تاقىرىپسىز اڭگىمە
مەزگىل سارى كۇز ەدى. سۇمبىلەسىنىڭ تامشىسى دا ءىرى ەدى. ءالسىن-السىن جاڭبىر جاۋىپ، مازانى الىپ تۇرعان مەزگىل. وسى ايدا كۇن بۇلتتى بولدى. تامىزدىڭ اياعى. كۇزەم قىرقىپ، قۇس قايتاتىن قىركۇيەكتىڭ باسى. اپتا بويى ۇلىپ جەل تۇردى. وكسىپ-وكسىپ ۇلىدى. ىزالانا سوققان جەل، ونمەنىڭدى تەسىپ، وكپەڭە جەتەتىن ىزعارى سۇمدىق. انام كىردى ۇيگە. كىردى دە:
— عايشاگۇل قايتىپتى، — دەدى. اڭتارىلىپ قالدىق. — وز-وزىنە قول سالىپتى!
— الدا بايعۇس-اي! — دەپ، اكەم بەتىن سيپادى. — وبال-اي، انا ەكى بالا قالاي ەرجەتەدى، قالايشا قايتىپ قيىپ كەتتى قوس مۇڭلىقتى؟
— جەتەدى. جەتىلەدى. وسەدى. ونەدى. ءوزىن ايتسايشى. قىردىڭ قالامپىرىنداي ەدى ول كەلىن.
— اجالى شىعار، — دەپ تۇتىقتى اكەم.
عايشاگۇل دەگەندە كوز الدىما قاراتورى، ات جاقتى، كوزى ءمولدىر، بيازى كورشى كەلىنشەك ەلەستەپ، بالا بولسام دا ىشتەي ەگىلىپ، كۇرسىندىم. ءولىمنىڭ نە ەكەنىن ءتۇسىندىم دە، جىلاعىم كەلدى. قورانىڭ تۇكپىر بۇرىشىندا اسىلىپ تۇرعان سۋالعان جانار، ءولى دەنە كولبەڭدەپ ەلەستەگەندە بالا جۇرەگىم تىتىركەنىپ شوشىندىم. يششاي!
ەرتەڭىنە سول سۇمبىلە. سۇمىرەيىپ بۇركىپ جاۋدى. تامشىسى ءىرى، مونشاقتاي. ارتىنان بۇرشاق توكتى. اسپان بۇلتتى. ءتۇنى دە تۇنەرگەن سۋىق. جەلى دە تەرىسكەيدەن. عايشاگۇلدىڭ اناسى اڭىراپ ايتىنىپ جىلادى. جوقتاپ تۇرىپ كىمدى قارعادى؟ بىلمەدىك. ايتەۋىر جەر تەپكىلەپ، وكسىپ، ىزالانىپ، قارعانىپ ەشكىمگە دەس بەرمەي، ەستاندى كۇيدە كۇيىنىپ جاتتى. ءازيز انانىڭ اششى داۋىسى ءالى كۇنگە دەيىن قۇلاعىمدا.
مال سويىلدى. قازان كوتەرىلدى. شاپانى شۇباتىلىپ موللا كەلدى. تورگە شىعىپ تىزە بۇكتى. ءلام دەپ ۇندەمەدى. تىرس ەتىپ تىم قۇرماسا ءتىل قاتپادى. سالەمدەسكەن جۇرتقا دۇردىك ەرنىن قيمىلداتىپ، يشارات جاسادى دا قويدى. عايشاگۇلدىڭ قايىن اتاسى ەڭكىلدەپ، كىشكەنتاي بوپەشتى قۇشاعىنا قىسىپ الىپ: «بوتام-اي!» — دەپ قىستىعىپ كۇڭىرەندى. بوپەشتە ءۇن جوق. ۇندەمەيدى. سەبەبى تۋا بىتكەن مىلقاۋ. ءتىلسىز. ءۇنسىز.
عايشاگۇلدى جەرلەدىك. سىرلىتاستىڭ ەسكى قورىمىنا. اسپان ۇزاعىنان وكسىدى. سارناتىپ قوڭىر ۇنمەن ۇندەمەس موللا قۇران وقىدى. ودان كەيىن اكپار، سەيىت، عالىم شالدار كەزەكتەسىپ قاتىم قايىردى. قابىرشىلەر مالمانداي سۋ بولىپتى. عايشاگۇلدىڭ كۇيەۋى ايان ءۇنسىز جىلادى. جاس قابىرگە ۋىستاپ توپىراق سالدىق. ءتىرىنىڭ مىندەتىن ورىندادىق. بەت سيپادىق. كولىككە قاراي اسىقتىق. بالا بولساق تا ءتۇيسىنىپ، ىشتەي ءتۇسىنىپ ءجۇرمىز.
كىم كىنالى؟ نە سەبەپتەن ەكى بالاسىن شىرىلداتىپ وز-وزىنە قيانات جاسادى بۇل؟ ءبىر سىرى بار. الدە... شارشاپ كەتتى مە ەكەن، ءتوزىمى تاۋسىلىپ.
جۇرت گۋ-گۋ: «كۇيەۋى ەكەن كىنالى. ىشپەيدى. اششىعا اۋەستىگى جوق. ءبىراق سۋىق ءجۇرىسى بار ەكەن. كورشى اۋىلداعى گۇلىممەن امپەي دەسەدى. وسەك شىعار؟ وسەك ەمەس شىن... «مىلقاۋ قىزدى، ەكى كوزى سوقىر، قۇلاعى مۇكىس ۇلدى دۇنيەگە اكەلىپ، مۇگەدەك جارىمجان پەرزەنت سىيلادىڭ»، — دەپ سوگىپتى. عايشاگۇل وسى كۇنگە شەيىن سىر ءبىلدىرىپ، ءتىس جارىپ سىرتقا ايتپاپتى. شىدامدىلىق تانىتىپتى. مىنەزگە باي ەدى عوي». «ءولدى. قالدى. ەندى ۇيىنە كىرگىزسىن گۇلىمىن»، — دەدى ءسوزقۇمار جۇرت.
عايشاگۇلدىڭ اناسى كەتەرىندە تاعى قارعانىپ، ەگىلىپ، ءوز بەتىن ءوزى تىرناپ ءبىراز شەرىن شىعارىپتى. اكەسى مومىن ادام ەكەن. لايساڭ جەرگە وتىرىپ الىپ، گوي-گويلەپ جىلاپ ىشتەي قامىعىپتى. ءبىراق ءتىل قاتپاپتى. بار ايتقانى: «اللانىڭ ءىسى، داۋا جوق»، — دەپ كەلتە قايىرىپتى.
قاباعى قابارتىپ، كۇز كەتتى. ايۋداي اقىرىپ، قىلىشىن كولدەنەڭ سالىپ قىس ءوتتى. كوپتەن كۇتتىرىپ كوكتەم كەلدى. جادىراپ جاز شىقتى. عايشاگۇلدىڭ جىلدىق اسى بەرىلدى. اقىرىنداپ دۇنيەدەن وتكەن مارقۇمدى ايان دا، اياننىڭ تۋىستارى دا ۇمىتا باستادى. عايشاگۇلدىڭ ءىزى بار. ءبىراق ورتا جولدا قالعان. تىرلىگى ءتامام. قىسقا دا، نۇسقا بولدى. تويىنعاندى كوتەرە المادى دەستى جۇرت. ءتۇرلى پىكىردە ايتەۋىر. قايتادان كۇز. سۇمبىلەسىز كۇز. بوپەش پەن بوبەك اۋدان ورتالىعىنداعى مۇگەدەك بالالار ۇيىنە تابىستالدى. ايان ۇيلەندى. ءبىراق گۇلىمگە ەمەس. ون جىل بۇرىن جول اپاتىنان قايتىس بولعان، نەمەرەلەس اعاسىنىڭ ايەلىنە.
«ءاۋ باستا سونداي ءسوز شىققان، اعاسىنىڭ ايەلىمەن «اۋەي» دەگەن»، — دەپ كۇبىرلەدى جەڭىل اۋىزدار. «جەتىسەر ول قاتىندى السا، قوساعاش ءۇيدى قاتار قوندىرمايتىن، اۋزى سۇيرەڭدەپ وسەك تاسىپ، ەل-جۇرتتى شاعىستىرىپ جۇرەتىنى بىلاي تۇرسىن، ءناپسىقۇمار بەتپاقتىڭ ناق ءوزى عوي!»
سولاي شىعار! اياننىڭ شاعىن تويى كۇنى كۇن كۇركىرەدى. كۇز ۇزاق بولاتىن شىعار. قۇدالار ءماز. ىردۋ-دىردۋ. بىلتىرعى استا-توك جاڭبىر بيىل جوق. ءبىراق، اسپان بۇلتتى...
You Might Also Like
-
اڭسار تاڭ اتا تەمىر تۇلپارىن تاقىمداپ الماتىدان نۇر-سۇلتانعا جولعا شىقتى. كۇزدىڭ سۋىق جەلى كولىكپەن جارىسادى. تەرەزەنى ءسال تۇسىرسە بولدى ازىناعان جەل ماشينانى توڭكەرەردەي گۋلەيدى. مۇلگىگەن اعاشتار ...
-
بۇل كەلگەندە تويدىڭ ءبىرىنشى ءبولىمى اياقتالىپ، جۇرت تىنىس الۋعا شىققان ەكەن. ۇلكەندەر جاعى دوڭگەلەتە قويىلعان ورىندىقتارعا جايعاسىپ، كادىمگى كونسەرت كورگەندەي-اق ورتاداعى بي قىزىعىن تاماشالاپ ءماز-ماي...
