋعا تۇكىرمە.
ۇيانى بۇزبا.
قۇمىرسقانىڭ يلەۋىن بۇزبا.
ويىن: «تابيعاتقا قالاي كومەكتەسە الامىن؟»
ويىننىڭ شارتى:
بالالارعا سۇراقتار قويۋ.
- اۋا تازا بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ اعاش، گۇل ەگۋ
- سۋ ءمولدىر بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ لاستاماۋ
- اعاشتارعا قالاي كومەكتەسە الامىز؟ سۋ قۇيۋ، قوپسىتۋ
- سۋداعى جاندىكتەرگە قالاي كومەكتەسەمىز؟
- قۇستارعا قالاي كومەكتەسەمىز؟
قورىتىندىلاۋ.
بالالار ءبىز بۇگىن تابيعاتتىڭ نە ەكەنىن بىلدىك. ونى ايالاۋدىڭ، قادىرلەۋدىڭ قامقورلىققا الۋدىڭ قاجەتتىگىن تۇسىندىك. تابيعات پەن ادامنىڭ تىعىز بايلانىستىلىعىن بىلدىك.
ال ەندى بالالار، تابيعاتقا ريزاشىلىعىزدى بىلدىرەيىك. بالالار شەڭبەرگە ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىنان ۇستاپ تۇرىپ:
كۇن، ساۋلە شاشقانىڭ ءۇشىن راحمەت!
اسپان تازا اۋاڭ ءۇشىن راحمەت!
بۇلت، جاڭبىر سەپكەنىڭ ءۇشىن راحمەت!
اعاش، كولەڭكەڭ ءۇشىن راحمەت!
تابيعات سۇلۋلىعىڭ ءۇشىن راحمەت!
اتىراۋ قالاسى،
№33 «كوركەماي» بالاباقشاسى
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورىن
ەرەسەك توپ تاربيەشىسى شۇينشالييەۆا دامەلي سيمبەركينوۆنا
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى: «ءوزىن - ءوزى تانۋ»
تاقىرىبى: تابيعات جانە ادام
ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تابيعات پەن ادامنىڭ ۇيلەسىمدىلىگى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ؛
دامىتۋشىلىق: تابيعاتقا دەگەن قامقور قارىم - قاتىناس داعدىلارىن دامىتۋ؛
تاربيەلىلىك: تازالىققا، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۋرەتتەر.
بالالار، كەلگەن قوناقتارعا امانداسىپ الايىق:
سالەمەتسىزدەر مە، زدراۆستۆۋيتە، good morning.
شاتتىق شەڭبەرى:
ارمىسىڭ شاپاعاتتى كۇن - انا!
ارمىسىڭ قايىرىمدى اسپان - انا!
ارمىسىڭ مەيىرىمدى جەر - انا!
قۇت دارىپ بار الەمدى جارىلقا!
(بالالار تاربيەشىمەن بىرگە ايتادى.)
ويىن: «كىم كوپ بىلەدى؟» ( دوپ ارقىلى)
1.«ادەپتى بالا دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟». ۇلكەنگە ورىن بەرۋ، كەشىرىم سۇراۋ.
2.«جاقسىلىق جاساۋ» دەگەن نە؟ قۇستارعا جەم بەرۋ، اعاشتارعا سۋ قۇيۋ.
3. ۇيىڭە قوناق كەلسە قالاي كۇتىپ الاسىڭ؟ امانداسۋ، تورگە شىعارۋ، ويىنشىقتارىڭدى بەرۋ.
4.«وتباسى» دەگەن كىمدەر؟ (اتا، اجە، ماما، پاپا، اپا، ءسىڭلى، قارىنداس.
قۇستاردىڭ دىبىسى ەستىلەدى. قۇستار، ولاردىڭ دىبىسى.
بالالار نە بايقاپ تۇرسىڭدار؟ توپتا ءبىر ەرەكشەلىك بار سياقتى. مەن وسى قۇستاردىڭ تۇمسىعىنان كەرەمەت گۇلدەردى، جۇرەكتەردى بايقاپ تۇرمىن. وسى گۇلدەر مەن جۇرەكتەردى الىپ كورەيىكشى، نەلەر جاسىرىلعان ەكەن.
جۇمباقتار:
تاڭمەن كوزىن اشادى،
الەمگە نۇرىن شاشادى. (كۇن)
كوزگە ىلىنبەيدى،
جۇتساڭ بىلىنبەيدى. (اۋا)
قاراڭعىدا جىمىڭدايدى، جانادى،
جارىق تۇسسە، بىردەن ءسونىپ قالادى. (جۇلدىز)
تەرەزەمىزدىڭ اينەگىن جۋادى،
ءبىراق سۇرتپەيدى. (جاڭبىر)
ەش تەسiككە تۇرمايدى،
ول جوقتا جەر قۇرعايدى. (سۋ)
بالالار وسىلاردىڭ بارلىعىن بىزدەر ءبىر سوزبەن نە دەپ اتايمىز؟
- تابيعات
قانە، بالالار، مەن سەندەرگە ەندى «تابيعات دەگەن نە؟» دەگەن اڭگىمەدەن قىسقاشا ءۇزىندى وقىپ بەرەيىن.
ءبىر كۇنى جانۋارلار جينالىپ الىپ، وسى «تابيعات دەگەن نە ءوزى؟»،- دەپ ءبىر - بىرىمەن ءسوز تالاستىرىپتى. سوندا باقا تۇرىپ:
- تابيعات دەگەنىمىز تەلەگەي تەڭىز سۋ،- دەپتى.
سوندا ايۋ ايتىپتى، مەندە تالاي جەردە بولدىم، مەن دە بىلەمىن:
- تابيعات دەگەن ورمان،- دەپتى.
وسى كەزدە تۇيە تۇرىپ:
- ول قۇم، تىكەنەك ءشوپ،- دەپتى.
سوندا قۇستار شۋلاپ:
- ارينە ول، تازا اۋا، اشىق اسپان، ءداندى داقىلدار دەپتى.
- جەر، جەر دەپ جار سالىپتى كيىك وسى كەزدە، جەر - انا، تابيعات - انامىز دەپتى بارلىعى ءبىر داۋىسپەن.
ويىن: «كىم تەز جاۋاپ بەرەدى؟»
بالالار، جانۋارلار نەگە وسىلاي دەپتى؟
بالالار! تابيعاتپەن ادام ءبىر - بىرىمەن بايلانىستا ەكەن. ادامنىڭ تابيعاتسىز تىرشىلىگى جوق.
ءبىزدى قورشاعاننىڭ ءبارى – تابيعات، ول جازيرا دالا، بيىك تاۋلار، كوگىلدىر كولدەر، ءمولدىر وزەندەر مەن بۇلاقتار. اۋاسىز، كۇنسىز، سۋسىز ءومىر سۇرە المايمىز.
ۆيدەوروليك «نەتكەن سۇلۋ قازاق جەرى»
ترەنينگ ويىن – «تابيعاتپەن سىرلاسۋ». سەرگۋ.
وتىرعان سىيقىرلى ورىندىعىمىز ارقىلى تابيعاتقا ساياحاتقا بارامىز. كوز الدارىڭا تۋعان جەرىمىزدى، ونىڭ اسەم تابيعاتىن ەلەستەتىڭدەر. سۋلار ءموپ - ءمولدىر اعىپ جاتىر، گۇلدەر جايناپ ءوسىپ تۇر. تابيعاتتى تاماشالاپ كەلە جاتساق الدىمىزدان تازا ءموپ – ءمولدىر بۇلاق كەزدەسەدى. سول بۇلاقتان سۋ ىشەمىز. ول ءۇشىن:
1. العا ءيىلۋ 2. الامىز. 3. ىشەمىز 4. راحات - اي
الما اعاشى كەزدەسەدى. سول اعاشتان المانى الىپ جەيمىز.
1. وڭ اياق العا، سول اياق وكشەسى كوتەرىلەدى. 2. الۋ 3. قىرت ەتىپ تىستەۋ 4. ءتاتتىسىن - اي
راۋشان گۇلىنە كەزدەسەمىز.
1. العا ءيىلۋ. 2. الامىز 3. يىسكەيمىز. 4. قاجەت ەمەس اۋانى سىرتقا شىعاراسىز.
بالالار:
بۇلاق - دەنساۋلىق،
الما - رۋحاني بايلىق
گۇل – باقىت قۇسىن سىيلايدى.
بالالار مەن سىزدەرگە وسىلاردىڭ بارلىعىن سىيلايمىن. وسىلاردىڭ بارلىعىن ءبىز قايدان الامىز. ەندەشە بىزدەر تابيعاتتى قورعاۋىمىز، كومەكتەسۋىمىز كەرەك.
«اڭشى مەن بالا» ەرتەگىسىنەن قىسقاشا كورىنىس.
اڭشى مىلتىعىن تازالاپ وتىرادى. قاسىنا ءبىر بالا كەلىپ مىلتىعىنا قاراپ، تاماشالاپ تۇرادى. سول كەزدە اڭشى بالاعا:
- اڭ اۋلاۋعا شىعامىسىڭ؟- دەيدى
- شىعامىن.
- اتقانىڭدى جىعامىسىڭ؟
- جىعامىن.
- ءما، ەندەشە مىلتىعىم، بار اتىپ قايت قۇستاردى توعايدىڭ. (مۋزىكا وينايدى، بالا مىلتىعىن كەزەنىپ، كەزەنىپ قۇستاردى اتپاي قايتىپ كەلەدى)
- قۇسىڭ قايدا قاراعىم – اۋ؟
- اتپادىم.
- تاپپادىڭ با، توعايدان قۇس؟
- تاپپادىم.
- كوپ ەدى عوي، كولدە قۇس؟
- كوپ ەكەن.
- ەندى نەگە اتپادىڭ؟
- قۇستاردى مەن اتۋعا قيمادىم، تۋعان جەردىڭ تابيعاتىن سىيلادىم.
- ءاي، بارەكەلدى اقىلدى بالا ەكەنسىڭ.
بالالار بالانىڭ ىستەگەن ءىسى دۇرىس پا، بۇرىس پا؟
سۋرەت بويىنشا بالالار سويلەم قۇراپ ايتادى.
بالالار تاقپاقتار، ماقالدار، تىيىم سوزدەر ايتادى.
كەشكىلىك پە، كۇندىز بە؟
ءوسىپ تۇرعان گۇلدى ۇزبە.
ءۇزىپ الساڭ سەن ءبىر گۇل،
ءۇزىپ السام مەن ءبىر گۇل.
نە قالادى سيقىنان،
قىزىل - جاسىل جەردىڭ بۇل. ك. اياۋلىم
تابيعاتتى قورعاۋ ءۇشىن ءبارىمىز،
كۇرەسەيىك، ءبىر - ءبىر اعاش ەگەيىك.
تەككە وتىرماي، جاسىمىز بەن كارىمىز،
تازا اۋا ءۇشىن تەرىمىزدى توگەيىك. شىنار
سۇيەيىك تابيعاتتى ايالايىق،
ءبىز ودان جاقسىلىقتى ايامايىق.
اناداي تابيعاتتىڭ اياسىندا،
جادىراپ جاس بالاشا دەم الايىق! كاۋسار
«تابيعات – تىرشىلىك اياسى»،«تابيعات – تال بەسىك»،
تابيعات ءبىزدى قورشاعان ورتا
تازا بولسا تابيعات – امان بولار ادامزات»،
«تابيعاتسىز ادامداردىڭ كۇنى جوق، ونى ايتۋعا تابيعتتىڭ ءتىلى جوق»
گۇلدى ۇزبە.
كوكتى جۇلما،
سۋدى توكپە.
سۋعا تۇكىرمە.
ۇيانى بۇزبا.
قۇمىرسقانىڭ يلەۋىن بۇزبا.
ويىن: «تابيعاتقا قالاي كومەكتەسە الامىن؟»
ويىننىڭ شارتى:
بالالارعا سۇراقتار قويۋ.
- اۋا تازا بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ اعاش، گۇل ەگۋ
- سۋ ءمولدىر بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ لاستاماۋ
- اعاشتارعا قالاي كومەكتەسە الامىز؟ سۋ قۇيۋ، قوپسىتۋ
- سۋداعى جاندىكتەرگە قالاي كومەكتەسەمىز؟
- قۇستارعا قالاي كومەكتەسەمىز؟
قورىتىندىلاۋ.
بالالار ءبىز بۇگىن تابيعاتتىڭ نە ەكەنىن بىلدىك. ونى ايالاۋدىڭ، قادىرلەۋدىڭ قامقورلىققا الۋدىڭ قاجەتتىگىن تۇسىندىك. تابيعات پەن ادامنىڭ تىعىز بايلانىستىلىعىن بىلدىك.
ال ەندى بالالار، تابيعاتقا ريزاشىلىعىزدى بىلدىرەيىك. بالالار شەڭبەرگە ءبىر - ءبىرىنىڭ قولدارىنان ۇستاپ تۇرىپ:
كۇن، ساۋلە شاشقانىڭ ءۇشىن راحمەت!
اسپان تازا اۋاڭ ءۇشىن راحمەت!
بۇلت، جاڭبىر سەپكەنىڭ ءۇشىن راحمەت!
اعاش، كولەڭكەڭ ءۇشىن راحمەت!
تابيعات سۇلۋلىعىڭ ءۇشىن راحمەت!
اتىراۋ قالاسى،
№33 «كوركەماي» بالاباقشاسى
كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورىن
ەرەسەك توپ تاربيەشىسى شۇينشالييەۆا دامەلي سيمبەركينوۆنا
You Might Also Like
