سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
تابيعات جانە ادام. فيزيكا – تابيعات تۋرالى عىلىم. فيزيكا جانە تەحنيكا
تاقىرىبى: تابيعات جانە ادام. فيزيكا – تابيعات تۋرالى عىلىم. فيزيكا جانە تەحنيكا
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: فيزيكا جانە استرونوميا - تابيعات تۋرالى عىلىمدى زەرتتەيتىنىن جەتە مەڭگەرتۋ، قورشاعان ورتاداعى تابيعاتتىڭ وزگەرۋىنە ادامزات ارەكەتىنىڭ دە ءرولى زور ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ. فيزيكالىق تەرميندەر مەن ۇعىمداردى مەڭگەرتۋ. فيزيكا مەن تەحنيكاعا بايلانىستى ءتورت عاجايىپ جەتىستىكتى ءبىلۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن جەتىلدىرۋ، تەوريالىق جانە ەكسپەريمەنتتىك زەرتتەۋ ادىستەرى ەرەكشە ورىن الاتىنىنا كوڭىل ءبولۋ، ءوز ويلارىن سوزبەن جەتكىزۋگە دامىتۋ.
تاربيەلىلىك: جاڭا ۇعىمدى كۇندەلىكتى ءومىر مەن بايلانىستىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ. وقۋشىلاردى تابيعاتتى ايالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى وقىتۋ ساباعى
ءتۇرى: جاڭا ساباق
ءادىس - ءتاسىلى: اۋىزشا بايانداۋ
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، تابيعاتتانۋ، استرونوميا.
كورنەكىلىكتەر: ەلەك. وقۋ.، سۋرەتتەر.(كارتوچكا)، كەسپە
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
2. ساباقتىڭ ماقساتى مەن مىندەتى
3. جاڭا ماتەريالدى حابارلاۋعا دايىندىق(جاراتىلىستانۋ پانىنەن العان بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ)
4. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ
5. بەكىتۋ
6. قورىتىندىلاۋ
7. ۇيگە تاپسىرما
8. باعالاۋ

1. كلاستىڭ ساباققا قاتىسىمىن تەكسەرۋ، بەلگىلەۋ. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
2. - وقۋشىنىڭ ويلاۋ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ
- ماتەريالعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
3. سۇراقتار
1) جاراتىلىستانۋ عىلىمى نەنى زەرتتەيدى؟
2) تابيعات دەگەنىمىز نە؟
3) قانداي عىلىمدارمەن بايلانىستى؟
4. جاڭا ساباق
ءبىزدى قورشاعان ورتانى تابيعات دەيمىز. بۇعان سۋمەن اۋا، دىبىس، جارىق پەن راديوتولقىندار، جۇلدىزدار مەن كومەتالار، پلانەتا مەن گالاكتيكا ت. ب. جاتادى.
تابيعاتتا ۇزدىكسىز وزگەرىستەر بولادى.
فيزيكا عىلىمى زەرتتەيتىن تابيعات قۇبىلىستارى فيزيكالىق قۇبىلىستارى دەلىنەدى.
فيزيكانىڭ «ءبىرىنشى ۇستازى» اتانعان گرەك عالىمى اريستوتەل. «ەكىنشى ۇستازى» ۇلى بابامىز - ءابۋ ناسىر ءال - فارابي. «فيزيكا» دەگەن ءسوزدى ورىس تىلىنە ەنگىزگەن ۇلى ورىس عالىمى م. ۆ. لومونوسوۆ. «فيزيكا» دەگەن گرەكشە فيۋزيس – تابيعات دەگەندى بىلدىرەدى.
ماقساتى - تابيعاتتا بولىپ جاتقان قۇبىلىستاردى زەرتتەيدى، ولاردىڭ ءوزارا بايلانىستىراتىن زاڭدارىن اشادى. مىسالى جەردىڭ كۇندى اينالا ەلليپس بويىمەن قوزعالاتىنىن ءتۇسىندىرۋ. ت. ب. تەرميندەر - جول، جىلدامدىق، كۇش. فيزيكالىق ۇعىمدار – ماتەريا، دەنە، زات. الەمدە نە بار بولسا، سونىڭ ءبارى ماتەريا دەپ اتالادى. بەلگىلى ءپىشىنى، ناقتى كولەمى بار جەكە تۇرعان نارسە دەنە دەپ اتالادى. دەنەنىڭ شىعۋ تابيعاتىن، ساپالىق قاسيەتتەرىن سيپاتتايتىن ماتەريا ءتۇرىن زات دەپ اتايمىز. ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ وزىنە ءتان ەكى ەرەكشەلىگى بار. بىرىنشىدەن، عىلىم مەن تەحنيكا ۇلكەن قارقىنمەن دامىدى. ەكىنشىدەن، اشىلعان عىلىمي جاڭالىقتار ادامزات يگىلىگىنە اينالدى. ونەركاسىپ پەن تۇرمىسقا ەنگىزىلىپ وتىردى. تەحنيكانىڭ نەگىزى – فيزيكا. حح عاسىردىڭ فيزيكا مەن تەحنيكاعا بايلانىستى ءتورت كەرەمەتى بار. 1. اتوم يادروسىنداعى ەنەرگيانى الۋ جولىن تاپتى. 2. عارىشقا كوتەرىلدى. تۇڭعىش جاساندى جەر سەرىگى ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى بايقوڭىر عارىش ايلاعىنان 1957 جىلى ۇشىرىلدى. ورىس ازاماتى يۋ. ا. گاگارين 1961 جىلى العاش رەت بايقوڭىردان ۇشتى. ءبىزدىڭ وتانداستارىمىز – ت. اۋباكىروۆ پەن ت. مۇسابايەۆتار كۇردەلى عارىشتىق تەحنيكانى باسقارىپ ەرلىك بىلىكتىلىكتەرىن كورسەتتى. 3. 60 - جىلداردىڭ باسىندا لازەر ومىرگە كەلدى. وسى جاڭالىقتى اشقان رەسەيدىڭ فيزيك عالىمدارى ن. گ. باسوۆ، ا. م. پروحوروۆ جانە اقش - تىڭ فيزيگى چ. تاۋنسكە نوبەل سىيلىقتارى بەرىلدى. 4. كيبەرنەتيكا ومىرگە كەلدى وعان بايلانىستى ەلەكتروندىق ەسەپتەۋىش تەحنيكاسى. حح عاسىردىڭ ەڭ نەگىزگى ءتورت عىلىمي – تەحنيكالىق عاجايىپتارى وسىنداي.
5. بەكىتۋ: 1) «تابيعات» دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەمىز؟
2) تابيعات قۇبىلىستارى دەپ نەنى ايتامىز؟
3) تابيعات قۇبىلىستارىن اتا؟
4) كۇننىڭ تۇتىلۋىن ءتۇسىندىرۋ
5) تابيعات تۋرالى قانداي عىلىمداردى بىلەسىڭدەر؟
6) ايدىڭ تۇتىلۋىن قالاي تۇسىندىرۋگە بولادى؟
7) فيزيكانىڭ نەگىزگى ماقساتى نەدە؟
8) فيزيكا زاڭدارى قالاي اشىلادى؟
9) فيزيكالىق تەرميندەر، ۇعىمدار دەگەنىمىز نە؟
10) ماتەريا، دەنە، زات ۇعىمدارى دەگەنىمىز نە؟
11). ءال - فارابي «ەكىنشى ۇستاز» اتالۋىنىڭ باستى سەبەبى نە؟
6. قورىتىندىلاۋ نەنى ءبىلدىم؟ ءبىزدى قورشاعان ورتا تابيعات ەكەنىن، تابيعات قۇبىلىستارى ۇزدىكسىز وزگەرىستە بولاتىنىن، گەوگرافيا، بيولوگيا، حيميا، عىلىمدارىمەن بايلانىستا ەكەنىن بىلدىك. فيزيكا زاڭدارىنا سۇيەنە وتىرىپ اسپان دەنەلەرىنىڭ قۇبىلىستارىن زەرتتەيدى. فيزيكانىڭ نەگىزگى ماقساتىن ءبىلدىم.
تاپسىرمالار:
1. بەرىلگەن كەستەگە كەلتىرىلگەن سوزدەردىڭ ىشىنەن قۇبىلىستارعا قاتىستى سوزدەردى تەرىپ جاز.(شاردىڭ دومالاۋى، قورعاسىننىڭ بالقۋى، كۇنىڭ سۋۋى، كۇننىڭ كۇركىرەۋىنىڭ ەستىلۋى، قاردىڭ ەرۋى، جۇلدىزداردىڭ جىپىلىقتاۋى، سۋدىڭ قايناۋى، تاڭنىڭ اتۋى، جاڭعىرىقتىڭ ەستىلۋى، بورەنەنىڭ ءجۇزۋى، ساعات ماياتنيگىنىڭ تەربەلۋى، بۇلتتىڭ كوشۋى، جاي ءتۇسۋى، كەپتەردىڭ ۇشۋى، نايزاعايدىڭ جارقىلداۋى، جاپىراقتاردىڭ سىبدىرى، ەلەكتر شامىنىڭ جانۋى)
مەحانيكالىق قۇبىلىس جىلۋلىق قۇبىلىس ەلەكتر قۇبىلىس جارىق قۇبىلىس
شاردىڭ دومالاۋى،
بورەنەنىڭ ءجۇزۋى،
بۇلتتىڭ كوشۋى،
كەپتەر ءدىڭ ۇشۋى
قورعاسىننىڭ بالقۋى،
كۇننىڭ سۋۋى،
قاردىڭ ەرۋى،
سۋدىڭ قايناۋى، كۇننىڭ كۇركىرەۋىنىڭ ەستىلۋى،
نايزاعايدىڭ جارقىلداۋى، ەلەكتر شامىنىڭ جانۋى. جۇلدىزداردىڭ جىپىلىقتاۋى،
تاڭنىڭ اتۋى،

2. بەرىلگەن كەستەگە كەلتىرىلگەن سوزدەردىڭ ىشىنەن فيزيكالىق دەنەلەردى، زاتتى قۇبىلىستى بىلدىرەتىن سوزدەردى تەرىپ جاز: قورعاسىن، كۇننىڭ كۇركىرەۋى، رەلس، اليۋمينيي، قارلى بوران، اي، سپيرت، قايشى، سىناپ، قار كوشكىن، ۇستەل، مىس، تىكۇشاق، مۇناي، قايناۋ، مىلتىقتىڭ اتىلۋى، سۋدىڭ تاسۋى.
دەنە زات قۇبىلىس
رەلس،
اي،
قايشى،
ۇستەل،
تىكۇشاق،
قورعاسىن،
اليۋمينيي،
سپيرت،
سىناپ،
مىس،
مۇناي، كۇننىڭ كۇركىرەۋى،
قارلى بوران،
قار كوشكىنى،
قايناۋ،
مىلتىقتىڭ اتىلۋى،
سۋدىڭ تاسۋى.

3.«تابيعات» دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەمىز؟
1. 1). مەحانيكالىق قۇبىلىستار.....- ماشينانىڭ قوزعالۋى، بالانىڭ جۇگىرۋى، ۇشاقتىڭ ۇشۋى ت. ب.
2). جىلۋ قۇبىلىستارى....- سۋدىڭ قايناۋى، كۇننىڭ جىلۋى ت. ب.
3). دىبىس قۇبىلىستارى.....- قۇستىڭ سايراۋى، ادامنىڭ سويلەۋى ت. ب.
2. 1) ەلەكتر قۇبىلىستارى....- لامپىنىڭ جانۋى، ەلەكتر توگى، نايزاعايدىڭ كۇركىرەۋى ت. ب.
2) ماگنيتتىك قۇبىلىستارى.....- دەنەلەردىڭ ءبىر - بىرىنە تارتىلۋى، ت. ب
3) جارىق قۇبىلىستارى....- كۇننىڭ جارىعى ت. ب.

شىعارماشىلىق جۇمىس: 1 - تاپسىرما (2)
ەكى - ءۇش تابيعات قۇبىلىستارى تۋرالى ايتۋ، اڭگىمە جازۋ.
7. ۇيگە: §1،§2§3. وقۋ. 2 - تاپسىرما.
8. باعالاۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما